Capítulo 17
Kalimasiyaw kkinchikkan pi kakninaniyaw Dios
1. ¿La kakitaxtuninit lhuwa tamakgaxtokgat xlakata kgalhakgaxmatmakgolh xtastakyaw Biblia?
XLAKATA Jehová malakatsukilh tamakgaxtokgat, wa xlakata xTachuwin kamaxki familias lu xalakwan tastakyaw. Lhuwa latamanin tlawamakgolh tuku wan Biblia chu lipaxuw wilakgolh kxtamakgaxtokgatkan. Makgapitsi latamanin kaj chuntiya xlatawi chu uku ay tamakgaxtokgkgonit, uma lu tlan tuku tlawakgonit. Amakgapitsi nialh laʼakgskgawi. Na xwilakgo lakchixkuwin tiku kxnikgkgo chu lixkajni tuku xkawanikgo xlakpuskatinkan chu xkamanankan, chu ay katsinikgonit tlan nakalikatsinikgoy chu nakapaxkikgoy.
2. ¿Tuku xlitatlawat kʼakgtum familia xla kstalanina Cristo?
2 Anta kfamilia xla kstalaninanin Cristo lhuwa wantuku makgtayanan, xapulana wa xlakata la akxilhkan la xlimakgapalat tamakgaxtokgat, wantuku xlitatlawat xlakata namakgantaxtikan tuku lakgayakgolh tiku latawi chu la nakalikatsinikan amakgapitsi xalak familia (Efesios 5:33–6:4). Xlikana, tanu wamputun nakatsiyaw tuku wan Biblia xlakata familia chu tanu wamputun natlawayaw tuku wan Biblia. Niti litaxtuputun la latamanin wantiku Jesús kawanilh pi nitlan tuku xtlawamakgolh xlakata nitu xkgalhakgaxmatmakgolh tuku wan xlimapakgsin Dios. Umakgolh latamanin xlakpuwankgoy pi kaj xtalakaskin xlimasiyakgolh pi xtlawamakgolh tuku wan limapakgsin (Mateo 15:4-9). Akinin ni litaxtuputunaw tiku kaj wankgoy pi kakninanikgoy Dios, pero ni chuna tlawakgoy kxchikkan. Wata akinin lilatamayaw xaxlikana takaknin, nema “lhuwa ntu ntlan nakitaxtuy” (1 Timoteo 5:4; 6:6; 2 Timoteo 3:5).
¿La xlimakgapalat tamakgaxtokgat?
3. 1) ¿Tuku kaʼakgspulama lhuwa tamakgaxtokgat, pero tuku kililakpuwanatkan natlawayaw akinin? 2) Kalimaklakaskinti Biblia xlakata nakgalhtinana takgalhskinin nema stalaniy párrafo.
3 Kkakilhtamaku tlakg lakapala lakxlatilhama tamakgaxtokgat. Makgapitsi lakchixkuwin chu lakpuskatin lakxtlawakgoy tamakgaxtokgat kxlakatin mapakgsinanin maski ay akglhuwa kata latawi xlakata natatawilaparakgo atanu. Nachuna litum, lhuwa takgaxmata xlakata tiku aku tamakgaxtokgkgoy chu ni makgas kilhtamaku titaxtuy lamakgxtakga. Maski chuna tlawakgoy latamanin, akinin makgapaxuwaputunaw Jehová. Wa xlakata, kaʼakxilhwi takgalhskinin chu textos xalak Biblia nema stalaniy uma párrafo, xlakata naʼakgatekgsaw tuku wan xTachuwin Dios xlakata la xlimakgapalat tamakgaxtokgat.
¿La xliʼakxilhatkan tiku tamakgaxtokgkgoy xlakata la xlimakgapalat xtamakgaxtokgatkan? (Marcos 10:6-9; Romanos 7:2, 3.)
Kxlakatin Dios, ¿tuku kajwatiya tlan nalilakxtlawakan tamakgaxtokgat kxlakatin mapakgsinanin xlakata tlan natamakgaxtokgparakan? (Mateo 5:31, 32; 19:3-9.)
¿La akxilha Jehová tiku lakxtlawakgoy tamakgaxtokgat kxlakatin mapakgsinanin nema Biblia wan pi ni xlitatlawat? (Malaquías 2:13-16.)
¿Makgpuwantininan Biblia nalamakgxtakgkan xlakata nalakkaxlay taʼakglhuwit kʼakgtum tamakgaxtokgat? (1 Corintios 7:10-13.)
¿Tuku kajwatiya tlan nalalimakgxtakgkan? (Salmo 11:5; Lucas 4:8; 1 Timoteo 5:8.)
4. ¿Tuku xlitatlawat xlakata tamakgaxtokgat namakgapalay?
4 ¿Tuku xlitatlawat xlakata tamakgaxtokgat lipaxuw natawila chu namakgapalay? Pulaktum tuku makgtayanan wa pi natamakgaxtokgkgoy akxni xchatiykan ay liwana lakapastaknankgoy, chu nachuna xlakaskinka nalatatawila tiku na watiya tlawaputun tuku tlawaputun achatum chu tiku tlan lakatanks natachuwinan. Pero, tlakg xlakaskinka kapaxkilh Jehová, kalakgachixkuwililh xTachuwin chu kalimaklakaskilh xlakata nalakkaxtlaway xtaʼakglhuwit (Salmo 119:97, 104; 2 Timoteo 3:16, 17). Wantiku chuna lakapastaka, ni katilakpuwa pi komo nitlan nakitaxtuy xtamakgaxtokgat, kaj tunkun nalamakgxtakga o nalakxtlaway xtamakagaxtokgat kxlakatin mapakgsinanin. Ni wa katiliwiliputulh tuku nitlan tlawa tiku tawi xlakata ni namakgantaxtiputun tuku lakgaya kxfamilia. Wata naputsa la nalakkaxtlaway chu ni chuntiya katimakgxtakgli xtakglhuwit.
5. 1) ¿La makgtayanan ni namakgatsankgananiyaw Jehová anta ktamakgaxtokgat? 2) Maski wi tiku ni namaxkikan talakaskin nakakninaniy Dios, ¿tuku lu tlan kitaxtuy xlakata natlawakan tuku wan xlimapakgsin Dios?
5 Satanás wan pi akxni napatinanaw, namakgxtakgaw xtiji Dios (Job 2:4, 5; Proverbios 27:11). Pero tlakg lhuwa xtatayananin Jehová tiku patinankgonit xlakata tiku tawilakgolh ni kamaxki talakaskin nakakninanikgoy Jehová, xlakan nitu laktlawayawamakgolh tuku wankgolh akxni tamakgaxtokgkgolh, chu ni makgxtakgkgonit Jehová chu xlimapakgsin (Mateo 5:37). Makgapitsi kstalaninanin Cristo wantiku ni makgxtakgkgonit Jehová lipaxuwakgoy pi xchixkukan o xpuskatkan na tsukukgoy skujnanikgoy Jehová, maski makgas kilhtamaku ni xkamaxkikan talakaskin nakakninanikgoy Jehová (1 Pedro 3:1, 2). Chu tiku tawilakgolh nema ni limasiyakgoy pi na nakakninaniy Jehová chu tiku kaʼakgxtakgwilikan xlakata skujnanikgoy Jehová, xlakan katsikgoy pi nakasikulunatlawa xlakata limasiyakgoy kxchikkan pi kakninanikgoy Dios (Salmo 55:22; 145:16).
Chatunu chatunu xlitlawat tuku lakgaya
6. Xlakata lipaxuw natawila tamakgaxtokgat, ¿tuku xlitlawat chatunu chatunu?
6 Xlakata tamakgaxtokgat lipaxuw natawila, ni kajwatiya talakaskin pi wantiku latawi ni nalamakgxtakga, lu xlakaskinka pi chatunu chatunu nakgalhakgaxmatkgoy wantiku wilinit Jehová xlakata napulalinan. Akxni chuna tatlaway, lipaxuw tawila tamakgaxtokgat chu ni lakpuwankgoy pi nalamakgxtakga. Anta 1 Corintios 11:3 kinkawaniyan: «Wa nCristo, xapuxku lantla xlipaks nchixkuwin; chu wa nchixku, na wa xpuxku mpuskat; chu wa Dios, xpuxku nCristo».
7. ¿La xlitapulalit familia?
7 ¿Akxilhti tuku pulana lichuwinan versículo nema likgalhtawakgaw? Xlikana, putum lakchixkuwin kgalhikgoy xʼakgxakga tiku natapakgsinikgoy: wa Cristo. Uma wamputun pi xachixku akxni napulalinan nalimasiyay xtayat Jesús. Cristo, wantiku tapakgsiniy Jehová, lu paxkiy congregación chu maxki tuku maklakaskin (1 Timoteo 3:15). Asta «tiakstumastalh xpalakatakan». Nachuna ni tlankajwa, tlan likatsi chu “xasmalhwa [o ni lakapala sitsiy], chu na tsatata xnaku”. Wantiku nakgalhakgaxmatkgoy “na natakgsnikgo ntajaxni xlistaknakan”. Chixku wantiku chuna kalikatsiniy xfamilia limasiyay pi tapakgsiniy Cristo. Akxni xachixku chuna tlawa, xapuskat tiku na kstalanina Cristo tlan kitaxtuniy chu tlan limakgkatsi namakgtayay xchixku chu nakgalhakgaxmata (Efesios 5:25-33; Mateo 11:28, 29; Proverbios 31:10, 28).
8. 1) ¿Tuku xlakata max makgapitsi tamakgaxtokgat nila lakkaxtlawakgoy xtakglhuwitkan chuna la tlawakgoy kstalaninanin Cristo? 2) ¿Tuku natlawayaw komo chuna natitaxtuyaw?
8 Maski chuna natlawakan, namin kilhtamaku natawila taʼakglhuwit. Max kfamilia ay xlismanikgonit ni nakgalhakgaxmatkgoy limapakgsin akxni chatum xalak familia nina xtlawa tuku wan Biblia. Komo chuna, max natasiyay pi akxni wi tuku liwana naskina chu nalimasiyaniya pi paxkiya kaj paxkat nawan. Akinin stalanka katsiyaw pi Biblia kinkawaniyan pi ni nakgalhiyaw «ntasitsin, chu ntakgau, [lakilhnit, NM] chu ntaxkajwachuwin» (Efesios 4:31). Pero komo ni akgatekgskgoy chuna la kaxakgatliyaw, ¿tuku natlawayaw? Jesús ni chuna tlawalh chuna la tlawakgolh wantiku xwanikgoy pi wi tuku xʼamakgolh tlawanikgoy chu lixkajni xwanikgoy, wata wa lipawa xTlat (1 Pedro 2:22, 23). Wa xlakata, akxni natawila taʼakglhuwit kfamilia, chu skiniyaw tamakgtay Jehová limasiyayaw pi kakninaniyaw, chu nichuna tlawayaw chuna la tlawakgokan kkakilhtamaku akxni nalakkaxtlawayaw kintaʼakglhuwitkan (Proverbios 3:5-7).
9. Xlakata lhuwa lakchixkuwin tiku kstalaninanin Cristo ni lichuwinankgoy tuku nitlan tlawakgoy tiku tamakgaxtokgkgoy, ¿tuku katsinikgonit natlawakgoy?
9 Maski ni tunkun tlan natawilay tamakgaxtokgat, tastakyaw xalak Biblia lu xlikana makgtayanan komo ni lakapala nalakpuwankan pi ni makgtayanan chu akxni xlenkgalhin natlawayaw tuku wan Biblia. Lhuwa lakchixkuwin akxilhkgonit pi xtamakgaxtokgatkan tlakg tlan tawila akxni akgatekgskgoy la kalikatsiniy Cristo congregación. Xlikana pi wantiku tapakgsikgoy kcongregación kgalhikgoy talakgalhin pero, Jesús kapaxki, kawilini liʼakxilhtit chu limaklakaskin Biblia xlakata nakamakgtaya nastaka xtakanajlakan. Asta mastalh xlatamat xpalakatakan (1 Pedro 2:21). Liʼakxilhtit nema wilinit Jesús kamakgtayanit lhuwa lakchixkuwin xlakata liwana napulalinkgoy xfamiliajkan chu kamakgtaya xlakata tliwakga natawila xtamakgaxtokgatkan. Akxni chuna tlawakan la tlawalh Jesús, tlakg tlan kitaxtuy nixawa ni natachuwinanputunkan tiku tamakgaxtokga o nitlan lichuwinankan.
10. 1) Maski xachixku o xapuskat nawan pi kstalanina Cristo, ¿la max nawiliy taʼakglhuwit kxfamilia? 2) ¿La tlan putum namakgtayananaw xlakata tlakg tlan natawila familia?
10 Nachuna max makgapitsi lakchixkuwin ni kuenta tlawakgoy tuku maklakaskinkgoy xfamilia xlakata tlan nalimakgkatsikgoy xnakujkan o ni lakkaxwilikgoy xlakata akxtum nalikgalhtawakgakgoy Biblia o atanu tuku tlan natlawakgoy putum familia. O max xapuskat ni makgtayanan chu ni kgalhakgaxmatnan chuna la xlitlawat tiku kakninaniy Dios. Makgapitsi familias lu tlan kakitaxtuninit akxni akxtum lakkaxtlawakgoy xtaʼakglhuwitkan chu ni kaj lalikilhni (Génesis 21:10-12; Proverbios 15:22). Pero komo ni lu chuna nakitaxtuy la xlakpuwanitaw, putum tlan namakgtayaninanaw xlakata tlakg tlan natawila familia akxni nalilatamayaw xtawakat xʼespíritu Dios chu tlan nakalikatsiniyaw chu nakapaxkiyaw xalak familia (Gálatas 5:22, 23). Nila katilakkaxlalh taʼakglhuwit komo nalakpuwanaw pi amakgapitsi kalakkaxtlawakgolh, wata akinin namatsukiyaw nalakkaxtlawayaw; akxni chuna natlawayaw nalimasiyayaw pi kakninaniyaw Dios (Colosenses 3:18-21).
¿Niku tlan natekgsaw takgalhtin?
11, 12. ¿Tuku kinkamaxkinitan Jehová xlakata lipaxuw natawila kifamiliajkan?
11 Lhuwa wilakgolh niku kamakgtayakan familia xlakata tlakg tlan natawila. Pero, akinin katsiyaw pi xTachuwin Dios kinkamaxkiyan tlakg xalakwan tastakyaw, chu paxtikatsiniyaw Jehová pi xla kinkalimakgtayayan xkachikin nema taʼakxilha xlakata tlan natlawayaw tuku wan Biblia. ¿Liwana litamakgtayapat uma tuku kinkamaxkikanitan? (Salmo 119:129, 130; Miqueas 4:2.)
12 Maski pina ktamakxtumit nema tlawakan kcongregación, ¿lakkaxwilinita xlakata nakatalekgalhtawakgaya Biblia mi familia? Wantiku chuna tlawakgoy tlakg ni tuwa makxtum nakakninanikgoy Dios. Xfamiliajkan tlakg tlan tawilay akxni tlawakgoy tuku wan xTachuwin Dios (Deuteronomio 11:18-21).
13. 1) Komo kgalhiyaw takgalhskinin xlakata familia, ¿niku tlan natekgsaw tamakgtay nema maklakaskinaw? 2) ¿Tuku nalimasiyay akxni nalaksakaw tuku natlawayaw?
13 Max kgalhiya takgalhskinin xlakata familia. Akgtum liʼakxilhtit, ¿tuku tlan natlawaya xlakata nialh nakgalhiya minkamanan? ¿Pi wi tuku xlakata tlan nalimakgankan skgata? Komo chatum kgawasa ni lu lakgatiy tuku xla Dios, ¿la xlilhuwa nawanikan pi na kakakninanilh Dios chuna la tlawakgoy xfamilia? Likgalhtawakga nema tlawakgoy xtatayananin Jehová mastay xtakgalhtin umakgolh takgalhskinin. Kakatsini natekgsa xtakgalhtin chu wa kalimaklakaskinti tuku limaklaskinkan akxni likgalhtawakgakan Biblia, pulaktum wa Índices. Komo ni kgalhiya lekgalhtawakga nema lichuwinan tuku wix putsapat, kaʼakxilhti komo xPukgalhtawakga xTatayananin Jehová wilakgolh tama likgalhtawakga. Umakgolh na tlan naputsaya kcomputadora. Atanu tuku tlan natlawaya, nakatlawaniya takgalhskinin xlakata tuku katsiputuna natalan tiku ay tliwakga wi xtakanajlakan. Pero, ni kajwatiya talakaskin nawanikana tuku tlan natlawaya o tuku nitlan natlawaya. Xlenkgalhin wix nalaksaka tuku natlawaya, max miʼakstu o na namakgtayayan tiku tawila. Akxni nalaksaka tuku natlawaya kmilatamat kalimasiya pi ni kajwatiya kxlakatin amakgapitsi kakninaniya Dios, wata nachuna natlawaya kminchik (Romanos 14:19; Efesios 5:10).
Wantuku talichuwinalh
• ¿La makgtayanan ni namakgatsankgananiyaw Jehová anta ktamakgaxtokgat?
• Akxni nakgalhiyaw taʼakglhuwit kfamilia, ¿tuku nakinkamakgtayayan natlawayaw tuku namakgapuxuway Dios?
• Maski makgapitsi xalak familia ni makgtayanankgoy, ¿tuku tlan natlawayaw xlakata tlakg tlan natawila familia?
[Dibujo xla página 155]
Akxni chixku napulalin xfamilia nalimasiyay tayat nema kgalhi Jesús
[Dibujo xla página 157]
Akxni xlenkgalhin likgalhtawakgakan Biblia tlaway pi makxtum katawi familia