Watchtower BIBLIOTECA KʼINTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA KʼINTERNET
totonaco
  • BIBLIA
  • LIKGALHTAWAKGA
  • TAMAKXTUMIT
  • bh cap. 5 págs. 53-63
  • Talakgmaxtut, lanka xtamaskiwin Dios

Nitu video xlakata tuku laksakti.

Kakilatapatiw, ni liwana tasiya uma video.

  • Talakgmaxtut, lanka xtamaskiwin Dios
  • ¿Tuku xlikana masiya Biblia?
  • Subtítulos
  • Xtachuna tuku putsapat
  • ¿TUKU TALAKGMAXTUT?
  • ¿LA MASTALH JEHOVÁ TALAKGMAXTUT?
  • ¿LA TLAN NALITAMAKGTAYAYA TALAKGMAXTUT?
  • ¿LA TLAN NALIMASIYAYA PI PAXTIKATSINIYA?
  • Talakgmaxtut, tlakg xalanka xtamaskiwin Dios
    ¿Tuku masiya Biblia?
  • Kapaxtikatsiniw Jehová xlakata talakgmaxtut
    Makatsinina Lichuwinan xTamapakgsin Jehová (natalikgalhtawakga) 2021
  • Talakgmaxtut: akgtum tlan tamaskiwin xpalakata kinTlatkan
    Makatsinina Lichuwinan xTamapakgsin Jehová (natalikgalhtawakga) 2017
  • ¿Tuku xlakata xtamakamastan Jesús tlan kinkalakgmaxtun?
    Takgalhskinin xlakata Biblia
Tlakg kaʼakxilhti
¿Tuku xlikana masiya Biblia?
bh cap. 5 págs. 53-63

CAPÍTULO 5

Talakgmaxtut, lanka xtamaskiwin Dios

  • ¿Tuku ama talakgmaxtut?

  • ¿La kinkamaxkin Dios?

  • ¿La tlan nalitamakgtayaya talakgmaxtut?

  • ¿La tlan nalimasiyaya pi paxtikatsiniya talakgmaxtut?

1, 2. 1) ¿Tuku tlawa pi akgtum tamaskiwin lu xlakaskinka naʼakxilha? 2) ¿Tuku xlakata talakgmaxtut akgtum tamaskiwin tlakg xlakaskinka nema makglhtinanitaw?

¿NIKUMA tlakg xatlan tamaskiwin nema wix makglhtinanita? Akgtum tamaskiwin ni xlakaskinka xatapalaxla nawan xlakata lu xlakaskinka naʼakxilha. Xlakata xlakaskinka naʼakxilha ni xlenkgalhin kaj wa xlakata la taxokgolh. Xlakaskinka naʼakxilha tamaskiwin komo makgapaxuwayan o makgtayayan kmilatamat.

2 Maski lhuwa tamaskiwin max makgamakglhtinanita, wi akgtum nema tlakg lanka xtapalh nixawa amakgapitsin. Akgtum tamaskiwin nema Dios kamaxkilh latamanin. Xlikana Jehová lhuwa tuku kinkamaxkinitan, pero nema tlakg xlakaskinka wa talakgmaxtut: xtamakamastan xKgawasa, Jesucristo (kalikgalhtawakga Mateo 20:28). Chuna la naʼakxilhaw kʼuma capítulo, talakgmaxtut wa tamaskiwin tlakg xlakaskinka nema makgamakglhtinaw, xlakata kinkamaxkiyan talakaskin lu napaxuwayaw chu nakgalhiyaw tuku xaxlikana maklakaskinaw. Wa uma tuku tlakg xalanka nema Jehová limasiya pi lhuwa kinkapaxkiyan chatunu chatunu akinin.

¿TUKU TALAKGMAXTUT?

3. ¿Tuku talakgmaxtut, chu tuku kiliʼakgatekgsatkan xlakata nakatsiyaw la xlilhuwa xtapalh uma tamaskiwin?

3 Tlan nawanaw pi talakgmaxtut, wa nema Jehová maklakaskin xlakata nakalilakgmaxtu latamanin ktalakgalhin chu xlakata nialh nanikgo (Efesios 1:7). Xlakata nakatsiyaw uma tamasiy xla talakgmaxtut nema wi kBiblia, xlakaskinka naʼakxilhaw tuku lalh kjardín xaʼEdén. Komo naʼakgatekgsaw o namakgachakgxiyaw tuku makgatsankgalh Adán akxni lakgalhinalh, naʼakgatekgsaw la xlilhuwa xtapalh talakgmaxtut.

4. ¿Tuku xwamputun xlakata Adán xkgalhi latamat nema ni xkgalhi talakgalhin?

4 Akxni Jehová tlawalh Adán, maxkilh tuku lu xlakaskinka: latamat nema ni xkgalhi talakgalhin. Kalilakapastakti tuku xwamputun uma. Xkgalhi xmakni chu xtalakapastakni xatlan, nikxni xtatatlalh, nikxni xkgololh chu nikxni xnilh. Nachuna lu tlan xtalalin Jehová. Wa Biblia wan pi «xtlat Adán wa Dios» (Lucas 3:38, TXS, 1999). Wa xlakata, Adán chu Dios tlan xlatalalin chuna la chatum tlat xapaxkina tlan talalin xkgawasa. Xlikana, kiMalakatsukinakan xtachuwinan xkgawasa xalak katiyatni, chu xmatlawi taskujut nema xlipaxuwalh chu na xwani tuku xlakaskin natlawa (Génesis 1:28-30; 2:16, 17).

5. ¿Tuku wamputun Biblia akxni wan pi Adán tlawaka «xtachuna la Dios»?

5 Adán tlawaka «xtachuna la Dios» (Génesis 1:27). Uma ni wamputun pi watiya la lakawan Dios nachuna xlakawan Adán. La katsiw kcapítulo 1 xla uma libro, Jehová chatum Espíritu nema nila akxilhaw (Juan 4:24). Wa xlakata ni kgalhi akgtum makni la xla chatum chixku. Akxni wankan pi Adán xtlawakanit chuna la Dios, xwamputun pi akxni tlawaka, Dios maxkilh tayat nema xla kgalhi la: tapaxkit, liskgalala, xaʼakgstitum, litliwakga chu nachuna amakgapitsi xatlan tayat. Nachuna, xtachuna xTlat xwanit xlakata: tlan xakstu xlakapastaka tuku natatlawa. Ni xtachuna akgtum máquina xwanit, nema kaj tlawa wantuku litlawakanit natlawa. Adán tlan xlaksaka tuku natlawa, tuku tlan chu tuku nitlan. Komo xtilaksakli nakgalhakgaxmata Dios, nikxni xnilh chu xlatamalh kxakalipaxuw Katiyatni.

6. ¿Tuku makgatsankgalh Adán akxni nialh kgalhakgaxmatnilh Dios, chu tuku na makgtaxtukgolh xkamanan?

6 Xlikana pi Adán lu tapalaxla lakgaxokgolh xlakata ni kgalhakgaxmatnilh Dios, wa xlakata wanika pi nani. Ama talakgalhin, tlawalh namakgatsankga latamat nema ni kgalhi talakgalhin chu putum tuku tlan xkitaxtuni xlakata ni xkgalhi talakgalhin (Génesis 3:17-19). Pero lu nitlan tuku tlawalh, xlakata ni kaj xakstu Adán makgatsankgalh uma, na makgatsankgakgolh xkamanan nema aku xʼamakgolh lakachinkgo. Xtachuwin Dios wan: «Paks wa yuma xpalakata, mpi lantla ntsukulh ntalakgalhin nkatuxawat nkaj xpalakata nchatum chixku, pus wa linin nkitaxtunilh ntalakgalhin; cha nchu linin, chuna nkgalhikgolh xlipaks nchixkuwin xampi paks lakgalhinankgolh» (Romanos 5:12). Xlikana, putum akinin kgalhiyaw talakgalhin nema kinkamatitaxtinin Adán. Wa xlakata Biblia kinkawaniyan pi Adán “kinkastanitan”, chu la uku kxmakan talakgalhin chu klinin wilaw (Romanos 7:14). Adán chu Eva nialh xkgalhikgo takgalhkgalhin, xlakata xlakan xtapaxuwankan nialh kgalhakgaxmatkgolh Dios. Pero ¿tuku xʼama kaʼakgspula xkamanan, chu akinin?

7, 8. ¿Tuku pulaktiy kilhchanima ama talakgmaxtut?

7 Jehová lakpuwa nalimaklakaskin talakgmaxtut xlakata nakalakgmaxtu putum latamanin. ¿Tuku wamputun talakgmaxtut? Pulaktiy tuku wamputun. Xapulana, wa tuku taxokgo xlakata wi tuku nalakgmaxtuya o wi tiku nalakgmaxtuya, max chatum lataman tiku kgalhankanit chu skimaka tumin. Xlipulaktiy, kBiblia, lichuwinan pi talakgmaxtut wamputun akxni wi tuku litaxokgo, la akxni taxokgo tuku nitlan tlawa chatum lataman. Kawiliw akgtum liʼakxilhtit, komo wi tiku natlawani tuku nitlan achatum, naxokgoni wantu lakxtlawanilh.

8 Chuna la akxilhwi, Adán tlawalh pi lhuwa tuku namakgatsankgayaw. ¿La tlan xʼama taxokgo uma tuku xmakgatsankganit chu la xkinkalakgmaxtukan xmakan ktalakgalhin chu xlakata nialh naniyaw? Kaʼakxilhwi talakgmaxtut nema mastalh Jehová chu la tlan nalitamakgtayaya.

¿LA MASTALH JEHOVÁ TALAKGMAXTUT?

9. ¿Tukuya talakgmaxtut xtalakaskin?

9 Tamakgatsankgalh akgtum latamat nema ni xkgalhi talakgalhin. Nachuna, xlakata tlan xlakgmaxtuka ni kajwatiya xtalakaskin namastakan xlatamat chatum chixku tiku xkgalhi talakgalhin (Salmo 49:7, 8). Xtamaklakaskin akgtum talakgmaxtut nema xmakakchalh wantuku xtsankganit. Chuna xwan akgtum limapakgsin xlakata tuku xaʼakgstitum nema tatsokgnit kxTachuwin Dios. Chuna la xwi uma limapakgsin, xtalakaskin pi «latamat [...] nalitaxokgo atanu latamat» (Deuteronomio 19:21). Wa xlakata, ¿tiku tlan kxokgolh xtapalh uma latamat nema ni xkgalhi talakgalhin nema makgatsankgalh Adán? “Talakgmaxtut” nema xtalakaskin, wa atanu latamat nema ni xkgalhi talakgalhin (1 Timoteo 2:6).

10. ¿La mastalh Jehová talakgmaxtut?

10 ¿La mastalh Jehová ama talakgmaxtut? Malakgachalh kKatiyatni chatum xkgawasa xaʼespíritu nema ni xkgalhi talakgalhin. Pero ni kaxatikawa tiku malakgachalh, malakgachalh tiku tlakg xpaxki: chastum xKgawasa (kalikgalhtawakga 1 Juan 4:9, 10). Xla xatapaxuwan makgxtakgli akgapun niku xlamacha (Filipenses 2:7). La akxilhwi kcapítulo 4, Jehová tlawalh tuku nila tamakanajla akxni matitaxtilh xlatamat xKgawasa anta kxpan María. Chu xlakata xtamakgtay xʼespíritu santo Dios, Jesús lakachilh la lakachinkgo latamanin chu ni xkgalhi talakgalhin (Lucas 1:35).

Jesús patinama kkgantum kiwi

Jehová mastalh xachastum xKgawasa xlakata nakinkalakgmaxtuyan

11. ¿La tlan kaj chatum chixku nakalakgmaxtu lhuwa millones latamanin?

11 ¿La tlan kaj chatum chixku, xkalakgmaxtulh lhuwa millones latamanin? ¿La lakgalhinanin litaxtukgolh putum uma latamanin? Kalakapastakti pi Adán lakgalhinalh chu chuna makgatsankgalh tuku lu xatlan xkgalhi: latamat nema ni xkgalhi talakgalhin, uma latamat nialhla kamatitaxtinilh xkamanan. Kajwatiya tuku kamatitaxtinilh wa talakgalhin chu linin. Jesús nema Biblia wani «xaʼawatiya Adán» xkgalhi akgtum latamat nema ni xkgalhi talakgalhin chu nikxni tlawalh tuku nitlan (1 Corintios 15:45). Tlan nawanaw pi Jesús tawi xlakgxokgo Adán, wa xlakata chuna tlan xkinkalakgmaxtun. Putum kgalhakgaxmatnilh xTlat chu makamastalh xlatamat nema ni xkgalhi talakgalhin. Chuna xokgolh tuku xtaskin xlakata xtalakgalhin Adán chu chuna akinin xkamanan kinkamaxkin akgtum takgalhkgalhin (Romanos 5:19; 1 Corintios 15:21, 22).

12. ¿Tuku limasiyalh Jesús xlakata putum tuku patinalh?

12 Biblia liwana kinkawaniyan putum tuku Jesús patinalh akxni nina xmakgnikan. Makgsnokgka chu xtokgowakaka kkgantum kiwi chu tsinu tsinu nilh (Juan 19:1, 16-18, 30; kaʼakxilhti tatakgatsin, «¿Tuku xlakata xaxlikana kstalaninanin Cristo ni maklakaskinkgo cruz?»). ¿Tuku xlakata lu lhuwa patinalh Jesús? Chuna la naʼakxilhaw kʼatanu capítulo, Satanás limasiyaputulh pi putum latamanin namakgxtakgkgo Jehová komo nakgalhikgo taʼakglhuwit. Maski lhuwa tapatin kgalhilh, xalakatitum tayanilh chu chuna Jesús mastalh tlakg xatlan takgalhtin xlakata tuku xwanit Satanás. Limasiyalh pi chatum chixku tiku ni kgalhi talakgalhin, chu tlan xakstu nalakapastaka tuku natlawa, tlan nikxni namakgatsankganani Jehová, maski lhuwa taʼakglhuwit nalimini Akgskgawini. ¡Lu max lhuwa lipaxuwalh Jehová akxni akxilhli pi xKgawasa nema xpaxki ni makgxtakgli! (Proverbios 27:11.)

13. ¿La taxokgolh talakgmaxtut?

13 ¿La taxokgolh uma talakgmaxtut? Kilhtamaku 14 xla nisán papaʼ xla calendario judío, kata 33 akxni xlamaja Jesús, Dios mastalh talakaskin pi kamakgnika xKgawasa, nema ni xkgalhi talakgalhin chu ni xtlawanit tuku nitlan. Chuna, Jesús «watiya makgtum» makamastalh xlatamat nema ni xkgalhi talakgalhin (Hebreos 10:10). Xliʼakgtutu kilhtamaku, Jehová malakastakwanilh xlakata chatum espíritu nawan. Anta kʼakgapun, Jesús makamaxkilh xTlat xtapalh xlatamat nema ni xkgalhi talakgalhin, wantuku makamastalh xlakata nakalakgmaxtu xkamanan Adán (Hebreos 9:24). Jehová makgamakglhtinalh xtamakamastan Jesús, chu uma litaxokgolh xlakata tlan nakalakgmaxtukan latamanin kxmakan talakgalhin chu nialh xnikgolh (kalikgalhtawakga Romanos 3:23, 24).

¿LA TLAN NALITAMAKGTAYAYA TALAKGMAXTUT?

14, 15. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata “nakinkamatsankgenanikanan kintalakgalhinkan”?

14 Xlakata mastaka talakgmaxtut, la uku tlan makgamakglhtinanaw tasikulunalin maski makglakgalhinanin akinin. Kaʼakxilhwi la kinkamakgtayayan la uku chu kilhtamaku nema aku mima uma tamaskiwin nema Dios kinkamaxkinitan.

15 Kinkatapatiyan kintalakgalhinkan. Xlakata kgalhiyaw talakgalhin, putum akinin lu tuwa makgkatsiyaw xlakata tlan natlawayaw tuku xatlan. Putum lakgalhinanaw, xlakata tuku wanaw o tuku tlawayaw. Pero, xlakata xtamakamastan Jesús tlawa pi “nakinkamatsankgenanikanan kintalakgalhinkan” (Colosenses 1:13, 14). Pero xlakata nakinkatapatikanan xlakaskinka nalimasiyayaw pi nitlan limakgkatsiyaw kintalakgalhinkan. Na kiliskinitkan Jehová kakinkatapatin anta kxtukuwani xKgawasa chu nalimasiyayaw pi kanajlayaw xtamakamastan (kalikgalhtawakga 1 Juan 1:8, 9).

16. ¿La tlan nalikakninaniyaw Dios ni xataxkajwani talakapastakni, chu la kinkamakgtayayan ni xataxkajwani talakapastakni?

16 Tlan nakgalhiyaw ni xataxkajwani talakapastakni xlakatin Dios. Akgtum talakapastakni xataxkajwani tlawa pi nitu nakgalhkgalhiyaw chu na tlawa pi kalakapastakwi pi nitu xlilaka akinin. Pero xlakata Jehová mastalh talakgmaxtut, kinkatapatiyan chu xatapaxuwan kinkamaxkiyan talakaskin pi maski lakgalhinanin akinin, kalikakninaniw xaskulunku talakapastakni (Hebreos 9:13, 14). Chuna, ni pekuanaw akxni tachuwinanaw chu akxni tlawaniyaw oración waniyaw putum tuku waniputunaw (Hebreos 4:14-16). Nachuna, akxni xaskulunku kgalhiyaw kintalakapastaknikan, tlan tawila kintalakapastaknikan, tlan nalimakgkatsiyaw tuku tlawayaw chu lipaxuw nalatamayaw.

17. ¿Tuku tasikulunalin tlan namakglhtinanaw xlakata Jesús nilh kimpalakatakan?

17 Takgalhkgalhin pi xlenkgalhin nalatamayaw kxakalipaxuw Katiyatni. «Xampi wa xtaxokgo ntalakgalhin, wa linin» chuna la wan Romanos 6:23. Pero uma versículo na wan: «Wampi wa xtatakin Dios, wa latamat wantu xaliankgalhin, xpalakata nCristo Jesús nkimPuchinakan». Kcapítulo 3 xla uma libro akxilhwi tasikulunalin anta kxakalipaxuw Katiyatni nema talakatsuwinit (Apocalipsis 21:3, 4). Putum uma tasikulunalin, nikxni naniyaw chu ni natatatlayaw, nakgantaxtu xlakata Jesús nilh kimpalakatakan. Xlakata tlan namakgamakglhtinanaw xlakaskinka napaxtikatsiniyaw uma tamaskiwin xlakata talakgmaxtut.

¿LA TLAN NALIMASIYAYA PI PAXTIKATSINIYA?

18. ¿Tuku xlakata kilipaxtikatsinitkan Jehová uma tamaskiwin xlakata talakgmaxtut?

18 ¿Tuku xlakata snun kilipaxtikatsinitkan Jehová xlakata talakgmaxtut? Xlikana, akgtum tamaskiwin lhuwa xtapalh, akxni tiku maxkin limaxtulh lhuwa kilhtamaku chu xlitliwakga o tumin xlakata tlan xmaxkin. Nachuna lipaxuwayaw xlakata limasiya pi lu xlikana kinkapaxkiyan. Wa xlakata, talakgmaxtut wa tamaskiwin nema tlakg kgalhi xtapalh, xlakata Dios makamastalh tuku tlakg lanka xtapalh xkgalhi. Juan 3:16 wan: «Xampi lhuwa chuna mpaxkilh Dios ntachixkuwitat, wampi ntilimastalh nchastum xKam». Talakgmaxtut wa nema tlakg litasiya la Jehová kinkapaxkiyan. Na limasiya la xlilhuwa kinkapaxkiyan Jesús, xlakata xatapaxuwan mastalh xlatamat kimpalakatakan (kalikgalhtawakga Juan 15:13). Xlikana, akinin liwana kilikatsitkan pi tamaskiwin xla talakgmaxtut limasiya pi Jehová chu xKgawasa kinkapaxkikgoyan chatunu chatunu (Gálatas 2:20).

Chatum puskat likgalhtawakgama Biblia

Pulaktum nema wix tlan nalimasiyaya pi paxtikatsiniya uma tamaskiwin xlakata talakgmaxtut, wa nalitakgoxiya nalakgapasa Jehová

19, 20. ¿La tlan wix nalimasiyaya pi paxtikatsiniya Dios uma tamaskiwin xlakata talakgmaxtut?

19 Wa xlakata, ¿la tlan nalimasiyaya pi paxtikatsiniya Dios uma tamaskiwin xlakata talakgmaxtut? Nalimatsukiya uma, kalakgapasti Jehová, Tiku mastalh uma tamaskiwin (Juan 17:3). Namatlaniya komo nalikgalhtawakgaya Biblia chu namaklakaskina uma libro. Akxni tlakg nalakgapasa Jehová, tlakg napaxkiya. Chu akxni tlakg napaxkiya tlakg namakgapaxuwaputuna (1 Juan 5:3).

20 Kakanajla ktalakgmaxtut. Jesús wa: «Wanti nkanajlaniy xaKam, kgalhiy xlatamat wa ntu xaliankgalhin» (Juan 3:36). ¿La nalimasiyayaw pi kanajlaniyaw Jesús? Ni kaj kintachuwinkan. La wan Santiago 2:26, «takanajla lapi ni kgalhiy lakwan tatlaw, nitu xlakgasi». Chuna, xaxlikana takanajla litasiya akxni tlawayaw tuku wanaw. Akgtum tuku nalimasiyayaw pi kanajlaniyaw Jesús wa akxni kgoxa layaw xlakata natlawayaw la tlawalh chu nachuwinanaw chuna la xchuwinan (Juan 13:15).

21, 22. 1) ¿Tuku xlakata kiliʼanatkan akxni talakapastaka Taway xla kiMalanakan? 2) ¿Tuku naʼakxilhaw kcapítulo 6 chu 7?

21 Kapit kTaway xla kiMalanakan nema lakapastakkan kata kata. Katsisni 14 xla nisán xla kata 33, Jesús lakkaxwililh akgtum taway nema Biblia wani «xTaway kiMalanakan» (1 Corintios 11:20; Mateo 26:26-28). Uma na talilakgapasa Talakapastakni xlakata akxni tinilh Cristo. Jesús lakkaxwililh xlakata xkamakgtayalh xʼapóstoles chu putum xaxlikana kstalaninanin nalakapastakkgo uma tuku lu xlakaskinka: akxni nilh, xla makamastalh xlatamat nema ni kgalhi talakgalhin xlakata talakgmaxtut. Jesús lichuwinalh xlakata uma tuku lakkaxwililh akxni wa: «Wa yuma ntlawamaw nchu, ankgalhin natlawayatit nakililakapastakatit» (Lucas 22:19). Uma kinkamalakapastakniyan pi Jehová chu Jesús kinkapaxkikgoyan, wa xlakata kinkalakgmaxtukgon. Akxni anaw kʼuma Talakapastakni nema tatlawa kata kata, na limasiyayaw pi paxtikatsiniyaw uma talakgmaxtut.a

22 Talakgmaxtut akgtum tamaskiwin nema lhuwa xtapalh nema kinkamaxkin Jehová (2 Corintios 9:14, 15). Na tlan nalitamakgtayakgo latamanin tiku nikgonita, chuna la naʼakxilhaw kcapítulos 6 chu 7.

a Xlakata tlakg natekgsa tuku wamputun Taway xla kiMalanakan, kaʼakxilhti tatakgatsin: «Taway xla kiMalanakan: nema litamalanki Dios».

WANTUKU MASIYA BIBLIA

  • Talakgmaxtut wa nema Jehová limaklakaskin xlakata nakalakgmaxtu latamanin ktalakgalhin chu xlakata nialh nanikgo (Efesios 1:7).

  • Jehová mastalh talakgmaxtut, akxni malakgachalh xKgawasa unu kKatiyatni xlakata nani kimpalakatakan (1 Juan 4:9, 10).

  • Xlakata mastaka talakgmaxtut tlan kinkatapatikanan kintalakgalhinkan, ni xataxkajwani kgalhiyaw kintalakapastaknikan chu kgalhiyaw takgalhkgalhin pi nikxni katiniw (1 Juan 1:8, 9).

  • Tlan nalimasiyayaw pi paxtikatsiniyaw talakgmaxtut akxni lakgapasaw Jehová, kanajlaniyaw xtamakamastan Jesús chu anaw akxni tlawakan Taway xla kiMalanakan (Juan 3:16).

    Likgalhtawakga xatotonaco (1993-2025)
    Ktaxtuputun
    Matsukikan sesión
    • totonaco
    • Matitaxtikan
    • La lakkaxwilikan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tuku milikatsit
    • La maklakaskinkan uma página
    • Tlan nalakgpaliya tuku tsokgwili mimpalakata
    • JW.ORG
    • Matsukikan sesión
    Matitaxtikan