Referencias xlakata Tuku natalikgalhtawakga Xlatamat chu xtaskujut kstalanina Cristo
2-8 XLA ABRIL
TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | MATEO 26
«Tuku lakxtum chu tuku litalakgpali Pascua chu akxni talakapastaka Cristo»
(Mateo 26:17-20) Xapulana kilhtamaku akxni xtlawakan Fiesta xla Kaxtalanchu nema ni kgalhi Limaxkutin, tamakgalhtawakgen lakgminkgolh Jesús chu wanikgolh: «¿Niku lakaskina naklakkaxtlawayaw xlakata nawayaw Pascua?». 18 Xla wa: «Katanutit kkachikin chu kalakgpitit chatum chixku chu kawanitit: “Makgalhtawakgena wan: «Kilhtamaku xlakata nakimakgnikan talakatsuwinit; nakkatatlawa Pascua kintamakgalhtawakgen anta kminchik»”». 19 Wa xlakata tamakgalhtawakgen tlawakgolh chuna la Jesús xkalimapakgsinit chu lakkaxwilikgolh tuku xʼama tamaklakaskin kPascua. 20 Akxni tsiswalh xla xkatawayama kgalhkutiy xtamakgalhtawakgen.
nwtsty multimedia
Taway xla Pascua
Wa uma tuku xtamaklakaskin xlakata taway xla Pascua: 1) aktsu borrego xataxpupu (ni xlitalaktukxnit xwanit nipara kgantum xlukut) 2) kaxtalanchu nema ni xkgalhi limaxkutin chu 3) xaxun tuwan (Éx 12:5, 8; Nú 9:11). Chuna la wan Misná, xaxun tuwan max wa lechuga, achicoria, escarola, berro o diente de león. Uma xkamalakapastakni israelitas la xkamaskujukanit k’Egipto. Jesús limaklakaskilh kaxtalanchu nema ni xkgalhi limaxkutin xlakata xlimasiyalh la xmakni ni xkgalhi talakgalhin (Mt 26:26). Chu apóstol Pablo tamalakxtumilh tantum borrego, akxni limapakuwilh Jesús «nkinkalhnilujkan» xla pascua (1Co 5:7). Kxapulana siglo na xmaklakaskinkan 4) vino akxni xtlawakan pascua. Jesús limaklakaskilh vino xlakata xlimasiyalh xkgalhni nema xʼama tastajmakgan (Mt 26:27, 28).
(Mateo 26:26) Akxni chuntiya xwayamakgolh, Jesús tiyalh maktum kaxtalanchu, chu maxkilh paxtikatsinit Dios, lakgchakgalh chu kamaxkilh xtamakgalhtawakgen, kawanilh: «Kawatit uma kaxtalanchu. Uma kilhchanima kimakni».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mt 26:26
kilhchanima: Tachuwin xagriego estín (xagriego: «wa») unu maklakaskinkan la «kilhchanima, kaj xlimasiyakan chu wamputun». Wa uma tuku apóstoles akgatekgskgolh, xlakata uma kilhtamaku xʼakxilhmakgolh xmakni Jesús nema ni xkgalhi talakgalhin chu na anta xwi kaxtalanchu nema xʼamakgo wakgo chu ni xkgalhi limaxkutin. Wa xlakata, kaxtalanchu ni xmakni Jesús xwanit. Na watiya uma tachuwin xagriego maklakaskinkan kMateo 12:7, chu lhuwa Biblias matitaxtikgo uma tachuwin la «kilhchanima».
(Mateo 26:27, 28) Chu akxni tiyalh patum copa, maxkilh paxtikatsinit Dios chu kamaxkilh xtamakgalhtawakgen, kawanilh: «Kalikgotnantit mimputumkan, 28 xlakata uma kilhchanima “kinkgalhni xla talakkaxlan”, nema nastajtamakgan xlakata nakatapatikan xtalakgalhinkan lhuwa latamanin.
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mt 26:28
kinkgalhni xla talakkaxlan: Xasasti talakkaxlan, niku makgtanu Jehová chu xatalaksakni kstalaninanin Cristo, xʼama kgantaxtu xpalakata xtamakamastan Jesús (Heb 8:10). Jesús maklakaskilh unu, watiya tachuwin nema maklakaskilh Moisés akxni kapalakachuwinalh Israel chu katatlawalh talakkaxlan xla Limapakgsin kSipi Sinaí (Éx 24:8; Heb 9:19-21). Xkgalhni toros chu cabras tlawalh pi xkgantaxtulh talakkaxlan xla Limapakgsin, niku xmakgtanuma Dios chu kachikin Israel. Xtachuna, xkgalhi Jesús tlawalh pi xkgantaxtulh xasasti talakkaxlan nema Jehová xʼama katatlawa Israel xaʼespiritual chu tsukulh kgantaxtu kPentecostés kkata 33 a.x.J. (Heb 9:14, 15).
Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh
(Mateo 26:17) Xapulana kilhtamaku akxni xtlawakan Fiesta xla Kaxtalanchu nema ni kgalhi Limaxkutin, tamakgalhtawakgen lakgminkgolh Jesús chu wanikgolh: «¿Niku lakaskina naklakkaxtlawayaw xlakata nawayaw Pascua?».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mt 26:17
Xapulana kilhtamaku akxni xtlawakan Fiesta xla Kaxtalanchu nema ni kgalhi Limaxkutin: Fiesta xla Kaxtalanchu nema ni kgalhi Limaxkutin xtsuku 15 xla nisán chu akgtujun kilhtamaku xmakgapala. Pascua xtlawakan 14 xla nisán, akxni akgtum kilhtamaku xtsankga natlawakan fiesta xla kaxtalanchu (kaʼakxilhti sgd, pulaktu 19). Pero kxkilhtamaku Jesús, xlakata Pascua lu lakxtum xtalanit uma fiesta, lakgachunin umakgolh akgtsayan kilhtamaku (na anta xmakgtanu 14 xla nisán) xlimapakuwikan «Fiesta xla Kaxtalanchu nema ni kgalhi Limaxkutin» (Lu 22:1). Kʼuma tatsokgni, tachuwin «Xapulana kilhtamaku akxni xtlawakan», tlan matitaxtikan «Akxni xtsankga akgtum kilhtamaku». Anta kJuan 1:15, 30, tachuwin xagriego nema maklakaskinkan xlakata nawankan «xapulana» [prótos] matitaxtikan la «akxni nina», chu maklakaskimaka watiya tachuwin: «lama lata akxni akit nina [prótos] xaklama». Wa xlakata, griego nema xchuwinankan makgasa chu xtalismaninkan judíos, masiya pi kstalaninanin Jesús tlawanikgolh uma takgalhskinin 13 xla nisán. Uma kilhtamaku, kstalaninanin Jesús lakkaxwilikgolh tuku xtalakaskin xlakata Pascua, nema alistalh tlawakgolh «akxni tsiswalh», akxni xtsukuma 14 xla nisán (Mr 14:16, 17).
(Mateo 26:39) Chu akxni alh tsinu lakgamakgat, talakgatsokgostalh asta kkatiyatni, chu tlawalh oración: «Tlat, kakintilakatsalalh uma copa komo lakaskina. Pero ni kalalh tuku akit klakaskin, wata tuku wix lakaskina».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mt 26:39
kakintilakatsalalh uma copa: Anta kBiblia makglhuwa maklakaskinkan «copa» akxni lichuwinankan xtalakaskin Dios o tuku Dios lakgayawa chatum lataman. Jesús lu xlilakgaputsama tuku nitlan xʼamaka wanikan Dios, xlakata xla xʼama niy la chatum tiku wan tuku lixkajni chu xtalalakatawakana mapakgsina. Wa xlakata skinilh xTlat pi xtilakatsalalh uma «copa».
9-15 XLA ABRIL
TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | MATEO 27, 28
«¿Tuku xlakata makgalhtawakgenankan, niku, chu la tlawakan?»
(Mateo 28:19) Wa xlakata kapitit chu kakamakgtayatit latamanin xliputum kachikinin xlakata kistalaninanin nawankgo, kakamunutit kxtukuwani xaTlat chu xaKgawasa chu kxtukuwani espíritu santo,
nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Mt 28:19
kakamakgtayatit [...] kistalaninanin nawankgo: Verbo xagriego matheteúo tlan matitaxtikan la «masiyakan xlakata limakgalhtawakget nakatlawakan» (katamalakxtumi la maklakaskinkan kMateo 13:52, niku matitaxtikan uma tachuwin la «masiyanikanit»). Verbos mununankan chu masiyakan, masiya tuku kilhchanima nakamakgtayayaw latamanin kstalaninanin Jesús nawankgo.
latamanin xliputum kachikinin: Na tlan matitaxtikan la «putum kachikinin», pero tuku tatsokgnit xapulana chu alistalh, masiya pi uma tachuwin kilhchanima latamanin xalak putum kachikinin. Ktachuwin xagriego kakamunutit, makgtanuma pronombre xlakan nema kakilhchanima latamanin chu ni wa kachikinin, ktachuwin xagriego kakilhchanima lakchixkuwin chu lakpuskatin. Limapakgsin pi nakamasiyanikan «latamanin xliputum kachikinin», xasasti xwanit. Tatsokgni wan pi akxni Jesús nina xlichuwinan Dios, tiku ni judíos tlan xʼankgo kʼIsrael chu akxtum xkatakakninanikgolh Jehová israelitas (1Re 8:41-43). Pero akxni Jesús kawanilh uma tachuwin, kalimapakgsilh kstalaninanin pi xkalitachuwinankgolh Dios tiku ni judíos xwankgonit, chuna limasiyalh asta niku xʼama chaʼan taskujut nema xʼamakgo tlawakgo kstalaninanin akxni xmakgalhtawakgenankgolh (Mt 10:1, 5-7; Ap 7:9).
(Mateo 28:20) kakamasiyanitit namakgantaxtikgo putum tuku kkalimapakgsinitan. Chu ¡kaʼakxilhtit!, kkatawilan chali chali asta xlisputni kakilhtamaku».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mt 28:20
kakamasiyanitit: Tachuwin xagriego nema matitaxtikan «masiyakan», kilhchanima wankan tuku xlitatlawat, la xlitatlawat, limasiyakan tuku xlakata chuna wankan chu pi xlikana tuku wankan (kaʼakxilhti notas xla takgalhtawakga xlakata Mt 3:1 chu 4:23 kreferencia xla mwbr18.01). Nakamasiyanikan namakgantaxtikgo putum tuku Jesús limapakgsinalh, wamputun pi ankgalhin chuna natlawatilhakan, nakamasiyanikan tuku Jesús masiyalh, nakamasiyanikan nalilatamakgo uma tamasiy chu nakamakgtayakan nastalanikgo xliʼakxilhtit (Jn 13:17; Ef 4:21; 1Pe 2:21).
Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh
(Mateo 27:51) Chu ¡kaʼakxilhti!, xcortina templo pulaktiy lalh, lata talhman asta tutsu, chu tachikilh tiyat chu laklanka chiwix talakgskgakgolh.
nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Mt 27:51
xcortina: Uma lu stlan cortina nema liwana xkaxtlawakanit, xmapitsi Santísimo chu Santo anta ktemplo. Tuku tsokgkanit xlakata judíos masiya pi uma lu xatsinka cortina, max 18 metros xlilhman xwanit, 9 metros xlitilanka chu 7.4 centímetros xlitulanka. Akxni cortina pulaktiy lalh, Jehová ni kajwatiya limasiyalh pi xkasitsininit tiku makgnikgolh xKgawasa, wata uma na xlimasiyama pi lata uma kilhtamaku tlan xtanukan kʼakgapun (Heb 10:19, 20).
templo: Tachuwin xagriego naós unu kilhchanima anta niku xwilakgo Santo chu Santísimo.
(Mateo 28:7) Wa xlakata lakapala kapitit chu kakawanitit xtamakgalhtawakgen pi malakastakwanikaja kkalinin, chu kakawanitit: “¡Kaʼakxilhtit!, kapulanitilhayan kʼGalilea. Anta natatanokglhatit”. ¡Kaʼakxilhtit! Wa uma tuku xakaman kawaniyan».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mt 28:7
kakawanitit xtamakgalhtawakgen pi malakastakwanikaja: Umakgolh lakpuskatin ni kajwatiya wa tiku xapulana kawanika pi xlakastakwananita Jesús, na kawanika pi xkamakatsinikgolh amakgapitsi xtamakgalhtawakgen Jesús (Mt 28:2, 5, 7). Xtalismaninkan judíos nema ni xtakilhtinit ktatsokgni, xwan pi chatum puskat nila xʼan ktribunal xlakata nawan tuku xkatsi. Pero xʼángel Jehová kalimasiyanilh kakni uma lakpuskatin akxni kalakgayawalh uma lu stlan taskujut.
16-22 XLA ABRIL
TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | MARCOS 1, 2
«Tapatikana mintalakgalhin»
(Marcos 2:6-12) Ama kilhtamaku makgapitsi lakgtsokgkinanin anta xwilakgolh, chu xlakpuwamakgolh: 7 «¿Tuku xlakata chuna chuwinan uma chixku? Lixkajni lichuwinama Dios. Nila tiku tapatinan talakgalhin, kajwatiya Dios». 8 Pero Jesús tunkun katsilh la xlakpuwamakgolh, wa xlakata kawanilh: «¿Tuku xlakata chuna lakpuwanatit? 9 ¿Tuku tlakg ni tuwa?, ¿wanikan tiku nila tlawan: “Tapatikanita mintalakgalhin”?, ¿o wankan: “Kataki, katiya mimputama chu katlawanti”? 10 Pero xlakata nakatsiyatit pi xKgawasa chixku kgalhi limapakgsin kkatiyatni xlakata natapatinan talakgalhin...». Wanilh chixku tiku nila xtlawan: 11 «Kwaniyan: Kataki, katiya mimputama chu kapit kminchik». 12 Xla takilh chu tunkun tiyalh xputama chu titaxtulh kxlakatinkan. Wa xlakata putum kaks lakawankgolh, chu malankikgolh Dios, na wankgolh: «Nikxni chuna xakxilhnitaw la uma».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mr 2:9
¿Tuku tlakg ni tuwa?: Ni tuwa chatum lataman xwa pi tapatinan talakgalhin, xlakata ni talakaskin wi tuku nalimasiya pi xlikana tuku wan. Pero akxni Jesús wa, Kataki, [...] chu katlawanti xtalakaskin akgtum milagro nema xlimasiyalh pi Jesús xkgalhi limapakgsin xlakata natapatinan talakgalhin. Tuku lichuwinankan unu chu tuku wan Isaías 33:24, masiya pi tatatlayaw xlakata makglakgalhinanin akinin.
Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh
(Marcos 1:11) Chu kʼakgapun takgaxmatli tachuwin: «Wix kinKgawasa, tiku lu kpaxkiyan; chu lu tlan kimamakgkatsiniya».
nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Mr 1:11
kʼakgapun takgaxmatli tachuwin: Evangelios lichuwinankgo pi Jehová kaj makgtutu wa tiku katachuwinalh latamanin chu uma xlimakgtum.
Wix kinKgawasa: Akxni Jesús chatum espíritu xwanit, xKgawasa Dios xlitaxtu (Jn 3:16). Akxni lakachilh la chatum lataman, xkgawasa Dios litaxtulh la Adán akxni ni xkgalhi talakgalhin (Lu 1:35; 3:38). Pero tlan nawanaw pi umakgolh xtachuwin Dios ni kajwatiya xmakatsininama tiku xlitaxtu Jesús. Xlakata tuku wa chu xlakata makamilh espíritu santo, Dios liwana limasiyalh pi uma chixku, Jesús, xlilakatsukunit espíritu santo, “lakachilh amakgtum” xlakata nalatamapara kʼakgapun chu lilaksakka espíritu santo, xlakata Dios Mapakgsina chu xapuxku Sacerdote xlimaxtulh (Jn 3:3-6; 6:51; katamalakxtumi Lu 1:31-33; Heb 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3).
lu tlan kimamakgkatsiniya: O «lu kimakgapaxuwaya o klipaxuwa mimpalakata». Watiya uma tachuwin maklakaskinkan kMateo 12:18, nema takilhtinit kʼIsaías 42:1, akxni lichuwinankan xlakata Mesías o Cristo nema xwankanit pi namin. Akxni Dios lilaksakli Jesús xʼespíritu santo chu wa uma umakgolh tachuwin, Dios liwana masiyalh pi xKgawasa wa Mesías nema xwankanit pi namin.
(Marcos 2:27, 28) Wa xlakata kawanilh: «Dios malakatsukilh Sábado kaj xlakata lakchixkuwin, chu ni kamalakatsukilh lakchixkuwin kaj xlakata Sábado. 28 Wa xlakata xKgawasa chixku asta xMalana Sábado litaxtu».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mr 2:28
xMalana Sábado: Jesús xʼakstu xlichuwinamaka (Mt 12:8; Lu 6:5), chu chuna limasiyalh pi sábado tlan xtlawa tuku xlimapakgsinit xTlat xalak akgapun (katamalakxtumi Jn 5:19; 10:37, 38). Kilhtamaku sábado, Jesús xtlawanit makgapitsi milagros nema tlakg kaks malakawaninan, pulaktum wa pi xkakuchinit tatatlanin (Lu 13:10-13; Jn 5:5-9; 9:1-14). Uma liwana limasiya tuku tlan ama limin akxni namapakgsinan, nema xtachuna nawan la akxni xjaxkan sábado (Heb 10:1).
23-29 XLA ABRIL
TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | MARCOS 3, 4
«Jesús mapaksa chatum chixku sábado»
(Marcos 3:5) Akxni xatasitsin xkalakakxilhnita chu lu xlilipuwama xlakata palha xkgalhikgo xnakujkan, Jesús wanilh chixku: «Katapakgastonkgti». Chu xla stonkgli xmakan chu paksli.
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mr 3:5
xatasitsin xkalakakxilhnita chu lu xlilipuwama: Kajwatiya Marcos tsokgli la makgkatsilh Jesús uma kilhtamaku, akxni akxilhli pi palha xwanit xnakujkan xpulalinanin takanajla (Mt 12:13; Lu 6:10). Pedro, chatum chixku tiku na xlimasiya tuku xmakgkatsi, max wa tiku wanilh Marcos uma tuku makgkatsilh Jesús (kaʼakxilhti Tuku litsuku libro xla Marcos).
Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh
(Marcos 3:29) Pero tiku lixkajni lichuwinan espíritu santo nikxni katitapatika, wata putum kilhtamaku litawila kuenta xlakata uma talakgalhin».
nwtsty notas xla takgalhtawakga xlakata Mr 3:29
tiku lixkajni lichuwinan espíritu santo: Lixkajni tachuwin wamputun, lichuwinankan tuku ni xlikana, wankan taʼakgsanin o lakawanikan Dios o tuku xasanto. Xlakata wa Dios masta espíritu santo, tiku chakatsiya talalakatawaka o wan pi ni wa espíritu santo tlawama akgtum taskujut, xtachuna la komo xwanilh Dios tuku lixkajni. Chuna la wan Mateo 12:24, 28 chu Marcos 3:22, judíos tiku xpulalinkgo takanajla, akxilhkgolh la xʼespíritu Dios kskujma akxni Jesús xtlawa milagros, pero wankgolh pi uma litliwakga xla Akgskgawini xwanit.
putum kilhtamaku litawila kuenta xlakata uma talakgalhin: Max kilhchanima talakgalhin nema tlawakan maski katsikan pi nitlan, chu tuku nitlan kitaxtu makgapala putum kilhtamaku. Ni anan akgtum tamakamastan nema tlan naxapa uma talakgalhin (kaʼakxilhti nota xla takgalhtawakga xlakata tiku lixkajni lichuwinan espíritu santo kʼuma versículo).
KILATAMATKAN LA KSTALANINANIN CRISTO
(Marcos 4:9) Alistalh wa: «Tiku tlan kgaxmata, kakgaxmatli».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mr 4:9
Tiku tlan kgaxmata, kakgaxmatli: Akxni Jesús nina xlichuwinan xliʼakxilhtit chanana, wa: «Kakgaxpattit» (Mr 4:3). Chu limaʼakgasputulh uma tachuwin xlakata xlimasiyalh pi xlakaskinka xwanit pi kstalaninanin lu kuenta xtlawakgolh xtastakyaw. Tlan natekgsaw watiya umakgolh tachuwin kMateo 11:15; 13:9, 43; Marcos 4:23; Lucas 8:8; 14:35; Apocalipsis 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 13:9.
30 XLA ABRIL ASTA 6 XLA MAYO
TUKU LHUWA XTAPALH XALAK BIBLIA | MARCOS 4, 5
«Jesús kgalhi litliwakga xlakata nakamalakastakwani tiku xkapaxkiyaw nema nikgonita»
(Marcos 5:39-41) Akxni xtanunita, xla kawanilh: «¿Tuku xlakata tasapatit chu lu tachilipatit? Aktsu tsumat nitu ninit wata lhtatama». 40 Akxni chuna kawanilh, xlakan tsukukgolh lilitsinkgo chu likgalhkgamanankgo. Pero akxni xkamaxtunita kchiki, katatanulh anta niku xtanuma aktsu tsumat, xtlat chu xtse chu xtamakgalhtawakgen. 41 Alistalh, makgachipalh aktsu tsumat chu wanilh: «Talʼi·ta·kuʼmi», nema akxni matitaxtikan kʼatanu tachuwin wamputun: «Aktsu tsumat, akit kwaniyan: “¡Kataki!”».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mr 5:39
nitu ninit wata lhtatama: Anta kBiblia, linin makglhuwa tamalakxtumikan talhtata (Sl 13:3; Jn 11:11-14; Hch 7:60; 1Co 7:39; 15:51; 1Te 4:13). Jesús xʼama malakastakwani aktsu tsumat, wa xlakata max kawanilh uma tachuwin xlakata nalimasiya pi chuna la latamanin tlan stakwanankgo akxni lhtatakgo, tiku nikgonita tlan nalatamaparakgo. Litliwakga nema Jesús limalakastakwanilh aktsu tsumat wa xmaxkinit xTlat, «wa nti maxkikgoy latamat ninin; chu wa nti ntlan matlaniy wa ntu mpala ninaj anan, xtachuna ntu mpala anana» (Ro 4:17).
Kaputsaw kBiblia tuku lhuwa xtapalh
(Marcos 5:19, 20) Pero xla ni maxkilh talakaskin, wata wanilh: «Kapit kminchik chu kakalakgpi tiku xalak mifamilia, chu kakawani putum tuku Jehová tlawanit mimpalakata chu la limasiyaninitan talakgalhaman». 20 Uma chixku alh chu tsukulh lichuwinan anta kDecápolis putum tuku Jesús xtlawanit xpalakata, chu putum latamanin kaks lilakawankgolh.
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mr 5:19
kakawani: Atsinu ni putum kilhtamaku Jesús xkawani latamanin pi ni xlichuwinankgolh xmilagro (Mr 1:44; 3:12; 7:36), pero uma kilhtamaku wanilh chixku pi xkawanilh xfamilia tuku xakgspulanit. Max chuna tlawalh xlakata xwanikanit pi xtaxtulh kʼuma kachikin chu nialhla xʼama kalitachuwinan Dios tiku xala anta. Nachuna, uma xmakgtayanalh xlakata ni lu xlichuwinanka la nikgolh paxni.
(Marcos 6:11) Xanikuta niku ni nakamakgamakglhtinankanatit chu ni nakgaxmatkan mintachuwinkan, akxni nataxtuyatit, katinkxaktitit pokgxni kmintantunkan, xlakata nakatsikgo pi tlawakgonit tuku nitlan».
nwtsty nota xla takgalhtawakga xlakata Mr 6:11
katinkxaktitit pokgxni kmintantunkan: Uma xlimasiya pi kstalaninanin Jesús ni xlinkgo kuenta xlakata la xkgalhtinankgolh latamanin chu pi xmakgxtakgnikgo Dios pi wa xkatalakkaxlalh. Xtachuna uma tachuwin tamaklakaskin kMateo 10:14 chu kLucas 9:5. Marcos chu Lucas na maklakaskinkgo tachuwin «xlakata nakatsikgo pi tlawakgonit tuku nitlan». Pablo chu Bernabé stalanikgolh uma tastakyaw kʼAntioquía de Pisidia (Hch 13:51). Pablo nachuna tlawalh kCorinto, tinkxli klhakgat, chu wa: «Minkuentajkan nawan komo ni nalakgtaxtuyatit. Akit ni ktililh kuenta» (Hch 18:6). Uma talismanin max xlakgapaskgo kstalaninanin Jesús, xlakata judíos tiku xʼankgo paxialhnankgo kkachikinin niku ni xkatapakgsini judíos, xkatantutinkxaktikan pokgxni nema xlakpuwankgo pi lixkajni akxni nina xtanuparakgo kxkachikin judíos. Pero Jesús atanu tuku xlakpuwama akxni kamaxkilh umakgolh tastakyaw kstalaninanin.