Akxtum kgolonkgo

1, 2. 1) ¿Tuku tsuku talakgpali akxni kgolonaw? 2) ¿Tuku kamakgtayalh xlakata chuntiya xpaxuwakgolh xlakskujnin Dios xala makgasa?

AKXNI kgolonaw, lhuwa talakgpaliyaw. Tsukuyaw taxlajwaniyaw chu nialh kgalhiyaw litliwakga. Akxni kinkalakaʼakxilhkanan kʼespejo tasiya la wanchulu wama kiliwakan chu la tsuku taxtu kiʼaktsasatkan, o asta akgyujaw. Katuwa tsukuyaw patsankgayaw. Atanu tiku tsukuyaw katalalinaw akxni kinkamanankan tamakgaxtokgkgo chu akxni tawila kinatanatnikan. Makgapitsi, lu talakgpali xlatamatkan akxni nialh skujkgo chu xkamanan kamaxkikgo tuku maklakaskinkgo.

² Xlikana pi lu tuwa kitaxtu akxni tsukuyaw kgolonaw (Eclesiastés 12:1-8). Maski tuwa, kakalichuwinaw xlakskujnin Dios xala makgasa. Maski nikgolh, umakgolh lakchixkuwin chu lakpuskatin lakgskgalalan wankgolh chu akgatekgskgolh, nema tlan kamamakgkatsinilh maski xlinkgoya kata (Génesis 25:8; 35:29; Job 12:12; 42:17). ¿Tuku kamakgtayalh xlakata chuntiya xpaxuwakgolh maski xlinkgoya kata? Xlakata lilatamakgolh tastakyaw nema la uku akxilhaw kBiblia (Salmo 119:105; 2 Timoteo 3:16, 17).

3. ¿Tukuya tastakyaw kamaxkilh Pablo lakchixkuwin chu lakpuskatin tiku linkgoya kata?

³ Apóstol Pablo na lichuwinalh tuku xkamakgtayalh tiku kgolomakgo akxni tsokgli carta nema malakgachanilh Tito: «Ntlan xtalakapastaknakan xkgalhikgolh lakgkgolun [o ni kamalakatsalikgolh], kaks kalakawankgolh, kakgxakgakatsikgolh, chu aktanks kakgalhikgolh ntakanajla, chu ntapaxkit, chu ntapaxuwanaliyan wa ntu luwa mininiy. Chu na chuna laktsikan, kalatamakgolh lantla mininiy xtalaksaknin Dios, ni xakgalhtampumaxtunanin [o ni nalimawakanankgo tuku ni xaxlikana], na ni mpala xakgotnin, wampi wata kaj xmasiyunanin wa ntu xatlan» (Tito 2:2, 3). Komo kuenta natlawayaw uma tastakyaw nakinkamakgtayayan natayaniyaw akxni nakgolonaw.

KALISMANIW AKXNI TANU TAWILAKGO KINKAMANANKAN

4, 5. ¿La makgkatsikgo lhuwa natlatni akxni xkamanan tanu tawilakgo, chu la tlawakgo makgapitsi xlakata natayanikgo?

⁴ Akxni talakgpali kilatamatkan talakaskin nalismaniyaw. Chuna kitaxtu akxni kinkamanankan tiku laklankata tanu tawilakgo chu tamakgaxtokgkgo. Lhuwa natlatni, wa tuku pulana kalimasiyani pi kgolomakgo. Maski lipaxuwakgo xlakata xkamanankan stakkgonita, lhuwa natlatni lakpuwankgo komo liwana kamasiyanikgolh xlakata nakatsikgo tuku natlawakgo akxni tanu natawilakgo. Chu max lu kalakapastakkgo xlakata nialh kaʼakxilhkan kxchikkan.

⁵ Taʼakgatekgsa pi natlatni chuntiya nalakaskinkgo pi tlan kakakitaxtunilh xkamankan tiku nialh anta katawi kxchikkan. Chatum tse wa: «Lu xakpaxuwalh maski kaj xakkatsilh pi tlan wilakgo». Chu chatum tlat wa: «Akxni kintsumat nialh anta tawi kchiki, lu nitlan klimakgkatsiw. Lu nitlan xtamakgkatsi kchiki, xlakata akxtum wi tuku xaktlawayaw putum kilhtamaku». ¿La tayanikgonit xtalipuwankan umakgolh natlatni akxni nialh katawilakgo xkamanankan? Lhuwa, kamakgtayakgo amakgapitsin.

6. ¿Tuku makgtayanan xlakata natawila familia chuna la xlilat?

⁶ Akxni kamanan tamakgaxtokgkgo, talakgpali tuku xlitlawatkan natlatni. Génesis 2:24 wan: «Chixku namakgxtakga xtlat chu xtse chu akxtum natatawila xpuskat, chu kaj akgtum makni nawankgo». Akxni akgatekgskgo la lakkaxwilinit Dios xlakata tiku napulalinan kfamilia kamakgtaya xlakata ni namakgtanu kʼatanu familia (1 Corintios 11:3; 14:33, 40).

7. ¿Tuku tlawalh chatum tlat akxni chatiy xlaktsuman tanu tawilakgolh xlakata tamakgaxtokgkgolh?

⁷ Akxni tamakgaxtokgkgolh chatiy xlaktsuman akgtum tamakgaxtokgat chu tanu tawilakgolh, lu nitlan limakgkatsikgolh. Xapulana, xatlat ni xkapaxki xanapuwitin. Pero akxni lilakapastakli tiku lakgayawakanit napulalin familia, akgatekgsli pi xchixkukan xlaktsuman kalakgchan napulalinkgo xfamiliajkan. Wa xlakata, akxni chatiy xlaktsuman kskinikgo tastakyaw, xkakgalhskin xlaktsuman la xlakpuwankgo xchixkukan chu xkatataya xchixkukan. Xnapuwitin la uku akxilhkgo la xʼamigojkan chu xatapaxuwan makglhtinankgo tastakyaw nema kamaxki.

8, 9. ¿Tuku tlawakgonit makgapitsi natlatni akxni xkamanankan tanu tawilakgonit?

⁸ ¿Chu komo tiku aku tamakgaxtokgkgonit ni natlawakgo tuku nakawanikgo xnatlatnikan pero ni lakatsalamakgo tuku wan Biblia? Akgtum tamakgaxtokgat tiku kgalhikgo xkamanan tiku tamakgaxtokgkgonita wan: «Putum kilhtamaku kkawaniyaw tuku lakpuwan Jehová, pero komo ni klakgatiyaw tuku laksakkgolh natlawakgo, nialhtu kkawaniyaw chu kkatatayayaw chu kkawaniyaw pi tlan tuku laksakkgolh».

⁹ Kmakgapitsi países xalak Asia, lhuwa natlatni tuwa makgkatsikgo akxni xlakgkgawasankan tanu tawilakgo. Pero, komo kgalhakgaxmatkgo tuku lakkaxwilinit Dios chu tiku napulalinan kfamilia, ni lu katikatakgalhikgolh taʼakglhuwit xnapuwitin, o xnataskinan. Chatum tala puskat wan pi xlakata xkamanan tanu tawilakgolh «lu lhuwa makgapaxuwanit». Nachuna, lu lakgati akxilha la pulalinkgo xfamiliajkan chu nachuna, nialh lu kamaxlajwani chu tlan limakgkatsikgo kxtalakapastaknikan xlakata xlakan kgolomakgolh.

LA NAMATLIWAKGLHAW TAMAKGAXTOKGAT

10, 11. ¿Tukuya tastakyaw xalak Biblia kamakgtaya latamanin xlakata ni napatikgo makgapitsi liʼakgsiyat nema kgalhikgo tiku kgolomakgolh?

¹⁰ Akxni latamanin tsukukgo kgolonkgo, tanu tanu la tsukukgo likatsikgo. Makgapitsi lakchixkuwin tanu la lhakganankgo xlakata natasiyakgo pi lakgkgawasanku. Lhuwa lakpuskatin tsukukgo lilakgaputsakgo tuku talakgpali xlakata kalakgchilh menopausia, o na watiya wamputun nialh chakganankgo. Lu nitlan pero makgapitsin tiku linkgoya kata tlawakgo pi tiku tamakgaxtokgkgo nakalakgsitsikgo xlakata tsukukgo kalimasiyanikgo amakgapitsi tiku tlakg lakgkgawasanku o laktsumanku pi kalakgatikgo. Lakchixkuwin tiku linkgoya kata chu kakninanikgo Dios, xlakan “lakatitum ntu nalakapastakkgo” chu machokgokgo tuku nitlan tlawaputunkgo (1 Pedro 4:7). Nachuna lakpuskatin tiku linkgoya kata, liskujkgo xlakata tlan natawilakgo xtamakgaxtokgatkan xlakata paxkikgo xchixkukan chu makgapaxuwaputunkgo Jehová.

¹¹ Mapakgsina Lemuel, Dios malakpuwanilh xlakata xtsokgwililh uma tachuwin xlakata «chatum puskat tiku kgalhi lakwan tayat» tiku tlan likatsini xchixku «ni lixokgoni tuku nitlan, putum kilhtamaku xla xlatamat». Chixku tiku kstalanina Cristo xliʼakxilhat putum tuku tlawa xpuskat xlakata natayani taʼakglhuwit nema titaxtuma xlakata tsikamaja. Xlakata lu paxki uma natlawa pi “tlan nalichuwinan” (Proverbios 31:10, 12, 28).

12. ¿La tlan tamakgaxtokgat tlakg tlan nalatalalin chuna la titaxtutilha kata?

¹² Akxni natlatni kamakgastakmakgolh xkamanan, max lhuwa limakgxtakgkgo tuku lakgatikgo tlawakgo kaj xlakata nakamaxkikgo tuku maklakaskinkgo xkamanan. Pero akxni kamanan tanu tawilakgo, xlilat amakgtum nakuentajtlawakgo xtamakgaxtokgatkan. Chatum chixku wa: «Akxni kilaktsumankan ankgolh, amakgtum ktsukulh klimasiyani kimpuskat pi xaklakgati». Atanu chixku wan: «Klakuentajtlawayaw xlakata ni naktatatlayaw chu klamalakapastakayaw pi talakaskin naktlawayaw ejercicio». Xlakata ni namakgkatsikgo pi xakstukan wilakgolh uma tamakgaxtokgat kawanikgo xalak congregación kaʼankgolh kxchikkan. Xlikana akxni kamakgtayayaw amakgapitsin lu makgtayanan. Chu tuku tlakg tlan makgapaxuwa Jehová (Filipenses 2:4; Hebreos 13:2, 16).

13. ¿Tuku xlakata xlakaskinka lakatanks nalatachuwinan chu ni nalaʼakgskgawi chuna la tlakg nalinkgo kata tiku tamakgaxtokgkgonit?

¹³ Ni kamastaw talakaskin wi tuku natlawa pi ni natachuwinanaw tiku tamakgaxtokgaw. Lakatanks kalatachuwinaw (Proverbios 17:27). Chatum chixku wan: «Akxni klakuentajtlawayaw chu tlan klalikatsiniyaw, tlakg klaʼakgatekgsniyaw». Chu xpuskat na wan: «Chuna la tlakg klinaw kata, kkatsinitaw pi lu xlakaskinka akxtum nakwayaw té, nakkgalhchuwinanaw chu naklamakgtayayaw». Akxni lakatanks latachuwinan chu ni laʼakgskgawi makgtayanan xlakata tliwakga natawila tamakgaxtokgat, chu nakamakgtaya xlakata nitu nakatlawani Akgskgawini, tiku lakxtlawaputun tamakgaxtokgat.

KALIPAXUWAW KINATANATNIKAN

14. ¿La max makgtayalh xnana Timoteo xlakata kstalanina Cristo xwa?

¹⁴ Natanatni «akgtum corona» litaxtukgo xlakata tiku linkgoya kata (Proverbios 17:6). Akxni katatawilakan natanatni lu lipaxuwakan, tlan limakgkatsikan chu lu makgtayanan. Biblia lu tlan lichuwinan, chatum nana xwanikan Loida, chu xtsumat Eunice, tiku masiyanilh xtakanajla xtanat Timoteo. Uma kgawasa stakli chu katsilh pi xtse chu xnana lu xlakaskinka xʼakxilhkgo tuku masiya Biblia (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15).

15. ¿Tuku lu tlan nalimakgtayanankgo xalaktata xnatanatni, pero tuku ni xlitlawatkan?

¹⁵ Akxni xalaktata kgalhikgo xnatanatni wi tuku lu tlan nalimakgtayanankgo. Xlakan kamasiyanikgonita xkamanan xtalakaskin Jehová. Pero na tlan kamakgtayakgo xnatanatnikan. Lhuwa laktsu kamanan lakgatikgo pi xtatajkan kakawanikgolh historias xalak Biblia. Xlikana, ni nalakgatayakgo tuku kalakgchan xanatlatni xlakata nakamasiyanikgo tuku wan Biblia xkamanan, pero tlan namakgtayanankgo (Deuteronomio 6:7). Xalaktata tlan nawankgo la wa salmista: «KiDios, maski akit kgoluta y kkgalhiya aksasat, ni kakiʼakgxtakgmakganti; pues klikgalhchiwinamputun lhuwa militliwekge nak ixlakatinkan ti talamana» (Salmo 71:18; 78:5, 6).

16. ¿Tuku tlan natlawakgo natlatni xlakata ni naʼanan taʼakglhuwit kfamilia?

¹⁶ Lu nitlan pero makgapitsi xalaktata ni lakgatikgo pi xnatanatnikan nakakilhnikan chu tlawakgo pi nakatakgalhikgo taʼakglhuwit xkamanan. Pero, xlakata xlikana tlan kalikatsini xtatajkan tlawa pi nakawanikgo tuku nila kawanikgo xnatlatnikan. Min kilhtamaku kamanan lakpuwankgo pi xtatajkan tlakg kaʼakgatekgsnikgo chu nakawanikgo pi tlan lakpuwankgo chu ni wa tuku wankgo xtlatkan. ¿Tuku xlitatlawat akxni chuna la? Talakaskin nalimasiyakgo liskgalala chu nakawanikgo xnatanatnikan pi lakatanks kakatachuwinankgolh xnatlatnikan. Tlan nakawanikan pi makgapaxuwa Jehová akxni chuna natlawakgo (Efesios 6:1-3). Komo natalakaskin, xalaktata tlan nakawanikgo pi nakamakgtayakgo akxni xlakan pulana nakatachuwinankgo xnatlatnikan. Talakaskin lakatanks nakatachuwinankgo xnatanatni chu nakawanikgo tuku katsinikgonit chuna la titaxtukgonit kata. Xlakata wankgo tuku xaxlikana chu lakatanks katachuwinankgo, tlan nakamakgtayakgo.

KALAKGPALITILHAW CHUNA LA NATITAXTUTILHA KATA

17. ¿Tuku liwana xlakapastaknit natlawa salmista nema nachuna xlitlawatkan kstalaninanin Cristo tiku linkgoya kata?

¹⁷ Chuna la titaxtutilha kata makgkatsiyaw pi nialh la tlawayaw putum tuku xtlawayaw o tuku tlawaputunaw. ¿La tlan nalismanitilhayaw chuna la titaxtutilha kata? Max namakgkatsiyaw pi kgalhiyaw xtachuna 30 kata, pero akxni akxilhaw kʼespejo atanu tuku akxilhaw. Ni kamastaw talakaskin pi uma nakinkamaxlajwaniyan. Salmista skinilh Jehová: «Kumu akit kkgolunita, kmakgskinan litlan ni kakilakgmakganti; ni kakiʼakgxtakgwili akxni lakgonit kilitliwekge». Liwana kililakapastakatkan natlawayaw chuna la salmista. Xla wa: «Nakkgalhitawilayan, porque kkatsi nakimakgtayaya; y tlakg liwaka naklikgalhchiwinan la tlan [li]katsiya» (Salmo 71:9, 14).

18. ¿La tlan nalimaklakaskin kilhtamaku chatum kstalanina Cristo akxni nialh naskuja?

¹⁸ Lhuwa lakkaxwilikgonit tlakg naskujnikgo Jehová akxni nachan kilhtamaku nialh naskujkgo. Chatum tlat tiku nialh skuja wan: «Liwana klakkaxwililh tuku xakama tlawa akxni kintsumat xtaxtulh kʼescuela. Klakkaxwililh precursor xakwa, kstalh kinegocio xlakata tlakg xakkgalhilh kilhtamaku chu tlakg xakskujnanilh Jehová. Kskinilh Dios xkinpulalilh». Komo talakatsuwimaja kata akxni nialh naskujaw, tlan nalimakgkatsiyaw tuku wan Xatlan kiMalakatsukinakan: «Asta akxni [tiku] kgolon akit Watiya; chu asta akxni wi tiku aktsasan akit chuntiya nakmakgtaya» (Isaías 46:4).

19. ¿Tuku tastakyaw kamaxkikan tiku linkgoya kata?

¹⁹ Min kilhtamaku lu tuwa tamakgkatsi akxni wi tiku chan kata akxni nialh skuja. Apóstol Pablo kawanilh lakchixkuwin tiku linkgoya kata pi “ntlan xtalakapastaknakan xkgalhikgolh”. Uma tastakyaw masiya pi ni namalakatsaliyaw chu ni nalimputunaw kilatamatkan nema ni tuwa namakgkatsiyaw. Max tlakg natalakaskin pi xakstukan nakastakyawakan nixawa xapulana chu nalakkaxwilikgo tuku natlawakgo akxni nachan kata nialh naskujkgo. Wi tuku kaliskujwi, «xaliʼankgalhin nalistakatit kxtaskujut nkimPuchinakan. Kakatsitit mpi wa mintaskujutkan ntu ntlawapatit xpalakata nkimPuchinakan, ni kaj kgoxaj tlawayatit [o paxkat katiwa]» (1 Corintios 15:58). Tlakg kakamakgtayaw amakgapitsin (2 Corintios 6:13). Lhuwa kstalaninanin Cristo chuna tlawakgo akxni tlakg lichuwinankgo xalakwan xalaksasti chuna la titaxtutilha kata. Akxni tlakg kgolonaw talakaskin “aktanks nakgalhiyaw ntakanajla, chu ntapaxkit, chu ntapaxuwanaliyan” o katayaniw (Tito 2:2).

KOMO NIY TIKU XTAMAKGAXTOKGAW

20, 21. 1) Kʼuma kakilhtamaku, ¿tuku tlawa pi tiku tamakgaxtokgkgonit nalamakgxtakgkgo? 2) ¿Tuku tlan liʼakxilhtit kamakgxtakgnilh Ana tiku nikgonita tiku xtamakgaxtokgkgo?

²⁰ Lu lilipuwanaw pero kʼuma kakilhtamaku nila tuku tlawayaw, linin tlawa pi nalamakgxtakgkgo tiku tamakgaxtokgkgonit. Kstalanina Cristo tiku xakstu tamakgxtakga katsi pi tiku lu xpaxki xtachuna la kaj lhtatama chu katsi pi naʼakxilhpara (Juan 11:11, 25). Max lu nakatsani xlakata nilh tiku xtamakgaxtokga. ¿Tuku tlan natlawa xlakata natayani?a

²¹ Akxni lilakpuwanaw tuku tlawalh chatum tiku talichuwinan kBiblia tlan nakinkamakgtayayan. Ana nilh xchixku akxni kajku akgtujun kata xtamakgaxtokgkgonit, chu akxni lichuwinankan kBiblia xkgalhiya 84 kata. Katsiyaw pi max lu nitlan limakgkatsilh xlakata nilh xchixku. ¿Tuku makgtayalh xlakata tlan xtayanilh? Skujnilh Jehová Dios kxtemplo tantaku chu tantaskaka (Lucas 2:36-38). Xlakata kskujnima Dios chu xtlawa oración xlikana uma makgtayalh xlakata ni lu xlilipuwa chu ni xakstu xmakgkatsika akxni nilh xchixku.

22. ¿Tuku kamakgtayanit ni xakstukan namakgkatsikgo tiku nikgonit xchixku o xpuskat?

²² Chatum puskat tiku kgalhi 72 kata chu akgkaw kata lata nilh xchixku wan: «Tuku tlakg tuwa kmakgkatsinit wa pi ni kkgalhi tiku naktachuwinan. Kinchixku lu tlan xkinkgaxmatni. Xaklichuwinanaw congregación chu la xakanaw lichuwinanaw Dios». Atanu tiku na ninit xchixku wan: «Maski tawan pi chuna la titaxtu kilhtamaku nialh lakapastakkan talipuwan, kakxilhnit pi tuku tlakg xlikana wa pi kinkamakgtayayan tlakg tlan namakgkatsiyaw wa tuku tlawayaw uma kilhtamaku. Tlakg tlan kamakgtayayaw amakgapitsin». Chatum tiku ninit xpuskat chu kgalhi 67 kata na wan: «Tuku lu makgtayanan natayaniyaw talipuwan wa nakamatliwakglhaw amakgapitsin».

DIOS XLAKASKINKA KAʼAKXILHA TIKU LINKGOYA KATA

23, 24. ¿La kamatliwakglha Biblia tiku linkgoya kata, chu la tlakg kamakgtaya tiku ninit tiku xtamakgaxtokgkgo?

²³ Maski linin nakinkamakglhtiyan tiku tamakgaxtokgaw, Jehová nikxni kintikamakgxtakgni. Mapakgsina David xala makgasa kilhtlilh: «Tipatum tu kmakgskinit Kintikukan Dios [Jehová], wa jee liwaka kputsamaj, klatamaputun nak [kxchik] kiDios, ixliwakg kilhtamaku lata klamaj, xlakata nakakxilha ixlitlan takatsij, y nakputsa ixtamakgtayan, y naklakgachixkuwi nak ixchik» (Salmo 27:4).

²⁴ Apóstol Pablo wan: «Yama lakchajan wanti nimakgankgokanit, chu niti kgalhikgoy wanti namakgtayakgoy, pus wixin kamakgtayakgotit» (1 Timoteo 5:3). Uma tastakyaw limasiya pi lakpuskatin tiku xninita xchixkukan chu niti xkgalhikgo xparienteskan nema xkamakgtayalh, congregación tlan xkamaxkikgolh tuku xmaklakaskinkgo. Pero akxni wankan «kakamakgtayakgotit» na kilhchanima pi lu xlakaskinka nakaʼakxilhkan. Lakchixkuwin chu lakpuskatin tiku nikgonita tiku xtamakgaxtokgkgo lu tlan kamamakgkatsini xlakata katsikgo pi Jehová lu xlakaskinka kaʼakxilha chu wan pi nakamakgtaya (Santiago 1:27).

25. ¿Tuku tlanku natlawakgo tiku linkgoya kata?

²⁵ Xtachuwin Dios wan «tuku limaxkikan kakni lakgkgolon wa xaktsasatkan» chu nachuna wan pi «aktsasat tlan tasiya akxni latapulikanit kxaʼakgstitum tiji» (Proverbios 20:29; 16:31). Wa xlakata, komo tamakgaxtokgnitaw o kiʼakstukan wilaparaw, pulana kawiliw xtaskujut Dios kkilatamatkan. Chu nakgalhiyaw tlan tukuwani kxlakatin Dios xlakata tlan nakgalhiyaw latamat nema ni kgalhi xlisputni kkakilhtamaku niku nialhti katikgololh (Salmo 37:3-5; Isaías 65:20).