Autim Tok Long Maputo—Biktaun Bilong Mosambik!
Long 1991 gavman bilong Mosambik i pinisim tambu long ol Witnes Bilong Jehova, na long dispela taim na i kam inap nau ol i mekim bikpela wok long autim gutpela tok bilong Kingdom long dispela kantri long hap bilong saut-is bilong Afrika. Nau bai yumi stori long pasin bilong ol Witnes Bilong Jehova long skulim ol man long biktaun Maputo na ol narapela hap bilong Mosambik long ol tok bilong Baibel.
MOSAMBIK i stap long arere bilong Solwara India, olsem na i no kol tumas o hat tumas, na i gat ol gutpela nambis na rip. Biktaun Maputo i stap long wanpela bikpela pasis long hap bilong saut.
Long nau ol man bilong dispela hap i stap olsem bel isi, tasol bipo nogat. Inap planti handet yia ol narapela lain i bosim kantri, em pastaim ol Arap, na bihain ol Potyugal, na planti pait i bin kamap. Misin Katolik i bin kam wantaim ol Potyugal, na ol i mekim save long kisim ol gutpela samting, olsem ol aivori na gol, na bihain ol i kisim ol man bilong wok kalabus. Na sampela handet yia bihain, pait i kamap, na long 1975 kantri i kisim independens, tasol dispela i no kamapim gutaim, long wanem, ol yet i pait, na bikpela hevi i painim ol man.
Biktaun Maputo
Inap 10-pela yia i go pinis planti tausen man i bin ranawe lusim ol ples, nogut ol i kisim bagarap, na ol i go sindaun long ol taun. Long taun Maputo i gat kain kain man na kain kain pasin i stap. Sampela haus em ol Potyugal i bin wokim long bipo, na sampela samting bilong ol Afrika yet i stap. Ol rot i bikpela na i gat ol diwai long arere arere bilong en, na sapos yu wokabaut long rot bai yu bungim planti man ol i go i kam na mekim wok bilong ol. Wanpela misineri long Maputo, em Rotrigo, em i tok: “Ol dispela man i narapela kain—ol i save tok gude long yu na pes bilong ol i lap, maski ol i pas pas na ol i hatwok long painim ol samting bilong skin. I no planti i save pes tudak long yu o givim baksait long yu, nogat. Ol i save pren gut.” Tru tumas, ol Mosambik i man bilong amamas.
Long Afrika, sapos yu laik bungim ol man, ples maket em gutpela ples bilong mekim olsem. Na sapos yu laik go long maket long Maputo yu ken kalap long wanpela trak. Ol man i pulap long ol trak, na planti i hangamap long arere bilong en, olsem na ating gutpela yu ken wokabaut long lek.
Ol Mosambik i man bilong kirapim ol liklik bisnis. Planti ol i sindaun arere long ol rot na ol i baim ol samting i go long ol man, olsem ol pikinini bilong diwai, o ol kaikai bilong gaden, o kumu na kari samting. I gat planti kaikai i stap, inap long olgeta man. Sapos yu laik baim wanpela kakaruk, o sampela galip, o wel pitpit bilong wokim haus, ol dispela samting i stap. Ol i amamas long helpim yu long kisim wanem samting yu laikim. Sapos yu laik bai ol i polisim su bilong yu, o wasim ka bilong yu, ol inap mekim dispela tu. Na sapos yu laik, orait wanpela manki bai karamapim long plastik ol pepa bilong yu i gat bikpela tok long en—em i save mekim long wanpela raunpela hap ain em i hatim pinis.
Sampela i no gat laisens bilong wok maket olsem, tasol ol i mekim, maski long laisens, na ol man i kolim ol olsem dumba nenge, na insait bilong dispela tok i olsem “mekim wok long lek bilong yu,” long wanem, taim polis i kam raun, ol dumba nenge i save ranawe i go, na sapos ol i winim polis, bihain ol i ken kirap gen long mekim hait wok maket bilong ol.
Yumi harim smel bilong pis, long wanem, maket bilong pis i stap klostu. Long olgeta de, taim san i laik go daun, ol bot bilong kisim pis long solwara ol i kam bek long nambis na ol man i save bung bilong kisim sampela pis. I gat kain kain pis ol i bin kisim long solwara, na i gat ol kuka na kindam tu. Tasol i gat narapela wok tu i stap, em i kain olsem wok bilong kisim pis, na ol man i mekim dispela wok tu long hap bilong Maputo.
‘Wok Bilong Kisim Ol Man’
Taim gavman i tekewe tambu long ol Witnes Bilong Jehova long Mosambik, ol man i amamas long harim tok bilong ol. Wanpela man i tok: “Taim mi bin go long Landon mi lukim planti lain bilong yupela long ol rot. Long olgeta hap mi bin i go long en mi lukim ol Witnes Bilong Jehova i stap. Nau mi lukim yupela i stap hia tu na mi amamas.”
Ol man i save kisim planti Baibel na ol buk bilong Baibel long tok Potyugal na tok Tonga, olsem na yumi save ol i laikim ol samting bilong spirit. Paula, em wanpela misineri, em i tok, taim em i go long maket long Sarere long moningtaim em i save tilim 50 magasin samting long ol man. Planti ol i save laikim buk Sampela Askim Bilong Ol Yangpela—Ol Gutpela Bekim. Planti man i bin dai long pait, olsem na nau i gat planti yangpela i stap na ol i no gat papamama, na ol dispela yangpela i save laikim dispela buk, long wanem, ol tok bilong en i givim sampela tingting na save long ol bilong helpim ol.
Taim misineri i autim tok, ol man i bihainim pasin bilong ol Afrika na planti ol i bung bilong harim tok, na planti taim bikpela tok i save kamap long ol samting bilong Baibel. Wanpela sista i bin autim tok long wanpela taim, na em i stori long dispela olsem:
“Wanpela taim mi stap long rot na mi autim tok long ol man, na samting i kamap na i pretim mi tru: Ka bilong ami i kam sanap klostu, na yangpela soldia long ka em i singaut long ol man na i tok, ‘Tokim dispela meri long i kam hia.’ Mi go long em, na em i lap na i tok, ‘Yupela i gutpela lain, na mipela i amamas long yupela i stap long dispela hap. Ating yu gat wanpela buk bilong ol yangpela. Mi laikim wanpela tu.’ Mi tokim em, nau mi no gat wanpela i stap long mi, tasol taim mi kisim sampela, bai mi bringim wanpela i kam long haus bilong em.”
Ol Buk i Kam
Ol man i laikim ol buk, olsem na long olgeta tupela tupela wik Sosaiti Was Taua long Saut Afrika i save bringim ol buk i kam long Maputo. Manuel em wanpela misineri, na em i lukautim ol dispela buk long Maputo, na wok bilong em long salim i go long ol kongrigesen.
Wanpela taim long moningtaim, wanpela man i kam insait long rum i gat ol dispela buk i stap, na em i laik save, mipela i mekim wanem wok long dispela rum. Manuel i tok, em bakstua bilong ol buk bilong Baibel. Man i go ausait, tasol em i kam bek gen na i tok:
“Yu tok wanem? Yu tok yu gat ol buk bilong Baibel, a?”
Manuel i tok: “Em i stret.”
Na man i tok: “Ol dispela buk samting i bilong wanem oganaisesen?”
Manuel i tok: “Mipela i Witnes Bilong Jehova, na mipela i save salim ol buk i go long ol kongrigesen.”
Man i amamas na i tok: “Tru, a? Ol Witnes Bilong Jehova! Planti samting bilong yupela mi save laikim, tasol wanpela samting nogat.”
Manuel i askim em: “Yu save laikim wanem samting bilong mipela?”
Em i tok: “Mi save laikim ol gutpela buk bilong yupela. Tasol i hatwok long kisim, na dispela hatwok tasol mi no save laikim. Mipela ol Maputo i gat bikpela laik long kisim ol buk bilong yupela.” Orait, nau em i kamautim lista bilong ol buk bilong Sosaiti Was Taua, na i gat sampela Wastaua na Kirap! bilong bipo em i no bin kisim.
Em i tok: “Mi save karim dispela lista bilong ol buk samting, na taim mi bungim ol Witnes Bilong Jehova, mi kisim wanem ol buk ol i gat. Sapos yu gat sampela buk olsem i stap long dispela lista bilong mi, mi laik kisim, na sapos pe bilong en i bikpela, em i orait, mi ken kisim.”
Man i kirap stori long Manuel na em i tok, namel long 1950 na 1960 samting em i bin kaunim wanpela buk (Creation) bilong ol Witnes Bilong Jehova, em namba wan taim em i bin save long ol, tasol bihain gavman bilong Potyugal i putim tambu long ol Witnes Bilong Jehova wantaim ol buk bilong ol, olsem na ol i no bin kamap planti tumas.
Bihain Manuel i go lukim dispela man long ofis bilong em na Manuel i lukim planti buk bilong ol Witnes em man i bin karamapim gut ol long plastik na putim gut. Manuel i givim sampela buk moa long em na bai em i gat olgeta buk, na Manuel i stretim tok long kirapim Baibel-stadi wantaim em na famili bilong em.
Ol dispela wok bilong planim tok i tru long bel bilong ol man, na wok bilong stadi wantaim ol, nau dispela wok i olsem karim “kaikai,” long wanem, “God i bin mekim kaikai i kamap.” I gat planti man moa long Mosambik ol i gat gutpela bel na yumi ken ting olsem planti tru bai kam insait long lain bilong God.—1 Korin 3:6; Jon 4:36.
Wok i Kamap Gutpela Maski i Gat Hevi
Long nau i gat planti kongrigesen long Maputo na ol hap nabaut long en, winim 50, tasol i no gat wanpela Haus Kingdom i stap bilong ol Witnes Bilong Jehova long Maputo, long wanem, ol i no gat planti mani. Ol i stap rabis, na ol i no inap wokim ol Haus Kingdom, maski ol i gat graun bilong sanapim Haus Kingdom long en.a
Tasol ol i no larim ol dispela hevi i pasim wok bilong ol long Mosambik. Long hap bilong saut ol i mekim planti Baibel-stadi long ol man, winim 5,000. Planti tumas man i singaut long ol i mas kam stadi wantaim ol, tasol ol dispela man i mas kam long ol miting bilong kongrigesen pastaim, na sapos ol i mekim dispela samting, orait, ol Witnes i ken stadi wantaim ol.
Wanpela kongrigesen i gat 71 pablisa i save autim gutpela tok bilong Kingdom, na long Sande 189 manmeri i bung long miting bilong ol long Stadi Wastaua. Ol i save sindaun long graun insait long wanpela banis—no gat haus. Ol i banisim long kapa na pitpit. Taim ol i laik miting, pastaim ol i save brumim gut graun, na planti ol i sindaun long ol mat, na ol bikpela manmeri tu. Taim miting i kirap ol i putim gut yau na givim bel long harim gut ol tok. Planti nupela i no gat Wastaua bilong holim na lukim ol paragraf na bai ol i ken kisim gut, olsem na ol i mas harim tasol na kisim save long dispela rot. Taim brata i kaunim paragraf, ol i save harim na tingim gut, na taim brata i kolim askim, klostu olgeta i save putim han na bai ol i ken bekim.
Narapela kongrigesen i gat 59 pablisa, na inap 140 i save kam long miting. Ol i no gat haus na bai ol i ken bung long en, olsem na ol i save miting long wanpela banis, tasol long taim bilong ren ol i save pas insait long tupela rum long wanpela liklik haus, na sampela i mas pas insait long haus kuk na long veranda. Tasol ol i save givim bel long harim ol tok i kamap. Planti ol yangpela tu i save putim gut yau na harim olgeta tok bilong ol miting.
Yumi save planti man moa bai kam insait long tok i tru, long wanem, long taim bilong kibung moa moa yet i save kam bung. Long wanpela sekit i gat 3,000 pablisa, na ol i mekim kibung sekit long wanpela banis bipo ol man i bin lukim ol man i pait wantaim bulmakau. Ol pablisa i amamas long lukim 10,000 manmeri i bung.
“Planti Kaikai Tumas i Mau”
Ol dispela samting i makim olsem i gat bikpela wok i stap yet long hap bilong Mosambik. Sampela kongrigesen, nau tasol brens-ofis i bin salim wasman sekit i go bilong lukim na helpim ol. Ol i bin sot long sampela bilong helpim ol, tasol nau brens-ofis i stretim ol samting na bai ol kongrigesen i ken lain long ol pasin bilong bosim stret wok bilong ol.
Na ol kongrigesen i amamas long ol misineri bilong Gileat i kam helpim ol long mekim wok. Fransisko em wanpela elda long Maputo, na em i tok: “Ol misineri i kam, em bikpela samting long mipela. Mipela i bin givim bel long autim tok, na mipela i mekim pasin sori, tasol mipela i bin sot long ol lo bilong oganaisesen. Mipela i bin sot long sampela man i ken i kam na lainim mipela long mekim stret ol wok. Tasol nau mipela i amamas, long wanem, ol misineri i stap.”
Na ol misineri yet i amamas long i kam helpim ol brata bilong ol. Hans em wanpela misineri. Em i bin wok misineri long Brasil inap 20 yia, na nau em i kam long Mosambik, na em i tok: “I gutpela samting long mi kam wok long dispela hap! Mipela ting planti man moa bai kam insait long tok i tru long Mosambik, olsem na i gat bikpela wok i stap. Mipela laik bai 10 o 20 misineri moa i ken kam long Maputo yet.
Wok bilong God i laik go bikpela long Mosambik, na yumi tingim tok bilong Jisas em i tok: “Planti kaikai tumas i mau pinis long gaden, tasol i no gat planti wokman i stap bilong kisim. Olsem na yupela i mas beten . . . bai [God] i salim ol wokman i go bungim kaikai bilong en.” (Matyu 9:37, 38) Yumi bilip olsem Jehova bai salim sampela wokman moa i go helpim ol brata long Mosambik.
Planti tausen Witnes Bilong Jehova i bin kalabus inap 12-pela yia samting long not-wes Mosambik. Taim sampela i kam bek long Maputo ol i rabis olgeta na ol i gat hap laplap tasol bilong pasim long skin bilong ol. Tasol samting ol i holim inap tru, em bilip. Ol i gat strongpela bilip tru! Ol Witnes bilong ol narapela kantri i stap klostu ol i bin salim planti kaikai na klos long ol bilong helpim sindaun bilong ol.
[Ol Futnot]
a I hatwok long painim sampela wok mani. Pe bilong wok bilong wanpela mun em inap K20 o K30 samting.
[Piksa long pes 23]
Planti pablisa i amamas long i go autim tok long Sarere long moningtaim
[Ol Piksa long pes 24]
Em Saimitu, em i gat 5-pela krismas. Mama i bin karim em long wanpela banis olsem banis kalabus. Papamama bilong em i amamas long i stap gen long Maputo. Fransisko em wanpela papa, na long olgeta wik em i save bungim famili na mekim Baibel-stadi wantaim ol. Papamama i save skulim ol pikinini long pasin bilong lainim ol man long tok bilong Baibel. Saimitu i save amamas long tilim ol buk long ples maket
[Piksa long pes 25]
Maski kongrigesen i no gat Haus Kingdom, dispela samting i no save pasim ol. Ol i save miting, na ol i save mekim wok bilong ol, na namba i kam long miting i winim ol pablisa