Askim

Nau ol i tok dokta inap stretim bek rop bilong ol man o meri em dokta i bin katim o pasim bambai ol i no ken kamapim pikinini, olsem na wanpela Kristen inap mekim wok long dispela rot bilong pasim bel o nogat?

Long nau ol i mekim bikpela wok long pasin bilong katim o pasim rop bilong man o meri bambai ol i no ken kamapim pikinini. Sindaun na skul na lotu bilong planti manmeri i save mekim na ol i orait long dispela rot o nogat. Ol Witnes Bilong Jehova i tingim bilip bilong ol long dispela samting, long wanem, ol i wanbel long tingting bilong man bilong raitim Song, olsem: “Bikpela, yu ken lainim mi long samting yu laik bai mi mekim. . . . Yu ken bringim mi long gutpela rot.” (Song 27:11) Taim dokta i katim o pasim rop bilong man o meri, em i save mekim wanem?

Long man, dokta i save katim na pasim tupela liklik rop melek long bol bilong man na bai em i no ken kamapim pikinini. Dokta inap mekim olsem long narapela narapela kain pasin, tasol em bai mekim olsem bilong pasim rot olgeta na melek i no ken lusim rop insait long bol bilong man. Long meri, dokta i save katim na pasim (o kukim) tupela liklik rop long bel bilong em, em rop i save karim ol kiau bilong ovari i go long bilum.

Inap longtaim pinis, ol dokta i ting i no gat rot long stretim bek rop bilong man o meri em ol i katim o pasim pinis​—⁠man o meri i mas stap olsem tasol. Tasol sampela manmeri ol i bel hevi long ol i bin larim dokta i mekim olsem long ol, o sindaun bilong ol i senis, olsem na ol i bin askim dokta long stretim bek rop bilong ol. Nau ol i bin wokim sampela nupela tul bilong ol dokta na ol dokta inap mekim wok tu long wanpela kain masin taim ol i katim man, olsem na wok bilong ol bilong stretim bek rop i kamap gutpela liklik. Taim ol i makim sampela man bilong stretim bek rop bilong ol, ol inap helpim 50 i go inap 70 pesen bilong ol. Dokta i save skruim gen tupela liklik rop melek em i bin katim. Ol i tok ol i bin stretim bek rop bilong 60 i go inap 80 pesen bilong ol meri. Sampela manmeri, em ol i bin kisim save long dispela samting, ol i ting yumi no ken tingting moa olsem em i samting bilong i stap olsem tasol. Ol inap ting dispela pasin bilong katim o pasim rop em i wankain long pasin bilong dring marasin bilong pasim bel, o mekim wok long kondom, o raunpela gumi bilong pasim maus bilong bilum​—⁠em ol samting man na meri i ken lusim sapos ol i laik bai meri i gat bel. Tasol i gat sampela samting yumi mas tingting gut long en.

Wanpela i olsem: Ol dokta bai hatwok long stretim bek rop sapos dokta i bin katim o pasim rop em i no mekim gut dispela wok na rop i bagarap liklik, o em i rausim bikpela hap tumas bilong rop o rop i gat sampela mak olsem sua, o planti yia i go pinis na dokta i bin mekim olsem long man o meri, o sapos wanpela kain marasin long skin bilong man i bin kilim strong bilong melek bilong em. Na yumi no ken lusim tingting olsem, long planti hap ol haus sik i no gat dispela masin em dokta i ken mekim wok long en bilong katim man, o em bikpela mani bilong baim dokta long mekim olsem. Olsem na maski planti manmeri i gat bikpela laik long dokta i ken stretim bek rop bilong ol, ol i no inap. Long ol dispela manmeri, em wanpela samting ol i no inap senisim.a Olsem na dispela namba yumi kamapim pinis na i makim hamas man na meri em dokta i stretim bek rop bilong ol, em i no olsem namba tru tru bilong en.

Sampela samting i bin kamap i truim dispela tok. Stori bilong wanpela nius ol i wokim long Yunaitet Stets i toktok long pasin bilong stretim bek rop bilong man na i tok, taim man i bin baim dokta long 12,000 dola bilong mekim olsem, “inap 63 pesen tasol bilong ol dispela man ol inap kamapim pikinini.” Na “inap 6 pesen tasol bilong ol man em dokta i katim rop bilong ol, bihain ol i laik bai dokta i stretim bek rop bilong ol.” Long Jemani, wanpela lain i skelim dispela samting long sentral Yurop, na inap 3 pesen tasol bilong ol man em dokta i katim rop bilong ol, bihain ol i laik bai dokta i stretim bek rop. Maski dokta inap stretim bek rop bilong 50 pesen bilong ol dispela man, dispela bai makim olsem 98.5 pesen bilong ol i stap olsem tasol​—⁠ol i no stretim bek rop bilong ol. Na dispela namba bai antap moa long ol kantri i gat wan wan dokta tasol em ol inap katim man long rot bilong masin, o ol i no gat dokta bilong mekim olsem.

Olsem na yumi no ken ting pasin bilong katim o pasim rop bilong man o meri em i liklik samting, olsem em wanpela pasin bilong pasim bel inap liklik taim tasol, nogat. Na i gat ol narapela samting ol Kristen tru i mas tingim.

Bikpela samting ol i mas tingim em strong bilong ol long kamapim pikinini, dispela em wanpela presen God i givim long ol manmeri. Wanpela laik bilong em long pastaim tru em long ol man na meri i gutpela olgeta ol i kamapim pikinini na “kamap planti na i go sindaun long olgeta hap bilong graun na bosim olgeta samting i stap long en.” (Stat 1:28) Bihain long Bikpela Tait i gat 8-pela manmeri tasol long graun, na God i kamapim gen tok bilong em long dispela samting. (Stat 9:⁠1) God i no kamapim dispela tok long lain Israel, tasol ol Israel i gat bikpela laik long kamapim pikinini.​—⁠1 Samuel 1:​1-11; Song 128:⁠3.

Lo God i bin givim long Israel i gat sampela tok long en i kamapim tingting bilong em long pasin bilong kamapim pikinini. Olsem: Sapos man marit em i dai taim em i no kamapim yet pikinini man bambai nem bilong em i no ken lus, brata bilong em i mas maritim meri bilong em na kamapim pikinini. (Lo 25:⁠5) Na wanpela lo i klia tru em lo bilong God long meri i laik helpim man bilong em taim em i pait wantaim narapela man. Sapos meri i holim strong kok bilong dispela man i pait wantaim man bilong em, ol i mas katim na rausim han bilong meri. Em bikpela samting God i no bin tok ol i mas bekim wankain pasin, olsem bagarapim sem bilong meri o kok bilong man bilong em. (Lo 25:​11, 12) Dispela lo bai helpim ol long tingim gut kok bilong man na sem bilong meri, em ol samting bilong kamapim pikinini; ol i no ken bagarapim nating ol dispela samting.b

Yumi save ol Kristen i no stap aninit long Lo em God i bin givim long Israel, olsem na ol i no pas long dispela lo i stap long Lo 25:​11, 12. Jisas i no putim tok olsem ol disaipel i mas marit na kamapim planti pikinini inap tru long skel bilong ol, em wanpela samting planti marit i bin tingim taim ol i pasim tok long mekim wok long wanpela rot bilong pasim bel. (Matyu 19:​10-12) Aposel Pol i laik kirapim ol ‘meri i yangpela liklik em man bilong ol i dai pinis long marit gen na karim pikinini’ sapos bel bilong ol i kirap long mekim maritpasin. (1 Timoti 5:​11-14) Em i no toktok long pasin bilong katim o pasim rop bambai ol Kristen i no ken tru kamapim pikinini, olsem long laik bilong ol yet ol i pasim rot bambai ol i no inap kamapim pikinini.

I gutpela sapos ol Kristen i tingting gut long dispela samting i makim olsem God i ting pasin bilong kamapim pikinini em i bikpela samting. Em samting bilong tupela marit long skelim, olsem ol bai mekim sampela samting bilong pasim bel o nogat, na long wanem taim ol bai mekim olsem. Tru, tok tupela marit bai pasim i bikpela samting moa sapos i gat as na dokta i tok sapos bihain mama i kisim bel gen, em o pikinini inap kisim sampela bagarap o i dai. Sampela i gat dispela kain hevi, ol i bin larim dokta i katim o pasim rop bilong ol olsem yumi stori pinis long en bambai i no gat sampela hevi i kamap bihain, olsem mama i kisim bel gen na bagarap i painim em (na ating mama i gat ol narapela pikinini pinis), o em bai karim pikinini i gat wanpela sik samting em inap kisim bagarap long en.

Tasol ol Kristen i no gat dispela kain hevi ol i mas ‘tingting gut’ na ol i mas mekim tingting na pasin bilong ol i kamap wankain olsem tingting bilong God, em i ting ol hap bilong skin i bilong kamapim pikinini em ol bikpela samting. (1 Timoti 3:2; Taitus 1:8; 2:​2, 5-8) Sapos ol i mekim olsem, dispela bai kamapim klia olsem ol i man na meri bilong tingim tru ol samting Baibel i makim. Tasol olsem wanem sapos ol man i save wanpela Kristen i sakim tingting bilong God long dispela samting? Ating ol narapela bai ting dispela man o meri Kristen i no stap olsem gutpela piksa, long wanem, em i gat nem olsem man o meri i save mekim ol samting bilong pasim tok i no stret wantaim tok bilong Baibel, a? Sapos nem bilong wanpela Kristen i bagarap olsem, ating dispela bai mekim na em i no inap holim sampela bikpela wok insait long kongrigesen. Tasol ating dispela i no makim ol Kristen sapos ol i no bin save olsem samting dokta i mekim i no stret.​—⁠1 Timoti 3:⁠7.

[Ol Futnot]