Nius i Kam Long Olgeta Hap
Klostu olgeta wan wan dokta long Tansania i save helpim 64,000 sikman.—THE CITIZEN, TANSANIA.
‘I gat olsem 1 bilion manmeri em ol i stap rabis na ol i no save kisim gutpela kaikai bilong strongim bodi, na tingting bilong lain United Nations Millennium Development Goal i olsem, inap long 2015, ol i gat laik long daunim namba bilong ol man i sot long kaikai long olgeta hap, tasol dispela bai i no inap kamap.’—SCIENCE, U.S.A.
‘Winim 50 pesen bilong ol manmeri long Rasia i tok olsem ol man i no inap abrusim pasin korapsen na dispela em i wanpela samting tru i save kamap.’—RIA NOVOSTI, RASIA.
Ol Bot Bilong Karim-Drak
Ol man bilong wok bisnis long drak long Kolambia, ol i kamap smat moa long bringim drak koken i go insait long Amerika, Meksiko, na Sentral Amerika. Kirap long 1993, gavman bilong Kolambia i bin holim inap olsem 42 bot bilong karim drak. Na tu, ol i bin painim pinis sampela woksop we ol i save wokim ol dispela bot i kain olsem sabmarin. Maski ol dispela bot i no inap go daun tru insait long solwara olsem ol sabmarin, i hatwok tru long ol polis i lukim ol dispela bot maski ol i yusim ol kompiuta bilong mekim olsem. Sampela bilong ol dispela bot inap ron inap 3,200 kilomita, na ol inap karim 6 i go inap 10-pela ton koken. Ating ol i lusim 1 milion Amerika dola bilong wokim ol dispela kain bot.
Ol Kolis Gretiuet i No Gat Wok
Sapos man i go long kolis, yu ting em inap kisim wok hariap? Nius Manila Bulletin i tok, planti i no gat wok. Nius i kamapim tok bilong Herbert Bautista, em meya bilong Quezon City, olsem: “Long olgeta yia planti milion sumatin i gretiuet long kolis na yunivesiti, tasol ol i no inap painim wok mani, long wanem, i no gat ol wok i stret long ol kos ol i bin kisim long skul.” Dispela i mekim na planti i mekim wok olsem seketeri na wok long haus kaikai samting. Olsem na gavman i wok long kirapim ol haiskul sumatin em ol i gretiuet pinis, long kisim ol sotpela kos bilong mekenik o kapenta samting, em ol kain wok we i isi long kisim.
Spet i Mekim na Bris i Bagarap
Long Calcutta, India, bris Howrah, em longpela bilong en i inap olsem 457 mita i wok long bagarap long spet bilong ol man. Hau na i olsem? Planti man bilong India i save kaikai Gutkha—em ol i memeim buai na miksim wantaim kambang na putim insait long lip daka na kaikaim na spetim—dispela i gat strongpela kemikal we inap kukim ol ain samting. Niuspepa bilong Calcutta (The Telegraph) i tok, ‘ol man i go i kam long dispela bris, ol i save spetim buai long bris, na kirap long 2007 na i kam, kemikal i stap long spet buai i wok long kukim ol ain i sapotim bris.’ Inap olsem 500,000 man na 100,000 kar i save go i kam long dispela bris long olgeta de.