Alkol Ve Araba Kullanmak

DİREKSİYONUN başına geçip motoru çalıştırıyor ve hareket ediyorsunuz. Özellikle uzun yıllardan beri araba kullanıyorsanız, bu iş size artık tabii geliyor olabilir. Ancak mesele bu kadar basit değildir.

Normal şartlarda araba kullanırken, kilometre başına 15 önemli karar vermek zorunda kaldığınız tahmin edilmektedir. Bunlar, başka arabalar, trafik işaretleri, yayalar ile ilgili görüp duyduğumuz şeyler, fren yapma, gaza basma, vites ve direksiyonu kullanma gibi hareketlerdir. Ayrıca karar vermek için de, genellikle bir saniyeden daha az zamanınız vardır.

Dolayısıyla araba kullanırken karar vermekle harekete geçmek arasında ince bir uyuma gerek vardır. Alkol,özellikle bu görevi zorlaştırır ve araba kullanmak tehlikeli olur. Neden mi? Çünkü alkol, arabasını güvenle kullanma yeteneğini zayıflatacak şekilde şoförü birçok yönden etkiler. “Kandaki Alkol Miktarı ve Davranış” başlıklı çerçeveye bakın. (sayfa 8)

ALKOL VE GÖRME YETENEĞİ

Araba kullandığınız zaman, trafiğin durumu ile ilgili aldığınız bilginin yüzde 85-90’ını gözleriniz vasıtasıyla algıladığınız tahmin edilmektedir. Görme yeteneğiniz ise gözlerinizi ayarlayan ince ve ayrıntılı bir kas sistemi ile kontrol edilir. Alkol, bu kasların hareketini yavaşlatır ve böylece görme yeteneğiniz çok yönlü olarak bozulur.

Örneğin, alkol, gözün ağtabakası üzerindeki ışığın etkisini kontrol etme yeteneğini azaltır. Bu, özellikle geceleyin çok tehlikeli olabilir. Acaba neden? Çünkü bu, karşıdaki araçların ışığının etkisinden gözümüzün kurtulma süresini uzatır. Amerika Otomobil Kulübü tarafından yayımlanan Alcohol, Vision and Driving (Alkol, Görme Yeteneği ve Araba Kullanma) adlı yayın bunu şöyle açıklıyor: “Far ışığının etkisiyle gözbebeği kısılması normal olarak bir saniye sürer Gözün kamaşma sonrası yeniden karanlığa alışması için ise yedi saniye gereklidir. Bu toparlanma süresi, alkol tarafından yavaşlatılır.”

Doğabilecek tehlikeyi lütfen bir düşünün: Gece karanlığında gidiş geliş olmak üzere tek şeritli dar ve virajlı bir yoldasınız. Farların ışığı her iki yöne giden şoförlerin gözlerini köreltiyor. Karşıdan gelen aracın şoförünün içkili olduğunu bilirseniz kendinizi ne kadar güvende hissedersiniz?

Alkol, aynı zamanda yan görüşü de yani ileriye bakarken yanda olanları fark edebilme yeteneğini de azaltır. Bu özellikle içkili araba kullanıldığı zaman tehlikelidir. Alkol, Görme Yeteneği ve Araba Kullanma adlı yayın bunu şöyle açıklıyor: “Çoğu şoför 50 km’lik bir hızla gittiği zaman, yan görüş yeteneğinin yüzde 25, 70 km’de ise yüzde elli azaldığının farkında değildir. Saatte 100 km’nin üstündeki hızda ise, tam bir tünelin içinde gidiyormuş gibi olur” yani yan görüş niteliği kaybolur.

Kavşaklardan ve park etmiş araçların yanından hızla geçerken, küçük bir çocuğun içkili bir şoförün önüne aniden fırlamasıyla olabilecek sonuçları lütfen düşünün.

Alkol, ayrıca çift görmeyede neden olabilir. Böyle bir durumda içkili şoför, karşıdan gelen arabayı çift görebilir. Bundan başka alkol, bir kimsenin uzaklıkları yanlış tahmin etmesine de neden olabilir. Bütün bunlardan, yağ ile suyun birbirine karışmayacağı gibi, alkol ile tehlikesiz araba kullanmanın da düşünülemeyeceği açıktır. Mukaddes Kitap haklı olarak şunları söyler: “Gözlerin kızarması kimindir? Şarabın başında oturup gecikenlerin.”—Süleymanın Meselleri 23:29,30.

Etrafınızdaki trafiği tam olarak görebilmek de bir arabayı güvenle kullanmanın sadece bir kısmıdır.

ALKOL VE KARAR VERME

Trafiğin durumuna göre, ne yapacağınıza dair hemen karar vermeniz gerekebilir. Örneğin çift yönlü bir yoldasınız ve önünüzdeki araç çok ağır ilerliyor. Onu sollayıp sollamamanız veya ne zaman güvenli bir şekilde sollayabileceğiniz hakkında o anda karar vermelisiniz.

Bu durumda alkol yine ölüm getirebilir. Acaba neden? İçenin kanındaki alkol oranı arttıkça, genellikle kendine güvenide artar. Alcohol and Alcohol Safety (Alkol ve Alkol Güvenliği) adlı el kitabı bunu şöyle açıklar: “Bu durumda olan kişi, [kanındaki alkol oranı yüzde 0,04_0,06 arası olan], aslında reaksiyon gösterme, karar verme ve ani tehlikelere cevap verebilme yeteneklerindeki önemli azalmalara rağmen kendini normalden daha uyanık ve daha becerikli zannedecektir. Böylece, yetenekleri azaldığı halde onlara olan güveni de artacaktır.”—Süleymanın Meselleri 20:1; 23:29-35 ile karşılaştırın.

Sonuç olarak içkili şoför, sollamalarda ve hızla daha büyük risklere girebilecektir. Hem de arabayı kötü kullanan veya tecrübesiz bir şoför ise karar verme yeteneğindeki azalmalar sonucu durum, daha da tehlikeli olacaktır.

ALKOL VE REFLEKSLER

İçkili şoförün görme yeteneginin bozulması ve daha çok riske girmesi ihtimali, zaten yeterince kötü sonuçlar doğurur. Ayrıca sorunu daha da ağırlaştıran, alkolün reaksiyon süresini uzatmasıdır. Sonuç olarak şoförün, ayağını gazdan çekip frene basma süresi daha uzar.

Bunun ne kadar tehlikeli olabileceğini anlatmak için, Malfetti ve Winter’in yaptıkları araştırma, bir saat içinde içilen iki küçük şişe biranın bile reaksiyon süresini saniyenin beşte ikisi kadar uzatabileceğini ortaya koydu. Bu pek de uzun bir süre gibi gelmeyebilir. Ancak araştırmada şuna dikkat çekildi: 90 km/h hızla giden bir araç saniyenin beşte ikisinde 10,4 metre yol alır! Bu, kılpayı kurtulmakla ölüme neden olan bir kaza arasındaki farkı gösterebilir!

Alkolün, bir kimsenin görme yeteneğini, karar vermesini ve reflekslerini nasıl etkilediğini göz önünde tutacak olursanız, içkili araba kullanmanın ölüm getirebileceğini anlamak kolaylaşır. Ancak bu sorunla ilgili olarak neler yapılabilir? Kendinizi ve ailenizi içkili bir şoförden acaba nasıl koruyabilirsiniz?

[Sayfa 8’deki çizelge]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın.)

KANDAKİ ALKOL MİKTARI VE DAVRANIŞ

Bir kimse vücudunun yakabileceğinden fazla alkol alırsa, kanındaki alkol miktarı artar. Araştırmacılar, bunu, “kandaki alkol miktarı” diye adlandırırlar. Örneğin bu miktar binde 0,2 ise, o şahsın kanının yüzde 0,02 kadarı alkol olmuştur. Bu oran arttıkça, aşağıda görülebileceği gibi, kişi sarhoş olmaya başlar.(a)

Kandaki Alkol Miktarı Binde 0,2: 70 kilo ağırlığındaki bir kişi, bu orana 15 ccm alkol ile ulaşır ki, bu, genellikle “bir şişe bira, bir ölçü viski veya bir bardak şaraptaki alkol miktarıdır. Kandaki alkol miktarı binde 0,2’ye ulaşınca kendini tutma ve karar verme merkezlerini kontrol eden sinir sisteminin etkisi hafifçe yavaşlar.” Kaynak: Alkol ve Alkol Güvenliği.

Kandaki Alkol Miktarı Binde 0,5: “Kandaki alkol miktarı binde 0,4-0,5 olunca araba kullanma yeteneği zayıflar, bu da aç karnına içilen iki veya üç bardak içki demektir.”—ABD Kongresine sunulan 5. Alkol ve Sıhhat ile ilgili özel rapor.

“Kandaki Alkol Miktarı binde 0,5’e ulaşınca, ruhi durumda ve hareketlerde farklılıklar ortaya çıkmaya başlar. Bu düzeyde, genellikle karar verme, düşünme ve kendini kontrol etme yetkileri etkilenir.” (İleri Yaşlılar ve Yetişkinler için bir Trafik Güvenliği ve Alkol Programının Geliştirilmesi kitabı. James L. Malfetti ve Darlene J. Winter tarafından.)

Bazı ülkelerde bir kimse bu düzeyde alkollü olarak araba kullandığı için tutuklanabilir.

Kandeki Alkol Miktarı Binde 1,0: “Kandaki Alkol Miktarı binde 1,0’a ulaşınca, (bir saatte beş bardak içki) irade hareketlerinde, yani yürümede, el hareketlerinde, konuşmada sakarlıklar başlayabilir. Bu arada bulanık ve çift görme de başlayabilir. Aynı zamanda yan görüş açısı kaybolur, bu bir tünelde yürümeğe benzetilebilir, örneğin bu durumda olan bir şoför veya yaya sadece ileriyi görebilir, yandan gelebilecek tehlikeleri göremez.” (İleri Yaştakiler ve Yetişkinler, Trafik Güvenliği ve Alkol Programı Yöneticisinin Rehberi, Darlene J. Winter tarafından)

“Kandaki Alkol Miktarı binde 1,0’dan fazla olan şoförlerin ölümle sounçlanabilecek bir kaza yapma ihtimalinin, içmeyen şoförlerden 3 ilâ 15 kat daha arttığı tahmin edilmektedir.“—ABD Kongresine Sunulan 5. Alkol ve Sıhhat ile ilgili rapor.

Birçok ülkede, bu düzeyde alkollü araba kullanmak, hapis cezasına çarptırılmak için yeterlidir.

Bir kimsenin araba kullanma yeteneğinin azalması için tam sarhoş olması gerekmez. Bu gerçek karşısında bir kimse içki içip araba kullanmayı neden deneyeyim, diye kendisine sormalı. Uygulaması gereken en emin kural şudur: Araba kullanacaksanız, içki içmeyin; içtiyseniz, araba kullanmayın.

[Dipnotlar]

[Sayfa 6’daki resim]

Karşıdan gelen aracın şoförünün içkili olduğunu bilirseniz, kendinizi ne kadar güvenli hissedersiniz?

[Sayfa 7’deki resim]

Alkolün reflekslerinizin üzerindeki etkisi, kılpayı kurtulmakla ölüme neden olan bir kaza arasındaki fark demek olabilirdi!