Bahşiş Vermek İle İlgili Öneriler
BAZI ülkelerde, bahşiş, yemek yeme veya taksiye binmede esas ücretin bir kısmı şekline dönüşmüştür. Fakat bu, tüm ülkeler için geçerli değildir. Burada bahşiş verilmesi ya da verilmemesine ilişkin bazı önerilere yer verilmiştir:
AVUSTRALYA: Ücretleri kanuna göre saptandığından, burada hiçbir işçi, uygun bir ücret için bahşişe ihtiyaç duymaz. Örneğin, 1973’ten beri Sydney’de taksi şoförlüğü yapan biri, nadiren bahşiş aldığını söylemektedir. Alsa da, bunu yabancı ülkelerden gelen turistlerden alır. Birçok Avustralyalı, yolculuk ücretini yuvarlak bir sayıya getirip üstünü bırakırlarsa da, bahşiş vermezler.
Sydney’de bir firmada çalışan bir muhasebeci yemeğini sık sık dışarda yer. O şöyle demektedir: “Lüks restoranlarda çalışan garsonlar, en az faturanın % 10’u kadar bahşiş beklerler; birinci sınıf restoranlarda bu sıralama % 5-10’dur ve orta sınıf olanlarda ise, yüzde 5’e kadar verilenden memnun kalırlar.” Kocasının görevi nedeniyle sık sık onunla seyahat eden bir kadın bunu onaylıyor ve belirli bir zümrenin gittiği restoranlarda sadece % 10 bahşiş verdiğinizde “burun kıvırırlar” diye ekliyor; bu gibi yerlerde oran % 15’tir.
BREZİLYA: Brezilya’da bahşiş vermekle ilgili durum değişiktir. Ancak büyük kentlerde bahşiş beklenir, küçük kentlerde pek dikkate alınmaz. Curitiba kentinde bir restoranın baş garsonu şöyle dedi: “Birçok restoranda fatura kapsamına alınan % 10 servis ücreti garsona aittir. Fakat yine de genellikle ek bir bahşiş verilmektedir.” Aynı şey, berber ve otel hizmetçileri için de geçerlidir. Bu ekonomik nedenlerden dolayı böyledir. Ücretler düşük ve dörtnala giden % 230 oranında enflasyona ayak uydurmak güçtür.
Taksi şoförlerine genel olarak taksimetre üzerinden ödeme yapılır ve özellikle gece geç vakitlerde veya tehlikeli semtlerde yolculuk yaptıklarında bahşiş verilir. Bahşiş verme adeti, iyi bir servis ve arkadaşça bir tavır için şükran ifadesidir.
ALMANYA: Federal Alman Cumhuriyetinde % 10-20 olan servis ücreti (Almanya’da genellikle Trinkgeld ‘içki parası’ denir), personel arasında dağıtılmak üzere, otomatik olarak faturaya eklenir. Ama faturayı öderken görgü kuralları, toplamı cömertçe yuvarlatmayı gerektirir. Bu tür bahşişe, “servise karşılık verilen ufak bir ödül” gözüyle bakılır. Lüksemburg’da yaşayıp sık sık seyahat eden bir kişiye göre, Alman misafirler komşu Avusturya’da maalesef ya çok az bahşiş vermeleri ya da hiç vermemeleriyle nam yapmışlardır.
Görgü kuralları üzerine yazılmış ünlü bir Alman kitabı, restoranlardaki bahşiş hususunda, şu görüşü ileri sürer: “Cimri olmayın; hesabı yuvarlayın böylece garson size 5 veya 10 pfennig’lik bozuk para vermek zorunda kalmasın. Bir taksiye bindiğinizde ise, taksimetre rakamına % 3-5 ekleyin.”
LÜKSEMBURG: Bahşiş verme biraz farklıdır. Fatura çoğu kez servis ücretini içine almaz, bu durumda % 8-10 bahşiş olarak eklenmelidir. Servis ücreti kapsamına alınsa bile, % 5 oranında bir bahşiş eklenmesi genel bir davranıştır.
İTALYA: Burada bahşiş verme âdeti geniş çapta uygulanmaktadır. Taksi şoförleri, yol parasının % 15’i oranında bahşiş bekler. Restoranlarda iyi bir servis için % 5-10 bahşiş beklenir. Roma’da bir restoranda çalışan 32 yaşındaki bir garson, “garson müşteriden bahşiş bekler, eğer bunu almazsa hayal kırıklığına uğrar” diyor ve devamla “çünkü yalnızca kazanç kaybından değil, aynı zamanda normal olarak bahşiş bırakanlar tarafından gösterilen takdirden de yoksun kalır.”
Roma’da garsonluk yapan bir Etiyopyalı, “bahşiş çok önemlidir” diyor, çünkü “ücretler gerçekten düşüktür.” O, müşterilerine saygıyla davrandığı ve hizmette hızlı olduğu zaman bahşişini hakkettiğine inanmaktadır.
JAPONYA: Ulusal Turizm Kurumu şunu söylemektedir: “Bahşiş verilmez” ve şununla övünür: “Bahşiş verilmemesi, turistler için Japonya’yı cennet haline getirir.” Bu, teknik yönden böyle olmakla birlikte, gerçekte, taksi ve servis ücretleri liste fiyatları içine katılmış ya da faturaya eklenmiştir. Aylıklar bu ücretlerden ödenir.
Japonya’da taksi şoförlerine, bir aileyi geçindirecek, yeterli sabit ücret ödenir ve bahşiş istenilmesi uygun görülmez. Yine de yolcular şu açıklamayla birlikte % 15 oranında bahşiş verirler: “Bu, bir öğle yemeğine karşılıktır.” Japonya’daki taksi şoförleri, bagaj taşımayı hizmetlerinin bir bölümü saymazlar, fakat bunu yaptıkları zaman, yolcular çoğu zaman, bu hizmet için bahşiş verirler.
Restoranlarda bahşiş verme adeti yoktur, çünkü servis ücretleri faturaya eklenmiştir. Bir Tokyo banliyösünde lüks bir restoran sahibi, Japonya’da çeşitli işlere oranla garson ücretlerinin birbirine eşit olduğunu ifade etti ve restoranlarda kuruluşa kötü bir nam getireceğinden, bahşiş istenmesinin katiyen teşvik edilmediğini açıkladı. Oysa, bir özel kutlama partisi için yer ayırtılması halinde, servis sipariş edildiği zaman, bahşişe benzer hediye olarak para verme geleneğinin söz konusu olduğunu ifade etti.
Japon Ryokan veya hanlarında kalmakla ilgili ne denilebilir? Bahşiş verilmeli mi? Çoğu kez standart bir servis için verilmez. Fakat bazı Ryokanlar ek ücret almaksızın ektra servis yaparlar. Ryokanlarda bazı misafirler, takdirlerini bahşiş vermek suretiyle göstermek isteyebilirler; özellikle birkaç gün kalmayı umdukları zaman—örneğin, bir kongreye katıldıklarında.
Japonya ilginç bir geleneğe sahiptir: Henüz servis yapılmadan da para verilebilir. Örneğin, bazı misafirler, bir Ryokana varır varmaz, odalarını temizleyecek olan kadın hizmetçiye belli etmeden içinde para olan bir zarf verirler. Bu, kadının onlara göstereceği tüm bakım adına peşin yapılan bir şükran ifadesidir. Bu düşünceli davranış, sanki iyi servisi güvence altına almış olur.
NİJERYA: Pek çok otel, restoran ve benzeri tesisler % 10-15 oranında servis ücreti alır. Birkaç yıldır Lagos otellerinde garsonluk yapan bir kişi şöyle diyor: “Bu yolla toplanan para tüm işçiler arasında bölünür.” Devamla şu açıklamayı yapıyor: “Bahşiş yasaklanmıştır ve bahşiş aldığı görülen işçi hemen işten çıkarılabilir.” Bazı tesisler bu yasağı belirten işaretler koyar. Ama kendisi çabucak şunu ekliyor, “bahşişin yasak olmadığı yerlerde servis ücreti diye alınsa bile, ek bir bahşiş takdirle karşılanır. Bu, müşterilerle ilgilenmeyi ve iyi hizmet vermeyi teşvik eder.”
TÜRKİYE: Son zamanlarda restoran ve otellerde servis ücretleri faturalara dahil edilmiştir. Taksi şoförleri, taksimetreyi açmaya mecbur oldukları için, yol parasının miktarı belirlidir. Buna rağmen hem restoranlar hem de otellerde iyi bir hizmet için % 10 oranında bahşiş beklenir ve bu müşterilerin teşekkür ifadesi olarak telakki edilir. Taksi ücretini öderken taksimetrede gösterilen miktarı yuvarlamak ve böylece şoförü bozuk para verme zorunda bırakmamak bir nezaket kuralıdır. Ayrıca bagaj için bir bahşiş vermek de gerekir.
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ: Burada bahşiş, iyi bir hizmet için verilen ödülden fazlasını kapsar. Orada bazı kişiler bahşişle geçiniyor. Fakat bu, bahşişin her zaman sabit bir yüzdelikle verildiği anlamına gelmez. Örneğin, bir restoran yöneticisi, iyi bir hizmet için “% 15 standarttır” diyor. Restoran eleştirmenlerinin tavsiyesine göre garson iyi bir yardımcı ve cömert olduğunda bahşiş % 20 fakat düşük hizmet için % 10 veya daha aşağısı verilsin. Bir garson şöyle uyarıyor: “Yemek kalitesi için garsonu cezalandırmayın, çünkü onların yemek üzerinde kontrol yetkisi yoktur. Lütfen verdiği hizmet için garsona bahşiş verin. Eğer hizmetinin yetersiz olduğunu hissederseniz, nedenini ona ve yöneticiye anlatın.”
Fakat New York kentinde bahşiş farkılıdır. Restoranların çoğunda % 20 standarttır. “Restaurant Marketing Plus of New York City”’nin başkan yardımcısı Susie Steiger, en az % 15, eğer servisinden çok memnun kaırsanız % 20’yi tavsiye ediyor. Aynı zamanda o, ülkenin farklı bölgelerinden gelen insanların farklı bahşiş verdiklerini gördü. Büyük kentlerden gelenler, küçük kent ve taşradan gelenlere oranla genellikle daha fazla bahşiş veriyorlar. Böylece New York kentini ziyaret ederken, orada geçerli olan geleneği hatırlamak ve ona göre bahşiş vermek iyi olacaktır.
Taksi şoförleri için ne demeli? Bir taksi şoförü “% 15 bahşiş bekler” diyor. Görgü kuralları uzmanı olan Elisabeth L. Post, bir pansiyon veya otelde uzun süre kaldığınız zaman çift kişilik bir oda için, hizmet edene her gece için bir dolar bahşiş vermenizi öneriyor.