Xana Xikwembu Xi Kona?—Vativi Van’wana Va Sayense Va Hlamula

PROFESA wa fisika Ulrich J. Becker, wa Huvo ya Thekinoloji ya le Massachusetts u vule leswi loko a vulavula hi vukona bya Xikwembu: “Xana ndzi nga va kona njhani ku nga ri na mutumbuluxi? A ndzi si tshama ndzi eneriseka hi nhlamulo hambi yi ri yihi leyi tshameke yi nyikeriwa.”

Xana leswi swi kanetana ni mavonelo yakwe ya sayense? Nhlamulo leyi tsakisaka ya profesa loyi yi te, “Loko u twisisa ndlela leyi ximhandzana xin’we xa ‘wachi’ xi rhendzelekaka ha yona—u nga ha vhumbha ni ndlela leyi leswin’wana hinkwaswo swi fambisaka xiswona, kambe u nge vuli leswaku ku vhumbha koloko i sayense naswona swi nga ha antswa u nga vutisi leswaku i mani loyi a fambisaka ximhandzana xa wachi ya ntumbuluko.”

Hilaha ku hambaneke ni mavonelo ya van’wana, van’wa-sayense vo tala lava xiximekaka a va ali leswaku Xikwembu xi kona—Muvumbi Lonkulu wo Tlhariha Ngopfu la vumbeke vuako ni munhu.

Ehleketa hi swikombiso swin’wana swimbirhi malunghana ni mhaka leyi. Loko profesa wa tinhlayo John E. Fornaess, wa le Yunivhesiti ya Princeton a vutisiwa leswaku u ri yini malunghana ni ku va kona ka Xikwembu, u hlamurise xileswi: “Ndza tshemba leswaku Xikwembu xi kona nileswaku Xikwembu xexo hi xona xi hleleke vuako hi matlhelo hinkwawo ku suka eka swiphemunyana swo sungula ku ya eka swivumbiwa leswi hanyaka ni swirimele swo tala leswikulu.”

Profesa wa fisika Henry Margenau, wa le Yunivhesiti ya Yale, u vule leswaku u khorwisekile leswaku milawu ya ntumbuluko yi vumbiwe hi Xikwembu, a engetela a ku: “Xikwembu hi xona xi sunguleke xi vumba vuako xi tlhela xi endla leswaku ku va ni nkarhi.” U tlhele a vula leswaku ebukwini leyi nge The Mystery of Life’s Origin, vativi va sayense vanharhu va hlamusela leswaku Muvumbi hi yena a tivaka masungulo ya vutomi. Loko a seketela vonelo leri, mutivi wa tinyeleti Fred Hoyle u vule leswaku ku pfumela leswaku sele yo sungula yi lo tiendlekela swi fana ni ku pfumela leswaku xidzedze lexi tsemakanyaka laha ku cukumetiweke swihaha-mpfhuka swa khale, leswi hahluriweke swa Boeing 747 xi nga endla leswaku ku va ni xihaha-mpfhuka xin’wana xa 747.

Eka tinhlamulo leti, ku nga ha engeteriwa marito ya mutsari wa Bibele Pawulo: “Timfanelo ta [Xikwembu] leti nga vonakiki ta voniwa ku sukela loko misava yi tumbuluxiwile ku ya emahlweni, hikuva ti xiyeka hi swilo leswi endliweke, ni hi matimba ya xona lama nga riki na makumu ni Vukwembu bya xona.”—Varhoma 1:20.

Ina, kunene Xikwembu xi kona! Kambe hikwalaho ka yini xi pfumelele xiyimo lexi hlomulaka mbilu lexi nga kona emisaveni? Xana hi xihi xikongomelo xa xona hi misava? Xana hi nga swi tiva hakunene leswaku i mani Xikwembu xa ntiyiso?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 3]

“Loko u twisisa ndlela leyi ximhandzana xin’we xa ‘wachi’ xi rhendzelekaka ha yona—u nga ha vhumbha ni ndlela leyi leswin’wana swi fambisaka xiswona, kambe . . . swi nga ha antswa u nga vutisi leswaku i mani loyi a fambisaka ximhandzana xa wachi ya ntumbuluko”