Mpfuxeto Wa Xikolo Xa Vutirheli Bya Le Tilweni
Swivutiso leswi landzelaka swi ta pfuxetiwa hi ku vulavurisana kunene eXikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni hi vhiki leri sungulaka hi October 31, 2005. Mulanguteri wa xikolo u ta fambisa mpfuxeto wa timinete ta 30 lowu sekeriweke eka rungula ra tinkulumo leti nyikeriweke ku sukela eka vhiki ra September 5 ku ya eka October 31, 2005. [Xiya: Laha ku nga riki na swikombo endzhaku ka xivutiso swi ta lava leswaku u tikumela tinhlamulo hi ku tiendlela ndzavisiso.—Vona buku leyi nge Xikolo Xa Vutirheli, matl. 36-7.]
TINHLA TO TIRHELA EKA TONA
1. Xana hi nga tiyiseka njhani leswaku ndlela leyi hi dyondzisaka Rito ra Xikwembu ha yona yi fikelela timbilu ta vanhu to fanekisela? (Mat. 13:19) [1, be-TS tl. 258 tindz. 1-2, bokisi] Hi fanele hi lwela ku fikelela timbilu ta vanhu—ku nga ndlela leyi va titwaka ha yona ni leswi va swi anakanyaka hikuva sweswo swi nga va tshineta ekusuhi ni Xikwembu. Leswi nga ta hi pfuna i ku kumisisa leswi ana se swi nga etimbilwini ta vona. Kutani hi fanele hi lwela ku kandziyisa timfanelo letinene, to kota rirhandzu ni ku chava Xikwembu. I swa nkoka ku fikelela timbilu ta vanhu hi ndlela leyi hikuva hi ta kota ku va pfuna leswaku va dyondza ndlela leyi va nga tsakisaka Yehovha ha yona.
2. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi kumisisa leswi nga embilwini ya munhu, kambe i yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka? [2, be-TS tl. 259 tindz. 2-3] Swivutiso swo fana ni leswi nge, “Xana u titwisa ku yini hi . . . ?” kumbe “I yini leswi ku khorwisaka leswaku . . . ?” swi endla leswaku xichudeni xi ehleketa, naswona swi pfuna mudyondzisi leswaku a kumisisa leswi nga embilwini ya xichudeni. Loko mudyondzisi a vutisa swivutiso u fanele a va ni vuxiyaxiya naswona a xiya leswaku xichudeni xi nga voni onge xo konanisiwa. Mudyondzisi la xalamukeke u yingisela hi vukheta leswi xichudeni xi swi vulaka, leswaku a kota ku vona leswaku hikwalaho ka yini xi vula mhaka yo karhi ni ku tiva rungula ra Bibele leri a nga ta xi hlamula ha rona leri nga ta xi pfuna. (Swiv. 16:23)
3. Loko hi dyondzisa van’wana, ha yini swi ri swa nkoka ku kandziyisa timfanelo leti hlamarisaka ta Yehovha? [3, be-TS tl. 260 ndz. 1] Loko hi kandziyisa timfanelo ta Yehovha, to fana ni vunene, tintswalo ni musa wa yena lowu nga faneriwiki swi susumeta timbilu ta vanhu ni ku va endla leswaku va rhandza Xikwembu. Loko hi tinyika nkarhi wo khutaza vayingiseri va hina leswaku va kombisa timfanelo ta Yehovha, swi va pfuna ku tshinela eka Xikwembu ni ku hlakulela vuxaka bya vona na xona. Hakanyingi bulo rolero leri humaka embilwini ri nga khumba mbilu ya munhu, tanihi leswi hi endliweke hi xifaniso xa Xikwembu. (Gen. 1:27)
4. Xana hi nga swi pfuna njhani swichudeni swa hina swa Bibele leswaku swi xiya lomu swi faneleke swi antswisa kona? [5, be-TS tl. 260 ndz. 4-5] Hi fanele hi swi veka erivaleni leswaku mahanyelo ya swona hi wona ma endlaka leswaku swi va ni vuxaka ni Xikwembu. Mahanyelo ya swona ma nga tisela Muvumbi nhlomulo kumbe ntsako. (Ps. 78:40-42; Swiv. 27:11) Hi nga pfuna swichudeni swa hina swa Bibele leswaku swi tlangela mikateko leyi swi nga ta yi kuma hikwalaho ka ku yingisa milawu ya Xikwembu naswona swi nga teki ku yingisa ku ri ndzhwalo, kambe swi ku teka ku ri ndlela yo kombisa ku tinyiketela ka swona eka Yehovha. (Ps. 19:11; Esa. 48:17)
5. Xana hi nga swi pfuna njhani swichudeni swa hina swa Bibele kumbe vayingiseri va hina leswaku va kambisisa leswi swi va susumetelaka ku endla swo karhi? [7, be-TS tl. 262 tindz. 1-2] Loko hi ri karhi hi dyondzisa swichudeni swa hina kumbe vayingiseri va hina, hi fanele hi va khutaza ku tivutisa leswi: ‘Ha yini ndzi lava ku endla leswi? Xana leswi ndzi hlawulaka ku swi endla swi komba leswaku ndza swi tlangela hinkwaswo leswi Yehovha a ndzi endleleke swona? I ntiyiso leswaku ndzi nga ha va ndzi fambisana ni swilaveko swa Xikwembu, kambe xana ndzi titwisa ku yini ha swona?’ (Ps. 37:4) Hi fanele hi khutaza swichudeni swa hina swa Bibele kumbe vayingiseri va hina leswaku va khongela eka Yehovha va kombela leswaku a va endla va va ni matimba ni ripfumelo leswaku va chava vito rakwe leri tlakukeke. (Ps. 86:11)
NKULUMO NO. 1
6. Xana swi vula yini ku ‘lava Yehovha hi mbilu hinkwayo,’ naswona hi nga swi kombisa njhani sweswo? (Hev. 11:6) [1, w03-TS 8/15 tl. 25 ndz. 2; tl. 26 tindz. 1-2; tl. 27 ndz. 2] Ku ‘lava hi mbilu hinkwayo’ swi katsa ku tikarhata swinene, ni ku ‘phikelela hi vurhena’ hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka Xikwembu. (Luka 11:8; 1 Yoh. 5:14) Hi nga kombisa leswaku hi swi lava hi mbilu hinkwayo ku amukeriwa hi Yehovha, hi ku tiyimisela hi mbilu hinkwayo ku amukela ntirho wun’wana ni wun’wana lowu kongomisiwaka hi yena lowu hi nga kotaka ku wu endla. Sweswo swi ta katsa ku yi lunghiselela kahle minhlangano, ku tikarhatela ku antswisa ndlela leyi hi chumayelaka ha yona ni ku lunghekela ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo.
7. I yini “ntila wa marito lama nga ni rihanyo,” naswona vakulu va nga swi kombisa njhani leswaku va wu namarhela? (2 Tim. 1:13, 14) [3, w03-TS 1/1 tl. 29 ndz. 3–tl. 30 ndz. 1] Eka 1 Timotiya 6:3, Pawulo u vule leswaku “marito lama nga ni rihanyo” ma huma eka “Hosi ya hina Yesu Kreste.” Leswi marito ya Yesu ma fambelanaka ni ‘Matsalwa hinkwawo lama huhuteriweke hi Xikwembu naswona ma pfunaka ku dyondzisa,’ “ntila wa marito lama nga ni rihanyo” wu vula hinkwaswo leswi Bibele yi swi dyondzisaka. (2 Tim. 3:16, 17) Vakulu va fanele va namarhela Rito ra Xikwembu loko va dyondzisa evandlheni, naswona va fanele va papalata ku seketela vutlharhi ni mianakanyo ya vanhu. (2 Tim. 4:2) Nsinya wolowo wa nawu wu tirha niloko hi chumayela vanhu. (2 Tim. 4:5)
8. Xana xi vula yini xiga lexi nge “nxaxamelo wa tibuku ta Bibele,” naswona hi swihi swilo swin’wana leswi hi vonaka hi swona loko buku yo karhi yi wela eka nxaxamelo wa tibuku ta Bibele? [4, si-TS tl. 299 tindz. 5-6] Xiga lexi nge “nxaxamelo wa tibuku ta Bibele,” xi vula nhlengeleto kumbe nxaxamelo wa tibuku ta Bibele leti huhuteriweke ni leti tameleke ntiyiso. Swilo swin’wana leswi endlaka hi vona loko buku yi faneleka ku hlayiwa eka nxaxamelo wa tibuku ta Bibele hi leswi landzelaka: Yi fanele yi vulavula hi timhaka ta Yehovha emisaveni, yi endla vanhu va ta evugandzerini bya yena, naswona yi fanele yi endla vanhu va ri xixima swinene vito ra yena ni ntirho wa yena ni swikongomelo swa yena emisaveni. Yi fanele yi nyika vumbhoni bya leswaku yi huhuteriwe hi Xikwembu. A yi fanelanga yi khutaza vukholwa-hava kumbe ku gandzela ntumbuluko, kambe yi fanele yi khutaza rirhandzu ni ku tirhela Xikwembu.
9. Ha yini Xiphemu xa Muratori, lexi sunguleke eku heleni ka lembe xidzana ra vumbirhi C.E., xi ri xa nkoka loko hi lava ku tiyiseka leswaku Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki ya faneleka ku hlayiwa enxaxamelweni wa tibuku ta Bibele? [6, si-TS tl. 302 ndz. 19] Leswi khataloko leyi ya Xilatini yi vulaka leswaku Luka i mutsari wa vunharhu wa Evhangeli swi vula leswaku yi rhange yi boxa Matewu na Marka. Yi tlhela yi vula leswaku Yohane i mutsari wa “buku ya vumune ya Evhangeli.” Xiphemu lexi xi vulavula hi mapapila ya muapostola Pawulo lawa a ma tsaleleke mavandlha swin’we ni lawa a ma tsaleleke vanhu vo hambana-hambana. Nakambe xi boxa tibuku tin’wana ta Bibele leti ninamuntlha ta ha amukeriwaka tanihi leti katsiwaka enxaxamelweni wa tibuku ta Bibele.
10. Xana Matsalwa ma swi kombisa njhani leswaku a swi fanerile leswaku Bibele yi hundzuluxeriwa, naswona vahundzuluxeri va khale va Bibele va pfune ha yini? [8, si-TS tl. 307 ndz. 9] Ma swi kombisa hi marito lawa Xikwembu xi ma byeleke Vaisrayele xi ku, “Tsakani n’wina matiko, swin’we ni vanhu vakwe,” ni hi xileriso xa Yesu xa vuprofeta xa leswaku mahungu lamanene ya Mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi va vumbhoni ematikweni hinkwawo. (Det. 32:43; Mat. 24:14) Vuhundzuluxeri bya khale bya matsalwa ya voko byi tiyisekisa leswaku lava byi hundzuluxeleke a va hambukanga nikatsongo eka tsalwa ro sungula ra Xiheveru.
KU HLAYA KA BIBELE KA VHIKI NI VHIKI
11. Xana 2 Tihosi 13:21 yi seketela ku gandzeriwa ka marhambu ya vafi? Rungula leri ri hlamusela singita leri humeleleke hi marhambu ya un’wana wa vaprofeta va Xikwembu. Tanihi leswi Elixa a a file naswona “a [a nga] tivi nchumu nikatsongo” loko singita leri ri humelela, ku fanele ku dzunisiwa Yehovha Xikwembu hi ku pfuxiwa loku ka singita, hikuva hi yena loyi a tirhiseke moya wa yena lowo kwetsima, kumbe matimba lama tirhaka, leswaku ri humelela. (Ekl. 9:5, 10) Nakambe i swa nkoka ku xiya leswaku Matsalwa a ma vuli leswaku marhambu ya Elixa ma kale ma gandzeriwa. [1, w05-TS 8/1 “Rito Ra Yehovha Ra Hanya—Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Tihosi Ta Vumbirhi”]
12. Xana Hezekiya a a endle xinakulobye na Egipta? (2 Tih. 18:19-21, 25) Doo! Rabuxake a a vulavula mavunwa, ku fana niloko a vule leswaku u te hikwalaho ko ‘pfumeleriwa hi Yehovha.’ Hosi Hezekiya la tshembekeke a a titshege hi Yehovha hilaha ku heleleke. [2, w05-TS 8/1 “Rito Ra Yehovha Ra Hanya—Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Tihosi Ta Vumbirhi”]
13. Hambileswi tibuku ta matimu ya Vaasiriya ti nga yi boxiki hi ku kongoma ndlela yo hlamarisa leyi Yehovha a hluleke Senakeribi ha yona, i yini lexi ku tsakisaka malunghana ni leswi hlamuseriweke etibukwini toleto? (2 Tih. 19:35, 36) Matimu ya Senakeribi lama tsariweke eka Oriental Institute Prism ni le ka Taylor Prism, ma ri: “Hezekiya lowa Muyuda, a nga titsongahatanga ejokweni ra mina, ndzi hlasele miti ya yena leyo tiya ya 46, makhokholo lama biyeriweke hi rirhangu ni swimitana swa ntsandza-vahlayi endhawini ya vona kutani ndzi (va) hlula . . . Yena ndzi n’wi endle hlonga eYerusalema ku fana ni nyanyana ehokweni, laha yindlu ya yena ya vuhosi yi nga kona.” Senakeribi u vule leswaku ‘ku vangama ka vuhosi byakwe lebyi xiximekaka’ ku chavise Hezekiya. Kambe a nga vulanga leswaku u pfalele Hezekiya kumbe ku hlula Yerusalema, hilaha a vuleke hakona hi “miti leyo tiya” ni “swimitana” leswin’wana. Sweswo i vumbhoni bya leswaku Bibele yi pakanisile malunghana ni ndzoviso wa mavuthu yo hlawuleka ya Senakeribi. [3, w88-TS 2/15 tl. 28 ndz. 3]
14. A a ri mani tata wa Salatiyele? (1 Tikr. 3:16-18) Hi ku ya hi tsalwa leri ra 1 Tikronika 3:17, leri pfumelelanaka na Matewu 1:12, ri kombisa leswaku Yekoniya (Hosi Yoyakini) a a ri tata wa Salatiyele. Kambe Luka mutsari wa Evhangeli u vule leswaku Salatiyele i “n’wana wa Neri.” (Luka 3:27) Swi tikomba onge Neri u nyike Salatiyele n’wana wa yena wa nhwana leswaku a va nsati wa yena. Leswi hi ntolovelo Vaheveru va vitanaka mukon’wana leswaku i n’wana wa vona, ngopfu-ngopfu loko ku hlayiwa nxaxamelo wa rixaka, swi fanerile leswi Luka a vitaneke Salatiyele leswaku i n’wana wa Neri. Nakambe Luka u vitane Yosefa leswaku i n’wana wa Heli, loyi kahle-kahle a a ri tata wa Mariya lowa nsati wa Yosefa. (Luka 3:23) [5, w92-TS 7/15 matl. 5-6]
15. Hi xihi xikombiso lexinene xa le minkarhini ya Hosi Sawulo lexi rixaka ra Ruveni, rixaka ra Gadi ni hafu ya rixaka ra Manase ri xi vekeleke malandza hinkwawo ya Xikwembu ya namuntlha? (1 Tikr. 5:18-22) Hi ku pfumelelana ni xitshembiso lexi Yehovha a xi tshembiseke Abrahama kokwa wa vona, va tirhe hi matimba leswaku va ndlandlamuxa ndhawu ya vona va tlulela etikweni ra Giliyadi. (Gen. 15:18) Hambileswi sweswo swi va lwiseke ni Vahageri, Vaisrayele va hambete va lwa hambileswi nhlayo ya Vahageri a yi tele ku va tlula. Vaisrayele a va ri 44 760. Kambe va kote ku teka Vahageri va 100 000 va va yisa evukhumbini endzhaku ka hasahasa yoleyo. Kambe rolero a ku nga ri vuthu leri heleleke ra Vahageri, hikuva Bibele yi vika leswaku “va tele lava va dlayiweke.” Swi le rivaleni leswaku rixaka ra Ruveni, ra vana va Gadi ni hafu ya rixaka ra Manase a va hlulanga hi matimba ya vona vini. Va tshembele eka Yehovha Xikwembu leswaku a va pfuna.