Langutelo Ra Bibele

Xana Xikwembu Xa Tsaka Loko Hi Xaniseka?

A RI karhi a tikiwa hi xihambano lexikulu xa rikunyi, wanuna loyi u karhi wa dedeleka exikarhi ka ntshungu ni ngati yi ri karhi yi xiririka enhlokweni ya yena hikwalaho ka harhi ya mitwa. Loko a fika exivandleni xo “dlayela,” u vambiwa exihambanweni; swipikiri leswo leha swi beleriwa emavokweni ya yena. A tshombonyoka hi ku twa ku vava ka swipikiri loko swi nghena enyameni. Loko xihambano xi yimisiwa ku vavisa ka swona ku tlula mpimo. Hi ku ya hi Panorama, magazini wa le Philippine, mihivahivani yo tano leyi twisaka ku vava ya endliwa nkarhi na nkarhi, eminkhubyeni ya Vhiki ro Kwetsima ePhilippine.

Leswi hlamuseriweke ko va nhlamuselo ya manguva lawa ya ku xaniseka ka Yesu. Kambe wanuna loyi laha a ngo kombisa ntlango ntsena. Swipikiri, ngati, switlhavi—hikwaswo i swa xiviri.

Kun’wana, u ta vona vanhu lava tinyiketeleke va Rhoma Khatoliki va tiba emahlweni ka vanhu hi ku navela ku twa ku xaniseka ka Kreste. Hikwalaho ka yini? Van’wana va endla leswi hi ku tshemba leswaku ku xaniseka ka vona ku ta endla masingita, ku fana ni ku hanyisiwa ka varhandziwa va vona lava vabyaka. Van’wana va swi endlela ku riha swidyoho leswi va chavaka leswaku a swi nge rivaleriwi, handle ka loko ngati ya vona yi halakile. Buku leyi nge The Filipinos ya hlamusela: “Ku vaviseka i xibasisi lexinene xa mianakanyo ni moya-xiviri. . . . Ku anakanyiwa leswaku mudyohi u huma a basisiwe swidyoho naswona a rhuriwe mindzhwalo endzhaku ko twa ku vaviseka.”

Hambi swi ri tano, ku tivavisa ka munhu a hi ka Makhatoliki ya le Philippine ntsena. Vanhu va vukhongeri byo hambana-hambana ni va matiko yo hambana-hambana, va tshemba leswaku ku tivavisa ku ku endlela vito eka Xikwembu.

Hi xikombiso, Buddha, Siddhārtha Gautama, eku lavisiseni ka yena ntiyiso, u siye nsati ni vana a ya emananga, laha malembe ya tsevu a hanyeke vutomi bya ku tshama yexe. U tshame ehansi tiawara to tala hi tindlela leti nga tolovelekangiki naswona leto vava, naswona endzhakunyana u vule leswaku u tshame nkarhi wo leha a dya ndzoho ya mpunga ntsena hi siku, a ya a ondza lerova u te: “Khwiri ri sungula ku povekela endzeni ri kala ri namarhela rhambu ra nhlana.” Kambe ku tixanisa ka yena a ku ku tisanga ku voningeriwa loku a a ku lava.

Hi ku fanana, vanhu lava tihlawulaka va Mahindu va le India va kombisa swiendlo swa ku tisola swo hambana-hambana leswi minkarhi yin’wana a swi hundzeletiwa swinene—ku etlela exikarhi ka mindzilo, ku honolela dyambu va kala va fa mahlo, ku yima nkarhi wo leha hi nenge wun’we kumbe ku yima hi ndlela yin’wana leyi nga tolovelekangiki. A ku anakanyiwa leswaku vuyelo bya van’wana va vanhu lava tihlawulaka a byi ri byikulu swinene lerova byi nga sirhelela doroba-nkulu eka nhlaselo wa nala.

Hi laha ku fanaka, Bibele yi vulavula hi vagandzeri va Bali lava a va tixeka hi voxe “v̌a tišeka hi mikwana, ni mafumu, ngati yi ko yi huma e henhla ka v̌ona” hi ku lava ku hlamuriwa hi xikwembu xa vona handle ko humelela.—1 Tihosi 18:28.

“Mi Fanele Ku Xanisa Mimoya-xiviri Ya N’wina”

Hambi leswi wu nga ntiyiso leswaku Yehovha u lerise tiko ra yena leri hlawuriweke: “mi fanele ku xanisa mimoya-xiviri ya n’wina,” hi ntolovelo swi twisisiwa swi vula ku titsona swakudya. (Levhitika 16:31, ringanisa NW.) Ku titsona ko tano a ku ri xikombiso xa nhlomulo ni ku hundzuka eswidyohweni, kumbe a ku endliwa loko va ri ehansi ka swiyimo leswi tshikilelaka. Kutani, ku titsona swakudya a ku nga ri ku tixanisa kambe a ku vula ku titsongahata ka munhu emahlweni ka Xikwembu.—Ezra 8:21.

Hambi swi ri tano, ku na Vayuda lava hi xihoxo a va ehleketa leswaku ku vaviseka loku vangiwaka hi ku xanisa moya-xiviri a ku ri ka nkoka naswona a ku endla Xikwembu xi boheka ku va nyika xokarhi. Loko ku nga ri na hakelo leyi a va yi kuma, hi ku tikurisa a va vutisa Xikwembu mayelana ni hakelo leyi a va ehleketa leswaku va fanele va yi kuma: “[Swi] hi pfuna yini ku tiṭona ŝakudya, loko u nga ŝi v̌oni? ni ku ṭongahatisa mimoya ya hina, loko u nga v̌uri ntšhumu ha ŝona?”—Esaya 58:3.

Kambe a a va hoxisile. Ku titsona swakudya loku faneleke ka vukhongeri a ku nga katsi ku tihlawula, ku xanisa miri hi ndlala, onge hi loko ku tivavisa kumbe ku tixanisa hi koxe a ku vuyerisa hi ndlela yo karhi. Maxangu ya vona a ya fanele ya yi hetile ndlala ya vona. Loko mianakanyo yi karhatiwe hi swiphiqo leswi tshikilelaka, swi nga ha endleka miri wu nga naveli swakudya. Leswi swi kombisa Xikwembu mintlhaveko ya matimba ya munhu la titsonaka swakudya.

Xana Xikwembu Xi Tsakisiwa Hi Ku Tivavisa?

Xana Muvumbi wa rirhandzu wa tsaka hi ku vona vanhu va tixanisa ke? Hambi leswi minkarhi yin’wana Vakreste va nga bohekaka ku ‘hlanganyela eku xanisekeni ka Kreste,’ leswi a swi vuli leswaku va famba va tiokela makhombo kumbe ku tiendla vadlawela-ripfumelo.—1 Petro 4:13.

Swi le rivaleni, Yesu a a nga ri mutixanisi nikatsongo. Varhangeri va vukhongeri va gungurile hikuva vadyondzisiwa va yena a va nga titsoni swakudya, naswona na yena va n’wi sorile va ku “munhu wa makolo hi loyi, wa xidakwa.” (Matewu 9:14; 11:19) Yesu u kombise ku ringanisela eka hinkwaswo naswona a nga languteli leswi tlurisaka eka yena n’wini ni le ka van’wana.—Marka 6:31; Yohane 4:6.

A ku kona eMatsalweni laha hi kumaka xisekelo xa ku tixanisa, onge hi loko ku titsona swilaveko kumbe vulovolovo bya vutomi swi ta endla leswaku hi amukeriwa hi Xikwembu. Xiya marito ya muapostola Pawulo malunghana ni swiendlo swa muxaka lowu leswi hlomulaka mbilu: “Swi tinyika vito ra ‘vutlhari’, hikuva swi seketela vukhongeri byo titwa, ni moya wo tilondla-londla ni wa ku tixanisa emirini, kambe a swi pfuni ku sivela ku navela ka miri.”—Vakolosa 2:23.

Martin Luther, loko a ri nghwendza u tixanise hi xiviri. Hambi swi ri tano, endzhakunyana u fularhele maendlelo wolawo, a vula leswaku ya khutaza tindlela timbirhi leti yaka eka Xikwembu, ya xiyimo lexi tlakukeke ni ya xa le hansi, kasi Matsalwa ma dyondzisa hi ndlela yin’we leyi yisaka eku poneni—hi ku kombisa ripfumelo eka Yesu Kreste ni Tata wa yena, Yehovha. (Yohane 17:3) Hi hala tlhelo van’wana a va teka mikhuva leyi twisaka ku vava tanihi xiendlo xo tiponisa hi wexe.

Buku leyi nge Church History in Plain Language yi vulavula hi ku tixanisa: “Lexi seketelaka mhaka leyi hinkwayo a ku ri langutelo leri hoxeke ra vanhu. Hi ku ya hi tinghwendza, moya-xiviri wu boheleriwe enyameni ku fana ni mubohiwa la boheleriweke ni ntsumbu. Sweswo a hi vonelo ra Bibele hi vutomi bya vanhu.” Phela, rona langutelo ra leswaku ku tivavisa swi nga tsakisa Xikwembu i nchumu wumbe eMatsalweni. Ri sekeriwe eka vunwa bya Vugnostic lebyi vulaka leswaku xin’wana ni xin’wana lexi hlanganeke ni nyama xi bihile, naswona xi fanele ku khomiwa hi ndlela yo biha hi laha swi nga kotekaka ha kona leswaku munhu a ta kota ku pona.

Tanihi leswi Yehovha a lavaka leswaku hi tsaka, ku dzunisa Xikwembu xo tano lexi tsakeke a swi nge vuli ku tixanisa. (Eklesiasta 7:16) Xisweswo, a ku kona eMatsalweni laha hi byeriwaka leswaku ku tixanisa ko tano i ndlela yo kuma ku pona. Hi laha ku hambaneke, Rito ra Xikwembu ri swi veka erivaleni leswaku i ngati ya Kreste, ku katsa ni ripfumelo ra hina eka yona, leswi hi hlantswaka eswidyohweni swa hina hinkwaswo.—Varhoma 5:1; 1 Yohane 1:7.