Vantshwa Va Vutisa . . .

Ha Yini Ndzi Nga Swi Koti Ku Kuma Swilo Leswi Ndzi Swi Lavaka?

“Ku ni swilo swo karhi leswi swi sasekeke hakunene, naswona ndzi nga tsakelaka ku va na swona; kambe vatswari va mina a va nge swi koti ku ndzi xavela swona.”—Mike.

XANA swi kona swilo leswi u swi lavaka hakunene kambe u nga swi kotiki ku swi kuma? Kumbexana u swi navela hi mbilu ya wena hinkwayo ku kuma xiya-ni-moya lexiya lexintshwa, tintangu leti ambariwaka hi vana lavan’wana hinkwavo, kumbe tibokati letintshwa leti nga ni vito ro karhi. Tintangha ta wena tin’wana ti na swona—naswona ti bomba hi swona—swilo swoleswo. Kutani loko u byeriwe leswaku vatswari va wena a va nge swi koti ku ku xavela leswi u swi lavaka, u nga ha hela matimba.

Kambe, hambileswi swi tolovelekeke ngopfu ku lava swilo swo karhi leswi vonakaka, vantshwa vo tala va karhateka ngopfu hi ku swi lava. Hakanyingi swi vangiwa hi vuxisi bya swihaxa-mahungu. Vukanganyisi bya TV, timagazini ni swinavetisi swa le ka xiya-ni-moya swi hundzisa rungula ra leswaku loko u nga swi ambali swiambalo swo karhi kumbe ku tirhisa switirhisiwa leswi nga ni vito ro karhi, u tsandzeke hi ndlela leyi dyisaka mbitsi. Phela, vana va kondlo-a-ndzi-dyi va tirhisa mali yo tlula 563 wa magidi ya timiliyoni ta tirhandi hi lembe le United States ntsena!

Kutani ku ni ntshikilelo wa tintangha. Xihloko xa magazini lowu nge Marketing Tools xi ri: “Eka vana va kondlo-a-ndzi-dyi lava nga riki na nhloko kahle, lava u lavaka ku fana na vona, a va ku bakanyi hileswi u nga fambisaniki na vona: kambe i xikombiso xa leswaku u Xikangalafula.” Hi xihi xilotlelo xa ku va “enkarhini”? Eka mintlawa yo tala leyi twananaka i ku va ni swilo leswi vonakaka leswinene ni leswi swa ha ku nghenaka efexenini. Naswona ku vuriwa yini hiloko u nga swi koti ku swi kuma? Muntshwa un’wana la nga Mukreste wa pfumela: “Swi tika swinene ngopfu. Loko u ya exikolweni u ri ni swiambalo leswi nga riki na vito ra ndhuma, un’wana ni un’wana u endla xihlekiso ha wena.” Muntshwa un’wana wa pfumela, “minkarhi yin’wana ndzi titwa ndzi nga laviwi.”

Ntshikilelo lowu fanaka wu nga ha va kona eka vantshwa lava tshamaka ematikweni lama hluvukaka, laha vanhu va tirhaka tiawara to tala hi ku nonon’hweriwa lokukulu ntsena leswaku va kuma swilaveko swa vutomi. Loko swi ri tano hi ndyangu wa ka n’wina, hi ntumbuluko u nga ha navela vutomi byo antswa. Hi ku va u vone minkombiso ya TV ni tibayisikopo ta le matikweni lama fuweke, swi nga ha endleka na wena se u sungule ku navela swiambalo leswi durhaka, makaya ni mimovha leswi kombisiweke eminkombisweni yoleyo ni le tibayisikopeni. Hikwalaho ka leswi swi nga ha vonakaka u nga ta swi kota ku kuma swilo swo tano, u nga ha titwa u ri na rivengo hambi ku ri ntshikilelo.

Hambi u tshama etikweni leri nga ni vusweti kumbe leri fuweke, ku hlundzuka kumbe ku hela matimba hikwalaho ka leswi u nga riki na swona swilo swo karhi swi ta ku vavisa. Swi nga ha vangela leswaku u tshamela ku holova ni vatswari va wena. Xivutiso hileswaku, Xana u nga langutana njhani ni xiyimo lexi?

Langutelo Leri Ringaniseriweke Ra Swilo Leswi Vonakaka

Xo sungula, xiya leswaku Yehovha Xikwembu a nga naveli leswaku vanhu va yena va hanya evuswetini kumbe va nga vi na swilo leswi va swi pfumalaka hakunene. Phela, Xikwembu xi veke Adamu na Evha entangeni wo saseka lowu teleke hi mirhi leyi kokaka mahlo, hayi laha ku lahliwaka kona thyaka. (Genesa 2:9) Endzhakunyana, malandza man’wana ya Xikwembu yo tanihi Abrahama, Yobo na Solomoni, va ve ni swilo swo tala leswi vonakaka. (Genesa 13:2; Yobo 1:3) Phela, Solomoni a ri ni nsuku wo tala swinene lerova silivhere a yi tekiwa yi nga ri “ntšhumu” hi nkarhi wa ku fuma ka yena!—1 Tihosi 10:21, 23.

Kambe, hi ntolovelo vo tala va vanhu va Xikwembu a va ri ni swilo hi mpimo lowu ringaneleke. Yesu Kreste hi byakwe a a ri xisiwana; a a nga ri na “ndhawu yo veka nhloko yakwe.” (Matewu 8:20) Hambiswiritano, a wu si tshama u hlaya hi Yesu a ri karhi a vilela hileswaku a a nga ri na swona swilo leswi a a swi lava. Ematshan’weni ya sweswo, u dyondzisile a ku: “Mi nga tshuki mi vilela kutani mi ku, ‘Xana hi ta dya yini?’ kumbe, ‘Xana hi ta nwa yini?’ kumbe, ‘Xana hi ta ambala yini?’ . . . Hikuva Tata wa n’wina wa le tilweni wa swi tiva leswaku ma swi lava swilo leswi hinkwaswo. Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.”—Matewu 6:31-33.

Leswi a swi vuli swona leswaku Xikwembu xi boheka ku enerisa ku navela ka munhu un’wana ni un’wana hi swiambalo swa mavito kumbe switayele leswintshwa swa michini ya gezi. Xikwembu xi hi nyika leswi hi swi pfumalaka—ku nga ri ngopfu-ngopfu leswi hi swi lavaka. Hi yona mhaka Bibele yi hi khutazaka ku eneriseka hi “swakudya ni swifunengeto” ntsena. (1 Timotiya 6:8) Kambe ku vula ntiyiso, a swi olovi leswaku munhu a eneriseka. Muntshwa la vuriwaka Mike wa pfumela: “U tshamela ku lwisana ni leswi u swi lavaka ni leswi u swi pfumalaka.” Ku nga khathariseki mboyamelo wa hina wa vutianakanyi, hi fanele hi lwisana ni nkucetelo wa nala lonkulu wa Xikwembu, Sathana Diyavulosi. (1 Yohane 5:19) Naswona wun’wana wa mintlhamu ya yena ya khale swinene i ku endla vanhu va titwa onge va lahlekeriwa hi nchumu wo karhi. Xisweswo, Evha u kanganyisiwile leswaku a anakanya leswaku a a tsoniwa swo karhi—hambileswi a a tshama eparadeyisini leyi hetisekeke!—Genesa 3:2-6.

Xana u nga swi papalatisa ku yini ku wela ekhombyeni ra ku nga eneriseki? U nga ha va u tolovele ku tshama u vilela, kambe ku ni swivangelo swo tala swo anakanya hi mikateko ya wena. U nga onhiwi hi mianakanyo yo biha malunghana ni leswi u nga riki na swona. Anakanya hi ndlela leyinene, naswona titsundzuxe hi leswi u nga na swona. (Ringanisa Vafilipiya 4:8.) Mike u swi vekisa xileswi: “Ku ni swilo swo tala leswi ndzi swi lavaka hakunene, kambe a ndzi tshami ndzi ri karhi ndzi anakanya ha swona.”

Nakambe swa pfuna ku honisa vunavetisi lebyi kanganyisaka lebyi tlangaka hi mintlhaveko ya wena.a (Swivuriso 14:15) Ematshan’weni yo tsutsumela ku endla swiboho swa leswaku a wu nge swi koti ku “hanya” u nga ri na wona mateki lawaya lamantshwa kumbe muchini wo tlangisa tidiskete, ringeta ku tikambisisa u rhulile. Tivutise: ‘Xana ndza xi pfumala xilo lexi hakunene? Xana xi tirha xikongomelo xa nkoka? Xana leswi ndzi nga na swona swi enele ke?’ Ngopfu-ngopfu u nga byi tshembi vunavetisi lebyi hlohlotelaka ku va ni ndhuma. Marito ya muapostola Yohane lama kumekaka eka 1 Yohane 2:16 ma phyuphyisa: “Hinkwaswo leswi nga emisaveni—ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi—a swi humi eka Tatana, kambe swi huma emisaveni.”

Loko U Pfumala Nchumu Wo Karhi Hakunene

Ku vuriwa yini hi loko ku ri ni nchumu wa nkoka lowu u wu pfumalaka? Loko u nga si vulavula ni vatswari va wena ha wona, kambisisa mhaka leyi ka ha ri emahlweni. Lunghekela ku hlamusela hi ku kongoma leswaku ha yini u lava nchumu lowu, ndlela leyi u kunguhataka ku wu tirhisa ha yona nileswaku ha yini u ehleketa leswaku wu ta ku vuyerisa. Kumbexana vatswari va wena va nga kuma ndlela yo wu nghenisa loko va hlela matirhiselo ya mali ya ndyangu. Kambe ku vuriwa yini hi loko va ta ka va nga swi koti hi nkarhi wolowo? A ku na lexi u nga xi endlaka handle ko lehisa mbilu. (Eklesiasta 7:8) Leyi i “minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona,” naswona vatswari vo tala a va nge swi koti ku kumela vana va vona swilo hinkwaswo leswi va nga ha swi kombelaka. (2 Timotiya 3:1) Loko u papalata ku koxa swilo swo tala eka vatswari va wena, u nga ha va olovisela ntirho wa vona wo nonon’hwa.

Hambiswiritano, swi nga ha lava leswaku ku va wena u tekaka magoza ku sungula. Hi xikombiso, ku ni mali leyi u yi kumaka? Kutani ringeta ku dyondza ku hlela matirhiselo ya mali ya wena hi vukheta leswaku u ta hlayisa malinyana yitsongo n’hweti ni n’hweti. Swi nga ha koteka leswaku u sungula ku tihlayisela yona ebankini ya le kusuhi. (Ringanisa Luka 19:23.) Sweswo hi leswi swi endliweke hi xinhwanyatana lexi vuriwaka Abigail. U ri: “Ndzi veka mali ya mina hi mimpimo yimbirhi leyi hambaneke—yin’wana yi tshama ebankini kasi leyin’wana ndza yi tirhisa.” Loko u kule hilaha ku ringaneleke, u nga ha ringeta ni ku sungula mintirho ya nkarhi ni nkarhi kumbe ya nkarhinyana.b Hi nkarhi wihi ni wihi, loko vatswari va wena va vona leswaku wa swi lava hakunene ku xava nchumu wo karhi nileswaku wa yi hlayisa mali, va nga ha susumeteleka ku ku pfuna ku hakela, loko swi koteka.

Ku cincanyana ndlela leyi u xavaka ha yona swi nga ha ku vuyerisa. Hi xikombiso, loko nchumu wu durha swinene, swi nga ha koteka leswaku mi vulavurisana leswaku va hunguta nxavo. Loko va nga pfumeli, rindza u vona leswaku a va nge wu nghenisi embhukutweni. Languta eswitolo swin’wana u kambela loko u nga ta wu kuma nchumu lowu fanaka hi nxavo wa le hansi. Dyondza ku kambisisa swilo hi vukheta ku vona loko swi ri ni nkoka; minkarhi yin’wana swilo leswi nga riki na mavito ya ndhuma swi chipile.c

Dyondza Ku Eneriseka

Swivuriso 27:20 (NW) ya tsundzuxa: “Sheol ni ndhawu ya ndzoviso a swi eneriseki; hambi ku ri mahlo ya munhu a ma eneriseki.” Ina, tanihi leswi sirha ri nga ni ku navela loku nga enerisekiki, minkarhi yin’wana vanhu van’wana va lava swilo leswi engetelekeke—ku nga khathariseki leswaku va ni swilo swo fika kwihi. Papalata ndlela yoleyo yo anakanya ya vutianakanyi. Eku heteleleni, makwanga a ma vuyerisi ha nchumu kambe ma vanga ku tshoveka mbilu ni nhlomulo. Muntshwa la vuriwaka Jonathan u ri: “Loko ntsako wa wena minkarhi hinkwayo wu sekeriwe eka ku va ni swilo, a wu nge pfuki u tsakile. Minkarhi hinkwayo ku ta va ni nchumu lowuntshwa lowu u wu lavaka. U fanele u dyondza ku tsakela leswi u nga na swona.”

Loko u eneriseka, u nga langutana ni ntshikilelo wa tintangha. Vincent lontsongo u ri: “Loko ndzi vona munhu un’wana a ri ni mateki lama nga ni vito ro karhi a swi vuli swona leswaku na mina ndzi fanele ndzi ya tixavela wona.” Ina, minkarhi yin’wana swi nga ha ku karhata loko u nga ri na wona nchumu lowu u wu lavaka. Kambe u nga rivali leswaku Yehovha wa swi tiva swilo leswi u swi pfumalaka. (Matewu 6:32) Naswona eka vumundzuku lebyi nga riki ekule, u ta ‘enerisa ku navela ka nchumu wun’wana ni wun’wana lowu hanyaka.’—Pisalema 145:16.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 19]

“Loko u ya exikolweni u nga ambalanga swiambalo leswi nga riki na vito ra ndhuma, un’wana ni un’wana u endla xihlekiso ha wena”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

U nga tsaka hambiloko u nga ri na swona swilo hinkwaswo leswi u swi lavaka