Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Langutana Njhani Ni Vanhu Vo Kariha?

“A a hlundzuke ku dlaya. Ndzi anakanya leswaku u vone leswi a ndzi ri ntsongo, kutani a a lava ku ndzi ba. Loko ndzi ri karhi ndzi tlhentlha, ndzi te: ‘Yimanyana ndzi ku byela! Yimanyana! Yimanyana! U lava ku ndzi bela yini? A ndzi ku dyohelanga nchumu. A ndzi xi tivi lexi ku hlundzukiseke. Xana hi nga bulanyana ha swona?’”—David wa malembe ya 16.

XANA u tshame u hlaseriwa hi munhu la hlundzukeke ngopfu? Bibele yi profete leswaku namuntlha vanhu va ta va “lava nga ni tihanyi, lava nga rhandziki vunene.” (2 Timotiya 3:3) Hambiloko u endle matshalatshala hinkwawo leswaku u papalata ‘nakulobye loyi a voyameleke eku hlundzukeni . . . , la karihaka ngopfu,’ kambe yi kona minkarhi leyi u nga taka u nga swi papalati ku langutana ni munhu la hlundzukeke. (Swivuriso 22:24) Xana u nga endla yini loko wo tikuma u ri eka xiyimo xo tano?

Ndlela Leyi U Nga Angulaka Ha Yona Loko Munhu A Ku Hlasela A Hlundzukile

Namuntlha vantshwa vo tala na vona va nga ha angula hi ku kombisa ku hlundzuka. Kambe ku angula hi ndlela yoleyo ku tisa swiphiqo leswikulu. Ku engetela kwalaho, loko u tsandzeka ku tikhoma, u ta fana ni munhu yoloye la hlundzukeke. Swivuriso 26:4: yi ri: “U nga xi hlamuli xihunguki hi ku landza vuphukuphuku bya xona, leswaku na wena u nga fani na xona.” Muntshwa la vitaniwaka Jeremy u tokote ntiyiso wa mhaka leyi hi ndlela yo vava. Loko a hlamusela siku leri a a tshame etafuleni hi nkarhi wa swakudya swa ninhlikanhi exikolweni u ri: “A ku ri ni ntlawa wa majaha lawa a ma tshamela ku phuntisana naswona va phuntisa ni vanhu van’wana. A va tshamela ku vulavula ha mina. A ndzi tala ku swi ba hi makatla leswi va swi vulaka. Hambiswiritano, loko un’wana va vona a sungule ku vulavula hi mana wa mina, ndzi hluleke ku tikhoma kutani ndzi n’wi tlulela kunene hikwalaho ko hlundzuka.” Ku endleke yini endzhaku ka swona? Jeremy u ri: “U ndzi rimbile.”

Bibele yi nyika xitsundzuxo lexi xa vutlhari: “Loko nhlamulo yi olova, yi tlherisa vukarhi, kambe rito leri tlhavaka ri pfuxa ku hlundzuka.” (Swivuriso 15:1) Ina, ku herisa ku hlundzuka hi “rito leri tlhavaka,” swi endla leswaku xiyimo xi nyanya. Kambe nhlamulo leyi olovaka minkarhi yo tala yi endla leswaku vanhu va veka matlhari ehansi.

Tsundzuka David, loyi a boxiweke eku sunguleni. U kote ku kombela munhu la hlundzukeke leswaku a n’wi byela xivangelo xa ku hlundzuka kakwe. U kume leswaku ku ni munhu loyi a a yive swakudya swakwe swa ninhlikanhi, naswona a a ringeta ku humesela mabibi ya mbilu eka munhu un’wana ni un’wana loyi a nga hlanganaka na yena. David u te: “U nga ka u nga kumi swakudya hi ku ndzi ba.” Kutani u ringanyete leswaku havumbirhi va khomisana ndlela va ya ekhefini. David wa hlamusela: “Tanihi leswi a ndzi tiva munhu loyi a a xavisa kwalaho, ndzi swi kotile ku n’wi kumela swakudya swin’wana. U ndzi qhavurile, naswona hi sungule ku va vanghana ku sukela nkarhi wolowo.” Xana wa yi vona ndlela leyi marito yo olova ma nga ni matimba ha yona? Swivuriso yi ri, “ririmi ro rhula ri nga tshova rhambu.”—Swivuriso 25:15.

Xana Ku Rhula I Xikombiso Xa Ku Tsana Kumbe Xa Matimba?

Ina, mhaka ya ku va ni “ririmi ro rhula” yi nga vonaka yi nga tsakisi. Swi nga tikomba onge munhu u ni matimba kumbe vurhena loko a tima ndzilo hi ndzilo. U nga chava leswaku loko u ri ni ku rhula, vanhu van’wana va ta anakanya leswaku u tsane ngopfu. Kahle-kahle, ku rhula swi vula yini? Ku ya hi buku yin’wana, ku va ni ku rhula swi vula ku va ni ntwela-vusiwana. Hambiswiritano, buku yoleyo ya engetela: “Loko munhu a ri ni ntwela-vusiwana, u ni matimba lamakulu.” Hikwalaho, ku va ni moya wo rhula a swi vuli ku tsana, kambe swi kombisa leswaku u ni matimba. Hi ndlela yihi?

Phela, munhu wo rhula u kota ku tikhoma naswona a nga hlundzuki hi ku olova. Hi hala tlhelo, munhu la nga riki na moya wa ku rhula u titwa a nga sirhelelekanga, u pfilunganyeka hi ku olova hambi ku ri ku heleriwa hi ntamu. Naswona a nga swi koti ku tikhoma. A nga swi koti ku lawula mintlhaveko yakwe, u tala ku tikuma a ri eku lweni. Ina, “Munhu la nga swi kotiki ku lawula moya wakwe u fana ni muti lowu boxekeke, lowu nga riki na rirhangu.” (Swivuriso 25:28) Entiyisweni, munhu la nga ni moya wo rhula hi yena la nga ni matimba!

Swikombiso Swa Le Bibeleni Swa Vanhu Lava Nga Ni Moya Wo Rhula

Ehleketa hi Yesu Kreste. U vula leswaku yena u ni “moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata.” (Matewu 11:29) A nga khahli munhu kumbe ku hundzeleta swilo, a a nga tlheriseli eka lava n’wi twisaka ku vava. Entiyisweni, muapostola Petro, loyi a a ri munghana wa Yesu, u vikile: “Loko [Yesu] a tseketseriwa, a nga tlheriselanga hi ku tseketsela. Loko a xanisiwa, a nga xungetanga, kambe u hambete a tinyiketa eka loyi a avanyisaka hi ku lulama.” (1 Petro 2:23) Nakambe, tsundzuka leswaku yena Yesu, u tshame a “nghena etempeleni a hlongola hinkwavo lava xavisaka ni lava xavaka etempeleni.” (Matewu 21:12) Naswona loko a swi lo tshuka swi endleka leswaku Yesu a lava nseketelo wa Xikwembu, a a ta va a vitane “mavandla ya tintsumi lama tlulaka 12” lawa a ma ta n’wi pfuna! (Matewu 26:53) A a nga tsananga nikatsongo.

Nakambe ehleketa hi xikombiso xa Muavanyisi Gidiyoni, hilaha xi rhekhodiweke hakona eBibeleni eka Vaavanyisi 8:1-3. Endzhaku ka ku hlula lokukulu enyimpini, masocha man’wana ya nyimba ya Efrayimi ma twe ku vava hikuva a ma vona onge a ma nyikiwanga lunghelo ra ku hlanganyela enyimpini. Va vule marito yo tlhontlha va ku: “Xana i nchumu wa muxaka muni lowu u wu endleke eka hina hi ku ka u nga hi viti loko u ya lwa na Midiyani? Va ringete hi matimba ku holova na yena.” Phela, Gidiyoni a a ri ‘ni matimba, a ri nhenha.’ (Vaavanyisi 6:12) Loko a swi rhandza, a a ta va a va tlhontlhile. Kambe, u hlamule vavanuna volavo vo hlundzuka, lerova va veka matlhari ehansi. Gidiyoni u va vutise a ku: “Xana mina ndzi endle yini loko ndzi pimanisiwa na n’wina?” Xana ku ve ni vuyelo byihi endzhaku ka nhlamulo leyi yi kombisaka ku titsongahata? ‘Moya wa vona wu vohlile.’

Xikombiso xo hetelela, i xa rungula ra le Bibeleni leri vulavulaka hi wansati la vuriwaka Abigayele. Davhida a a tumbelele nala wakwe Sawulo, hosi ya Israyele. Hambileswi a va balekele etikweni rin’wana, vavanuna va Davhida a va tala ku rindza ni ku sirhelela Vaisrayele-kulobye. Wanuna un’wana loyi va n’wi pfuneke a ku ri nuna wa Abigayele, la vuriwaka Nabali, wanuna loyi a a ri xigwili. Hambiswiritano, Nabali “a a karhata naswona swiendlo swakwe a swi bihile.” Loko vavanuna va Davhida va lava swakudya, va swi kombele eka Nabali. Ematshan’weni yo nkhensa vuthu ra Davhida leri n’wi sirheleleke mahala, Nabali “u va tshinye hi vukarhi” varhumiwa va Davhida naswona a va tlherisa ximandla-mandla.—1 Samuwele 25:2-11, 14.

Loko Davhida a twa hi mhaka leyi, u hlundzukile kutani a lerisa vavanuna vakwe: “Un’wana ni un’wana a a khame banga rakwe!” Davhida ni vavanuna vakwe a va ri endleleni ya ku ya dlaya Nabali ni vavanuna lava a va nga ri na nandzu va ndyangu wakwe, hiloko Abigayele a nghenelela. U hoyozele Davhida a ri ni nyiko ya swakudya ni swo nwa. U kombele ndzivalelo hikwalaho ka nuna wakwe lowa xipandza-nhloko kutani a kombela Davhida leswaku a nga va hlaseli vanhu lava nga riki na nandzu.—1 Samuwele 25:13, 18-31.

Xikombelo xa Abigayele xa ku titsongahata xi vohlise ku hlundzuka ka Davhida. Ina, endzhaku ko vona ndlela leyi a ta vanga khombo ha yona hikwalaho ko hlundzuka, Davhida u te: “A a dzunisiwe Yehovha Xikwembu xa Israyele loyi a ku rhumeke esikwini leri leswaku u ta hlangana na mina! Nakambe a ku katekisiwe ku twisisa ka wena, a ku katekisiwe wena u nga ndzi sivela esikwini leri leswaku ndzi nga vi na nandzu wa ngati ni ku endla leswaku voko ra mina ri ndzi ponisa.” (1 Samuwele 25:32-35) Ina, minkarhi yo tala loko munhu a ‘hlamula hi moya wo rhula,’ a nga swi kota ku herisa ku hlundzuka ka vanhu van’wana. Kambe ku vuriwa yini hiloko nhlamulo ya wena yo rhula yi nga pfuni nchumu?

“Suka”

U nga olovisa timhaka hi ku suka u famba. Bibele yi ri: “Laha tihunyi ti nga riki kona, ndzilo wa timeka.” Yi tlhela yi tsundzuxa: “Loko mholovo yi nga si pfuka, suka.” (Swivuriso 17:14; 26:20) “Jaha leri a ri dumile exikolweni ri te eka mina ri lava ku ndzi gangisa,” ku vule Merissa wa malembe ya 17. “Ri ndzi byele leswaku ndzi sasekile. Hi ku copeta ka tihlo, ntombhi ya jaha leri yi ndzi mpfhumpfherile. Yi ndzi hehle hi leswaku ndzi wonga jaha ra yona naswona a yi lava ku ndzi khoma hi mavoko! Ndzi ringete ku yi hlamusela leswaku ku humelele yini, kambe a yi nga lavi ku twa nchumu. Loko xikolo xi huma, yi vuye na vanhwanyana van’wana leswaku yi ta ndzi ba! Ndzi vitane murindzi wa le xikolweni hi ku hatlisa, kutani ndzi hlamusele nhwanyana loyi a a hlundzukile leswaku mina a ndzi lwi ni leswaku i jaha rakwe leri teke eka mina. Kutani ndzi suka ndzi famba.” Merissa a a nga hlundzukanga. A nga lo papalata nyimpi ntsena, kambe u endle swo karhi leswaku a tisirhelela. Hilaha Swivuriso 17:27 yi vulaka hakona, “un’wana ni un’wana la hlwelaka ku vula marito yakwe u ni vutivi, naswona munhu la nga ni ku twisisa u ni moya wo rhula.”

Hambiswiritano, ku vuriwa yini hiloko u hlundzukise munhu—kumbexana u nga swi endlanga hi vomu? Hatlisa u kombela ku rivaleriwa! Leyi yi nga va yona ndlela ya ku herisa ku hlundzuka ka munhu yoleyo. Leyi i minkarhi yo nonon’hwa, naswona vanhu vo tala va hatla ku hlundzuka. Kambe loko u tirhisa milawu ya Bibele loko u tirhisana ni van’wana u nga ringeta ku papalata ku hlundzukeriwa hi vanhu van’wana.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 17]

“Loko nhlamulo yi olova, yi tlherisa vukarhi”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Minkarhi yin’wana swo lava leswaku u suka u famba