Ndlela Leyi Misava Yi Nga Ta Ponisiwa Ha Yona
KU NGA KHATHARISEKI papa ra ntima hi tlhelo ra mbango leri funengeteke misava, hi rhandza leswaku misava yi pona. Phela, i kaya ra hina—naswona i kaya ra vana va hina ni vana va vona. Xana xi kona lexi hi nga xi endlaka ku tiyisa ntshembo wolowo?
Ntiyiso hileswaku, hambileswi vanhu vo tala va karhatekeke hi mbango, van’wana a va na mhaka ni ku cukumeta thyaka ehansi, va cukumeta thyaka enambyeni kumbe ku tshika timboni ta gezi ti lumekile va nga ri eku ti tirhiseni. Sweswo swi nga ha vonaka swi ri nchumu lowutsongo, kambe loko munhu un’wana ni un’wana eka lava magidi ya timiliyoni a a xiya ndlela leyi va khomaka misava leyi ha yona, a ku ta va ni ku cinca. Swilo swo fana ni ku papalata ku tirhisa ngopfu gezi ni swilo leswi vangaka ku hisa, ku cukumeta thyaka hi ndlela leyinene, a swi ta hoxa xandla eku hlayiseni ka mbango. Hi nga swi kombisa sweswi leswaku ha khathala hi misava ya hina hi ndlela leyi hi tikhomaka ha yona.
Hambiswiritano, a hi nge swi koti ku lawula leswi vanhu vo tala lava hi hanyaka na vona va swi endlaka. Xana leswi swi vula leswaku a ku na ntshembo?
Ntlhantlho Lowukulu Wu Kwala Nyongeni
Leswi vuriweke hi Thilo Bode, xirho xa vandla ra Greenpeace, hilaha swi tshahiweke hakona eka magazini wa Time, swi boxa nchumu lowu nga wona wu vangaka xiphiqo xa mbango: “Xikongomelo-nkulu xa hina i xa leswaku tifeme ti fanele ti xiya ndlela leyi swilo swa tona swi cukumetiwaka ha yona. Ti fanele ti ehleketa hi swilo swinharhu: ndlela leyi swilo swi endliwaka ha yona, swi tirhisiwaka ha yona ni ndlela leyi swi lahliwaka ha yona.” Khombo ra kona, ha swi kota ku endla swilo, ha swi tiva leswaku hi swi tirhisa njhani, kambe a hi swi lahli hi ndlela leyi faneleke. Eswiyin’weni swin’wana, vanhu a va swi tivi leswaku va nga swi endla njhani hi ndlela leyi sirhelelekeke.
Ku ni leswi vanhu va nga swi kotiki ku swi endla, kambe a swi tano hi Muvumbi wa misava. Ana se u kombise vutlhari lebyikulu ngopfu hi swilo leswi hi swi vonaka emisaveni. Wa swi tiva ku endla swilo, ku swi tirhisa ni ku swi cukumeta kahle. Swilo swo tala leswi a swi endleke swa ticinca-cinca. Mbewu ya mila, kutani ku va ni ximila lexi nga ta tswala mihandzu. Kutani xi fa—xi nga tlhela xi tirhisiwa, a xi vangi nthyakiso. Leyi i ndlela leyinene ku tlula hinkwato yo cukumeta swilo! A ku na nthyakiso lowu nga ni chefu!
Muvumbi a nga swi lavi leswaku misava yi onhaka ku fikela laha yi nga ta va tala rinene. EBibeleni, eka Esaya 45:18, ha hlaya: ‘Leswi swi vuriwe hi Yehovha, Mutumbuluxi wa matilo, Yena Xikwembu xa ntiyiso, Muvumbi wa misava ni Muendli wa yona, Yena Loyi a yi simekeke yi tiya, loyi a nga yi tumbuluxelangiki swa hava, loyi a yi vumbeke leswaku ku akiwa eka yona.’
Loko Xikwembu xi vumba misava leswaku yi akiwa, ha yini xi yi tshike leswaku yi hohloka hi ndlela leyi? Bibele yi vula leswaku eku sunguleni munhu a a vekiwe eparadeyisini. Entiyisweni, Xikwembu a xi lava leswaku Paradeyisi yi funengeta misava hinkwayo naswona yi va ni vanhu vo tala. (Genesa 1:28) Hambiswiritano, ku ve ni ku xandzuka. Wanuna ni wansati wo sungula a va nga swi lavi ku tiveka ehansi ka mfumo wa Xikwembu.
Xikwembu xi pfumelele vanhu leswaku va ringeta tindlela ta vona ta ku fuma. Mimbuyelo ya kona hi leyi hi yi vonaka namuntlha, vuhava bya vuhava. Vanhu va swi veke erivaleni leswaku va tsandzeka ku tlhantlha swiphiqo swa vona. A hi nge soli Xikwembu hi leswi swi humeleleke. Leswi Bibele yi swi vulaka i ntiyiso eka vanhu hinkwavo: “Va endle hi ndlela leyi onhakeke; a hi vana va xona, xihoxo i xa vona vini. Xitukulwana xo gombonyoka ni xo homboloka!”—Deteronoma 32:5.
Nilokoswiritano, Xikwembu a xi yi bi hi makatla mhaka leya ku onhiwa ka misava. Xi ta teka goza swi nga si onhaka ngopfu, misava yi nga si onhaka lerova swi nga koteki ku tshama eka yona. Hi swi tivisa ku yini? Nhlavutelo 11:18 ya hlamusela: “Matiko ma sungule ku kariha, kutani vukarhi bya wena byi fika, ni nkarhi lowu vekiweke wa . . . ku lovisa lava onhaka misava.” Ku onhiwa ka misava ku ta kuma ndzhuti ku yima.
Xikongomelo xo sungula xa Xikwembu hi misava leswaku yi va paradeyisi, xi ta hetiseka. Xikwembu xi swi kombise hi leswi xi swi vuleke. Hi xikombiso, xi te: “Rito ra mina leri humaka enon’wini wa mina . . . a ri nge tlheleli eka mina ri nga ri na vuyelo, kambe kunene ri ta endla leswi ndzi swi tsakelaka.” (Esaya 55:11) U nga ha tsakela ku hlaya Esaya ndzima 35, laha Xikwembu xi hlamuselaka ku cinca ka tindhawu leti onhakeke ti va mintanga yo saseka ni masimu lama vekaka mihandzu.
Hambi sweswi, loko vanhu va tshika ku yi thyakisa, misava yi swi kombisile leswaku yi ni matimba lamakulu ya ku tipfuxelela. Xikwembu xi yi endle yi va ni matimba yo tano. Loko ku tirhisiwa hi ndlela yo biha ka misava ko kuma ndzhuti ku yima, swivumbiwa swo hambana-hambana leswi nga ematini ni le misaveni swi nga yi pfuxelela. Tlhandlakambirhi, hi kholwa hi ku helela leswaku loko Xikwembu xi teka goza ra ku nghenelela ni ku kongomisa swilo, fambiselo ra ku pfuxelela ri ta va ni matimba swinene. Xi nga nyikela ndzetelo ni nkongomiso lowu hetisekeke lowu vanhu va tsandzekaka ku wu nyikela sweswi.
Xisweswo, vumundzuku bya misava a byi funengetiwanga hi papa ra ntima. Swimila ni swiharhi swi ta hlayisiwa. A ku nge he vi na nxaxamelo wa swivumbiwa leswi nga le khombyeni ra ku hela. Moya ni mati ya hina swi ta tlhela swi tenga. Vanhu lava yingisaka va ta va va ri kwalaho ku swi tsakela. Xana u nga swi tsakela ku swi vona? Swi nga koteka. Njhani? Bibele yi nyikela vuxokoxoko bya leswi u faneleke u swi endla. Ha yini u nga kambisisi Bibele hi mfanelo leswaku u tikumela hi wexe? Kombela vakandziyisi va magazini lowu leswaku va ku hlanganisa ni loyi a nga ku pfunaka u sungula. U nga pfumeli ku hupiwa hi lunghelo ra leswaku wena ni ndyangu wa wena mi dyondza hileswi mi nga swi endlaka leswaku mi tsakela mbango lowuya lowunene hilaha ku heriki?