Langutelo Ra Bibele

Xana Swi Hoxile Ku Tirhisa Swisivela-mbeleko?

XANA wena u ri yini? Xana swi hoxile ku va mpatswa lowu tekaneke wu tirhisa swisivela-mbeleko? U nga ha hlamula hi ku ya hileswi vukhongeri bya wena byi vulaka swona. Kereke ya Khatoliki yi dyondzisa leswaku xiendlo xin’wana ni xin’wana lexi kavanyetaka ku veleka “xi bihe ngopfu.” Dyondzo ya Khatoliki yi vula leswaku nkarhi ni nkarhi loko vatekani va va ni vuxaka bya rimbewu va fanele va endla tano hi xikongomelo xo kuma n’wana. Hi yona mhaka leyi Kereke ya Khatoliki yi vulaka leswaku ku sivela mbeleko “a swi amukeliki.”

Vanhu vo tala swa va tikela ku amukela mhaka leyi. Xihloko xin’wana xa phepha-hungu ra Pittsburgh Post-Gazette xi vule leswaku “vanhu va 75 wa tiphesente lava nghenaka Khatoliki le United States va vula leswaku kereke yi fanele yi amukela ku tirhisiwa ka swisivela-mbeleko. . . . Naswona vanhu va timiliyoni va honisa ku yirisiwa ka swisivela-mbeleko siku ni siku.” Un’wana wa vona i Linda, manana wa vana vanharhu, la pfumelaka leswaku u tirhisa swisivela-mbeleko, u ri: “A ndzi kingindziwi hi ripfalo loko ndzi tirhisa swisivela-mbeleko.”

Xana Rito ra Xikwembu ri ri yini emhakeni leyi?

Vutomi I Bya Risima

Xikwembu xi teka vutomi bya n’wana byi ri bya risima, hambiloko a ha ri embelekweni. Hosi Davhida wa le Israyele u tsarile hi ku huhuteriwa a ku: “U tshame u ndzi ungamerile ekhwirini ra manana. . . . Mahlo ya wena ma vone ni xitumbulukwa xa mina, naswona swiphemu swa xona hinkwaswo swi tsariwe ebukwini ya wena.” (Pisalema 139:13, 16) Vutomi byi sungula loko mbewu ya xinuna ni ya xisati ti hlangana, naswona Nawu wa Muxe wu vula leswaku munhu a nga va ni nandzu loko o vavisa n’wana la nga siki velekiwaka. Entiyisweni, Eksoda 21:22, 23 yi vula leswaku loko wansati la tikeke kumbe n’wana la nga siki tswariwaka a fa hikwalaho ka ku lwa ka vanhu vambirhi, mhaka ya kona a yi fanele ku tengiwa hi vaavanyisi. A va ta kambisisa mhaka ya kona ku vona loko nandzu wa kona wu endliwe hi vomu kutani xigwevo xa kona a ku ta va “moya-xiviri hi moya-xiviri” kumbe vutomi hi vutomi.

Milawu yoleyo ya tirha ni le mhakeni yo tirhisa swisivela-mbeleko leswi tirhisiwaka hi xikongomelo xo humesa khwiri. Endlelo ro tano ro tirhisa swisivela-mbeleko hi xikongomelo lexi, a ri fambisani ni nawu wa Xikwembu wo xixima vutomi. Hambiswiritano, swisivela-mbeleko swo tala a swi dlayi n’wana langa siki velekiwaka. Ku vuriwa yini hi ku tirhisa swisivela-mbeleko leswi nga dlayiki n’wana?

A ku kona eBibeleni laha ku nga ni xileriso xa leswaku Vakreste va manguva lawa va fanele va tswala vana. Kambe Xikwembu xi byele mpatswa wo sungula wa vanhu xikan’we ni ndyangu wa Nowa xi ku: “Tswalanani mi andza mi tata misava.” Kambe Vakreste a va nyikiwanga nakambe xileriso lexi. (Genesa 1:28; 9:1) Hikwalaho, vatekani va nga tiendlela xiboho xa leswaku va lava vana vangani, nileswaku va lava ku va na vona rini. Hilaha ku fanaka, Matsalwa a ma swi yirisi swisivela-mbeleko. Kutani hi ku ya hi langutelo ra Bibele, i mhaka ya nuna ni nsati ku hlawula loko va lava ku tirhisa swisivela-mbeleko leswi nga dlayiki n’wana embelekweni kumbe va nga swi tirhisi. Kambe, ha yini Kereke ya Khatoliki yi yirisa ku tirhisiwa ka swisivela-mbeleko?

Vutlhari Bya Vanhu Ni Bya Xikwembu

Tibuku ta Khatoliki ti hlamusela leswaku a ku ri hi lembe-xidzana ra vumbirhi C.E. loko Vakreste va amukela nawu wa leswaku xikongomelo-nkulu xo hlangana hi rimbewu i ku veleka. Kambe langutelo leri a ri ri ra filosofi, hayi ra Bibele. A ri sekeriwe eka vutlhari bya vanhu ku nga ri bya Xikwembu. Ku hundze malembe-xidzana yo tala filosofi leyi yi ri karhi yi amukeriwa naswona yi dyondzisiwe hi vafundhisi vo hambana-hambana va Khatoliki.a Hambiswiritano, leswi dyondzo leyi a yi vula swona hi leswaku loko vanhu va titsakisa hi ku va ni vuxaka bya rimbewu ntsena va nga lavi ku veleka i xidyoho. Kambe a hi swona leswi Matsalwa ma swi dyondzisaka.

Hi ku tirhisa marito yo phata, buku ya Swivuriso ya le Bibeleni yi hlamusela ntsako lowu tisiwaka hi ku hlangana hi tlhelo ra rimbewu eka wansati ni wanuna lava tekaneke, yi ku: “Nwana mati lama humaka exihlobyeni xa wena ni mati lama pfelelaka ekheleni ra wena. Xihlovo xa wena xa mati a xi katekisiwe, u tsaka hi nsati wa vuntshwa bya wena, mhunti leyi rhandzekaka ni nhongo yo xonga ya le ntshaveni. Mavele yakwe a ma ku pyopye minkarhi hinkwayo. Onge u nga tshama u nyanyukile nkarhi hinkwawo hi rirhandzu rakwe.”—Swivuriso 5:15, 18, 19.

Vuxaka bya rimbewu exikarhi ka vatekani i nyiko leyi humaka eka Xikwembu. Kambe xikongomelo xa vuxaka bya rimbewu a hi ku kuma vana ntsena. Vuxaka bya rimbewu byi tlhela byi endla leswaku mpatswa wu kombisana rirhandzu. Kutani loko mpatswa wu endla xiboho xo sivela ku kuma vana hi ku tirhisa swisivela-mbeleko, i mhaka ya wona naswona a nga kona munhu la faneleke ku wu avanyisa.—Varhoma 14:4, 10-13.

XANA U TSHAME U TIVUTISA?

◼ Xana i xidyoho loko vatekani va va ni vuxaka bya rimbewu?—Swivuriso 5:15, 18, 19.

◼ I yini leswi Vakreste va faneleke va swi tsundzuka malunghana ni ku tirhisa swisivela-mbeleko?—Eksoda 21:22, 23.

◼ Xana vanhu van’wana va fanele va yi languta njhani mimpatswa leyi tirhisaka swisivela-mbeleko?—Varhoma 14:4, 10-13.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Nkomiso eka tluka 11]

Xikwembu xi byele mpatswa wo sungula ni ndyangu wa Nowa, xi ku: “Tswalanani mi andza, mi tata misava.” Kambe Vakreste a va nyikiwanga nakambe xileriso lexi.