Xana Xi Lo Endliwa?

Xipululu Lexi Namarhelaka

◼ Van’wasayense va hlamarisiwa hi vuswikoti bya xipululu lexi kotaka ku famba etindhawini leti rhetaka—xi kota hambi ku famba esilingini leyi rhetaka xi nga wi! Xana xipululu lexi lexitsongo xi swi endlisa ku yini sweswo?

Bibele yi vula leswaku xipululu xi “khoma hi mavoko ya xona.” (Swivuriso 30:28) Swinengana swa xipululu lexi swi fana ni mavoko, naswona swi khomelela etindhawini to rheta loko xi ri karhi xi famba-famba hi ndlela yo hlamarisa. Xikunwana ha xin’we xi ni magidi ya swimbhovana leswi nga ni voya. Ximbhovana ha xin’we xi ni madzana ya swivoyana leswi voniwaka ntsena hi makhiroskopu. Matimba ya timolekhuli (lama vuriwaka matimba ya van der Waals) lama humaka eka swivoyana leswi ma swi kota ku endla leswaku xipululu lexi xi nga wi—hambiloko xi famba enghilazini xi langute ehansi.

Vakambisisi va lava ku endla swinamarheti leswi nga ta khomelela etindhawini leti rhetaka ku fana ni swinengana swa xipululu lexi.a Magazini lowu nge Science News wu vula leswaku “swi nga ha tirhisiwa eka swilo swo tala swa vutshunguri, swo tanihi tibandichi leti namarhelaka hambi ti tsakama, swilo swo namarheta ha swona ni swilo swo rhunga timbanga ha swona loko munhu a endliwe vuhandzuri.”

Endzhaku ka nkambisiso lowu wo koma, xana u anakanya yini? Xana xipululu lexi namarhelaka xi lo tiendlekela? Kumbe xi endliwile?

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Ehansi ka xipululu lexi vuriwaka “tokay”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Swivoyana leswi voniwaka hi makhiroskopu emilengeni ya xipululu

[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 26]

Gecko: Breck P. Kent; close-up: © Susumu Nishinaga/Photo Researchers, Inc.