Plovdiv—Doroba Ra Manguva Lawa Leri Nga Ni Swilo Swa Khale — Watchtower LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE

Plovdiv—Doroba Ra Manguva Lawa Leri Nga Ni Swilo Swa Khale

HI MUTSARI WA XALAMUKA! LE BULGARIA

DOROBA ra Plovdiv i khale ri ri kona, ri tlula doroba ra Rhoma, Carthage kumbe Constantinople. Ku ni vanhu vo ringana 350 000 lava tshamaka edorobeni leri, naswona ri kule ngopfu lerova ri famba ri ya fika ni le tintshaveni leti nga edzonga-xikarhi le Bulgaria.

Loko u famba eswitarateni swa khale leswi nga edorobeni rero, u ta vona vumbhoni byo tala lebyi kombisaka swilo swo saseka swa khale leswi nga etikweni rero. Loko u ri karhi u rhendzeleka u ta vona miako leyikulu leyi nga akiwa hi vanhu va le Thrace, ku nga rixaka ra vanhu leri hanyeke eka madzana ya malembe emahlweni ka Nguva leyi Tolovelekeke, tiphuphu ta le Greece, tiyindlu ta mintlangu ta le Rhoma swin’we ni swihondzo leswi vanhu va le Turkey a va gandzela eka swona.

“Doroba Leri Rhandzekaka Ku Tlula Hinkwawo”

Leswi valavisisi va nga swi tshubula endzeni ka doroba ni le kusuhi na rona swi kombisa leswaku vanhu a va tshama eka wona emahlweni ka 1 000 B.C.E. N’wamatimu wa Murhoma Ammianus Marcellinus u vule leswaku ndhawu ya le Thrace leyi vuriwaka Eumolpias a yi ri kona ni le mahlweni ka lembe-xidzana ra vumune B.C.E., naswona ya ha kumeka edorobeni ra Plovdiv. Hi 342 B.C.E. ndhawu yoleyo ya Eumolpias yi ve ehansi ka Philip wa Vumbirhi wa le Makedoniya loyi ku nga tata wa Alexander Lonkulu. Philip u cince vito ra doroba leri kutani a ri vitana Philippopolis.

Loko Varhoma va sungula ku lawula doroba leri hi 46 C.E. va ri thye vito ra Trimontium kutani va ri endla ntsindza wa Thrace. A a va swi langutele hi mahlo-ngati ku lawula tiko leri tanihi leswi a ri teka ni xiphemu xa Via Diagonalis ku nga ndhawu leyi xifundzha xa le Balkan a xi tsemakanya hi kona. Va ake xitediyamu, yindlu ya mintlangu (leswi nga laha henhla), madamu yo hlambela ni miako yin’wana ya le Rhoma.

Lucian wa le Samosata u vule leswaku leswi endlaka leswaku doroba leri ri languteka ri sasekile hi ndlela ya ntumbuluko hileswi ri nga exikarhi ka tintshava tinharhu leti nga etlhelo ka Tintshava ta Rhodope. (Vona bokisi leri nge “Doroba Leri Nga Ni Tintshava Ta Nkombo,” leri nga eka tluka 18.) Ri le kusuhi ni Nambu wa Maritsa naswona emahlweni ka wona ku ni rivala ro nona ra Thrace. Lucian u tsale leswaku doroba ra Trimontium a ku ri doroba “lerikulu ni leri rhandzekaka ku tlula madoroba hinkwawo!”

Endzhaku ka loko mfumo wa Rhoma wu nga ha dumanga, ku sungule leswi vuriwaka Malembe ya Munyama, naswona hi nkarhi wolowo vanhu va le Slav va sungule ku tshama endhawini yoleyo. Endzhaku ka malembe-xidzana ma nga ri mangani, vaseketeri va vona lavakulu va sungule ku vungetela swilo edorobeni hi nkarhi wa swiendlakalo swa mune leswi nga va kona. Kutani hi lembe-xidzana ra vu-14, loko doroba ri lawuriwa hi mfumo wa le Turkey, swilo swi sungule ku cinca. Mfumo lowu wu vitane doroba leri hi vito ra Philibé kambe wu nga va susi vanhu lava a va lawula doroba ku kondza ku fika 1878. Kereke ya Mamoslem leyi vuriwaka Jumaia ni sweswi ya ha ri kona naswona yi hi tsundzuxa hi minkarhi yoleyo ya khale.

Loko mfumo wa Rhaxiya wu hlula mfumo wa Turkey hi 1878, vito leri nge Philibé ra doroba leri, ri cinciwile ri va Plovdiv. Hi 1892 doroba leri ri tlhele ri sungula ku hlakarhela hi tlhelo ra ikhonomi loko ri ta khoma nhlengeletano ya ta mabindzu. Ku sukela kwalaho ku ya emahlweni, doroba ra Plovdiv ri hundzuke ndhawu ya mabindzu ya le Bulgaria. Hi nkarhi wa nyimpi ya vumbirhi ya misava, mfumo wa Manazi a wu lawula doroba rero, kambe mfumo wa vona a wu tlhaveriwanga hi dyambu hikuva hi 1944 doroba rero ri ve ehansi ka mfumo wa Soviet. Kutani hi 1989, doroba leri ri tlhele ri va ehansi ka mfumo wun’wana lowu nga ni matimba loko mfumo wa Soviet Union wu wa. Hambileswi valawuri va doroba ra Plovdiv a va swi navela hi mbilu hinkwayo ku ri lawula; va tsandzekile hikwalaho ka leswi va nga vafumi lava nga hetisekangiki.

Mahungu Lamanene Ma Fika ePlovdiv

Eku sunguleni ka 1938, ku sunguriwe nhlangano lowu nga thyiwa vito leri nge Nabludatelna Kula (Watch Tower) naswona wu tsarisiwe hi ku ya hi nawu. Nhlangano lowu wu kandziyise ni ku hangalasa Tibibele ni tibuku tin’wana leti sekeriweke eBibeleni le Bulgaria.

Hambileswi mfumo wa Vukhomunisi a wu tshikilela Timbhoni ta Yehovha, ti swi kotile ku ya emahlweni ti byela vanhu va le Plovdiv mahungu lamanene ya mfumo lowu hetisekeke wa le tilweni lowu taka. (Matewu 24:14) Vanhu van’wana va sungule ku yingisa rungula leri. Sweswi le Plovdiv ku ni mavandlha mambirhi ya Timbhoni ta Yehovha lama nga ni vanhu vo tlula 200 lava tirhelaka Yehovha naswona va byelaka van’wana hi yena.

Timbhoni to tala leti nga ePlovdiv ti huma eBulgaria. Leswi doroba leri ri nga fumiwa hi vanhu lava humaka ematikweni yo hambana-hambana, a swi hlamarisi leswi Timbhoni tin’wana ti humaka ematikweni man’wana. Exikarhi ka tona ku ni leti humaka eAmerika, Britain, Canada, Italy, Moldova ni le Poland. Hinkwato ka tona ti byela van’wana hi lunghelo leri hi nga ta va na rona ra ku fumiwa hi Mfumo lowu hetisekeke. Hi nkarhi wolowo, a hi vanhu va le Plovdiv ntsena lava nga ta vuyeriwa kambe vanhu emisaveni hinkwayo va ta sirheleleka, naswona “un’wana ni un’wana [u ta tshama] ehansi ka murhi wakwe wa vhinya ni le hansi ka nkuwa wakwe, a ku nge vi na munhu loyi a va chavisaka.”—Mikiya 4:4.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

“DOROBA LERI NGA NI TINTSHAVA TA NKOMBO”

Namuntlha loko wo endzela edorobeni ra le Plovdiv a swi nge ku oloveli ku vona tintshava ta nkombo leti nga duma swinene edorobeni rero, leti ti vitaniwaka ti-tepe. Eka malembe ya dzana lama nga hundza, yin’wana ya tintshava leti leyi vuriwaka Markovo yi mbundzumuxiwile loko doroba ri ya ri kula. Sweswi ku ni tintshava ta tsevu leti ti nga sala le Plovdiv tanihi xikombiso xa swin’wana swa swilo swa khale leswi swi nga kona.

Ku ni tintshava tinharhu leti nga erivaleni, tona ti vuriwa: Bunardjik, Djendem na Sahat, ku nga mavito lawa a ma tirhisiwa hi vanhu va le Turkey tanihi leswi eka yin’wana ya tintshava teto a ku akiwe xihondzo lexi nga ni wachi. Doroba ra Plovdiv leri Varhoma a va ri vitana Trimontium ri katsa tintshava tinharhu leti vuriwaka: Djambaz, leyi ku nga yona ntshava leyikulu eka hinkwato; Taksim na Nebet, leri hi Xiturkey ri vulaka “Ntshava leyi Sirhelelaka.”

Loko wo teka riendzo u famba u ya hundza hi le dorobeni ra Plovdiv leri Varhoma a va ri vitana Trimontium, u ta ya nghena endzeni-ndzeni laha ku nga ni swilo swa khale swa le dorobeni leri naswona endzeni ka rona u ta vona tindhawu ta khale leti nga onhiwa ni makhumbi ya Philippopolis swin’we ni tiyindlu ta mintlangu ta le Rhoma leti ni sweswi ta ha tirhaka. Lexi xiyekaka ngopfu edorobeni leri i tiyindlu leti hlayisiweke kahle ta Vapfuxeti va Vukhongeri eTikweni ra Bulgaria, leti nga etlhelo ka switarata leswi rhideriweke hi swiribyana.

[Xihlovo Xa Kona]

[Mepe lowu nga eka tluka 16]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

BULGARIA

SOFIA

Plovdiv

[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 17]