DYONDZO 6
Nkoka Wo Va Ni Mahanyelo Lamanene
I YINI MAHANYELO LAMANENE?
Vanhu lava nga ni mahanyelo lamanene va swi kota ku hambanisa leswinene ni leswo biha. Mahanyelo ya vona a ma titsheganga hi ndlela leyi va titwaka ha yona hi nkarhi wolowo. Kambe ma titshege hi misinya ya milawu leyi kongomisaka ndlela leyi va hanyaka ha yona hambiloko va nga voni hi munhu.
HIKWALAHO KA YINI KU VA NI MAHANYELO LAMANENE SWI RI SWA NKOKA?
Vana va kuceteriwa ku va ni mahanyelo yo biha hi vadyondzikulorhi, vuyimbeleri lebyi va byi yingiselaka, tifilimi ni switori swa le ka TV. Sweswo swi nga ha va endla va vona onge leswinene swi bihile.
Leswi swi endleka ngopfu loko va fika emalembeni ya vuntshwa. Buku leyi nge, Beyond the Big Talk yi ri: “Hi nkarhi wolowo, va fanele va swi twisisa leswaku tintangha ta vona ti ta va kucetela ku hanya hi ndlela yo karhi leswaku va amukeleka evanhwini kambe va fanele va tiendlela xiboho eka ndlela leyi va faneleke va hanya ha yona hambiloko vanghana va vona va nga swi tsakeli.” Swi le rivaleni leswaku vana va fanele va leteriwa va nga si fika emalembeni ya vuntshwa.
VA DYONDZISE MAHANYELO LAMANENE
Va dyondzise ku hambanisa leswinene ni leswo biha.
NSINYA WA NAWU WA LE BIBELENI: ‘Vanhu lava wupfeke, va letela matimba ya vona ya ku twisisa hi ku ma tirhisa leswaku va hambanisa leswi lulameke ni leswi hoxeke.’—Vaheveru 5:14.
Va nyike swikombiso swa leswinene ni leswo biha. Kombetela eka leswi humelelaka siku ni siku ivi u va byela u ku: “Leswi i ntiyiso; leswi i mavunwa.” “Leswi i ku tshembeka; leswi a hi ku tshembeka.” “Lebyi i vumunhu; lebyi a hi vumunhu.” Hi ku famba ka nkarhi, vana wa wena va ta tiva swilo leswinene leswi va faneleke va swi endla ni swilo swo biha leswi va faneleke va swi papalata.
Va hlamusele leswaku hikwalaho ka yini nchumu wo karhi wu ri wunene kumbe wu nga ri wunene. Hi xikombiso, va vutise swivutiso swo fana ni leswi nge: Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka ku vulavula ntiyiso? Ku hemba swi nga byi onha njhani vuxaka? Hikwalaho ka yini swi nga ri kahle ku yiva? Va hlamusele kahle leswaku va tiva leswinene ni leswo biha.
Va hlamusele ndlela leyi mahanyelo lamanene ma vuyerisaka ha yona. U nga ha ku: “Loko u vulavula ntiyiso, vanhu va ta ku tshemba” kumbe “Loko u ri ni vumunhu, vanhu va ta tsakela ku va na wena.”
Va dyondzise leswi nga ta endla leswaku ndyangu wa wena wu tiveka hi mahanyelo lamanene.
NSINYA WA NAWU WA LE BIBELENI: “Tshamani mi tikombisa leswi n’wina mi nga swona.”—2 Vakorinto 13:5.
Loko ndyangu wu tiveka hi mahanyelo lamanene a wu nge kanakani ku vula leswaku:
“Ekaya ka hina a hi vulavuli mavunwa.”
“A hi bi van’wana kumbe ku va holovela.”
“A hi rhuketeli.”
Vana va wena va ta swi vona leswaku a wo lava leswaku va va ni mahanyelo lamanene ntsena kambe u lava leswaku ndyangu wa wena wu tiveka hi swona.
Tshama u ri karhi u vulavula ni vana va wena hi mahanyelo lawa u lavaka leswaku va va na wona. Tirhisa swiendlakalo swa siku ni siku leswaku u dyondzisa vana va wena. U nga ha fanisa mahanyelo ya n’wina ni ndlela leyi ku hanyiwaka ha yona exikolweni kumbe eka TV. N’wi vutise swivutiso swo fana ni leswi: “Wena a wu ta va u endle yini eka xiyimo lexi?” “Xana u vona onge a hi ta va hi endle yini laha kaya?”
Va endle va vona nkoka wo va ni mahanyelo lamanene.
NSINYA WA NAWU WA LE BIBELENI: “Hlayisani ripfalo lerinene.”—1 Petro 3:16.
Bumabumela mahanyelo lamanene. Loko n’wana wa wena a hanya hi ndlela leyinene n’wi bumabumele u tlhela u n’wi byela leswaku hikwalaho ka yini u n’wi bumabumela. Hi xikombiso u nga ha ku: “Ndza tinyungubyisa hi wena hi leswi u vulavuleke ntiyiso.” Loko n’wana wa wena a vulavula ntiyiso sungula hi ku n’wi bumabumela u nga se n’wi lulamisa.
Lulamisa mahanyelo yo biha. Pfuna vana va wena ku amukela swihoxo swa vona. Vana va fanele va tiva swihoxo leswi va swi endleke ni ndlela leyi swi wu khumbaka ha yona ndyangu. Vatswari van’wana va chava ku byela vana va vona loko va endle swihoxo hikuva a va lavi ku va heta matimba kambe ku byela vana va wena swihoxo swi ta va pfuna leswaku va papalata ku swi endla enkarhini lowu taka.