Bibele Yi Ri Yini Hi Xikwembu Na Yesu?

LOKO vanhu a vo hlaya Bibele hinkwayo va nga ri na mianakanyo yo karhi leyi bohiweke ka ha ri emahlweni ya Vunharhu-un’we, xana a va ta fika eka miehleketo yo tano hi voxe ke? Nikantsongo.

Leswi swi taka hi ndlela leyi twisisekaka swinene eka muhlayi la nga yiki hi nghohe hi leswaku Xikwembu xi ri xoxe i xa Matimba Hinkwawo, Muvumbi, xi hambanile naswona a xi fani ni un’wana, ni leswaku Yesu, hambi ku ri eka vukona bya yena bya le mahlweni ka ku va munhu, na yena u hambanile naswona a nga fani na munhu, i munhu la vumbiweke, la titsongahataka eka Xikwembu.

Xikwembu I Xin’we, Hayi Swinharhu

DYONDZO ya Bibele ya leswaku Xikwembu i xin’we yi vuriwa ku pfumela-xikwembu-xin’we. Naswona L. L. Paine, profesa wa matimu ya tikereke, u kombisa leswaku ku pfumela-xikwembu-xin’we eka xiyimo xa kona lexi tengeke a ku pfumeleli Vunharhu-un’we: “Testamente ya Khale i ya ku pfumela-xikwembu-xin’we hi laha ku kongomeke. Xikwembu i munhu un’we wa xiviri. Mianakanyo ya leswaku vunharhu-un’we byi fanele ku kumiwa kwalaho . . . yi hava masungulo hi laha ku heleleke.”

Xana a ku ri na ku cinca eka ku pfumela-xikwembu-xin’we endzhaku ka loko Yesu a tile emisaveni? Paine wa hlamula: “Emhakeni leyi a ku na ku hambana exikarhi ka Testamente ya Khale ni Leyintshwa. Ndhavuko wa ku pfumela-xikwembu-xin’we wu yisiwa emahlweni. Yesu a a ri Muyuda, loyi a leteriweke hi vatswari va Vayuda ematsalweni ya Testamente ya Khale. Dyondzo ya yena a yi ri ya Xiyuda hi laha ku kongomeke; evangeli leyintshwa hakunene, kambe hayi ntivo-vukwembu lebyintshwa. . . . Naswona u amukele tsalwa lerikulu ra ku pfumela-xikwembu-xin’we ka Xiyuda tanihi dyondzo ya yena n’wini: ‘Yingisa, Israyele! Yehova, Xikwembu xa hina, hi xona Xikwembu lexi hanyaka ntsena.’”

Marito wolawo ma kumeka eka Deuteronoma 6:4. New Jerusalem Bible (NJB) ya Khatoliki laha yi ri: “Yingisa, Israyele: Yahweh Xikwembu xa hina hi xona xi ri xin’we, Yahweh a ri swakwe.”a Eka ntivo-ririmi wa ndzimana yoleyo, rito leri nge “xin’we” a ri na swihundzuri swa vunyingi ku ringanyeta leswaku ri vula xilo xin’wana ni xin’wana handle ka munhu un’we.

Pawulo muapostola wa Mukriste na yena a nga kombisanga ku hundzuka ko karhi eka xivumbeko xa Xikwembu, hambi ku ri endzhaku ka loko Yesu a tile emisaveni. U tsarile a ku: “Xikwembu xona i xin’we.”—Vagalatiya 3:20; nakambe vona 1 Vakorinto 8:4-6.

Hi magidi ya minkarhi eBibeleni hinkwayo, Xikwembu ku vulavuriwa hi xona tanihi munhu un’we. Loko xi vulavula, xi fana ni munhu un’we la nga avanyisiwangiki. Bibele a yi nga ta kota ku hlamusela hi ndlela leyi twisisekaka ehenhleni ka leswi. Hi laha Xikwembu xi vulaka ha kona: “Hi mina Yehova, hi rona vito ra mina, ndzi nga ka ndzi nga nyiki un’wana eku vonakala ka mina.” (Esaya 42:8) “Hi mina Yahweh Xikwembu xa wena . . . U nga ka u nga vi na swikwembu handle ka mina.” (Xiitaliki i xerhu.)—Eksoda 20:2, 3, JB.

Hikwalaho ka yini vatsari hinkwavo va Bibele lava huhuteriweke hi Xikwembu a va ta vulavula hi Xikwembu tanihi munhu un’we loko hakunene a xi ri vanhu vanharhu? I xikongomelo xihi lexi sweswo a swi ta va na xona, handle ko hambukisa vanhu? Hakunene, loko Xikwembu a xi ri ni vanhu vanharhu, a xi ta va xi endle leswaku vatsari va xona va Bibele va swi endla swi twisiseka swinene leswaku ku nga vi na ku kanakana ehenhleni ka swona. Entiyisweni vatsari va Matsalwa ya Vukriste ya Xigriki lava a va hlangana hi laha ku kongomeke ni N’wana wa Xikwembu hi byakwe ingi va endle tano. Kambe a va swi endlanga.

Ematshan’wini ya sweswo, leswi vatsari va Bibele va endleke leswaku swi twisiseka swinene hi leswaku Xikwembu i Munhu un’we—Munhu wa nkoka, la nga hambanisekiki loyi a nga ringaniki na munhu: “Hi mina Yehova, ku hava un’wana; ehandle ka mina, ku hava Xikwembu.” (Esaya 45:5) “Wena loyi vito ra yena a nga Yehova, u tlakukile henhla ka misava hinkwayo.”—Psalma 83:18.

A Hi Xikwembu Xa Vunyingi

YESU u vitane Xikwembu “wena ntsena u nga Xikwembu xa ntiyiso.” (Yohane 17:3) A nga kalanga a vulavula hi Xikwembu tanihi xikwembu xa vanhu vo tala. Hi yona mhaka leyi eBibeleni ku nga Yehova ntsena la vitaniwaka wa Matimba Hinkwawo. Handle ka sweswo, swi tsongahata nhlamuselo ya rito leri nge “matimba hinkwawo.” Yesu ni moya lowo kwetsima a va kalanga va vitanisiwa sweswo, hikuva i Yehova ntsena la tlakukeke. Eka Genesa 17:1 u ri: “Hi mina Xikwembu xa matimba hinkwawo.” Naswona Eksoda 18:11 yi ri: “Yehova i nkulu eka swikwembu hinkwaswo.”

EMatsalweni ya Xiheveru, rito leri nge ʼelohʹah (xikwembu) ri na swivumbeko swimbirhi swa vunyingi, ku nga, ʼelo·himʹ (swikwembu) na ʼelo·hehʹ (swikwembu swa). Swivumbeko leswi swa vunyingi hi ntolovelo swi kombetela eka Yehova, ku nga mhaka leyi eka yona swi hundzuluxeriwaka swi ya eka vun’we tanihi “Xikwembu.” Xana swivumbeko leswi swa vunyingi swi kombisa Vunharhu-un’we ke? E-e, a swi byi kombisi. Eka A Dictionary of the Bible, William Smith u ri: “Mianakanyo ya nthyeketo ya leswaku [ʼelo·himʹ] yi kombetela eka vunharhu-un’we bya vanhu eka Xikwembu-nhloko sweswi a yi kumi museketeri nikantsongo exikarhi ka vadyondzi. Hi leswi vativi va ririmi va swi vitanaka vunyingi bya matimba, kumbe swi vula ku tala ka matimba ya Xikwembu, ntsengo wa matimba lama kombisiweke hi Xikwembu.”

The American Journal of Semitic Languages and Literatures yi ri hi ʼelo·himʹ: “Hakanyingi ri hundzuluxeriwa hi laha ku nga hundzukiki ri ri na riendli-nkulu ra vun’we, naswona ri teka ribumabumeri ra vun’we.” Ku kombisa leswi, xithopo lexi nge ʼelo·himʹ xi humelela minkarhi ya 35 hi xoxe emhakeni ya ku tumbuluxa, naswona nkarhi hinkwawo riendli leri hlamuselaka leswi Xikwembu xi swi vuleke ni ku swi endla i ra vun’we. (Genesa 1:1–2:4) Xisweswo, buku yoleyo yi dlayelela hi ku: “[ʼElo·himʹ] ri fanele ku hlamuseriwa tanihi vunyingi lebyikulu, leswi vulaka vukulu ni matimba.”

ʼElo·himʹ a swi vuli “vanhu,” kambe “swikwembu.” Kutani lava va endlaka njhekanjhekisano wa leswaku rito leri ri vula Vunharhu-un’we va tiendla ti-polytheist, vagandzeri va Xikwembu lexi tlulaka xin’we. Hikwalaho ka yini ke? Hikuva a swi ta vula leswaku a ku ri ni swikwembu swinharhu eka Vunharhu-un’we. Kambe kwalomu ka vaseketeri hinkwavo va Vunharhu-un’we va ala langutelo ra leswaku Vunharhu-un’we byi vumbiwe hi swikwembu swinharhu leswi hambaneke.

Bibele yi tlhela yi tirhisa rito leri nge ʼelo·himʹ na leri nge ʼelo·hehʹ loko yi kombetela eka swikwembu swo tala swa mavunwa swa swifaniso. (Eksoda 12:12; 20:23) Kambe hi minkarhi yin’wana yi nga ha kombetela eka xikwembu xin’we ntsena xa mavunwa, ku fana ni loko Vafilista va kombetele eka “Dagon, xikwembu xa vona [ʼelo·hehʹ].” (Vaavanyisi 16:23, 24) Baal xi vuriwa “xikwembu [ʼelo·himʹ].” (1 Tihosi 18:27) Tlhandla-kambirhi, rito leri ra tirhisiwa eka vanhu. (Psalma 82:1, 6) Muxe a a byeriwe leswaku a a fanele ku tirha tanihi “Xikwembu [ʼelo·himʹ]” eka Aroni ni le ka Faro.—Eksoda 4:16; 7:1.

Handle ko tipfinyinga, ku tirhisa xithopo lexi nge ʼelo·himʹ ni lexi nge ʼelo·hehʹ eka swikwembu swa mavunwa, hambi ku ri eka vanhu, a ku nga vuli swona leswaku xin’wana ni xin’wana a ku ri vunyingi bya swikwembu; naswona ku tirhisiwa ka ʼelo·himʹ kumbe ʼelo·hehʹ eka Yehova a swi nga vuli leswaku i munhu loyi a tlulaka un’we, ngopfu-ngopfu loko hi xiya vumbhoni bya Bibele hinkwayo eka nhloko-mhaka leyi.

Yesu I Xivumbiwa Lexi Hambaneke

LOKO a ha ri emisaveni, Yesu a a ri munhu, hambi leswi a a ri munhu la hetisekeke hikuva a ku ri Xikwembu lexi hundziseleke matimba ya vutomi bya Yesu ekhwirini ra Mariya. (Matewu 1:18-25) Kambe yoleyo a hi yona ndlela leyi a sunguleke ha yona. Yena hi yexe u vule leswaku hi loyi a “xikeke hi le matilweni.” (Yohane 3:13) Kutani a swi ri swa ntumbuluko loko endzhakunyana a ta ku eka valandzeri va yena: “Swi ta ku yini, siku mi vonaka N’wana-wa-Munhu [Yesu] a tlhandluka a ya laha a a ri kona ni khale xana?”—Yohane 6:62.

Xisweswo, Yesu a a ri kona etilweni loko a nga si ta emisaveni. Kambe xana a a ri tanihi un’wana wa vanhu lava nga eka Xikwembu-nhloko xa vunharhu-un’we lexi nga heriki, xa matimba hinkwawo? E-e, hikuva Bibele yi swi veka erivaleni leswaku eka vukona bya yena bya le mahlweni ka ku va munhu, Yesu a a ri munhu wa moya la vumbiweke, tanihi leswi tintsumi a ti ri vanhu va moya lava vumbiweke hi Xikwembu. Tintsumi na Yesu a va kalanga va va kona emahlweni ka ku vumbiwa ka vona.

Yesu, eka vukona bya yena bya le mahlweni ka ku va munhu, a a ri “mativula ya hinkwaswo leswi tumbuluxiweke.” (Vakolosa 1:15) A a ri “masungulo ya leswi tumbuluxiweke hi Xikwembu.” (Nhlavutelo 3:14). “Masungulo” (Xigriki, ar·kheʹ) ri nga ka ri nga hlamuseriwi hi laha ku faneleke ri ri leri vulaka leswaku Yesu a a ri ‘musunguri’ wa ntumbuluko wa Xikwembu. Ematsalweni ya yena ya Bibele, Yohane u tirhisa swivumbeko swo hambana-hambana swa rito ra Xigriki leri nge ar·kheʹ minkarhi leyi tlulaka 20, naswona leswi hi minkarhi hinkwayo swi ni nhlamuselo leyi tolovelekeke ya “masungulo.” Ina, Yesu u vumbiwe hi Xikwembu tanihi masungulo ya swivumbiwa swa Xikwembu leswi nga vonakiki.

Xiya ndlela leyi tinhlamuselo toleto ti twananaka swinene ha yona eka masungulo ya Yesu mayelana ni marito lama vuriweke hi “Vutlhari” byo fanekisela ebukwini ya Bibele ya Swivuriso lama nge: “Yahweh ú ndzi vumbile, ndzi va xirhangana xa ndlela ya yena, ndzi rhangele mintirho ya yena ya khale-khale. Ndzi tswariwile tintshava ti nga si tumbuluka, timbala ti nga si humelela; a nga si endla misava, matiko ni masungulo ya misava.” (Swivuriso 8:12, 22, 25, 26, NJB) Hambi leswi rito leri nge “Vutlhari” ri tirhisiwaka ku munhuhata munhu loyi Xikwembu xi n’wi vumbeke, vadyondzi vo tala va pfumela leswaku kahle-kahle i xiga-ririmi xa Yesu tanihi xivumbiwa xa moya emahlweni ka vukona bya yena bya le mahlweni ka ku va munhu.

Tanihi “Vutlhari” eka vukona bya yena bya le mahlweni ka ku va munhu, Yesu u ya emahlweni a vula leswaku a a ri “mutatisi wa [Xikwembu xa] yena, mutshila lonkulu.” (Swivuriso 8:30, JB) Ku pfumelelana ni xiphemu lexi tanihi mutshila lonkulu, Vakolosa 1:16 ha Yesu yi vula leswaku “ha yena, Xikwembu xi tumbuluxile swilo hinkwaswo, ematilweni ni la misaveni.”

Kavula, a ku ri hi ku tirhisa mutirhi loyi wa vutshila, mutirhi-kulobye loyi a nga ehansi, leswi Xikwembu xa Matimba Hinkwawo xi tumbuluxeke swilo leswin’wana hinkwaswo. Bibele yi katsakanya mhaka hi ndlela leyi: “Eka hina ku ni Xikwembu xin’we ntsena, Tatana loyi swilo hinkwaswo swi humaka eka yena . . . na swona ku ni Hosi yin’we ntsena, Yesu Kriste loyi hinkwaswo swi taka hi le ka yena.” (Xiitaliki i xerhu.)—1 Vakorinto 8:6.

A swi kanakanisi leswaku a ku ri mutshila loyi lonkulu loyi Xikwembu xi n’wi byeleke xi ku: ‘A hi endli munhu hi xifaniso xa hina.’ (Genesa 1:26) Van’wana va vule leswaku “hi” na “hina” eka xiga lexi ma kombisa Vunharhu-un’we. Kambe loko a wo boheka ku, ‘A hi tiendleli xanchumu,’ ku hava na un’we loyi hi ntolovelo a a ta twisisa leswaku leswi swi vula ku vanhu vo hlayanyana va hlanganisiwa tanihi wun’we endzeni ka wena. Kahle-kahle u vula leswaku vanhu vambirhi kumbe ku tlula va ta tirha swin’we eka xanchumu. Kutani ke, loko hi ku fanana Xikwembu xi tirhise “hi” na “hina,” kahle-kahle a xi vulavula ni munhu un’wana, xivumbiwa xa xona xo sungula xa moya, mutshila lonkulu, Yesu wa le mahlweni ka ku va munhu.

Xikwembu Xi Nga Ringiwa Ke?

EKA Matewu 4:1, Yesu ku vulavuriwa hi yena tanihi loyi a ‘ringiwaka hi Diyavulosi.’ Endzhaku ko kombisa Yesu “mimfumo hinkwayo ya misava ni ku dzuneka ka yona,” Sathana u te: “Swilo leswi hinkwaswo ndzi ta ku nyika swona loko u ndzi nkhinsamela, u ndzi gandzela.” (Matewu 4:8, 9) Sathana a a ringeta ku vangela Yesu leswaku a nga tshembeki eka Xikwembu.

Kambe wolowo a ku ta va ndzingo wihi wa vutshembeki loko Yesu a a ri Xikwembu? Xana Xikwembu a xi ta tixandzukela ke? E-e, kambe tintsumi ni vanhu a va ta xandzukela Xikwembu naswona va swi endlile. Ndzingo wa Yesu a wu ta twisiseka loko a a nga ri Xikwembu, kambe a ri munhu loyi a hambaneke loyi a a ri ni ku rhandza ka yena n’wini loku ntshunxekeke, loyi a a ta va a nga tshembekanga loko a a lo hlawula ku va tano, ku fana ni ntsumi kumbe munhu.

Hi tlhelo rin’wana, a swi anakanyeki leswaku Xikwembu a xi ta kota ku dyoha ivi xi nga tshembeki eka xona n’wini. “Mintirho ya yena yi hetisekile . . . i Xikwembu xo tshembeka, . . . xi ni vunene, xi lulamile.” (Deuteronoma 32:4) Kutani loko Yesu a a ri Xikwembu, ingi a nga ringiwanga.—Yakobo 1:13.

Hi ku ka a nga ri Xikwembu, Yesu ingi a nga tshembekanga. Kambe u tshame a tshembekile, a ku: “Suka Sathana, hikuva ku tsariwile va te: ‘U ta gandzela [Yehova], Xikwembu xa wena, u tirhela xona ntsena.’”—Matewu 4:10.

Nkutsulo A Wu Ri Wa Nkoka Ku Fika Kwihi Ke?

XIN’WANA xa swivangelo leswikulu swa mhaka leyi ha yona Yesu a teke emisaveni na xona xi ni yinhla leyi kongomeke ehenhleni ka Vunharhu-un’we. Bibele yi ri: “Ku ni Xikwembu xin’we, na swona ku ni Muyimeri un’we loyi a hlanganisaka Xikwembu ni vanhu, yena Kriste Yesu munhu, loyi a tinyiketeke ku va mukutsuri wa vanhu hinkwavo.”—1 Timotiya 2:5, 6.

Yesu, loyi a nga tluriki ni loyi a nga riki ehansi ka munhu loyi a hetisekeke, u ve nkutsulo lowu xaveke lexi Adamu a lahlekeriweke hi xona hi ku kongoma—mfanelo ya vutomi lebyi hetisekeke bya munhu emisaveni. Kutani Yesu hi laha ku faneleke a a ta vuriwa “Adamu lowo hetelela” hi muapostola Pawulo, loyi hi mongo lowu fanaka a nga te: “Kukotisa leswi hinkwavo va faka hikwalaho ka Adamu, hi mukhuva wolowo, hinkwavo va ta tlhela va pfuxiwa hikwalaho ka Kriste.” (1 Vakorinto 15:22, 45) Vutomi lebyi hetisekeke bya vumunhu bya Yesu a byi ri ‘nkutsulo lowu yelanaka’ lowu laviwaka hi vululami bya Xikwembu—lowu nga tlurisiki, lowu nga riki ehansi. Nsinya wa nawu wa xisekelo hambi wu ri wa vululami bya vanhu hi leswaku nxavo lowu hakeriweke wu fanele ku fanela xidyoho lexi endliweke.

Hambi swi ri tano, loko Yesu a a ri xiphemu xa Xikwembu-nhloko, nxavo wa nkutsulo a wu ta va wu tlakukile hi ndlela leyi nga anakanyekiki ku tlula leswi Nawu wa Xikwembu hi woxe wu swi laveke. (Eksoda 21:23-25; Levitika 24:19-21) A ku ri Adamu ntsena, munhu loyi a hetisekeke, loyi a dyoheke aEdeni, hayi Xikwembu. Kutani nkutsulo, leswaku wu pfumelelana hakunene ni vululami bya Xikwembu, a wu fanele wu va lowu ringanaka swinene—munhu loyi a hetisekeke, “Adamu lowo hetelela.” Xisweswo, loko Xikwembu xi rhume Yesu emisaveni tanihi nkutsulo, xi endle Yesu ku va loyi a a ta anerisa vululami, hayi ku tiambexa miri wa vanhu, hayi xikwembu-munhu, kambe munhu loyi a hetisekeke, la nga “hansi ka tintsumi.” (Vaheveru 2:9; ringanisa Psalma 8:5, 6.) Xana xiyenge xin’wana xa Xikwembu-nhloko xa matimba hinkwawo—Tatana, N’wana, kumbe moya lowo kwetsima—a xi ta va ehansi ka tintsumi hi ndlela yihi?

I “N’wana La Nga Un’we” Hi Ndlela Yihi?

BIBELE yi vitana Yesu “N’wana la nga un’we” wa Xikwembu. (Yohane 1:14; 3:16, 18; 1 Yohane 4:9) Lava va pfumelaka eka Vunharhu-un’we va vula leswaku tanihi leswi Xikwembu xi nga xa hi laha ku nga heriki, N’wana wa Xikwembu na yena i wa hi laha ku nga heriki. Kambe xana munhu a nga va n’wana hi ndlela yihi naswona hi nkarhi lowu fanaka a ri ni malembe yo ringana ni ya tata wakwe?

Lava va pfumelaka eka Vunharhu-un’we va vula leswaku emhakeni ya Yesu, “la nga un’we” a swi fani ni nhlamuselo ya dikixinari ya “ku veleka,” leswi vulaka “ku tswala tanihi tatana.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Va vula leswaku emhakeni ya Yesu swi vula “mongo wa vuxaka lebyi nga riki na masungulo,” muxaka wa vuxaka bya n’wana loyi a nga riki na mutswari ntsena. (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Xana sweswo swa twisiseka eka wena ke? Xana munhu a nga va tata wa n’wana handle ko n’wi tswala ke?

Nakambe, ha yini Bibele yi tirhisa rito leri fanaka ra Xigriki eka “la nga un’we” (tanihi laha Vine a pfumelaka ha kona handle ka nhlamuselo yihi na yihi) ku hlamusela vuxaka bya Isaka na Abrahama? Vaheveru 11:17 yi vulavula hi Isaka tanihi “n’wana yoloyi un’we” wa Abrahama. Ku nga ka ku nga vi na ku kanakana leswaku emhakeni ya Isaka, a a ri la nga swakwe hi ku twisisa loku tolovelekeke, hayi loyi a ringanaka hi nkarhi kumbe hi xiyimo ni tata wa yena.

Rito ra xisekelo ra Xigriki ra “la nga un’we” leri tirhiseriweke Yesu ni le ka Isaka i mo·no·ge·nesʹ, leri humaka eka moʹnos, leswi vulaka “ntsena,” na giʹno·mai, rito-nkulu leri vulaka “ku tswala,” “ku va [kona],” ku vula Exhaustive Concordance ya Strong. Hikwalaho, mo·no·ge·nesʹ ri hlamuseriwa tanihi: “Loyi a tswariweke a ri swakwe, loyi a nga yexe, hi xik., n’wana loyi a nga swakwe.”—A Greek and English Lexicon of the New Testament, hi E. Robinson.

Theological Dictionary of the New Testament, leyi hleriweke hi Gerhard Kittel, yi ri: “[Mo·no·ge·nesʹ] ri vula ‘n’wana un’we,’ hi xik., la nga hava vamakwavo va xinuna kumbe va xisati.” Buku leyi yi tlhela yi vula leswaku eka Yohane 1:18; 3:16, 18; na 1 Yohane 4:9, “vuxaka bya Yesu a byi ringanisiwi ntsena ni lebyiya bya n’wana la nga swakwe eka tata wa yena. I vuxaka bya n’wana loyi a nga swakwe eka Tatana.”

Kutani Yesu, N’wana loyi a nga swakwe, u ve ni masungulo eka vutomi bya yena. Naswona Xikwembu xa Matimba Hinkwawo hi laha ku fanelaka xi nga vuriwa Mutswari, kumbe Tata wa yena, hi ku twisisa loku fanaka ka leswaku tatana wa le misaveni, ku fana na Abrahama, u tswala n’wana. (Vaheveru 11:17) Hikwalaho, loko Bibele yi vulavula hi Xikwembu tanihi “Tata” wa Yesu, yi tiyisa leswi yi swi vulaka—leswaku i vanhu vambirhi lava hambaneke. Xikwembu hi lexikulu. Yesu hi lontsongo—hi nkarhi, xiyimo, matimba ni vutivi.

Loko munhu a xiya leswaku Yesu a a nga ri n’wana wa moya a ri swakwe wa Xikwembu loyi a vumbiweke etilweni, swi va erivaleni leswaku ha yini xiga lexi nge “N’wana la nga un’we” xi tirhisiwile emhakeni ya yena. Vanhu van’wana lava vumbiweke va moya lava nga hlayekiki, tintsumi, na vona va vuriwa ‘vana va Xikwembu,’ hi ku twisisa loku fanaka ni loku Adamu a a ri kona, hikuva matimba ya vona ya vutomi ma hume eka Yehova Xikwembu, Nseledyana kumbe Xihlovo xa vutomi. (Yobo 38:7; Psalma 36:9; Luka 3:38) Kambe lava hinkwavo va vumbiwile hi ku tirhisa “N’wana la nga un’we,” loyi a a ri yena ntsena loyi a vumbiweke hi ku kongoma hi Xikwembu.—Vakolosa 1:15-17.

Xana Yesu A A Xiyiwa Tanihi Xikwembu?

HAMBI leswi Yesu hakanyingi a vitaniwaka N’wana wa Xikwembu eBibeleni, ku hava na un’we eka lembe xidzana ro sungula loyi a tshameke a anakanya hi yena tanihi loyi a nga Xikwembu N’wana. Hambi ku ri mademona, lama ‘pfumelaka leswaku ku ni Xikwembu xin’we,’ ma swi tive hi ntokoto wa wona exivandleni xa moya leswaku Yesu a a nga ri Xikwembu. Kutani, hi laha ku faneleke, ma vitane Yesu tanihi “N’wana wa Xikwembu” la hambaneke. (Yakobo 2:19; Matewu 8:29) Naswona loko Yesu a fa, masocha ya vahedeni ya Rhoma lama a ma yime etlhelo ma swi tive hi laha ku aneleke ku vula leswaku leswi ma swi tweke eka valandzeri va yena swi fanele swi ri ntiyiso, hayi leswaku Yesu a a ri Xikwembu, kambe leswaku “hakunene munhu loyi a a ri N’wana wa Xikwembu.”—Matewu 27:54.

Hikwalaho, xiga lexi nge “N’wana wa Xikwembu” xi kombetela eka Yesu tanihi munhu la hambaneke la vumbiweke, hayi tanihi xirho xa Vunharhu-un’we. Tanihi N’wana wa Xikwembu, a a nga ta va Xikwembu hi xoxe, hikuva Yohane 1:18 yi ri: “A ku na munhu la tshamaka a vona Xikwembu ni siku ni rin’we.”

Vadyondzisiwa va langute Yesu tanihi “Muyimeri un’we loyi a hlanganisaka Xikwembu ni vanhu,” hayi tanihi Xikwembu hi xoxe. (1 Timotiya 2:5) Tanihi leswi hi ku ya hi nhlamuselo muhlanganisi ku nga munhu loyi a hambaneke ni lava va lavaka ku hlanganisiwa, a ku ta va ku tikaneta eka Yesu ku va munhu un’we ni un’wana wa mintlawa leyi a ringetaka ku yi hlanganisa. Sweswo a ku ta va ku tiendla nchumu lowu a nga riki wona.

Bibele ya twisiseka naswona a yi hundzuki ehenhleni ka vuxaka bya Xikwembu na Yesu. Yehova Xikwembu a ri yexe u na Matimba Hinkwawo. U vumbe Yesu wa le mahlweni ka ku va munhu hi ku kongoma. Xisweswo, Yesu u ve ni masungulo naswona a a nga ta swi kota ku va la ringanaka na Xikwembu hi matimba kumbe hi vukhale.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 14]

Leswi a vumbiweke hi Xikwembu, Yesu u le xiyin’weni xa vumbirhi hi nkarhi, matimba ni vutivi

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Yesu u vule leswaku a a ri ni vukona bya le mahlweni ka ku va munhu, u vumbiwile hi Xikwembu tanihi masungulo ya swivumbiwa swa Xikwembu leswi nga vonekiki