Ntshikilelo Wo Humelela

N’WAMABINDZU wa TV u khutaza Manigeria a ku “Vanani lava humelelaka. Vanani va nkoka” hi ku tirhisa mfungho wo karhi wa bulachi ya meno. Hambi leswi hinkwerhu hi swi tivaka leswaku bulachi ya meno yi nga ka yi nga vi xona xilotlelo xa leswaku munhu a va wa nkoka, vanavetisi va kombisa leswaku va xiya ku vanhu va lava ku hlanganisiwa ni swilo leswi nga ni mfungho wa ku “humelela.”

Ku navela ku humelela ni ku xiyiwa hi van’wana i ka ntumbuluko. Hambi swi ri tano, vavanuna ni vavasati hakanyingi va veka ku kandziyisa ko tano eka ku humelela ka munhu lerova va tiveka ehansi ka ntshikilelo wa “xitlula-mani.” Xana leswi swi nga va ni khombo? Xana swi nga ku khumba?

Mintshikilelo Leyi Vanhu Va Kongomanaka Na Yona

Ku navela ka munhu hi xiyexe ka ku va la fumeke ku nga tisa ntshikilelo. Vanhu vo tala va lava ku swi kota ku “tikurisa hi swa vutomi lebyi,” ku va ni xikhundla xa ntirhisano ni ndhuma.—1 Yohane 2:16.

Ndyangu wu nga ha tisa ntshikilelo. Emakaya yo tala nuna u fanele ku hambeta a tikarhatela ku antswisa miholo yakwe ni xiyimo xa yena entirhweni wakwe leswaku a kurisa xiyimo xa ntirhisano xa ndyangu. Kumbe nsati a nga ha tikarhatela ku va wansati la nga ni ntirho-vutomi lowu humelelaka. Vana va nga ha susumeteriwa eka xivumbeko xa dyondzo leyi tlakukeke leyi nga twariki exikolweni. Leswi ngopfu-ngopfu i xiphiqo ematikweni lama hluvukaka laha vo tala va tshembaka leswaku xilotlelo xa ku tiantswisa ka munhu i dyondzo ya le henhla.

Vanhu na vona va nga ha tisa ntshikilelo wo kunguhata dyondzo leyi tlakukeke, rifuwo ni swiyimo swa xikhundla ni nkucetelo eka munhu. Ku humelela, loku hakanyingi ku pimiwaka hi mali, ku nga ha yisa eku dumeni, ku dzunisiwa ni ku xiximiwa. Muhleri wa le Nigeria wa Daily Times u te: “Ku nga khathariseki leswaku timfanelo ta munhu ti tengile ni ku nyanyula ku fika kwihi, [vanhu] vo tala a va n’wi xiximi ni ku n’wi xiya, loko a ri hava mali.”

Ku Nga Humelela Yini?

Ku humelela ko tano ka misava ku nga tisa ntsako, kambe xiya nxavo lowu tlakukeke lowu ku tlhelaka ku wu veka. Mutsari wa maphepha-hungu Achike Okafo u tsarile: “Mindyangu leyi tshamisekeke . . . ya hohloka siku na siku, ngopfu-ngopfu hikwalaho ka mali ni leswi mali yi nga swi xavaka. . . . Hambi va ri vatekani lava va ha swi kotaka ku va swin’we a va vulavuli hi mindzhwalo ya vona ya vutswari . . . hikuva hinkwavo va khomekile eku landzeleleni ka swilo leswi vonekaka swa ku hlayiseka.” Engetela xiphiqo xa vana lava cukumetiweke lava hundzukelaka eka swidzidzirisi ni vugevenga kumbe lava balekaka ekaya eka leswi, naswona nxavo wa tlakuka swinene.

Ntshikilelo wo humelala wu susumetele vanhu van’wana va makwanga eka ku pfumala vutshembeki ni vunghwavava. Vavasati lavantshwa va xavise ni timhaka ta rimbewu leswaku va kuma vuyelo lebyinene bya xikambelo ni ntirho. Hambi loko ku humelela ku fikileriwe hi ndlela yo xiximeka, vanhu lava humelelaka va nga ha langutana ni gome kumbe ku navela vanhu lava humelelaka kantsongo kun’we ni vukanganyisi bya “vanghana” lava kokiwaka hi rifuwo ni xikhundla. (Eklesiasta 5:11) Xana loku hakunene i ku humelela?

Mutsari la tlhariheke wa Eklesiasta eBibeleni wa hlamula a ku e-e. Endzhaku ko kambisisa rifuwo rakwe lerikulu, matimba ni xikhundla, kun’we ni ntsako lowu leswi swi wu tisaka, u hete hi leswaku leswi a ku ri “v̌uhav̌a ni ku lanḍa mheho.”—Eklesiasta 2:3-11.

Xana leswi swi vula leswaku mhaka yin’wana ni yin’wana ya vutomi i ya hava? Kumbe xana ku kona ku ringanisela loku faneleke loku vanhu va nga vaka na kona loko va aka ntirho-vutomi lowu nga ni mihandzu? Xana ntokoto wu komba leswaku i yini lexi nga ta tikomba xi ri pakani ya vona leyikulu leyi pfunaka?