Swivono Leswi Humaka eTikweni Leri Tshembisiweke

Matiko Ya Hlengeletana eMegido

“VALAVISISI va kanakana ehenhleni ka Armagedoni ya misava,” ku vike xihloko xa sayense ehenhleni ka loko nyimpi ya nyutliya yi ta tisa “vuxika bya nyutliya” lebyi nga ni gwitsi kumbe “ximumu xa nyutliya.”

Kumbexana u vone tinhlamuselo to tano leti hlanganisaka “Armagedoni” ni minkarhi ya hina yo nonon’hwa. Xana “Armagedoni” i yini? U nga ha lava ku tiva, tanihi leswi vutomi bya wena byi katsekaka.

Languta ehenhla eka langutelo ra le moyeni ra Megido. Lexi a ku ri xivandla xa nyimpi eIsrayele wa Khale. Muapostola Yohane u tirhise vito ra xona loko a tsale hi ‘ndhawu leyi hi Xiheveru va nge i Har-magedoni [Ntshava ya Megido],’ kumbe Armagedoni. (Nhlavutelo 16:16) Ku tiva xisekelo xa Megido swi voningela marito walawo.

U nga vona ndhawu ya yona laha mepeni. Entiyisweni yi langutane ni magondzo mambirhi lamakulu. Tintshava ta Carmel ti sive ndlela ya N’walungu—Dzonga exikarhi ka Egipta hi tlhelo ra le dzongeni na Damaska kumbe miti yin’wana leyi nga kusuhi na Yufrata en’walungwini. Kutani mavuthu ni tikharavhani ta bindzu a swi hundza hi le ndhawini ya le hansi etlhelo ka Megido, ndhawu ya le tlhelweni ra xinene ra xifaniso. Gondzo ra N’walungu—Dzonga ri hambanisiwa hi Nkova wa Yizriyele ni ndlela ya nkoka exikarhi ka Tiri ni Nkova wa Yordani, kumbe Samariya na Yerusalema. Leswi yi nga ematlhelo ka tindlela leti, entiyisweni Megido yi nga lawula lava hundzaka, naswona nkova lowu nga emahlweni ka Megido wu ve xivandla xa tinyimpi letikulu.

Hi xikombiso, a ku ri kwala laha Muavanyisi Barak a hluleke Vakanana ehansi ka Sisera ndhuna ya nyimpi, loyi a a ri na 900 wa magolonyi ya nyimpi ya mabanga ya tinsimbhi. (Vaavanyisi 4:1-3, 12-16; 5:19) Endzhakunyana, Faro Neko u rhangele vuthu ra matimba ra masocha ya Egipta ni magolonyi hi ndlela ya le ribuweni ra lwandle (hikwalaho vito ra yona i Via Maris, kumbe Ndlela ya Lwandle) ku ya tiyisa Vaasiriya ekusuhi na Yufrata. Hikwalaho ka xivangelo xin’wana, Yosiyasi hosi ya Yuda u kunguhate ku lwa ka matiko hinkwawo na Neko. Kambe kwihi? Hambi leswi a ku ri 90 wa tikhilomitara en’walungwini wa Yerusalema, Yosiyasi u hlawule xitsunga ekusuhi na Megido.—2 Tikronika 35:20-22; Yeremia 46:2.

A a swi tiva leswaku Vaegipta a va fanele ku hundza kona, naswona a nga ha va a vone onge u ta pfuneka, tanihi leswi a a ta va a ri kusuhi ni khokholo ra Israyele. Tanihi laha u nga swi vonaka ha kona, Xitsunga (xintshabyana) xa Megido i xikulu. Muti wa Khale a wu chavisa. Solomoni u tiyise Megido, entiyisweni u ake makhumbi lamakulu ya maribye ni nyangwa lowukulu lowu sirheletaka.a (1 Tihosi 9:15) Etlhelweni ra ximatsi ra xitsunga lexi, u nga vona khele lerikulu, ro leha, leri a ku ri ndlela yo nghena eka endlelo leri hlanga-hlanganeke ra mphakelo wa mati. Xitepisi xo enta xi kongoma ehansi eka muhocho lowu endliweke exisekelweni xa tamba, xi pfumelela Vaisrayele ku nghena exihlobyeni va sirheletekile eku hlaseriweni. Nakambe vayimburi va tshubule masalela ya xivala xa tihanci ta 450, kumbexana ku sukela enkarhini wa ku fuma ka Akab.—Ringanisa 1 Tihosi 9:19.

Eka yimpi leyikulu ekusuhi na Megido, Yosiyasi u vavisiwile ngopfu, kutani a fa endleleni loko a tlhelela eYerusalema. (2 Tihosi 23:28-30) Lexi ku nga ha va ku ve xivangelo xa ‘xirilo enkoveni wa Megido’ lexi boxiweke eka Zakaria 12:11. Ku nga ri khale endzhaku ka ku hluriwa ka Yosiyasi, Babilona ri ndlandlamuxele nkucetelo wa rona wa nyimpi eYudiya leri tsanisiweke.—2 Tihosi 24:1, 2, 12-14; 2 Tikronika 36:1-6.

Hi rungula ro tano ra xisekelo, u nga tlangela mhaka leyi ha yona eka Nhlavutelo leyi nyikiweke muapostola Yohane, Megido yi vuriweke eku vhumbeni ka ku hlengeletana ka ‘tihosi ta misava hinkwayo’ ‘enyimpini ya siku lerikulu ra Xikwembu ra matimba hinkwawo.’ A ku na xivandla na xin’we emisaveni, entiyisweni hambi ku ri rivala ra nkova lowu lawuriwaka hi Xitsunga xa Megido, lexi xi nga nghenisaka matiko hinkwawo lama kanetaka Xikwembu. Kambe Har-magedoni, kumbe Armagedoni, hi laha ku faneleke ri yimela xiyimo xa nyimpi yo hetelela.—Nhlavutelo 16:14, 16; 19:11-21.

Kutani tshikani van’watipolitiki ni vanhu va mahungu va anakanya hi Armagedoni hi laha ku hoxeke tanihi nyimpi ya nyutliya leyi nga ta lovisa misava ya hina. U ri karhi u tsundzuka matimu ya Megido, u nga twisisa mhaka hi ku pakanisa swinene. U nga tlangela leswaku Armagedoni i xiyimo lexi eka xona ku nga ri khale matiko ya nga ta tisiwa enyimpini leyikulu loko Xikwembu xi ta kukula mafambiselo layo biha ya sweswi, xi pfulela misava leyintshwa yo lulama ndlela.—2 Petro 3:11-13.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Mepe lowu nga eka tluka 17]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Great Sea

To Damascus

To Tyre

Sea of Galilee

Acco

Caramel Range

Megiddo

Via Maris

Joppa

To Egypt

Beth-Shean

Dothan

Samaria

Shechem

To Jerusalem

Jordan River

Mi 0 10

Km 0 10 20

[Xihlovo Xa Kona]

Xi seketeriwe eka mepe lowu tsariweke hi Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. na Survey ya Israel

[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]

U Ta kuma xifaniso lexikulu xa Megido eka 1989 Calendar of Jehovah’s Witnesses. Swifaniso swa yona swa tsevu ku ta buriwa hi swona lembe leri eka swihloko swa Xihondzo xo Rindza, leswi u nga lavaka ku swi hlayisa ni khalendara leswaku u ta swi tirhisa eka nkarhi lowu taka.

[Xihlovo Xa Kona]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

XIFANISO lexi xa Egipta xi nga ku pfuna ku vona Megido leyi hundzeke khale ya Faro Neko, laha a hluleke Hosi Yosiyasi kona

[Xihlovo Xa Kona]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.