Swivutiso Swa Vahlayi

◻ Xana Yesu i Muhlanganisi wa Vakriste lava totiweke hi moya ntsena kumbe wa vanhu hinkwawo, tanihi leswi 1 Timotiya 2:5, 6 yi vulavulaka hi yena tanihi “muyimeri” loyi “a tinyiketeke ku va mukutsuri wa vanhu hinkwavo”?

Bibele yi kombe tidyondzo ta xisekelo ni mintiyiso yo enta, leswi swi nga swakudya leswi tiyeke swa dyondzo. Dyondzo yin’wana yo tano yi katsa ntirho wa Yesu Kriste tanihi Muhlanganisi. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Ku ni Xikwembu xin’we, na swona ku ni Muyimeri un’we loyi a hlanganisaka Xikwembu ni vanhu, yena Kriste Yesu munhu, loyi a tinyiketeke ku va mukutsuri wa vanhu hinkwavo; hi byona vumbhoni bya makungu ya Xikwembu, lebyi nga humelela hi nkarhi lowu fanekelaka.”—1 Timotiya 2:5, 6.

Ku twisisa leswi Pawulo a swi vulaka, hi fanele hi sungula hi twisisa leswaku Bibele yi andlala makumu mambirhi ya vanhu lava tshembekaka: (1) vutomi lebyi hetisekeke emisaveni ya paradeyisi leyi pfuxetiweke ni (2) vutomi etilweni eka “ntlhambinyana” wa Kriste wa nhlayo ya 144 000. (Luka 12:32; Nhlavutelo 5:10; 14:1-3) Vujagana byi dyondzisa leswaku vanhu hinkwavo lavanene va ya etilweni, ku nga dyondzo leyi nga riki ya matsalwa leyi seketeleke langutelo leri tolovelekeke, lerova Yesu a tekiwa tanihi muhlanganisi wa vanhu vo tano hinkwavo. Kambe ke, Bibele yi kombisa yini?

Rito ra Xigriki leri nge me·siʹtes, leri tirhisiweke ematshan’wini ya “muyimeri,” ri vula ‘munhu la tikumaka exikarhi ka vanhu kumbe mintlawa mimbirhi.’ A ku ri ‘rito leri welaka eka matlhelo layo tala hi vutivi bya ririmi ra le nawini ra Xigriki.’ Profesa Albrecht Oepke (Theological Dictionary of the New Testament) u vula leswaku me·siʹtes a ri ri “rin’wana ra marito lama nga ni matwisiselo yo hambana-hambana swinene eka vutivi bya nawu wa [Xi]griki.”

Kambe hikwalaho ka yini Bibele yi tirhisa rito ra le nawini eka xiphemu xa Yesu xa muhlanganisi ke? Tanihi xisekelo, kambisisa leswi Pawulo a swi tsaleke mayelana ni Nawu wa Xikwembu lowu nyikiweke Israyele la hlengeletaneke emahlweni ka Ntshava ya Sinayi: “Wu tile hi tintsumi, ti nyika muhlanganisi hi voko.” (Vagalatiya 3:19, 20) Muhlanganisi yoloye a a ri Muxe. A a ri muhlanganisi exikarhi ka Yehova ni tiko ra nyama ra Israyele. Muyimeri wa yini? Wa ku simeka ntwanano kumbe mpfumelelano wa le nawini, exikarhi ka Xikwembu ni tiko.a

Xana leswi swi vula leswaku ku ni mongo wo karhi wa le nawini lowu katsekaka eka Yesu tanihi Muhlanganisi? Ina. Xiya nhlamuselo ya Pawulo eka Vaheveru 8:6. Endzhaku ko vulavula hi tabernakela ni swikombiso swin’wana swo fanekisela ehansi ka ntwanano wa Nawu, u tsarile: “[Yesu] ú kumile ntirho lowu tlulaka ngopfu lowa khale hi ku saseka, tani hi leswi ntwanano lowu a nga muyimeri wa wona wu nga wa ku antswa, hikuva lowa khale wu bohiwile hi ku ya hi switshembiso leswi nga swa ku antswa.” ‘Ntwanano wo antswa’ a ku ri ntwanano lowuntshwa, lowu siveke ntwanano lowu yimeriweke hi Muxe. (Vaheveru 8:7-13) Ntwanano lowuntshwa a wu ‘simekiwe ximfumo.’ Wu veke xisekelo eka valandzeri van’wana va Kriste, ku sungula hi vaapostola, ku nghena “exivandleni lexi hlawulekeke,” etilweni hi koxe.—Vaheveru 9:24; 10:16-19.

Ku ni swikombiso swin’wana swa xivumbeko xa ximfumo swa ntirho wa Yesu tanihi Muhlanganisi wa ‘ntwanano lowuntshwa.’ Loko a hlamusela hi xitshembiso xa Xikwembu lexi nga eka Psalma 110:4, Pawulo u tsarile a ku: “Leswi swi endla leswaku Yesu a va mutiyisi [enʹgy·os] wa ntwanano wa ku antswa.” (Vaheveru 7:22) Laha hi kona ntsena ku tirhisiweke rito enʹgy·os eBibeleni. The New International Dictionary of New Testament Theology yi ri: “Engyos ri tiyisa leswaku xiboho xa le nawini xi ta hetisisiwa.” Kutani Yesu tanihi Muhlanganisi wa ntwanano lowuntshwa u tirha tanihi xitiyisekiso xa le nawini leswaku “ku langutela lokuntshwa” ku ta hetiseka.—Vaheveru 7:19.

Kun’wana Pawulo u tlhela a tirhisa rito rin’wana leri nga ni mongo lowu amukeriweke, ar·ra·bonʹ, leri hundzuluxeriweke ri ku “xitiyiso.” Dikixinari leyi fanaka yi ri: “Rito ra Xigr. arrabōn . . . i rito ra ximfumo eka ririmi ra ta mabindzu ni ku xaviselana.” Xiya ndlela leyi Pawulo a tirhiseke rito leri ra ximfumo ha yona: “[Xikwembu] hi xona xi hi rhwexeke ntirho lowu. Xi hi funghile, xi vekile Moya wa xona etimbilwini ta hina, wu va xitiyiso xa leswa ha taka.” (2 Vakorinto 1:21, 22) Ku humelela kun’wna ka ar·ra·bonʹ na kona ku vulavula hi ku tota ka Xikwembu Vakriste hi moya, xi va nyika ‘hakelo ya hi laha ku nga heriki kumbe ndzhaka ematilweni’ tanihi vana va moya va Xikwembu.—2 Vakorinto 5:1, 5; Vaefesa 1:13, 14; vona Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures.

Manuku ke, entiyisweni ntwanano lowuntshwa a hi lunghiselelo leri olovaka leri pfulekeleke vanhu hinkwavo. I lunghiselelo leri hleriweke hi vukheta ra le nawini leri katsaka Xikwembu ni Vakriste lava totiweke.

Leswi swi fanele swi hi pfuna ku twisisa 1 Timotiya 2:5, 6. Laha nhlamuselo ya “muyimeri” yi endliwile endzhaku ka ku humelela ka rito leri ka ntlhanu emapapileni lama tsariweke eku sunguleni. Hikwalaho, Timotiya u fanele a twisisile vuhlanganisi bya Yesu ku va ntirho wa Yena wa le nawini lowu hlanganeke ni ntwanano lowuntshwa. The Pastoral Epistles, hi Dibelius na Conzelmann, yi tiyisa leswaku eka 1 Timotiya 2:5 ‘rito “muyimeri” ri na nhlamuselo ya le nawini,’ naswona “hambi loko eka ndzimana leyi, ku hambana na Vahev 8:6, [ntwanano] wu nga boxiwangiki, hambi swi ri tano munhu a nga fanelanga a anakanya nhlamuselo leyi nge ‘muhlanganisi wa ntwanano,’ tanihi laha mongo wu kombisaka ha kona.” Profesa Oepke u xiye leswaku 1 Timotiya 2:5 yi vulavula hi Yesu tanihi “muyimeri ni muhlanganisi.”

Xifaniso xa manguva lawa xi nga pfuna ku hlamusela leswi, ngopfu-ngopfu loko u nga ri Mukriste la totiweke hi moya. Anakanya hi nandzu lowu eka wona muyimeri a katsekaka. Ntirho wa yena wu nga ha va wu nga fani swinene ni lowuya wa gqweta leri yimelaka vululami tanihi wa loyi a hlanganisaka kumbe la vumbaka ntwanano wa le nawini lowu amukelekaka ni lowu pfunaka eka vanhu vambirhi. Kavula, a wu katseki enandzwini, kutani hi ndlela yoleyo a nga tirhi tanihi muyimeri wa wena. Kambe a nga ha va munghana wa wena lonkulu loyi hi tindlela tin’wana a ku nyikaka mpfuno lowunene.

Minkarhi yin’wana ntirho wa muyimeri wu humesa mimbuyelo leyi pfunaka van’wana vo tala. Swi tano na hi leswi hetisisiweke hi Yesu swa le nawini tanihi Muhlanganisi wa ntwanano lowuntshwa. Swi humesa leswi ntwanano wa Nawu wu nga swi humesangiki, “[mfumo wa] vaprista” wa le tilweni. (Eksoda 19:6; 1 Petro 2:9) Endzhaku ka sweswo Vakriste lava totiweke eMfun’weni va ta tirha na Yesu va ri etilweni ku tisa mikateko eka “matiko hikwawo ya misav̌a.”—Genesa 22:18.

Vanhu va matiko hinkwawo lava nga ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki emisaveni va pfuneka hambi ku ri sweswi eka ntirho wa Yesu. Hambi loko a nga ri Muyimeri wa vona wa le nawini, hikuva a va kona eka ntwanano lowuntshwa, i ndlela ya vona yo tshinelela Yehova. Kriste u te: “Hi mina ndlela, ni ntiyiso, ni vutomi; a ku na munhu loyi a taka eka Tatana, loko ku nga ri ha mina.” (Yohane 14:6) Hinkwavo lava nga ta kuma vutomi emisaveni va fanele ku kongomisa swikhongelo swa vona eka Yehova ha Yesu. (Yohane 14:13, 23, 24) Yesu u tlhela a tirha tanihi Muprista Lonkulu la nga ni ntwela-vusiwana loyi a swi kotaka ku tirhisa mimpfuno ya gandzelo rakwe ematshan’wini ya vona, a va pfumelela ku kuma ku rivaleriwa naswona eku heteleleni ku pona.—Mintirho 4:12; Vaheveru 4:15.

Hikwalaho, 1 Timotiya 2:5, 6 a yi tirhisi “muyimeri” hi ndlela yo anama leyi tolovelekeke eka tindzimi to tala. A yi vuli leswaku Yesu i muhlanganisi exikarhi ka Xikwembu ni vanhu hinkwavo. Ematshan’wini ya sweswo, yi kombetela eka Kriste tanihi Muhlanganisi wa le nawini (kumbe, “muyimeri”) wa ntwanano lowuntshwa, leyi ku nga ndlela leyi hikiweke leyi Bibele yi tirhisaka rito leri ha yona. Yesu nakambe i nkutsulo lowu fanaka wa hinkwavo eka ntwanano wolowo, Vayuda ni Vamatiko, lava nga ta amukela vutomi lebyi nga hava ku fa etilweni. Muapostola Yohane u kombetele eka lava eka 1 Yohane 2:2. Kambe u kombise leswaku van’wana na vona va ta amukela mpfuno wa gandzelo ra Kriste: “Hi yena mhamba ya swidyoho swa hina, na swona ku nga ri ya swidyoho swa hina ntsena, kambe ni swa misava hinkwayo.”

Lava va ‘misava hinkwayo’ hi lava va nga ta kuma vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya paradeyisi leyi pfuxetiweke hinkwavo. Timiliyoni ta malandza yo tano lama amukelekeke eka Xikwembu sweswi ti ni ntshembo wolowo wa le misaveni. Va languta Yesu tanihi Muprista Lonkulu ni Hosi ya vona leyi ha yona siku na siku va nga kumaka ku tshinelela Yehova. Va titshege hi nkutsulo wa Yesu, lowu kumekaka eka vona, hi laha swi nga ta va ha kona eka vavanuna vo tani hi Abrahama, Davhida na Yohane Mukhuvuri loko lava va pfuxiwa. (Matewu 20:28) Xisweswo, gandzelo ra Kriste ri ta yisa evuton’wini lebyi nga heriki eka vanhu hinkwavo lava yingisaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Laha eNtshaveni ya Sinayi, Muxe u tirhe tanihi muyimeri wa ntwanano wa Nawu

[Xihlovo Xa Kona]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.