Ha Yini Hi Fanele Hi Kambisisa Bibele Ku Vona Loko Yi Tiyisile?

Xana Bibele u yi langutisa ku yini? Van’wana va tshemba leswaku i nhlavutelo ya vanhu leyi humaka eka Xikwembu. Van’wana va ehleketa leswaku i buku ntsena leyi tolovelekeke. Kasi van’wana a va tiyiseki. Loko u ri ni ku kanakana hi masungulo ya Bibele, ku ni swivangelo leswi ku susumetelaka leswaku u yi kambisisa ni ku lulamisa mhaka leyi.

KU FIKELA eka lembe xidzana ra vu-18, Bibele a yi xiximiwa hinkwako tanihi Rito ra Xikwembu ematikweni ya Vujagana. Ku sukela eka lembe xidzana ra vu-19, nhlayo leyi kulaka ya vadyondzisi, vativi va sayense swin’we ni vafundhisi ni varhangeri va kereke va sungule ku komba ku kanakana ntiyiso wa Bibele.

Hikwalaho ka sweswo, ku xopaxopiwa ka Bibele ku hangalake swinene lerova van’wana a va yi avanyisa handle ko tiva leswi Bibele yi swi tameleke. Ematshan’wini ya Bibele, vanhu vo tala eVujaganini sweswi va tshemba tifilosofi ta vanhu. Hambi swi ri tano, filosofi ya manguva lawa a yi yi endlanga misava yi va ni vuhlayiseki kumbe yi va leyi tsakisaka. Lexi i xivangelo xin’wana lexinene xo kambisisa Bibele ni ku vona loko vukongomisi bya yona byi tisa ntsako ni ku humelela.

Xivangelo xin’wana xa ku kambisisa ntiyiso wa Bibele i ntshembo wo saseka lowu yi wu nyikaka vanhu. Hi xikombiso, Pisalema 37:29 yi ri: “La’v̌o lulama v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta ṭhama ka yona hi masiku.” (Nhlavutelo 21:3-5) Xana switshembiso swo tano swi ku khumba hi ndlela yihi? Hakunene i swivangelo leswi twalaka swo kambisisa Bibele kutani hi vona loko hi nga yi tshemba.

Magazini lowu nkarhi hinkwawo wu seketele ntiyiso wa Bibele naswona hakanyingi wu andlala vumbhoni bya ntiyiso wa yona. Ku ni tindhawu to tala lomu ntiyiso wa Bibele wu nga kambisisiwaka ka tona. Minkandziyiso yo hambana-hambana ya Xihondzo xo Rindza yi ta ku pfuna ku hlamula swivutiso leswi: Xana timhaka leti tiviwaka ta matimu ya khale ta fana ni Bibele? Xana vuprofeta bya yona byi tiyisile? Xana ndzayo ya yona ya tirha, kumbe, xana vadyondzisi ni vativi va filosofi va manguva lawa va kombise leswaku Bibele yi hundzeriwe hi nkarhi?

Ntivo-misava i ndlela yin’wana leyi u nga kambisisaka ntiyiso wa Bibele ha yona. Mintsheketo ya vuhedeni hakanyingi a yi fambelani ni tinhla ta ntivo-misava. Hi xikombiso, vanhu vo tala va khale va bule hi timhaka ta maendzo ya ku ya emisaveni leyi va nge i ya vafi. Malunghana ni Magriki ya khale, buku leyi nge A Guide to the Gods yi hlamusela yi ku: “Misava yi voniwe tanihi xivandla lexi andlalekeke lexi rhendzeriweke hi mati yo tala lama vitaniwaka Lwandle. Ehansi ka vuandlalo lebyi ku ni Misava yin’wana, misava leyi nga pfuniki nchumu leyi nga ni swimilana swa ntima leswi nga vekiki mihandzu.” Loko leswi swi kumiwe swi ri vunwa, vativi va filosofi va vuhedeni a va fanele ku tikumela leswi va swi vitanaka misava yin’wana. Mutsari Richard Carlyon wa hlamusela: “Ku kumiwe ndhawu leyi faneleke, ehansi ka misava, leyi hlanganaka ni misava leyi hi migodi yo tala.” Namuntlha ha swi tiva leswaku ni lowu i ntsheketo. Ku hava tiko rin’wana kumbe xivandla xo tano lexi nga kona.

Ku hambana ni mintsheketo ya vanhu va khale, Bibele a yi vuli leswaku misava yi andlalekile. Ematshan’wini ya sweswo, yi vula ntiyiso wa sayense wa leswaku i xirhendzevutana lexi nge mpfhukeni. (Yobo 26:7; Esaya 40:22) Ku vuriwa yini hi tinhlamuselo tin’wana ta xivumbeko xa misava leti nga kona eBibeleni? Xana i ntsheketo, kumbe xana swa koteka ku vona swiendlakalo swa Bibele hi mianakanyo hi ndlela leyi nga yona loko u endzela Egipta ra namuntlha, ku katsa ni Nhlonhle ya Sinayi, na Israyele wa manguva lawa?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 3]

“Hi yena l’a ṭhameke mpfhukeni e henhla ka širenḍev̌utana ša misav̌a.”—Esaya 40:22

“Ši lengeleta misav̌a e henhla ka hav̌a.”—Yobo 26:7