Xana U Na Ripfumelo Ro Fana Ni Ra Eliya?

VANHU namuntlha va tekela ripfumelo ehansi. Tintlharhi ti hlekula vukona bya Xikwembu. Vakanganyisi va vukhongeri va vungunya Xikwembu. Nakambe misava yi endla onge hi loko Xikwembu xi nga ri nchumu. Ku nga khathariseki leswaku malangutelo lawa ya chavisa munhu kumbe ku n’wi heta matimba kumbe ku n’wi vangela ku va ni rivengo, emhakeni yin’wana ni yin’wana vuyelo hi lebyi fanaka: Ripfumelo ra yena ri onhakile. A swi hlamarisi leswi muapostola Pawulo a vulaka leswaku ku pfumala ripfumelo i “vudyoho lebyi hatlaka ku hi namarhela!”—Vaheveru 12:1.

Kumbexana hi yona mhaka leyi Pawulo a vuleke leswaku hi yisa nyingiso wa hina eka vutomi bya vavanuna ni vavasati va ripfumelo leri tiyeke. (Vaheveru, ndzima 11) Swikombiso swo tano swi nga hi susumeta ni ku tiyisa ripfumelo ra hina. Hi xikombiso, a hi xiyeni muprofeta Eliya, hi languta ntsena eka xiphemu xo sungula xa ntirho-vutomi wa yena wo leha ni lowu teleke wa vuprofeta. U hanye enkarhini wa ku fuma ka Hosi Akabu ni nsati wa yena wa muhedeni, Nkosikazi Yezabele, enkarhini lowu ripfumelo eka Xikwembu xa ntiyiso a ri ri ehansi, tanihi sweswi.

Mimfumo Leyo Biha Ya Tinyimba Ta Khume

Vona ndlela leyi a yi fana ha yona! Akabu a a ri hosi ya vunkombo eka Mimfumo ya tinyimba ta khume ta Israyele. Hambi leswi vafumi va tsevu lava a va ri emahlweni ka yena a va bihile, Akabu a a tlula mpimo. A nga susumetelanga tiko eka vugandzeri byo biha bya rhole ntsena kambe u teke Yezabele, hosana ya tiko rimbe loyi a hlohloteleke xivumbeko xa matimba xa vugandzeri bya Baal xikwembu xa mavunwa, ku tlula leswi tiko ri tshameke ri xi tivisa xiswona.—1 Tihosi 16:30-33.

Yezabele a a tinyiketele eka Baal ku sukela evuhlangini. Tata wa yena Eti-Baali, muprista wa Asitorexe (nsati wa Baal), u dlaye van’wana leswaku a ta kota ku va hosi ya Sidoni, mfumo lowu nga en’walungwini wa Israyele. Yezabele u kucetele nuna wa yena la tsaneke emahanyelweni leswaku a simeka vugandzeri bya Baal eIsrayele. Ku nga ri khale, a a ku ri ni vaprofeta va 450 va xikwembu xexo xa mavunwa ni vaprofeta va 400 va xikwembu-kati Axere etikweni, hinkwavo va dyela etafuleni ra vuhosi. Vona ndlela leyi xivumbeko xa vugandzeri bya vona a xi nyenyetsa ha yona emahlweni ka Xikwembu xa ntiyiso, Yehova! Mimfungho ya vugandzeri lebyi yimeriweke hi xirho xa xinuna xa mbeleko, swivumbeko swa ntswalo, tinghwavava ta tempele, (ta xinuna ni ta xisati), hambi ku ri ku gandzela hi vana—hinkwaswo sweswo a ku ri swivumbeko leswi kombisaka vukhongeri lebyi byo biha. Hi nseketelo wa Akabu, byi hangalake handle ko siveriwa eka mfumo hinkwawo.

Vunyingi bya Vaisrayele va rivale Yehova, Muvumbi wa misava ni ndzhendzheleko wa mati ya yona. Eka vona, a ku ri Baal loyi a katekiseke tiko hi mpfula eku heleni ka nguva ya dyandza. Lembe rin’wana ni rin’wana a a va langutele hi ntshembo eka ‘Mutisi loyi wa Mapapa,’ loyi a vuriwaka xikwembu xa ku veleka ni nguva ya mpfula, ku herisa dyandza. Lembe na lembe, ku te mpfula. Lembe na lembe, Baal u kume hakelo.

Eliya A Tivisa Ta Dyandza

Swi vonaka onge a ku ri endzhaku ka nkarhi wo leha, wa nguva ya ximumu leyi nga riki na mpfula—loko vanhu va sungule ku langutela Baal leswaku a va nyika timpfula ta vutomi—Eliya a humelela.a U humelela eka rhekhodo ya Bibele hi xihatla. Hi byeriwa switsongo hi vutomi bya yena, kambe a hi byeriwi nchumu hi vatswari va yena. Kambe ku hambana ni rihati, Eliya a a nga ri xikombiso xa ku ta ka mpfula. U tivise Akabu a ku: “Yehova, Šikwembu ša Israel, loyi nḍi yimaka e mahlweni ka yena, wa hanya! Malembe lawa ku nga ka ku nga v̌i na mpfula ni mbera, loko ku nga ri hi rito ra mina.”—1 Tihosi 17:1.

Anakaya wanuna loyi, a ambale nguvu ya yena leyi nga nyawuriki ya voya. U tshama eswitsungeni leswi omeke swa Giliyadi, a nga ha va a kulele exikarhi ka varisi vo titsongahata va mintlhambi. U yima emahlweni ka hosi ya matimba Akabu, kumbexana kona kwala ndlwini ya yena yo hlawuleka ya vuhosi, ni yindlu ya yena leyi dumeke ya timhondzo ta ndlopfu yi sasekisiwe hi ndlela leyi nga tolovelekangiki ni swifaniso swo saseka leswi yimisiweke. Kwalaho, emutini lowu tiyisiweke wa Samariya, laha vugandzeri bya Yehova a ku sele kantsongo byi rivariwa hi laha ku heleleke, u byela Akabu leswaku xikwembu lexi xa yena, Baal, a xi na matimba, a xi pfuni nchumu. Eka lembe leri ni lama nga ta landzela, Eliya u twarisa leswaku a ku nge vi ni mpfula kumbe mberha!

Xana a a ri kuma kwihi ripfumelo ro tano? Xana a a nga chavi, ku yima emahlweni ka hosi leyi yo biha leyi gwineheke? Kumbexana. Endzhaku ka malembe ya gidi, Yakobo makwavo wa Yesu hi tatana wa hi tiyisekisa leswaku Eliya a a ku ri “munhu ku fana na hina.” (Yakobo 5:17) Kambe xiya marito ya Eliya: “Yehova Šikwembu ša Israel, loyi nḍi yimaka e mahlweni ka yena, wa hanya!” Eliya u swi xiyile leswaku tanihi nandza wa Yehova a a yime emahlweni ka xiluvelo lexikulu ku tlula xa Akabu—xiluvelo xa Hosi Leyikulu ya vuako hinkwabyo! A a ri muyimeri, xitirho xa xiluvelo xexo. A ri ni langutelo rero, a a ta chava yini eka Akabu, hosi leyi nga pfuniki nchumu leyi lahlekeriweke hi mikateko ya Yehova?

A swi kanakanisi leswaku Yehova a ri wa xiviri eka Eliya. Handle ko kanakana muprofeta a dyondzile hi rhekhodo ya ku tirhisana ka Xikwembu ni vanhu va xona. Yehova u tsundzuxe Vayuda leswaku u ta va xupula hi dyandza ni ndlala loko va hundzukela eku gandzeleni ka swikwembu swa mavunwa. (Deuteronoma 11:16, 17) Hi ku tshemba leswaku Yehova minkarhi hinkwayo u hetisisa rito ra yena, Eliya “ú khongerile hi ku hiseka leswaku mpfula yi nga ni.”—Yakobo 5:17.

Ripfumelo Ri Kombisiwile Hi Ku Landzela Nkongomiso

Hambi swi ri tano, xitiviso xa Eliya xi n’wi nghenise ekhombyeni. A ku ri nkarhi wa leswaku a kombisa xivumbeko xin’wana xa ripfumelo ra yena. Leswaku a hanya, a fanele a tshembeka eku landzeleni ka swileriso swa Yehova: “Suka u famba e tlhelo ra v̌uša, u ya tumbela e šinambyaneni ša Kerit le’ši nge mahlweni ka Yordan. U ta nwa mati ya šinambyana; nḍi lerisile mawukuwuku ku ku phamela kona.”—1 Tihosi 17:3, 4.

Hi ku hatlisa Eliya u pfumerile. Loko a lava ku pona dyandza ni ndlala leyi weleke tiko ra yena, a a fanele ku titshega hi swakudya leswi Yehova a n’wi endleleke swona. Leswi a swi nga olovi. A swi vula ku tumbela, a hanya a ri yexe nkarhi wo leha. A swi vula ku dya nyama ni xinkwa leswi a a swi tisiwa hi mawukuwuku—swinyanyana leswi a swi dya nyama leyi feke a swi langutiwa swi nga tenganga hi Nawu wa Muxe—ni ku tshembela eka Yehova leswaku nyama yo tano a ku nga ri nyama leyi feke kambe hi leyi dlayiweke hi ku ya hi nawu. Masingita lawa ma vonaka ma nga tshembisi eka vadyondzi van’wana va Bibele lerova va ringanyeta leswaku rito ro sungula laha ri fanele ri vula “Maaraba” ku nga ri “mawukuwuku.” Kambe mawukuwuku a ku ri nhlawulo lowunene. A ku nga ri na munhu la ta ehleketa leswaku xinyanyana lexi xo soleka, lexi nga tengangiki lexi hahelaka emananga ni mahlanhla ya xona ya swakudya hakunene a xi phamela Eliya loyi Akabu na Yezabele a va n’wi lava emimfun’weni hinkwayo!—1 Tihosi 18:3, 4, 10.

Tanihi leswi dyandza ri tinyikeke matimba, Eliya a nga ha va a karhateke ngopfu hi mphakelo wa yena wa mati exinkobyanini xa Keriti. Swinkobyana swo tala swa Israyele swi omile hi nkarhi wa dyandza, naswona “loko ku hunḍe masiku,” ni lexi xi omile. Xana wa xi anakanya xiyimo xa Eliya loko mati ma sungula ku kala naswona madamu ma phya siku rin’wana ni rin’wana? Entiyisweni, u fanele a tivutisile leswaku a ku ta humelela yini loko mati ma herile. Hambi swi ri tano, hi ripfumelo Eliya u tshamile. Yehova u n’wi nyike swiletelo swin’wana xinkobyana xi nga si oma. Muprofeta u byeriwe ku ya eSarepta. Kwalaho a a ta kuma swakudya ekaya ra noni.—1 Tihosi 17:7-9.

Sarepta! Doroba rolero ri le mutini wa Sidoni, laha Yezabele a humaka kona ni laha tata wa yena a a fuma kona tanihi hosi! Xana ku ta va ku hlayisekile? Eliya a nga ha va a tivutisile. Kambe “a suka a famba.”—1 Tihosi 17:10.

Yehova U Nyikela Swakudya Ni Vutomi

Ku nga ri khale ku yingisa ka yena ku hakeriwile. U hlangane ni noni hi laha swi vhumbiweke ha kona, naswona u yi kume yi ri ni ripfumelo leri hambaneke ni ra vanhu va ka vona. Noni leyi ya xisiwana a yo va ni mapa ni mafurha yo ringana ku endla swakudya swo hetelela swa yona ni xifanyetana xa yona. Hambi swi ri tano, hambi leswi a a yi pfumala swinene, a a yi swi rhandza ku endlela Eliya swakudya ku sungula, yi tshembele eka xitshembiso xa yena xa leswaku Yehova u ta tata nghotsa ya yena ya mafurha ni ya mapa loko ku ri ni xilaveko. A swi hlamarisi leswi Yesu Kriste a tsundzukeke xifaniso xa ripfumelo ra noni leyi loko a paluxa Vaisrayele vo pfumala ripfumelo va siku ra yena!—1 Tihosi 17:13-16; Luka 4:25, 26.

Hambi swi ri tano, ku nga khathariseki singita leri, ripfumelo ra noni ni ra Eliya ku nga ri khale a ri ta va endzingweni lowukulu. Xikan’we-kan’we n’wana wa yena u file. Hi ku va yi karhatekile, noni leyi a yi ehleketa leswaku khombo leri ro chavisa ri endleka hikwalaho ka Eliya, “munhu wa Šikwembu [xa ntiyiso].” Yi tivutisile loko swi ri leswaku yi xupuleriwa xidyoho lexi hundzeke. Kambe Eliya u teke n’wana la feke emavokweni ya yona kutani a n’wi yisa ekamareni ra le henhla. U swi tivile leswaku Yehova a nga nyika leswi tlulaka mphakelo. Yehova hi yexe i xihlovo xa vutomi! Kutani Eliya u khongerile hi ku chivirika na hi ku phindha-phindha leswaku vutomi bya n’wana byi vuya.

Eliya a nga ri wo sungula ku va ni ripfumelo eka ku pfuxiwa ka vafi, kambe eka rhekhodo ya Bibele, hi yena wo sungula la tirhisiweke leswaku a ku endla. N’wana “a hanya”! Ntsako wa mana wa yena wu fanele wu ve xivono lexi tsakisaka loko Eliya a n’wi tisele n’wana wa yena, kutani hi marito yo olova a ku: “V̌ona, ṅwana wa wena wa hanya.” Handle ko kanakana, yi ri karhi yi rila, yi te: “Šesi nḍi tiv̌a leŝaku u munhu wa Šikwembu, ni leŝaku rito ra Yehova le’ri nge noṅwini wa wena ri tiyile.”—1 Tihosi 17:17-24.

‘Yehova I Xikwembu Xa Mina’

Vona ndlela leyi swi tsakisaka ni ku fanela ha yona, leswi vito ra Eliya ri vulaka leswaku ‘Yehova i Xikwembu xa mina’! Hi nkarhi wa dyandza ni ndlala, Yehova u n’wi nyike swakudya ni swakunwa; hi nkarhi wa xivundza, Yehova u n’wi nyike nkongomiso; hi nkarhi wa rifu, Yehova u n’wi tirhise ku tlherisela vutomi. Naswona swi tikomba onge minkarhi hinkwayo Eliya a fanele ku kombisa ripfumelo ra yena eka Xikwembu xa yena—hi ku tshembela eka xona leswaku a endla, hi ku landzela swileriso swa xona, hi ku titshega ha xona leswaku a kwetsimisa vito ra xona—u hakeriwe hi swivangelo swo tala swo pfumela eka Yehova. Xikombiso lexi xi ve ntiyiso tanihi leswi a hambeta a amukela swiavelo swo nonon’hwa hambi ku ri leswi chavisaka swi huma eka Xikwembu xa yena, Yehova; entiyisweni, mahlori man’wana ya yena yo tala a ma ha ta landzela.—Vona 1 Tihosi, ndzima 18.

Swa fana swinene ni malandza ya Yehova namuntlha. Hi nga ka hi nga phameriwi hi hlori kumbe ku tirhisiwa ku pfuxa; leyi a hi yona nguva ya masingita yo tano. Hambi swi ri tano, Yehova hi yexe a nga cincanga nchumu ku sukela esikwini ra Eliya.—1 Vakorinto 13:8; Yakobo 1:17.

Na hina hi nga amukela swiavelo leswi nonon’hwaka, ni tinsimu leti nonon’hwaka ni leti chavisaka ku ti fikelela hi rungula ra hina leri humaka eka Xikwembu. Hi nga ha hlangavetana ni ku xanisiwa. Hi nga ha va ni ndlala. Kambe eka vanhu va yena ni le ka nhlengeletano hinkwayo, Yehova hi ku phinda-phindha u kombise leswaku wa ha kongomisa ni ku hlayisa malandza ya yena. Wa ha va nyika matimba yo rhwala ntirho wun’wana ni wun’wana lowu a va nyikaka wona. Naswona wa ha va pfuna ku tiyisela miringo yihi ni yihi leyi yi va fikelaka eka misava leyi yo biha.—Psalma 55:22.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Xana wena tanihi Eliya, u na rona ripfumelo ra leswaku Yehova u ta khathalela swilaveko swa malandza ya yena?