MATIKO NI VANHU

Ku Endzela Tiko Ra Ireland

Mepe wa Riphabliki ra Ireland na Ireland-n’walungu

TIKO leri vuriwaka Emerald Isle ri vumbiwa hi matiko mambirhi: lerikulu ra kona i Riphabliki ra Ireland leri tiyimeleke kasi leritsongo i Ireland N’walungu leri nga xiphemu xa tiko ra United Kingdom.

Tiko ra Ireland ri vitaniwa Emerald Isle hikwalaho ka leswi ku naka mpfula yo tala leyi endlaka leswaku tiko rero ri va ra rihlaza swinene. Mativa ni milambu yo saseka swin’we ni tindhawu leti tlakukeke ta le ribuweni ni swintshabyana swi endla leswaku tiko rero ri saseka swinene.

Vanhu va le Ireland va xanisekile swinene. Hi xikombiso, vanhu van’wana va vula leswaku ku sukela kwalomu ka 1845 ku ya eka 1851, vanhu va kwalomu ka miliyoni va dlayiwe hi ndlala ni mavabyi loko ntungu lowu vuriwaka blight wu hlasele swimilana swa mazambhana. Vanhu vo tala va rhurhele ematikweni yo tanihi Australia, Britain, Canada, na United States leswaku va balekela vusweti byebyo. Namuntlha, vanhu va kwalomu ka 35 wa timiliyoni va le Amerika va vula leswaku vakokwa wa vona va huma eIreland.

Vanhu va le Ireland va tiviwa hi ku va ni rirhandzu ni malwandla. Vuhungasi lebyi rhandziwaka byi katsa ku khandziya tihanci, mintlango ya mintlawa yo tanihi cricket, rugby, bolo ya milenge ni Gaelic football (leyi fanaka ni bolo ya milenge). Vanhu va xisati va rhandza ngopfu ntlango lowu vuriwaka camogie lowu fanaka ni lowu vuriwaka hockey.

Nakambe vanhu va tiko leri va rhandza mabulo ni vuyimbeleri. Ncino wa le Ireland wu dumile emisaveni hinkwayo. Loko va cina, xiphemu xa le henhla xa miri a xi tshukunyuki kambe va cinisa ntsena milenge.

Ntlawa wa vayimbeleri wa le Ireland — Ntlawa wa swiyimbeleri wa Ireland

Ku hundze malembe ya dzana ku ri ni Timbhoni ta Yehovha eIreland. Sweswi ku ni Timbhoni to tlula 6 000 leti tshamaka kwalaho naswona ti dyondzisa vanhu Bibele hi ku hiseka.

1. Celtic harp; 2. bagpipes ya le Ireland; 3. fiddle; 4. accordion; 5. tin whistle; 6. bodhran (drum) — Eka vuyimbeleri bya ndhavuko bya le Ireland ku tirhisiwa swichayachayana swo tanihi leswi nga laha hansi, ku suka eximatsini ku ya exineneni: *Celtic harp, bagpipes* ya le Ireland, *fiddle, accordion, tin whistle* ni *bodhran* (drum)

XANA A WU SWI TIVA?

Buloho Lerikulu leri nga eribuweni leri nga en’walungwini wa Ireland, ri ni magidi ya maribye ya ntima lama vangiweke hi vholkheno leyi tshameke yi buluka khale.