Nkatsakanyo Wa Tiko Ra Sierra Leone Na Guinea

Matiko ya kona Matiko hamambirhi ma ni nhlangasi eribuweni, makhwati, timbala-ntshava leti nga ni swibyariwa swo karhi swin’we ni tintshava to leha. Tiko ra Guinea hi rona ri nga ni milambu yinharhu leyikulu eAfrika Vupela-dyambu, ku nga nambu wa Gambia, Niger na Senegal.

Vanhu va kona Vamende ni Vatemne hi vona vanhu vo tala eka tinxaka ta 18 ta vanhu lava davukaka eSierra Leone. Vakrio, ku nga vatukulu va Vantima lava a va ri mahlonga lama ntshunxiweke, vo tala va vona va tshama eFreetown. Tiko ra Guinea ri ni vanhu va tinxaka to tlula 30, laha vo tala va vona ku nga Vafulani, Vamandingo ni Vasusu.a

Vukhongeri Vanhu va le Sierra Leone va kwalomu ka 60 wa tiphesente i Mamoslem; kasi eka lava 20 wa tiphesente lava saleke, vo tala va vona va tivula Vakreste. Vanhu va kwalomu ka 90 wa tiphesente va le Guinea i Mamoslem. Ematikweni lawa hamambirhi, vo tala va tlhela va katseka eka mikhuva ya ku phahla.

Tindzimi ta kona Rixaka ha rin’we ra le Sierra Leone ri ni ririmi ra rona. Kasi ku ni Xikrio—ku nga ririmi leri pfanganisaka Xinghezi, tindzimi ta le Yuropa ni ta laha Afrika. Ririmi ra ximfumo ra le Guinea i Xifurwa. Vanhu va kwalomu ka 60 wa tiphesente eka tiko ha rin’we a va swi koti ku hlaya ni ku tsala.

Ndlela yo tihanyisa Vanhu vo tala va hanya hi ku rima. Kwalomu ka hafu ya mali leyi tiko ra Sierra Leone ri yi kumaka hi ku xavisela matiko man’wana swilo, ri yi kuma eka dayimani. Tiko ra Guinea hi rona leri nga ni misava leyi nga ni aluminiyamu yo tala emisaveni hinkwayo.

Swakudya swa kona Xivulwa lexi tolovelekeke lexi vanhu va xi vulaka hi lexi nge, “Loko ndzi nga si dya rhayisi, swi fana niloko ndzi nga si dya nchumu!” Fufu, ku nga vuswa lebyi endliweke hi ntsumbula, bya namarhela, hakanyingi byi xeviwa hi nyama, mandhandha kumbe murhu wo dzungelanyana.

Maxelo Ka hisa ku tlhela ku va ni rimoyana ro tsakama eribuweni. Ku horile etindhawini leti tlakukeke. Loko timpfula ti hundzile, ku ni bubutsa leri nga ni ritshuri ni moya wo hisa wa le Sahara lowu hungaka masiku yo hlayanyana, wu endla leswaku ku titimela naswona ku va ni ritshuri.