A bhuku ga Joba gi nga ku vhuna loku u xaniseka

1-2. Hikuyini zvi nga zvinene a ku hi lera a bhuku ga Joba?

U TSHUKA u lera bhuku ga Joba zvezvanyana? Hambu lezvi gi tsalilweko ka 3500 wa malembe ma hundzileko, a vanhu vo tala va ha simama ku wona bhuku legi kota gin’we ga mabhuku ya lisima nguvhu ma tsalilweko. A vanhu vo tala va dzundza a mutsali wa bhuku legi hi lezvi a nga tirisa magezu yo olova ku ma zwisisa, kanilezvi na ma hi yo saseka ni ya ntamu. Hambu lezvi ku nga Mosi a nga tsala a bhuku legi, a Mutumbuluxi wa gona hi Jehovha Nungungulu. — 2 Tim. 3:16.

² A bhuku ga Joba gi maha cipandze ca lisima nguvhu lomu ka Bhibhiliya. Hikuyini? Hakuva gi hi vhuna ku zwisisa a mhaka ya lisima yi khumbako a zvivangwa zvontlhe zvi pimisako, ku nga kubasisiwa ka vito ga Jehovha. Gi tlhela gi hi gondzisa a matshamela yo hlamalisa ya Jehovha, yo kota lirandzo lakwe, wutlhari, kululama ni ntamu. Hi cikombiso, a bhuku ga Joba gi kumbuka Jehovha kota “wa Ntamu Wontlhe” a 31 wa makhati, a ku hundza Mitsalo yontlhe loku yi patsiwa. A bhuku ga Joba gi tlhela gi hlamula zviwutiso zvo tala zva wutomi, zvo kota ciwutiso leci ca ha simamako ku karata vanhu vo tala, caku: Hikuyini Nungungulu a vhumelelako ku a vanhu va xaniseka?

3. Hi nga vhunekisa kuyini hi ku gondza bhuku ga Joba?

³ A ku khwatsi hi lezvi loku hi hi le hehla ka citsunga hi nga zvi wonako khwatsi lezvi zvi nga lomu matlhelweni ka hina, a bhuku ga Joba gi hi vhuna a ku wona a zvikarato zva wutomi hi mawonela man’wani, ku nga mawonela ya Jehovha. A hi woneni lezvi a bhuku ga Joba gi nga hi vhunisako zvona a cikhati leci hi xanisekako. Hi ta wona lezvi a vaIzrayeli va vhunekisileko zvona hi matimu ya Joba ni lezvi hinawu hi nga vhunekisako zvona hi wona nyamutlha. Hi ta tlhela hi wona lezvi hi nga ma tirisisako zvona a matimu lawo ya Bhibhiliya kasi ku vhuna van’wani.

NUNGUNGULU A VHUMELELA KU JOBA A XANISEKA

4. Joba i wa hambanisile kuyini ni vaIzrayeli lava va nga hi Gibhite?

⁴ Ka cikhati leci a vaIzrayeli va nga kari va xaniseka kota tikhumbi Gibhite, le tikweni ga Uzi ku wa hanya wanuna wa ku hi Joba; zvi wonekisa ku khwatsi Uzi i kumeka ka wutshamu go kari cikari ka mutsuwuka-gambo wa Tiko gi Tsumbisilweko ni n’walungu wa Arábia. A kuhambana ni vaIzrayeli lava va nga sangula ku khozela zvifananiso le Gibhite, Joba i wa khozela Jehovha hi kutsumbeka. (Jox. 24:14; Ezek. 20:8) Xungetano hi Joba, Jehovha i wulile lezvi: “I hava wo fana naye laha misaveni.”a (Joba 1:8) Joba i wa ganyile nguvhu niku i wa hi ni nduma ya hombe — ya ku hundza ni wihi munhu wa le Mutsuwuka-gambo. (Joba 1:3) Hi nga alakanyela lezvi Sathani a nga swirekisa zvona hi ku wona a wanuna loye wo ganya ni wa nduma na a tirela Jehovha hi kutsumbeka!

5. Hikuyini Jehovha a nga vhumelela ku Joba a xaniseka? (Joba 1:20-22; 2:9, 10)

⁵ Sathani i lumbetile Joba a ku i wa ta fularela wukhozeli ga lisine loku a xaniseka. (Joba 1:7-11; 2:2-5) Hambu lezvi Jehovha a nga mu randza nguvhu Joba, a zvilo zvo tshisa lezvi Sathani a nga lumbeta Joba zvi vhuxile mhaka ya lisima nguvhu, hikwalaho, Jehovha i no vhumelela ku Sathani a komba ku lezvi a nga wula lisine kutani mawunwa. (Joba 1:12-19; 2:6-8) Sathani i no phanga zvifuyo zva Joba, a daya vana vakwe va 10 a tlhela a maha lezvaku a babya hi zvidlayi zva makulakula zva bayisela ga cima, kusukela hlokweni kala minengeni. Hambu lezvi Sathani a nga mu ringa hi zvikarato lezvo zvontlhe, i no zeta, Joba i simamile a tsumbekile. (Lera Joba 1:20-22; 2:9, 10.) Hi kufamba ka cikhati, Jehovha i no hanyisa Joba, a mu nyika titshomba to tala ni ku vhuxa wudzundzo gakwe; i no mu nyika vana van’wani va 10 kambe. Ahandle ka lezvo, hi ndlela yo hlamalisa i no mu engetelela 140 wa malembe ya kuhanya, hikwalaho, i no hanya aza a wona pswalo wakwe kala ka cizukulwana ca wumune. (Joba 42:10-13, 16) Makunu, zvini lezvi a malandza ya kale ya Nungungulu ma gondzileko ka matimu ya Joba? Hina ke, zvini hi nga gondzako ka wona?

6. Kuzvilava a vaIzrayeli va vhunekisile kuyini hi ku tiva cigelo ca ku Nungungulu a vhumelela kuxaniseka? (Wona ni mufota.)

⁶ Lezvi a vaIzrayeli va nga vhunekisa zvona. A vaIzrayeli va wa ngagi gi relela le Gibhite. Hi cikombiso, Joxuwa na Kalebhi va hanyile wuswa gabye gontlhe na va hi tikhumbi. Hambu lezvi va nga kala va nga hi na nandzu, va no pepetseka 40 wa malembe lomu ciwuleni. Loku ku hi ku a vaIzrayeli va ma tivile a matimu ma wulawulako hi zviringo zva Joba ni magumo ya wutomi gakwe, handle ko kanakana zvi va vhunile nguvhu, vona ni zvizukulwana zvabye zvi nga hata, a ku zwisisa ku himani hakunene a vangako kuxaniseka. A cin’wani kambe, va zvi zwisisile khwatsi kambe a ku hikuyini Nungungulu a vhumelelako kuxaniseka ni lezvi a va nyikisako zvona lisima a vanhu vo tsumbeka ni va kukholwa.

7-8. A bhuku ga Joba gi nga va vhunisa kuyini lava va xanisekako? Hlawutela tshango go kari.

⁷ Lezvi hi nga vhunekisako zvona. A ya hava hi ku a kutala ka vanhu nyamutlha va mbhelelwa hi kukholwa ka Nungungulu hi kota ya lezvi va kalako va nga zvi zwisisi ku hikuyini a vanhu va vanene va humelelwako hi zvilo zva kubiha. Wona cikombiso ca Júliab wa le Ruanda. Na a ha hi n’wanana i wa kholwa ka Nungungulu. Kanilezvi a cikomu ci no hundzuluka ci rima hi mbhinyi. A vapswali vakwe va no tlhatlha wukati. Hikwalaho, a mamani wakwe i no chadha ni mun’wani wanuna loyi a nga mu gisa khayikhayi Júlia. Na a hi tangeni ya ku sangula ku ti tshotshota i no pfinyiwa hi wanuna. Júlia i noya chichini, kanilezvi a nga ku kumangi a kutiyisiwa loku a nga ku lava. Andzhako ka cikhati, Júlia i no mu tsalela papilo Nungungulu, aku: “Nungungulu, ndzi khongele ka wena, ndzi zamile ku maha zvazvinene kanilezvi u ndzi tlhelisele wunene hi zvakubiha. Makunu ndza ku tsika, zvezvi ndzi lava ku maha ni cihi ci to ndzi maha ndzi tsaka.” Hi rila ni vanhu vo fana na Júlia, lava va kholwisilweko ku Nungungulu hi yena a va vangelako kuxaniseka!

⁸ Hambulezvo, a matimu ma nga ka Joba ma hi gondzisa ku a hi Nungungulu a hi vangelako kuxaniseka, kanilezvi hi Sathani! Hi gondza kambe lezvaku a cikhati leci a vanhu va xanisekako, a hi faneli ku alakanya ku va no maha zvilo zvokari zvo biha. A Bhibhiliya gi hi byela ku “a cikhati ni zvilo zva citshuketi” zvi nga khumba ni wihi ka ni cihi cikhati. (Mutsh. 9:11; Joba 4:1, 8) Hi tlhela hi gondza ku loku hi timisela zviringo hi kutsumbeka, hi vhunetela Jehovha a ku hlamula zviruko zva Sathani ni ku yimela a wumunhu Gakwe. (Joba 2:3; Mav. 27:11) A ho ku bonga hi lezvi hi gondzako a zvilo lezvo lomu ka Bhibhiliya, hakuva zvi hi vhuna ku tiva cigelo ca lisine ca ku hina ni maxaka ya hina hi xaniseka. Hi ndzhako ka cikhati, Júlia i no gondza Bhibhiliya ni Vakustumunyu va Jehovha niku i no zwisisa ku a hi Nungungulu a nga kari a vanga zvikarato zvakwe. I te: “Ndzi no khongela kambe ka Nungungulu na zvi sukela mbilwini. Ndzi no byela Jehovha ndziku a cikhati leci ndzi ngaku ndza ku tsika, a hi lezvaku ndzi wo ku tsika futsi. Ndzi wulile lezvo hi ku ndzi wa nga mu tivi khwatsi. Zvezvi ndza zvi zwisisa ku Jehovha wa ndzi randza. Makunu ndzi tsakile nguvhu.” A ho ku bonga hi ku tiva ku hikuyini Nungungulu a vhumelelako kuxaniseka! Makunu a hi woneni lezvi a matimu ya Joba ma nga hi vhunisako zvona hina wutsumbu a cikhati leci hi kumanako ni zviringo.

LEZVI A MATIMU YA JOBA MA HI VHUNISAKO ZVONA KU TIMISELA

9. U nga ci tlhamuselisa kuyini a ciyimo ca Joba na a tshamile laha khumeni? (Jakobe 5:11)

⁹ Hi nga zama ku alakanyela Joba na a tshamile yece laha khumeni, a miri wontlhe na wu tele hi zvidlayi a tlhela a ku zoo hi kuzwa kubayisa. A nyama yakwe yi wa timile hi kota ya mababyi lawo a tlhela a wondza nguvhu. Joba i wa nga ha hi na ntamu wa ku maha nchumu, i wo kota ku ti halela hi zvirengele ni ku khala hi kuzwa kubayisa. Kanilezvi hambu lezvi Joba a nga kari a xaniseka a hi ku khwatsi i wo hanya hi ko ku ndzi ta ku yini, kanilezvi i wa tlhela a timisela. (Lera Jakobe 5:11.) Cini ci mu vhunileko ku timisela?

10. Kuzwanana muni ku nga hi kona cikari ka Joba na Jehovha? Tlhamusela.

¹⁰ Joba i no byela Jehovha lezvi a nga ti zwisa zvona. (Joba 10:1, 2; 16:20) Hi cikombiso, a cipimo 3 ci hi byela lezvaku Joba i no khala na a karatekile nguvhu hi kota ya timhango leti ti nga mu humelele, leti a nga phazama a alakanya ku ti wa vangiwa hi Jehovha. Hi ndzhako ka cikhati, laha Joba a nga kari a bhulisana ni vanghana vakwe va vanharu va no tima ku wula ku i wo tsayisiwa hi Nungungulu hi kota ya zviwonho zvakwe, kanilezvi Joba i no ti yimelela a ku i tsumbekile nguvhu. A magezu ya Joba ma komba ku ka cikhati co kari i wa ti wona na a lulamile a ku hundza Nungungulu. (Joba 10:1-3; 32:1, 2; 35:1, 2) Kanilezvi, hi lisine, i vhumele lezvaku laha a nga kari a zama ku ti yimelela aku i tsumbekile, ka zvikhati zvo kari i ‘phuraphurile’. (Joba 6:3, 26) Ka cipimo 31 hi lera ku Joba i te i wa lava ku Nungungulu a mu basisa. (Joba 31:35) Hi lisine, Joba i wo phazama hi ku londza ku Nungungulu a mu byela ku hikuyini a nga kari a xaniseka.

11. Zvini lezvi Jehovha a nga maha hi kota ya lezvi Joba a nga yimelela kutsumbeka kakwe?

¹¹ Loku hi nyima hi ku ntse, hi nga wona lezvaku Joba i wulawulile hi ndlela liyani na Jehovha hakuva i wa hi ni wunghana go tiya na Jehovha ni kutsumba ko tiya ka lezvaku hi ndlela yo kari Nungungulu i wa ta zvi wona ku i tsumbekile. Laha hi kugumesa Jehovha a nga hlamula Joba hi lomu ka mheho, Yena a nga mu tlhamuselangi zvigelo zva kuxaniseka kakwe. Ne a nga konangi Joba hi lezvi a nga solasola kutani hi lezvi a nga wulile ku i wa nga hi na nandzu. Kanilezvi, Jehovha i no gondzisa Joba a ku khwatsi i papayi a gondzisako n’wana wakwe. Niku lego give mahela ga ginene. Kota wuyelo ga kona, Joba i no ti koramisa a vhumela ku i wa nga tivi zvotala, a tlhela a ti sola hi kuva a vhilile ku wulawula. (Joba 31:6; 40:4, 5; 42:1-6) A matimu lawa ma va vhunisile kuyini a vanhu va cikhati ci hundzileko, niku ma nga hi vhunisa kuyini nyamutlha?

12. A vaIzrayeli va vhunekisile kuyini hi matimu ya Joba?

¹² Lezvi a vaIzrayeli va nga vhunekisa zvona. Kuzvilava a vaIzrayeli va zvi tivile lezvi zvi nga humelela Joba. Ehleketa hi cikombiso ca Mosi. Zvi lavile ku a timisela zvikarato zvo tala, kukhunguvanyeka ni ku mbhela ntamu laha a nga kari a maha ntiro wakwe wa ku rangela vaIzrayeli. A kuhambana ni vaIzrayeli vo hluwuka, lava a kutala ka zvikhati va nga vhukela Jehovha, Mosi i tsutsumele ka Jehovha a cikhati leci a nga kumana ni zvikarato. (Ekso. 16:6-8; Mitse. 11:10-14; 14:1-4, 11; 16:41, 49; 17:5) A cin’wani kambe, zvi lavile ku Mosi a timisela a cikhati leci a nga kawukiwa. Hi cikombiso, a cikhati leci a vaIzrayeli va nga hi le Kadhexe, kuzvilava ndzeni ka 40 wa malembe lawa va nga hi ciwuleni, Mosi i no “hatlisela ku wulawula hi minomu yakwe” a tlhela a nga dhumisi a vito ga Jehovha. (Lis. 106:32, 33) Hi kota ya lezvo, Jehovha a nga vhumelelangi ku Mosi a nghena Tikweni gi Tsumbisilweko. (Dhewu. 32:50-52) A cikhati leci Mosi a nga kawukiwa kuzvilava zvi mu bayisile; hambulezvo, i no ti koramisa a vhumela ku kawukiwa. A matimu ya Joba kuzvilava ma vhunile zvizukulwana zvin’wani zva vaIzrayeli a ku timisela zvikarato. A ku ehleketa hi matimu lawa zvi wa ta vhuna vaIzrayeli vo tsumbeka a ku tiva lezvi va nga ti phofulisako zvona ka Jehovha ni ku potsa ku ti yimelela mahlweni kakwe. Ma wa ta tlhela ma va vhuna ku vhumela a kukawuka ka Jehovha hi kutikoramisa.

13. A matimu ya Joba ma nga hi vhunisa kuyini ku timisela? (Mahebheru 10:36)

¹³ Lezvi hi nga vhunekisako zvona. Kota maKristu, hinawu zvi lava ku hi timisela. (Lera Mahebheru 10:36.) Hi cikombiso, a vokari va hina va lwisana ni zvikarato zva lihanyo, kukarateka, zvikarato laha ngangweni, ku felwa hi munhu va mu randzako kutani zvikarato zvin’wani zva hombe. Ka zvikhati zvin’wani, lezvi a van’wani va wulako kutani va mahako zvi nga maha ku a ciyimo ca hina ci karata a ku ci timisela. (Mav. 12:18) Hambulezvo, a bhuku ga Joba gi hi byela lezvaku hi nga byela Jehovha lezvi hi ti zwisako zvona hi le ndzeni, na hi tiyiseka lezvaku i ta hizwa. (1 Joh. 5:14) Jehovha a nga ta hi zangarela, hambu loku ka zvikhati zvo kari lezvi hi wulako zvi zwalisa ku khwatsi ho “phuraphura” a ku fana na Joba. (2 Kro. 16:9; Jak. 1:5) Kuzvilava a nga hi kawuka loku zvi laveka a ku fana ni lezvi a nga maha ka Joba. A bhuku ga Joba gi tlhela gi hi gondzisa lezvi hi nga timiselisako zvona loku hi nyikiwa wusungukati kutani ku kawukiwa hi Mhaka ya Nungungulu, hi hlengeletano yakwe, kutani hi munghana wo buvha. (Mah. 12:5-7) A ku khwatsi hi lezvi Joba a nga ti koramisa a vhumela ku kawukiwa, hinawu ha vhuneka a cikhati leci hi vhumelako a ku lulametiwa. (2 Kor. 13:11) Hi nga wona a zvilo zva lisima hi gondzako ka Joba! Zvezvi a hi bhuleni hi lezvi hi nga ma tirisisako zvona a matimu ya Joba kasi ku vhuna van’wani.

TIRISA BHUKU GA JOBA KASI KU VHUNA VAN’WANI

14. Hi nga mu tlhamuselisa kuyini munhu ntirweni wa kuchumayela a ku hikuyini hi xanisekako?

¹⁴ U tshuka u kumana ni wokari kuchumayeleni a ku wutisa ku hikuyini hi xanisekako? U ci hlamulisile kuyini a ciwutiso leco? Kuzvilava u mu kombile lezvi a Bhibhiliya gi wulako xungetano hi lezvi zvi humeleleko le jardhim ya Edheni. Kuzvilava u sangulile hi ku wula lezvaku Sathani, a moya wa kubiha, i hembele Adhamu na Evha lezvi zvi nga maha ku va hluwukela Nungungulu. (Gen. 3:1-6) Hi kulandzela, kuzvilava u mu byelile lezvaku andzhako ka loku Adhamu na Evha va hluwukele Nungungulu a tiko gi no tala hi kuxaniseka ni kufa. (Rom. 5:12) Hi kugumesa, kuzvilava u mu tlhamusele ku Nungungulu i tsika cikhati ci hundza kasi zvi woneka ku lezvi Sathani a nga wula mawunwa niku i londzowota cikhati leco kasi ku haxiwa mahungu ya manene ya lezvaku cikhatini ci tako a vanhu va ta tlhela vava vo mbhelela. (Kuv. 21:3, 4) Leyi i ndlela ya yinene ya ku vhuna munhu a ku ehleketa hi ciwutiso leco niku yi nga bhindzula.

15. Hi nga gi tirisisa kuyini a bhuku ga Joba kasi ku vhuna munhu a wutisako ku hikuyini hi xanisekako? (Wona ni mifota.)

¹⁵ A ndlela yin’wani hi nga tlhamuselako hi yona vanhu a ku hikuyini hi xanisekako, ku bhula navo xungetano hi Joba. U nga sangula hi ku dzundza munhu loye hi ku ngha a ku mahile ciwutiso ca lisima. Andzhako ka lezvo, mu byele lezvaku Joba, a wanuna wo tsumbeka loyi a xanisekileko nguvhu yenawu i mahile ciwutiso co fana ni leco. I zile a alakanya ku hi ndlela yo kari Nungungulu hi yena a nga kari a mu vangela kuxaniseka. (Joba 7:17-21) Kuzvilava loyi u bhulako naye a nga hlamala nguvhu hi ku tiva ku a ciwutiso cakwe ca kale a vanhu na va maha. Hi kulandzela, u nga mu tlhamusela hi cichavo lezvaku Sathani hi yena a nga kari a mu vangela zvikarato Joba, a hi Nungungulu. Dhiyabho i mahile lezvo kasi ku zama ku komba lezvaku a vanhu va tirela Jehovha hi ku lava ku wuyelwa basi. U nga tlhela u mu byela lezvaku hambu lezvi ka ku Nungungulu a hi yena a nga kari a mu vangela zvikarato Joba, i vhumelele ku zvi humelela, hi ndlela leyo Nungungulu i kombile ku wa tiyiseka ku a vanhu vo tsumbeka va nga zvi kota ku komba lezvaku Sathani muhembi. Hi kugumesa, u nga mu tlhamusela ku hi kufamba ka cikhati Nungungulu i chachazele Joba hi lezvi a nga simama a tsumbekile. Hikwalaho, hi nga chavelela van’wani hi ku va tiyisekisa lezvaku a zvikarato a zvi vangiwi hi Jehovha.

16. Hlawutela tshango gi kombako lezvi a bhuku ga Joba gi nga mu vhunisako zvona munhu a xanisekako.

¹⁶ Wona lezvi a ku gondza bhuku ga Joba zvi mu vhunisileko zvona Mário. Ka siku go kari hi 2021, a makabye wo kari i wa kari a chumayela hi ku tirisa fone. A munhu wo sangula a nga mu fonela kuve Mário. I no mu lerela vhesi ga Bhibhiliya a gumesa a mu tlhamusela lezvaku Nungungulu a nga ingiseli ntsena a mikhongelo ya hina kanilezvi i tlhela a hi nyika kutsumba. Laha a nga mu kombela ku a wula mawonela yakwe, Mário i no mu byela lezvaku a cikhati leci a fone yi nga vitana i wa hi lomu ka ku ma tsalela papilo a maxaka yakwe ga ku ma salisa, hakuva i wa lava ku ti sunga. Hi kulandzela, i te: “Ndza kholwa ka Nungungulu, kanilezvi a mixo leyi ndzi wa ti byela ku Nungungulu i ndzi tsikile.” Ka khati ga wumbiri a nga mu fonela va no bhula hi kuxaniseka ka Joba. Mário i no boha ku lera bhuku gontlhe ga Joba. Hikwalaho, a makabye wa hina i no mu rumelela link ya Wuhundzuluseli ga Misava Yiswa ga Bhibhiliya go Basa. Give gihi wuyelo ga kona? Mário i no vhumela cigondzo ca Bhibhiliya niku i no zvi tsakela nguvhu a ku gondza zvotala hi Nungungulu wa lirandzo loyi a kombisileko kukhatala hi yena.

17. Hikuyini u bongako Jehovha hi kuva a patsile bhuku ga Joba lomu ka Mhaka yakwe yi pimiselweko? (Joba 34:12)

¹⁷ Zva dlunyateka ku a Mhaka ya Nungungulu yi na ni ntamu wa ku vhuna vanhu, a ku patsa ni lava va xanisekako. (Mah. 4:12) A ho ku bonga hi lezvi Jehovha a nga patsa matimu ya Joba lomu ka Mhaka yakwe yi pimiselweko! (Joba 19:23, 24) A bhuku ga Joba gi hi tiyisekisa lezvaku “a co tiya ku Nungungulu a nga mahi zvakubiha”. (Lera Joba 34:12.) Gi tlhela gi hi gondzisa ku hikuyini Nungungulu a vhumelelako kuxaniseka ni lezvi hi nga ku timiselisako zvona. Ahandle ka lezvo, gi hi vhuna kuchavelela lava va xanisekako. Ka ndzima yi landzelako, hi ta wona lezvi a bhuku ga Joba gi nga hi vhunisako zvona ku nyika wusungukati.