Timhaka ta mabhuku ma tako ka Cibhukwana ca Mutlhangano
3-9 KA FEVEREIRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | GENESISI 12-14
“Civhumelwano ci ku khumbako”
(Genesisi 12:1, 2) Makunu Jehovha i te ngalo ka Abrama: Suka tikweni ga n’wina, ni le maxakeni ya wena, ni le ndlwini ya raru wa wena, uya tikweni legi ndzi ta nga ku kombisa gona. 2 Ndzi ta ku maha lixaka la hombe, nDzi ta ku katekisa, ndzi kulisa a vito ga wena; u ta kuva cikatekiso.
it-3155 ¶4
Civhumelwano
Civhumelwano ca Abrahama. Zvi wonekisa ku khwatsi a civhumelwano ca Abrahama ci sangulile ku tira a cikhati leci Abrama (Abrahama) a nga tsemakanya a congo wa Eufrate na aya Khanani. A civhumelwano ca Nayo ci mahilwe ndzhako ka 430 wa malembe andzhako ka ku Abrahama a tsemakanyile a congo wa Eufrate. (Ga 3:17) Jehovha i wa wulawula na Abrahama a cikhati leci a nga hanya le Mezopotamia, le Ure wa maKaldea, na a va byela lezvaku vaya tikweni legi a nga ta va komba. (Mit 7:2, 3; Gen 11:31; 12:1-3) Eksodusi 12:40, 41 (LXX) i hi byela lezvaku kumbheleni ka 430 wa malembe na va tshama tikweni ga Gibhite ni ga Khanani “ka siku galego” ku tlhatlhisilwe Izrayeli a nga hi wukhumbini le Gibhite. A siku va nga tlhatlhiswa hi gona le Gibhite ku wa hi 14 ka Nisani wa 1513 A.E.C.. A siku ga Phasika. (Ek 12:2, 6, 7) Lezvo zvi wa ku khwatsi zvi komba ku Abrahama i tsemakanyile a congo wa Eufrate na a ya Khanani hi 14 ka Nisani wa 1943 A.E.C., zvi te dlunya lezvaku ku vile ka cikhati caleco ci nga sangula ku tira. Nungungulu i lo woneka kambe ka Abrahama andzhako ka loku a yile Khanani aya ka Xekemi, aya andzisa citsumbiso a ku: “Ndzi ta nyika ka pswalo wa wena legi tiko” na ndzi komba ku a civhumelwano leci ci wa yelana ni citsumbiso ci nga mahiwa le Edheni, ni ku tlhela ndzi komba ku a “pswalo” wu wa ta pimanyisa a mitiro ya munhu, lezvo zvi wulako ku a pswalo wu wa tata hi ka lixaka la vanhu. (Gen 12:4-7) Jehovha i lo engetela zvo kari ndzhako ka cikhati, hi kuya hi lezvi zvi wuliwako hi Genesisi 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.
(Genesisi 12:3) Ndzi ta va katekisa lavo va ku katekisako, ndzi mu ruka loye a ku rukatelako; hi ka wena wontlhe matiko ma ta katekiswa.
w89 1/7 3 ¶4
Hikuyini hi faneleko ku tiva lisine xungetano hi Abrahama?
Leci citsumbiso co hlamalisa niku Abrahama i ci zwile ka makhati mambiri kambe hi wutsongwani ga kona. (Genesisi 18:18; 22:18) Kasi ku ci tatisa, Nungungulu wutsumbu i ti yimisele ku vhuxa tihloko ta mingango ti fileko. A wutomi ka lava va to vhuxiwa ku tava makatekwa hakunene, kota lezvi a kutala kabye, loku va vhuka va ta wona a matshamela ya misava kota lezvi yi nga tshamisile zvona a paradhise leyi yi luzilweko hi wanuna wo sangula. Ndzhako ka lezvo va ta gondzisiwa lezvi va nga kumisako zvona a makatekwa ya wutomi ga pindzukelwa — Genesisi 2:8, 9, 15-17; 3:17-23
(Genesisi 13:14-17) Na Jehovha aku ngalo ka Abrama, andzhako ka kuva Loti a hambene naye: Hi nga tlakusa a mahlo ya wena u yima hikwalaho u nga kona, u cuwuka N’walungu ni Dzongeni, ni le Mutsuwuka-gambo ni Muhlwa-gambo; 15 hakuva a tiko gontlhe legi u gi wonako, ndzi ta gi nyika ka wena ni pswalo wa wena kala kupindzuka. 16 Ndzi ta maha a pswalo wa wena kota a tshuri wa misava; loku munhu a zvi kota ku hlaya a tshuri wa misava, a nga hlaya ni pswalo wa wena. 17 Suka u famba u tsemakanya tiko, a kunavalata ka gona ni kuanama ka gona, hakuva hi gona ndzi to ku nyika.
it-2676 ¶1
Nayo
Hi kuya hi matimu, a titlhari to kari ti wa kholwa ku loku munhu a xava a petso i wa fanele ku kombiwa lezvi wu nga tshamisa zvona va tlhela va mu komba a mimbhingano ya wona. Loku a muxavi aku “ndza wu wona” i wo komba lezvaku wa wu vhumela hi kuya hi nayo. A cikhati leci Jehovha a nga tsumbisa ku nyika Abrahama a tiko ga citsumbiso ga le Khanani, a ku sangula i mu byelile lezvaku a cuwuka a mune wa matlhelo ya misava. Abrahama a nga wulangi ku “ndza gi wona” kuzvilava hi ku Nungungulu i wulile lezvaku a Tiko gi Tsumbisilweko i wa ta gi nyika a pswalo wakwe hi ndzhako ka cikhati. (Gen 13:14, 15) Loku lezvi zvi wulilweko zvezvi zvi hi lisine, a tiko ga Izrayeli nga gi nghenile tikweni ga citsumbiso na gi rangelwa hi Joxuwa a cikhati leci Mosi a muyimeli wa ka Izrayeli a nga byeliwa lezvaku a “cuwuka” a tiko. (Deu 3:27, 28; 34:4; ehleketa kambe hi lezvi Sathani a nga nyika Jesu ka Mat 4:8.) A cin’wani cimaho ci nga ni tshamela go fana ci wa hi leci: ku fambafamba cikari ka tiko, kutani ku nghena ka gona na u hi ni kungo ga ku gi teka. (Gen 13:17; 28:13) Ka maphepha ya kale ya petso, a numero ya tisinya yi wa patseka ka mun’we ni mun’wani loyi a nga xava petso. — Ringanisa na Gen 23:17, 18.
Kela titshomba ta moya
(Genesisi 13:8, 9) Abrama aku ngalo ka Loti: Ngha ku nga hi kona maguwa cikari ka mina na wena, ni cikari ka varisi va mina ni varisi va wena, hakuva hi vamakabye. 9 A tiko gontlhe a gi kona mahlweni ka wena ke? Tsawukana na mina; loku uya canjeni ga cibhabha, mina ndzi taya ka canja ga cinene; ni loku uya ka ga cinene, mina ndzi taya ka ga cibhabha.
Lulamisa mazunga hi moya wa liranzo
A man’we ya matimu ya Mitsalo xungetano hi vanhu va Nungungulu va nga lulamisa mhaka yi vhuxako guwa hi ndlela yo rula hi lawa ma kumbukilweko kusanguleni, ma wulawulako hi Loti ni tio wakwe Abrahama. Vontlhe va wa hi ni zvifuyo, niku zvi wonekisa ku khwatsi a varisi vabye va wa bangelana wutshamu go gisela kona. Na a xuva ku mbheta mazunga lawo, Abrahama i lo byela Loti lezvaku a ranga hi yena a hlawula wutshamu ga kuya kona ni ngango wakwe. (Gen. 13:1, 2, 5-9) Hi nga wona a kusaseka ka cikombiso leco! Abrahama i lo hlota kurula, wutshan’wini ga ku rangisa zva yena wutsumbu. Xana ci kona a nga luza hi lezvi a nga kombisa wunene lego? A ku kala ni ku vala! Zvalezvo a nga hambana na Loti, Jehovha i lo tsumbisa Abrahama lezvaku i wa ta mu katekisa nguvhu. (Gen. 13:14-17) Nungungulu a nga ta tshuka a tsika malandza yakwe ma lahlekelwa kala rini hi kota ya ku hanya hi matshinya yakwe ya milayo ni ku lulamisa mazunga hi moya wa lirandzo.
(Genesisi 14:18-20) Melkizedheki a hosi ya le Salema, i lo neha a kuga ni vhinya, i wa hi mupristi wa Nungungulu wa le Hehla-hehla. 19 I lo mu katekisa, aku: A katekiswe Abrama hi Nungungulu a nga Hehla-hehla, a n’winyi wa tilo ni misava. 20 A khesiwe Nungungulu a nga Hehla-hehla, a nga nyikela valala va wena mandleni ya wena. Na Abrama i lo mu nyika zva wukhume ka zvontlhe.
(Mahebheru 7:4-10) Hi nga wonani a kukula ka Melkizedheki, loyi Abrahama, a kokwani wa hina, a nga mu nyika a zva wukhume zva muphango wakwe wa wu nene! 5 Kunene, a vana va Levhi, lava va amukelako a cikhundla ca wupristi, va layiwa hi Nayo lezvaku va teka zva wukhume ka vanhu, va nga vamakabye vabye, hambu lezvi a vanhu lavo va nga pswalo wa Abrahama. 6 Kanilezvi a wanuna loyi, wo kala a nga humi hi ka lixaka labye, i no teka zva wukhume ka Abrahama a tlhela a katekisa loyi a nga hi ni zvitsumbiso. 7 Makunu a zvi na ku kanetiwa lezvaku loyi wa mutsongwani i katekisiwa hi loyi wa hombe. 8 Ka mhaka yo sangula, lava va amukelako zva wukhume vanhu lava va fako, kanilezvi ka mhaka leyi yin’wani, loyi a amukelako zva wukhume hi loyi a Mitsalo yi mu kustumunyelako lezvaku wa hanya. 9 Hikwalaho, ku nga wuliwa lezvaku hambu Levhi, loyi a amukelako zva wukhume, i humesile zva wukhume hi canja ga Abrahama, 10 hakuva Levhi i wa hata hi ka pswalo wa kokwani wakwe a cikhati leci a nga tlhangana na Melkizedheki.
it-3484 ¶3
Mupristi
Melkizedheki hosi ya Salema i wa hi mupristi wa (ko·henʹ) hombe. A Bhibhiliya a gi hi byeli nchumu xungetano hi matimu ya vakokwani vakwe, kupswaliwa kakwe ni kufa kakwe. A wupristi gakwe a gi sukeli ka lixaka lakwe la nyama, niku yena a nga vangi ni munhu a nga tira kota mupristi mahlweni kutani ndzhako kakwe. Melkizedheki i wa hi hosi tlhelo mupristi. A wupristi gakwe gi wa hi ga hombe nguvhu a ku hundza legi ga vaLevhi, hakuva Levhi i hakhele zva wukhume ka Melkizedheki niku i katekisilwe hi yena. (Gen 14:18-20; Mah 7:4-10) Hikwalaho Melkizedheki i wa fanekisela Jesu Kristu, a “mupristi kala kupindzuka hi tshamela ga Melkizedheki”. — Mah 7:17.
10-16 KA FEVEREIRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | GENESISI 15-17
“Hikuyini Jehovha a nga cica vito ga Abrama na Sarai?”
(Genesisi 17:1) Laha Abrama a nga hi ni 99 wa malembe, Jehovha i lo woneka ka Abrama, aku ngalo kakwe: Hi mina Nungungulu wa Ntamu wontlhe; famba mahlweni ka mina na u longamile.
it-2101
Nandzu, kuva ni nandzu
Hi tlhelo gin’wani, a ndlela leyi a vanhu va mahako ha yona zvilo ka zvikhati zvin’wani va goha. A ciwonho ni kuphazama i nchachazelo wu kumiwako hi vanhu vontlhe hi kota ya Adhamu. (Rom 5:12; Lis 51:5) Kanilezvi Jehovha, yena wutsumbu “wa tiva lezvi hi nga wumbiswa zvona, wa alakanya lezvaku hina hi ntshuri,” niku i na ni tipswalo. (Lis 103:13, 14) Yena i wonile Nowa kota wo tsumbeka ni wo ingisa “a nga hi na nandzu cikhatini cakwe.” (Gen 6:9) I layile Abrahama, “famba mahlweni ka mina na u longamile.” (Gen 17:1) Hambu lezvi a vavanuna lavo va vambiri vo kala kumbhelela va fileko, va wa woniwa hi Jehovha, loyi a ‘cuwukako mbilu.’ (1Sa 16:7; fananisa ni 2Tih 20:3; 2Kr 16:9.) I layile a Vaizrayeli: “Wena u ta mbhelela mahlweni ka Jehovha Nungungulu wa wena.” (Dhe 18:13; 2Sa 22:24) Yena i nyikele a n’wana wakwe wo randzeka (Mah 7:26) kota hakhelo ya kutlhatlhisa, niku a ciseketelo ca lezvo, ha hlayelwa vo ‘lulama’ kutani vo kala nandzu, lava va kholwako niku tlhela va ingisa, va tiyisa a cikhundla cakwe kota mulamuli wo lulama ni wa mu nene.— Rom 3:25, 26; wona INTEGRIDADE; PERFEIÇÃO.
(Genesisi 17:3-5) Abrama i lowa hi nghohe yakwe, na Nungungulu i lo wulawula naye, aku: 4 Languta, a civhumelwano ca mina zvin’we na wena hi leci: U tava raru wa matiko manyingi. 5 A vito ga wena gi nga ta ha vitanwa ku ngalo, Abrama, kanilezvi a vito ga wena gi ta kuva Abrahama; hakuva ndzi ku mahile a raru wa matiko manyingi.
it-1 28 ¶6
Abrahama
A cikhati ci no hundza. Ku hundza a 10 wa malembe na va hi Khanani, hambulezvo Sara i simama kuva ngon’wa. Hikwalaho Sara i byela Abrahama lezvaku a teka a nandza gakwe ga muGibhite, ga ku hi Hagari kasi a ta kuma n’wana hi kota ya gona. Abrahama i no vhumela. Hi 1932 A.E.C., Abrahama i no pswala Ixmayeli na a hi ni 86 wa malembe. (Gen 16:3, 15, 16) Ku no hundza cikhati co leha. Hi 1919 A.E.C., Abrahama na a hi ni 99 wa malembe, Jehovha i no mu nyika cileletelo ca lezvaku a va maha wukwera vontlhe vana vakwe va vafana kasi ku tiyisa cifungo ca kuzwanana ko hlawuleka loku ku nga hi kona cikari ka yena na Abrahama. Kuve ka cikhati leco Jehovha a nga cica a vito ga Abrama giva Abrahama ‘hakuva i mu mahile a papayi wa matiko manyingi’. (Gen 17:5, 9-27; Rom 4:11) Andzhako ka lezvo, Abrahama i no amukela tingilozi tinharu hi matsenya, kota leti ti tako hi ka Jehovha. Ti no mu tsumbisa ni ku mu tiyisekisa lezvaku Sara i wa ta xura nyimba a tlhela a pswala n’wana wa mufana, ka lembe gi nga wa ta landzela. — Gen 18:1-15.
(Genesisi 17:15, 16) Nungungulu i te ngalo ka Abrahama: Sarai, a sati wa wena, u nga ta ha mu vita hi vito ga Sarai, kanilezvi a vito gakwe i tava Sara. 16 Ndzi ta mu katekisa, hi ka yena ndzi ta ku nyika a nisanyana; ndzi ta mu katekisa, a maha mamani wa matiko, a tihosi ta vanhu ti ta huma hi ka yena.
w09 1/2 13
A mavito ma na ni mitlhamuselo?
Nungungulu i cicile mavito ya vanhu vo kari va nga kulile hi tanga hi kungo ga ku tatisa a zviphrofeto. Hi cikombiso, yena i cicile a vito ga Abrama gi wulako ku, ‘Papayi i tlakusilwe,’ a ku hi Abrahama zvi wulako ku ‘Papayi wa cidlemo.’ Kota ku wula ka vito gakwe, Abrahama i nova papayi wa matiko yo tala. (Genesisi 17:5, 6) Wona kambe a cikombiso ca Sarai, a sati wa Abrahama, lezvi kuzvilava zvi wulako ku ‘Kungalulami.’ Yena i tsakile nguvhu a cikhati leci Nungungulu a nga cica a vito gakwe giva “Sara” zvi wulako ku ‘Muzindza,’ na zvi komba ku yena i tava wa kale ka tihosi. — Genesisi 17:15, 16.
Kela titshomba ta moya
(Genesisi 15:13, 14) Na yena i te ngalo ka Abrama: Zvi tive khwatsi lezvaku a pswalo wa wena wu tava valuveli a tikweni legi gi nga hiko gabye, va ta ya khoza; va ta xaniswa 400 wa malembe; 14 kanilezvi a mufumo lowo va ta nga wu khozela ndzi ta wu lamula; ni ndzhako ka lezvo va ta huma ni kufuma ka hombe.
it-1615
Xaxameto wa tinguva
Jehovha i lo byela Abrama (Abrahama): “Zvi tive khwatsi lezvaku a pswalo wa wena wu tava valuveli a tikweni legi gi nga hiko gabye, va ta ya khoza; va ta xaniswa 400 wa malembe.” (Gen 15:13; wona kambe Mit 7:6, 7). Lezvo zvi wulilwe mahlweni ka “pswalo” wa Isaka lowu wu nga sina wu tsumbisilwe. Kwalomu ka 1932 AEC Abrahama i lo pswala Ixmayeli ni nandza ga cisati ga muGibhite Hagari, niku hi 1918 AEC i lo pswala Isaka. (Gen 16:16; 21:5) Loku hi hlaya a 400 wa malembe kuya ndzhako, kusukela ka Eksodusi a nga vekela cifungo ca ‘kuxaniseka’ (Gen 15:14), Zvi hi yisa ka 1913 AEC, ka cikhati leco Isaka a nga hi kwalomo ka 5 wa malembe ya kupswaliwa. Zvo khwatsi hi ka cikhati caleco Isaka a nga lumuliwa, a guma a maha ‘muluveli’ tikweni gi nga hiku gakwe, i sangulile ku wona a kusangula ka kuxaniseka loku ku nga sina ku wulilwe ka ciyimo ca Ixmayeli “na a kari a hleka.” Ixmayeli hi wahi kwalomo ka 19 wa malembe. (Gen 21:8, 9) Hambulezvo, ka nguva leyi a ku tseketsela ka Ixmayeli hi kota ya lezvi Isaka a nga hi ciga-tshomba ca Abrahama zvi nga hiku zva lisima, zvi wa nga tshamisangi lezvo ka cikhati ci hundzileko. Lezvi zvi ti komba khwatsi hi lezvi Sara a nga hlamulisa zvona a cikhati leci Nungungulu a nga laya lezvaku Hagari ni n’wana wakwe Ixmayeli va hlongoliwa. (Gen 21:10-13) A cigelo caku a cipandze leci ci tsaliwa ka mitsalo ya wunungungulu, hi ku yi komba lezvaku yi vekile cifungo ca wuphrofeti ga 400 wa malembe ya kuxaniseka ma nga gumelwa ka Eksodusi. — Gal 4:29.
(Genesisi 15:16) Hi ka cizukulwana ca wumune va ta wuya kambe lomu: hakuva a kuwonha ka maAmori lezvi a ku se nga tala.
it-2 73 ¶6
Eksodhusi
‘Ndzeni ka cizukulwana ca wumune.’ Hi fanele ku alakanya lezvaku Jehovha i byelile Abrahama a ku a ka cizukulwana ca wumune a pswalo wakwe wu wa ta tlhelela Khanani. (Gen 15:16) Ndzeni ka 430 wa malembe, kusukela loku a civhumelwano ca Abrahama ci sangulile ku tira kala Eksodhusi, ku vile ni mune wa zvizukulwana ni ku hundza, hambu lezvi a kaleloko ku nga hanyiwa a wutomi go leha kota lezvi a matimu ma wulako. Kanilezvi hi lisine a vaIzrayeli va no mbheta a 215 wa malembe le Gibhite. Loku hi landza lezvi va nga nghenisa zvona le Gibhite a ‘zvizukulwana zva wumune’ zvi nga xaxametisiswa hi ndlela leyi na hi tirisa a cikombiso ca lixaka lin’we la ka Izrayeli, a lixaka la ka Levhi: (1) Levi, (2) Kohate, (3) Amrama ni ya (4) Mosi.— Ek 6:16, 18, 20.
17-23 KA FEVEREIRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | GENESISI 18-19
“‘A mulamuli wa tiko’ a lovisa Sodoma ni Gomora”
(Genesisi 18:23-25) Abrahama i lo tshinela kusuhani i te ngalo: U ta lovisa a valulamileko ni vangalulamangiko ke? 24 Xana loku va hi kona cikari ka muti a 50 wa valulamileko, hakunene u ta wu lovisa, u nga tsetseleli wutshamu hi kota ya valulamileko lavo va 50 cikari kabye ke? 25 Ngha lezvo zvi nga hi ka wena a ku maha lezvo, a ku lovisa valulamileko ni vangalulamangiko. A mulamuli wa tiko a nga ta tsema timhaka hi nongameto ke?
“A mulamuli wa tiko” xontlhe xikhati i maha kululama
“A MULAMULI wa tiko a nga ta tsema timhaka hi nongameto ke?” (Gen. 18:25) Abrahama, loyi a nga hi wanuna wa kukholwa, a nga mahangi ciwutiso leco hi ku kanakana. Kanilezvi a ciwutiso cakwe ci kombile lezvaku i wa tsumba ku Jehovha i ta lamula a madoropa ya Sodhoma ni Gomora hi kululama. I wa tiyiseka lezvaku Jehovha a nga ta tshuka a “lovisa valulamileko ni vangalulamangiko.” Abrahama i wa zvi wona na zvi nga koteki a ku lezvo zvi maheka. Hi ndzhako ka cikhati, Jehovha i wulile lezvi xungetano hi yena wutsumbu: “I Ribye, mitiro yakwe yi mbhelele; hakuva tontlhe tindlela takwe ti lulamile; i Nungungulu wa kutsumbeka, loyi a nga hiko na kukanganyisa; i na ni wunene, i lulamile.” — Deu. 31:19; 32:4.
(Genesisi 18:32) Yena i te ngalo: Ngha a Hosi ya mina yi nga zangari, nzi ta wulawula khatiginwe basi: Ahati loku ku kumiwa a va khume? Nzi nga ta wu lovisa hi kota ya lavo va khume.
Lihlazva-mbilu — Li vhuna munhu lezvaku a timisela na a hi ni kutsumba
Hi lisine, Jehovha hi yena cikombiso ca hombe ca ku kombisa lihlazva-mbilu. (2 Ped. 3:15) Lomu ka Bhibhiliya, hi tolovela ku gondza hi lihlazva-mbilu la hombe la Jehovha. (Neh. 9:30; Isa. 30:18) Wa zvi alakanya ku Jehovha i mahile yini a cikhati leci Abrahama a nga mu maha zviwutiso zvo tala xungetano hi ciboho cakwe ca ku lovisa Sodhoma? Jehovha a nga mu tsemarisangi Abrahama. Hi lihlazva-mbilu, Jehovha i no ingisela ciwutiso cin’we ni cin’wani ca Abrahama ni kukarateka kakwe. Hi kulandzela, Jehovha i kombile lezvaku i wa kuzwa a kukarateka ka Abrahama niku i mu tiyisile aku a nga ta lovisa Sodhoma hambu loku kova ni 10 wa vanhu vo lulama basi lomu dhoropeni lego. (Gen. 18:22-33) Contlhe cikhati Jehovha wa ingisela hi lihlazva-mbilu, niku a nga tshuki a vhindluka hi zanga!
(Genesisi 19:24, 25) Zonake Jehova i lo nisa a solufa ni nzilo hehla ka Sodoma ni Gomora, zita hi ka Jehova le tilweni. 25 I lo hetisa leyo miti ni nkova wontlhe, ni vontlhe va akileko ka leyo miti, ni lezi zi kulako misaveni.
w10 15/11 26 ¶12
Jehovha i hosi ya hina ya hombe!
Hi nga kholwa lezvaku Jehovha makunu i ta tiyisa a wuhosi gakwe. A ngata simama ku vhumelela a wubihi, niku ha zvi tiva ku hi hanya masikwini ya kugumesa. Jehovha i lovisile vakubiha hi Ntalo. A lovisa a Sodhoma ni Gomora, a lovisa Faro ni butho gakwe. Sisera ni butho gakwe zvin’we na Senakeribhe ni masochwa ya vaAsiriya a va fananisiwangi ni loyi a hundzeleleko Kutlakuka. (Gen 7:1, 23; 19:24, 25; Ek 14:30, 31; Val 4:15, 16; 2 Tih 19:35, 36) Makunu, ha tsumba ku Jehovha Nungungulu a nga ta simama ku tsetselela lava va chakisako a vito gakwe ni zvilo zva kubiha lezvi va mahelako Vakustumunyu vakwe. Ku engetela kwalaho, ha wona a zvikombiso zva kuvakona ka Jesu ni ka magumo ya mafambisela ya zvilo zva kubiha. — Mat 24:3.
Kela titshomba ta moya
(Genesisi 18:1) Jehovha i lo woneka ka yena le mikuhlwini ya le Mamre; khwatsi hi lezvi a nga wa tshamile laha nyangweni ya tenda gakwe laha mun’wini.
(Genesisi 18:22) Ni madhota ma Io fulara ma komama Sodhoma; Abrahama i wa ha yimile mahlweni ka Jehovha.
w88 15/5 23 ¶5-6
I kona a tshukileleku a mu wona Nungungulu?
Makunu zvezvi zva koteka a ku zwisisa a ku hikuyini Abrahama a nga wulawula ni ngilozi ya porta-voz ya Nungungulu na zvi ku khwatsi o wulawula na Jehovha Nungungulu. Kota lezvi a ngilozi leyo yi nga byela Abrahama lezvi Nungungulu a nga zvi lava ka Abrahama, yi wa kari yi yimela a kuwoneka ka Jehovha hi kukongoma. A mitsalo yo kari ya Bhibhiliya yi wula lezvi “Jehovha i lo woneka ka yena.” — Genesisi 18:1.
Alakanya lezvaku a ngilozi ya porta-voz ya Nungungulu na yi zvi kotile a ku haxa a mahungu ya Yona a ku fana ni lezvi a radhu kutani telefone yi haxisako zvona a magezu ya hina ka vanhu van’wani. Makunu zva zwisiseka a ku hikuyini Abrahama, Mosi ni van’wani va wulawulileko ni ngilozi na zvi ku khwatsi vo wulawula na Nungungulu. Hambu lezvi kaku na zvi kotekile a ku wona a tingilozi leto ni wudzundzo ga Jehovha na gi woneka ka tona, a zvi koteki ku wona Nungungulu. Hikwalaho lezvo a zvi zwanani ni lezvi zvi wuliwako hi mupostoli Johani: “Nungungulu cima a nga woniwangi hi munhu”. (Johani 1:18) A vavanuna lavo va no wona a vayimeli va tingilozi, na ku nga hi Nungungulu wutsumbu.
(Genesisi 19:26) Kanilezi a sati wakwe loyi a nga mu lanza, i lo cuwuka nzhako, a su maha ruka ga munyu.
Vhuna van’wani lezvaku va hlula kukarateka
Loti i mahile ciboho ca hava a cikhati leci a nga langa kuya hanya Sodhoma, cikari ka vanhu va mahanyela ya bihela ga cima. (Lera 2 Pedro 2:7, 8.) A tiko ga Sodhoma gi wa ganyile nguvhu; kanilezvi Loti i hakhele kudhura hi ku rura aya hanya ka wutshamu lego. (Gen. 13:8-13; 14:12) Zvi wonekisa ku a sati wakwe i gi randzile nguvhu a tiko lego kutani a vanhu vokari va ga hanya ka gona, laha ka ku a nga ingisi Jehovha. I file a cikhati leci Nungungulu a nga nisa ndzilo ni solufa tikweni lego. Hi nga alakanyela a vanhanyana va Loti va vambiri. Ku wa hi ni majaha mambiri ya le Sodhoma ma nga lava ku chadha navo. Loti yena i luzile a muti wakwe, titshomba takwe, a tlhela a luza ni sati wakwe— wu nga wona nchumu wo bayisa ka yontlhe a nga luza. (Gen. 19:12-14, 17, 26) Ku ngava lezvaku ndzeni ka cikhati leco ca kukarateka ka hombe Jehovha a nga ha vangi ni lihlazva-mbilu hi Loti? Ne.
24 KA FEVEREIRO–1 KA MARÇO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | GENESISI 20-21
“Contlhe cikhati Jehovha wa maha lezvi a tsumbisako”
(Genesisi 21:1-3) Jehova i lo alakanya Sara kota lezi a nga wa wulile ka yena, na Jehova i lo maha ka Sara kota lezi a nga wa mu tsumbisile. 2 Sara i lo xura nyimba, i lo mu pswalela Abrahama a nuna wakwe a nisanyana na hi wa kale, kotisa a xikhati lexo Nungungulu a nga wa xi wulile ka yena. 3 Abrahama i lo chula a vito ga nisanyana wakwe loyi a belekelweko, loyi Sara a nga wa mu belekele, aku ngalo hi Isaka.
wp17.5 14-15
Nungungulu i lo mu vitana a ku ‘muzindza’
Xana Sara i wa hleka hi ku a nga hi na kukholwa? Ne ni kutsongwani. A Bhibhiliya gi li: “Hi kukholwa, Sara i no kuma ntamu wa ku xura nyimba ya pswalo, hambu lezvi a nga hundzile tangeni ya ku pswala, hakuva i wa kholwa lezvaku i tsumbekile Loyi a nga mu tsumbisa.” (Mahebheru 11:11) Sara i wa mu tiva khwatsi Jehovha; i wa zvi tiva ku yena wa tatisa ni cihi citsumbiso a ci mahako. Himani ka hina a kalako a nga lavi a kukholwa ko fana ni loko? Hi maha khwatsi loku hi zama ku mu tiva khwatsi Nungungulu wa Bhibhiliya. Laha hi toya hi mu tiva khwatsi Jehovha hi ta wona lezvaku Sara i wa ni cigelo co zwala ca kuva ni kukholwa ko tiya hi Jehovha. Jehovha i tsumbekile niku wa tatisa zvontlhe a zvitsumbiso zvakwe. Ka zvikhati zvin’wani, yena i tatisa a zvitsumbiso zvakwe hi ndlela ya ku ne hi wa nga yi rindzelangi, yi hi hlamalisako kutani ku hi maha hi tsaka.
‘Ingisa zvontlhe lezvi Sara a ku byelileko’
A cikhati leci Sara a nga hi ni 90 wa malembe, i zile a zvi kota ku tatisa a mixuvo yakwe. i no mu pswalela n’wana nuna wakwe wo randzeka. Abrahama i wa hi ni 100 wa malembe ka cikhati leco. Abrahama i lo ingisa Jehovha a mu vitana ku hi Isaka, zvi wulako ku “litsako” hi nga alakanyela Sara wo khosahala na a n’wayitela hi ku tsaka a cikhati a ngaku: “Nungungulu i ndzi hlekisile, ni vontlhe lava va ta nga zvizwa va ta tsaka na mina.”(Genesisi 21:6) A cihlamaliso leco co saseka ca Jehovha ci mahile ku Sara a tshama na a tsakile wutomini gakwe gontlhe. Kanilezvi a ku wundla n’wana zvi mu tisele a wutihlamuleli ga hombe.
A cikhati leci Isaka a nga hi ni 5 wa malembe i no nyima ku anwa, a ngango wakwe wu no maha festa. Kanilezvi zvontlhe zvi wa nga tsamisekangi. A Bhibhiliya gi wula lezvaku Sara i ‘wonile’ a tshamela go biha ka Ixmayeli, ku nga ku tshamela ku tseketsela mufana Isaka. Lezvo zvi wa nga hi zvilo zva ku hlakana hi zvona ka vaswa. Mupostoli Pawule ndzhako ka cikhati i zile a ku lezvi Ixmayeli a mahako o mu xanisa. Sara i zvi wonile lezvaku hi lisine Ixmayeli i wo mu xanisa Isaka. Sara i wa zvi tiva ku Isaka i wa nga hi n’wana wakwe basi: Isaka i wa nyikilwe ntiro wa lisima ka ku tatiseka ka kungo ga Jehovha. Hikwalaho Isaka i no tiya-hlana a byela Abrahama zvontlhe a nga kari a ti zwisa zvona. Sara i kombela Abrahama lezvaku a hlongola Hagari ni n’wana wakwe Ixmayeli. — Genesisi 21:8-10; Va Le Galatiya 4:22, 23, 29.
Abrahama i hlamulisile kuyini? A Bhibhiliya gi wula lezvi: ‘A gezu lego gi lo mu tsan’wisa nguvhu Abrahama hi kota ya n’wana wakwe.’ Abrahama i wa mu randza nguvhu Ixmayeli laha ka ku a nga zvi koti a ku hambana naye. Hambulezvo Jehovha i wonile zvontlhe lezvi zvi nga patseka ka mhaka leyo, a se zvi nghenelela. Hi tlhela hi lera lezvi: ‘Nungungulu i te ngalo ka Abrahama: Ngha leci ci nga ku tsan’wisi hi kota ya mufana, na hi kota ya khumbi ya wena; ingisa zvontlhe lezvi Sara a ku byelileko; hakuva hi ka yena Isaka ku ta nga huma a pswalo wa wena.’ Jehovha i tiyisile Abrahama lezvaku i wa ta hlayisa Hagari ni n’wana wakwe. Hi kukholwa, Abrahama i no ingisa. — Genesisi 21:11-14.
(Genesisi 21:5-7) Abrahama i wa hi ni 100 ga malembe a xikhati lexo a nga belekwa Isaka a nwanana wakwe. 6 Sara i te ngalo: Nungungulu i nzi hlekisile, ni vontlhe lava va ta nga zizwa va ta tsaka na mina. 7 Yena aku ngalo: Himani a nga nga wula ka Abrahama lezaku Sara i ta anwisa a vanana ke? Makunu nzi mu belekele a nwanana na a hi wa kale.
(Genesisi 21:10-12) I te ngalo ka Abrahama: Hlongola a nanza legi ga xisati ni n’wana wa gona; hakuva a n’wana wa khumbi a nga na kuga tshomba zinwe ni n’wana wa mina Isaka. 11 A gezu lego gi lo mu tsanwisa nguvu Abrahama hi kota ya n’wana wakwe. 12 Nungungulu i te ngalo ka Abrahama: Ngha lexi xi nga ku tsanwisi hi kota ya mufana, na hi kota ya khumbi ya wena; ingisa zontlhe lezi Sara a ku byelileko; hakuva hi ka yena Isaka ku ta nga huma a pswalo wa wena.
(Genesisi 21:14) Abrahama i lo vuka ni mixo a teka a kuga ni nghotso ya mati, a nyika Hagari, a yi pakatsa makatleni yakwe, i lo mu nyika ni n’wana a mu fambisa; i lo famba a nzulanzula xiwuleni xa Berexeba.
Kela titshomba ta moya
(Genesisi 20:12) Kanilezvi laha kaku makweru, lelo lisine hakuva i nhanyana wa dadani, kanilezvi a nga belekwi hi mamani, lezvo i lo maha sati wa mina.
wp17.3 12, ftn.
‘Wena u wasati wo saseka’
Sara i wa hi makabye wa Abrahama. Va pswalilwe hi papayi mun’we, Tera, kanilezvi na va hi ni vamamani vo hambana. (Genesisi 20:12) Nyamutlha zvi bihile ku a maxaka ma tekana, kanilezvi ka cikhati leco zvi wa nga tshamisangi lezvo. A vanhu va wa hi ni lihanyo la li nene, hakuva va wa hi kusuhani ni kumbhelela kota lezvi Adhamu na Evha va nga ha hi ku goha. Loku a maxaka ya laha kusuhani ma tekana zvi wa nga tisi a khombo ka vana. Kanilezvi ndzhako ka 400 wa malembe a vanhu va sangulile a ku hanya cikhati ca ci tsongwani basi, a ku fana ni nyamutlha. Hikwalaho Jehovha a nga sangula ku nyika milayo yaku a maxaka ya laha kusuhani a ma faneli ku hlengela masango. — Levi 18:6.
(Genesisi 21:33) Abrahama i lo byala a tisinya le Berexeba, i lo khongela laho a vito ga Jehova. Nungungulu wa pindzukelwa.
w89 1/7 20 ¶9
Abrahama — Cikombiso ci nene ka vontlhe lava va lavako kuva vanghana va Nungungulu
Abrahama i no hlamula hi cikombiso cin’wani ca kukholwa. A matimu ma wula lezvi: ‘Zvonake i lo aka a alati ga Jehovha.’ (Genesisi 12:7) Kuzvilava lezvo zvi wa patsa ku nyikela muphahlo wa cihari, hakuva a gezu “alati” hi ciHebheru gi wula ku “wutshamu go mahela kona miphahlelo”. Hi ndzhako ka cikhati, Abrahama i no phinda phinda cimaho leco ka man’wani matlhelo ya misava. Ku engetela kwalaho, yena i lo ‘khongela laho a vito ga Jehovha’. (Genesisi 12:8; 13:18; 21:33) A magezu lawa ya cigreki ya ku a ‘khongela vitweni ga Jehovha’ ma wula kambe a ku “kanela (ku kustumunya) a vito ga Jehovha”. Hi lisine, a ngango wa Abrahama zvin’we ni va Khanani va mu zwile Abrahama na a khongela vitweni ga Nungungulu wakwe Jehovha. (Genesisi 14:22-24) Hi kufanana, vontlhe lava va lavako kuva vanghana va Nungungulu va fanele ku khongela vitweni gakwe hi kukholwa. Lezvo zvi patsa ku hlengela ntirweni wo chumayela kubaseni ‘hi nyika Nungungulu a muphahlo wa kudhumisa . . . ku nga handzu wa minomu ya hina leyi yi kanelako a vito gakwe’. — Mahebheru 13:15; Va Le Roma 10:10.