BIBLIYOTEKA KA INTERNETI la Watchtower
Watchtower
BIBLIYOTEKA KA INTERNETI
xiChangana (Moçambique)
  • BIBELE
  • MABUKU
  • MINTLHANGANU
  • bt ndz. 3 pp 22-30
  • “Va Tala Hi Moya Wa Ku Kwetsima”

Aku na vhidiyu lihlawuliweke.

Hivaleli, aswikotekanga kuchaya vhidiyu.

  • “Va Tala Hi Moya Wa Ku Kwetsima”
  • Nyikela Wufakazi La Mfumu Wa Xikwembu Hi Ku Helela
  • Swihlokwana
  • “Va Tlhanganile Ka Ndhawu Yin’we” (Mintirho 2:1-4)
  • “Mun’wani Ni Mun’wani A Sungule Ku Twa . . . Na Va Vulavula Hi Lirimi La Yena” (Mintirho 2:5-13)
  • “Pedru A Sekeleka” (Mintirho 2:14-37)
  • “Tisoleni, Mi Tsakamisiwa” (Mintirho 2:38-47)
Nyikela Wufakazi La Mfumu Wa Xikwembu Hi Ku Helela
bt ndz. 3 pp 22-30

NDZIMA 3

“Va Tala Hi Moya Wa Ku Kwetsima”

Leswi nga yendleka nkama va nga yamukela moya wa ku kwetsima hi Pentekoxta

Yi susiwe ka Mintirho 2:1-47

1. Tlhamusela leswi a swi yendleka ka Fexta la Pentekoxta.

A SWITARATU swa Yerusalema a swi yo tala hi vanhu lava nga tsaka.a A ku tuvika ximusi ka altari atempeleni, nkama lowu Valevhi na va yimbelela tinsimu ta ku dzunisa. (Ps. 113 ku ya ka 118) Tinsimu leti, swi nga yendleka a ti yimbeleliwa hi mintlawa yimbirhi leyi a yi yendla hi ku nyiketana. Aswitaratwini a ku tale hi vanhu lava a va ta hi ka tindhawu ta le kule ta ku fana ni Elamu, Mezopotamiya, Kapadokiya, Ponto, Gibita ni Roma.b Hi mhaka muni a ku tale hi vanhu? A ku li fexta la Pentekoxta, leli tlhelaka li vitaniwa “siku la mihandzu leyi nga rhanga yi wupfa”. (Tin. 28:26) Fexta leli a li yendliwa lembe ni lembe, a li yendliwa loko va gama ku tshovela maxalani, va sungula ku tshovela trigu. Phela a ku li nkama wa ku tsakisa.

Mapa lowu kombisaka tindhawu leti a va ta hi ka tona vanhu lava va nga twa mahungu ya ku tsakisa ka Pentekoxta la lembe la 33 E.C. 1. Tindhawu: Libiya, Gibita, Etiyopiya, Bitiniya, Ponto, Kapadokiya, Yudiya, Mezopotamiya, Babilona, Elamu, Meda ni Parta. 2. Madoropa: Roma, Alexandriya, Nofu, Antiyokiya (wa Siriya), Yerusalema, ni Babilona. 3. Tindhawu leti nga ni mati: Lwandle la Mediteraniyu, Lwandle la Ntima, Lwandle la Ku Pshuka, Lwandle la Khaspi ni Tiva la Persiya.

YERUSALEMA, NDHAWU LEYI WUKHONGELI LA VAYUDA LI NGA SUNGULA KONA

Ku tala ka swilo leswi ku vulavuliwaka hi swona ka tindzima ta ku sungula ka buku la Mintirho swi yendleke Yerusalema. Doropa leli li kumeka a xikarhi ka tintshava ta Yudiya kolomu ka 55 wa makilometru loko u sukela ka Lwandle la Mediteraniyu. Hi lembe la 1070 A.E.C., Hosi Davhida a teke a ndhawu hinkwayu ya Ntshava ya Siyoni naswona yi game yi va doropa lalikulu la tiko la Israyele.

A Ntshava ya Siyoni a yi li kusuhi ni Ntshava ya Moriya lani Abrahamu a a lava ku dlaya Izaki a mu nyikela swaku a va gandzelo. Leswo swi yendleke kolomuyani ka 1.900 wa malembe na ku nga se tsaliwa leswi ku vulavuliwaka hi swona ka buku la Mintirho. A Ntshava ya Moriya yi game yi va ndzeni ka doropa nkama Solomoni a nga yaka tempele ya ku sungula ya Yehovha a henhla ka ntshava leyi. Tempele yoleyo hi yona leyi Vayuda a va gandzela ka yona.

Vayuda lava a va tinyiketela ka Xikwembu a va tlhangana ka tempele ya Yehovha swaku va mu gandzela, va nyikela magandzelo va tlhela va yendla mafexta lawa a ma tolovela ku yendliwa. Vona a va yendla leswo hileswi a va yingisa nawu wa Xikwembu lowu a wu ku: “Vavanuna hinkwavu xikarhi ka wena va fanele va ya phambheni ka Yehovha Xikwembu xa wena, ka ndhawu leyi a nga ta yi langa.” (Det. 16:16) A Yerusalema a ku tlhela ku kumeka Tribunali Lalikulu la Vayuda leli a li li Tribunali Lalikulu ka tiko hinkwalu.

2. Hi swini swilo swa ku hlamalisa leswi swi nga humelela hi Pentekoxta la lembe la 33 E.C.?

2 Hi siku lolelo nimixo, kolomu ka ma 9 wora, hi Maio wa lembe la 33 E.C., ku yendleke nchumu lexi nga hlamalisa vanhu ku ringana malembe ya manyingi. Ku sungule “ku twala guwa leli taka hi le tilweni leli fanaka ni moya wawukulu”. (Min. 2:2) A guwa lolelo li tate yindlo leyi 120 wa vadjondzisiwa va Yesu a va tlhangane ka yona. Se ku game ku yendleka nchumu wa ku hlamalisa. Ku humelele swilo swa ku fana ni lirimi la ndzilu a henhla ka mudjondzisiwa mun’wani ni mun’wani.c Se vadjondzisiwa “va tala hi moya wa ku kwetsima” se va sungula ku vulavula tirimi ta ku hambanahambana. Nkama vadjondzisiwa va nga huma ka yindlo yoleyo, va sungula ku vulavula ni vanhu lava a va yendzele Yerusalema, vanhu lava va hlamalile hintamu, hikusa mun’wani ni mun’wani a a va twa na va “vulavula hi lirimi la yena.” — Min. 2:1-6.

3. a) Hi mhaka muni Pentekoxta la 33 E.C., ku li siku la lisima ka wugandzeli la ntiyiso? b) Hi kwini ku yelana ka leswi Pedru a nga swi byela xitshungu ni ku tirhisiwa ka “makhiya ya Mfumu”?

3 Swilo swa ku hlamalisa leswi swi nga yendleka i swa lisima hintamu ka wugandzeli la ntiyiso, hikusa swi yendle leswaku ku vumbiwa Israyele wa nyuwani, ku nga bandla la Vakreste lava va nga totiwa. (Gal. 6:16) Naswona loko Pedru a vulavula ni xitshungu hi siku leliyani a tirhise khiya la ku sungula ka “makhiya [manharhu] ya Mfumu”. Khiya lin’wani ni lin’wani a li ta yendla swaku vanhu va ku hambanahambana va va ni mintirho ya ku hlawuleka. (Mat. 16:18, 19) A khiya lolelo la ku sungula li yendle swaku a Vayuda ni vaprozelita va yamukela mahungu ya ku tsakisa va tlhela va totiwa hi moya wa ku kwetsima wa Xikwembu.d Leswo a swi ta yendla swaku va lumba Israyele wa Xikwembu swi tlhela swi yendla swaku va va ni ntshembo wa ku va tihosi ni ku va vaprista ka Mfumu wa Mesiya. (Nhl. 5:9, 10) Hi ku famba ka nkama ntirho wolowo a wu ta nyikiwa ni Vasamariya ni vamatiko. Se Vakreste namuntlha va nga djondza yini ka swilo swa lisima leswi swi nga yendleka hi Pentekoxta la lembe la 33 E.C.?

“Va Tlhanganile Ka Ndhawu Yin’we” (Mintirho 2:1-4)

4. Hi mhaka muni hi nga vulaka swaku a bandla la Wukreste leli li nga kona namuntlha li sukela ka bandla leli li nga vumbiwa hi lembe la 33 E.C.?

4 A nkama bandla la Wukreste li nga sungula a li ni 120 wa vadjondzisiwa lava a va “tlhanganile ka ndhawu yin’we” ka kwartu la le henhla lani va nga yamukela kona moya wa ku kwetsima. (Min. 2:1) Hi siku lolelo ku tsakamisiwe vanhu lava a va fika ma milhões. Kambe lawo a ko va masungulu ya nhlengeletanu leyi yi tamaka yi kula anze namuntlha! Vavanuna ni vavasati lava va hloniphaka Xikwembu lava va vumbaka bandla la Wukreste namuntlha, hi vona va chumayelaka “mahungu ya ku tsakisa ya Mfumu” lawa ma ‘chumayeliwaka amisaveni hinkwayu leswaku ma va wumboni ka matiko hinkwawu’ na ku nga se fika magamu. — Mat. 24:14.

5. Ku tlhangana ni bandla a swi ta va pfunisa ku yini Vakreste va minkameni ya vapostolo, naswona swi hi pfunisa ku yini swoswi?

5 Bandla la Wukreste a li ta yendla swaku Vakreste lava va nga totiwa va kota ku tiyisiwa, naswona hi ku famba ka nkama a li ta tiyisa ni lava a va lumba “tinyempfu tin’wani”. (Yoh. 10:16) Pawulo a kombise ku khensa leswi Vakreste a va pfunanisa xiswona nkama a nga tsalela Vakreste va bandla la le Roma a ku: “Hikusa ni navela ku mi vona swaku ni ta mi nyika nyiko leyi taka hi ka Xikwembu, leswaku lipfumelo la n’wina li ta tiya; kumbe leswaku hi ta tiyisana hi lipfumelo la n’wina ni hi lipfumelo la mina.” — Rom. 1:11, 12.

ROMA, DOROPA LALIKULU LA MFUMU WA VAROMA

Ka nkama lowu ku nga tsaliwa leswi swi nga ka buku la Mintirho a doropa la Roma a ku li lona lalikulu li tlhela li va lona la lisima ku tlula hinkwawu lawa a ma li kona hi nkama wolowo. A mfumu wa Roma a wu sukela aBretanha ku ya fika a norte ka África wu tlhela wu sukela ka Lwandle la Atlântico ku ya fika ka Tiva la Persiya.

A Roma a ku ni vanhu lava a va ta hi ka tindhawu ta ku hambanahambana, a va vulavula tirimi ta ku hambanahambana naswona a va ni mahanyelo ya ku hambana. Leswi a ku ni switaratu swaswikulu, a vanhu va tindhawu hinkwatu a va nghena na va huma swaku va yendla manegosiyu. A kusuhi na kona, aÓstia ka ndhawu leyi a ku nyima maboti a ku tisiwa swakudla ni swilo swin’wani leswi a swi ta tirhisiwa ka doropa.

Kolomuyani ka lembe la 1 ku ya ka 100 a minkameni ya hina, a ku ni ku tlula 1 milhão wa vanhu lava a va tshama aRoma, swi nga yendleka vanhu volavo a va tshama Roma a ku li swikarawa naswona ndzeni ka swikarawa swoleswo a ku ni swib’ochwa, vana lava va nga xavisiwa kumbe ku tsukuliwa hi vapsali ni vanhu lava va nga khomiwa lava va nga kumiwa ka tinyimpi leti Varoma va nga hlula ka tona. Xikarhi ka lava va nga khomiwa swaku va va swikarawa aRoma a ku ni Vayuda lava va taka hi Yerusalema, leswo swi yendlekile nkama lowu Pompeu lweyi a a li murhangeli wa masonchwa ya Roma a nga hlula doropa la Yerusalema hi 63 A.E.C.

Vanhu va vanyingi a va li swisiwana naswona a va pfuniwa hi mfumu na va tshama ka maprediyu lawa a ma talile hi vanhu. Tihosi a ti xongisa doropa la tona hi tiyindlo ta ku saseka. A ku hambiwa ni mateyatru naswona a ku ni switadiyu swaswikulu leswi mateyatru wolawo a ma kombisiwa ka swona, ku tlhela ku kombisiwa ni mintlangu ya ku lwa ni mintlangu ya ku fambisa tinyolo leti a ti kokiwa hi makavhalu naswona hinkwaswu leswo a swi sixtiriwa mahala.

6, 7. Vakreste amabandleni namuntlha va wu yendlisa ku yini ntirho lowu va nga nyikiwa hi Yesu wa ku chumayela amisaveni hinkwayu?

6 Ninamuntlha a bandla la Wukreste li yendla swilo swa ku fana ni leswi a swi yendliwa hi Vakreste va ku sungula. Yesu a nyike vadjondzisiwa va yena ntirho wawukulu hintamu wu tlhela wu tsakisa. Yena a te: “Fambani mi ya djondzisa vanhu va matiko hinkwawu leswaku va va vadjondzisiwa va mina, mi va tsakamisa hi vito la Papayi ni la N’wana ni la moya wa ku kwetsima, mi va djondzisa ku yingisa hinkwaswu leswi ni nga mi byela swona.” — Mat. 28:19, 20.

7 Nhlengeletanu ya Yehovha leyi yi vumbiwaka hi Timboni ta Yehovha hi yona yi hetisisaka ntirho wolowo namuntlha. I ntiyiso swaku a swi vevuki ku chumayela vanhu lava va vulavulaka tirimi ta ku hambanahambana. Hambileswo Timboni ta Yehovha ti humesa mabuku lawa ma fambisanaka ni Bibele hi tirimi ta ku tlula 1.000. Loko na wena u ya ka mintlhanganu ya Timboni ta Yehovha nkama ni nkama u tlhela u chumayela mahungu ya ku tsakisa u ni swivangelo swa swinyingi swa ku tsaka. Hikusa u lumba ntlawa wawutsongo wa vanhu lava va nga ni nkateko wa ku chumayela mayelana ni vito la Yehovha!

8. Yehovha a ku pfunisa ku yini hi ku tirhisa bandla la Wukreste?

8 Yehovha a tirhisa vamakwerhu va misava hinkwayu, leswaku a ku pfuna kuva u tiyisela na wu tsakile ka masiku lawa ya ku karhata. Pawulo a tsalele Vakreste va Vaheberu a ku: “A hi hlayisaneni leswaku hi tiyisana, hi rhandzana hi tlhela hi yendla mintirho yayinene, hi nga tshikeni ku tlhangana ku fana ni leswi van’wani va yendlisaka xiswona kambe hi tiyisana naswona hi yendla leswo ngopfungopfu leswi mi vonaka leswaku siku li le kusuhi.” (Heb. 10:24, 25) Yehovha a tirhisa bandla la Wukreste leswaku a ku tiyisa ni leswaku na wena u tiyisa van’wani. Tshama na wu li kusuhi ni vamakwerhu. U nga tshuki u tshika ku ya mintlhanganwini!

“Mun’wani Ni Mun’wani A Sungule Ku Twa . . . Na Va Vulavula Hi Lirimi La Yena” (Mintirho 2:5-13)

Vadjondzisiwa va Yesu va chumayela Vayuda ni vaprozelita ka xitaratu lexi nga tala hi vanhu.

“Hi va twa na va vulavula hi mintirho ya matimba ya Xikwembu hi tirimi ta hina.” — Mintirho 2:11

9, 10. I mpsini leswi van’wani va swi yendlaka swaku va kota ku chumayela vanhu lava va vulavulaka lirimi lin’wani?

9 Pimisa hi leswi Vayuda ni vaprozelita va nga tsakisa xiswona loko va vona leswi swi nga yendleka hi Pentekoxta la 33 E.C. Swi nga yendleka a ku ni lirimi leli hinkwavu a va li tiva, ku nga va Xigriki kumbe Xiheberu. Kambe “mun’wani ni mun’wani a sungule ku twa vadjondzisiwa na va vulavula hi lirimi la yena.” (Min. 2:6) Ha tshemba swaku kuva va twe mahungu ya ku tsakisa hi lirimi la vona swi va khumbe mbilu. I ntiyiso swaku namuntlha a swa ha koteki swaku Vakreste va vulavula tirimi ta ku hambanahambana hi ndlela ya ku hlamalisa. Kambe ku tala ka vachumayeli va tinyikela swaku va chumayela mahungu ya Mfumu ka vanhu va matiko hinkwawu. Va swi yendlisa ku yini leswo? Van’wani va djondza lirimi la nyuwani leswaku va ya pfunisa ka bandla lin’wani la tiko la vona kumbe swaku va rhurha va ya chumayela ka matiko man’wani. Minkama ya yinyingi vanhu lava va chumayeliwaka mahungu ya ku tsakisa hi lirimi la vona va yi nyika lisima minzamu leyi vachumayeli volavo va yi yendlaka.

10 Pimisa hi xikombiso xa Christine, lweyi a nga djondza lirimi lin’wani la Índia leli vitaniwaka Xiguzerati. A djondze lirimi leli yena ni 7 wa Timboni ta Yehovha tin’wani. Nkama a nga kumana ni kolega wa yena antirhweni lweyi a a vulavula Xiguzerati, Christine a mu losile hi lirimi lolelo. Wansati lweyi a hlamalile hintamu funtshi a lave ku tiva swaku hi mhaka muni a lave ku djondza lirimi leli la ku karhata. Christine a game a mu chumayela. Wansati lweyi a te: “Swa tikomba swaku mi ni minchumu ya lisima ya ku yi byela van’wani.”

11. Hi nga yendla yini swaku hi chumayela vanhu lava va vulavulaka tirimi tin’wani?

11 I ntiyiso swaku a hi hinkwerhu hi nga djondzaka lirimi la nyuwani, kambe hi nga swi kota ku tilulamisela swaku hi chumayela vanhu lava va vulavulaka tirimi tin’wani. Hi nga swi yendlisa ku yini? Xin’wani hi nga xi yendlaka i ku tirhisa aplikativhu la JW Language® swaku hi djondza ku losa vanhu lava hi va kumaka ka teritoriyu la hina hi tirimi ta vona. Naswona hi nga ha vekisa marito man’wani ka nhloko leswaku hi kota ku sungula mabulu ya ku tsakisa na vona, hi gama hi va komba site la jw.org, lani ku nga ni mabuku ni mavhidiyo ya manyingi hi lirimi la vona. Loko hi tirhisa swilo leswi ka ntirho wa ku chumayela hi ta titwa ku fana ni Vakreste va minkameni ya vapostolo lava va nga tsaka hi ku vona vanhu va matiko na va hlamalisiwa hi ku twa mahungu ya ku tsakisa ‘hi lirimi la vona’.

VAYUDA VA MEZOPOTAMIYA NI GIBITA

Buku la Xinghiza leli nge: Timhaka Ta Vayuda Va Minkameni Ya Yesu (175 A.E.C., ku ya ka 135 E.C.,) li li: Mezopotamiya, Meda ni Babilona a ku tshama vanhu lava a va ta hi ka 10 wa tinxaka ta Israyele ni ta mfumu wa Yuda, lava va nga khomiwa hi Vasiriya ni Vababilona. Hi ku ya hi Ezra 2:64 ko va 42.360 wa Vayisrayele va nga tlhelela aYerusalema na va vuya hi Babilona naswona leswo swi yendleke hi lembe la 537 A.E.C. Ntivi leyi yi vitaniwaka Flávio Josefo yi vule swaku hi nkama wa vapostolo Vayuda lava “a va tshama Babilona” a va fika ma milhões. Kolomu ka lembe la 300 ku ya ka 500 E.C., Vayuda lava va yendle buku leli li vitaniwaka Talmud la Babilona.

Swilo swin’wani leswi swi nga tsaliwa swi kombisa swaku ku ni Vayuda lava a va tshama Gibita kolomu ka malembe ya 601 ku ya ka 700 A.E.C. Hi nkama wolowo ku ni mhaka leyi Yeremiya a nga yi tsalela Vayuda lava a va tshama ka tindhawu ta ku hambanahambana ta le Gibita ku patsa ni Nofu. (Yer. 44:1) Swi nga yendleka ku tala ka Vayuda va rhurhile va ya tshama Gibita ka nkama wa mfumu wa Vagriki. Josefo a vule swaku ka ntlawa wa ku sungula wa vanhu lava va nga ya tshama Alexandriya a ku ni Vayuda. Hi ku famba ka nkama doropa lin’wani la ndhawu yoleyo li nyikiwe Vayuda. Kolomu ka lembe la ku sungula ku ya ka lembe la 100 E.C., Filo mutsali mun’wani wa Muyuda a vule swaku 1 milhão wa Vayuda a va tshama Gibita, ku sukela a Libiya ku ya fika a frontera la Etiyopiya.

“Pedru A Sekeleka” (Mintirho 2:14-37)

12. a) Wuprofeta la Yuwele li hetisekise ku yini hi Pentekoxta la lembe la 33 E.C.? b) Hi mhaka muni Vakreste va minkama ya vapostolo a va nyimela swaku wuprofeta la Yuwele li hetiseka?

12 “Pedru a sekeleka” a vulavula ni xitshungu lexi a xi ta hi ka tindhawu ta ku hambanahambana. (Min. 2:14) Pedru a tlhamusele hinkwavu lava a va tinyimiselile ku mu yingisela swaku a nyiko ya ku vulavula hi tirimi a yi ta hi ka Xikwembu leswaku ku hetiseka wuprofeta la Yuwele leli nge: “Ni ta gama ni nyika vanhu hinkwavu moya wa mina wa ku kwetsima”. (Yuw. 2:28) Na a nga se famba a ya tilweni, Yesu a byele vadjondzisiwa va yena a ku: “Ni ta kombela Papayi a mi nyika mupfuni mun’wani”. Yesu a tlhele a vula swaku mupfuni yelweyo a ku li “moya wa ku kwetsima”. — Yoh. 14:16, 17.

13, 14. I yini leswi Pedru a nga swi yendla swaku a khumba timbilu ta lava a va mu yingisela, naswona hi nga mu tekelelisa ku yini?

13 Loko a gama dixkursu la yena Pedru a vule marito lawa ya ku kongoma: “Vayisrayele hinkwavu a va tiyiseki swaku Yesu lweyi mi nga mu dlaya ka mhandzi, Xikwembu xi mu yendle Hosi ni Kreste.” (Min. 2:36) Swi tikomba ku tala ka vanhu lava a va li kona lani Pedru a nga hamba dixkursu a va nga li kona nkama Yesu a nga gongondzeliwa ka mhandzi. Kambe leswi na vona a va li Vayuda, na vona a va ni nandzu. Vona swaku Pedru a kombise xihlonipho xaxikulu nkama lowu na a vulavula ni Vayuda volavo na a zama ku va khumba mbilu. Leswi Pedru a a swi lava a ku nga li ku va yavanyisa kambe a a li ku va pfuna swaku va tisola. Indjhe xitshungu xi kwatile hi leswi Pedru a nga swi vula? Ihim, handle ka leswo xi khumbeke mbilu naswona xitshungu xolexo xi game xi vutisa leswi: “Hi fanele hi yendla yini ke?” Swa tikomba swaku leswi Pedru a nga vulavulisa xiswona swi khumbe timbilu ta vanhu va vanyingi swi tlhela swi yendla swaku vanhu va vanyingi va tisola. — Min. 2:37.

14 Hi fanele hi tekelela xikombiso xa Pedru hi ku zama ku khumba timbilu ta vanhu. Nkama lowu hi chumayelaka a hi fanelanga hi zama ku lulamisa mavonelo hinkwawu lawa ma kalaka ma nga li manene lawa n’winyi wa munti a nga ha ma vulaka. Ku hambana ni leswo hi fanele hi zama ku vona minchumu yayinene leyi hi nga pfumelelanaka na yena ka yona. Loko hi yendla leswo hi ta kota ku li tirhisa kahle Rito la Xikwembu. Funtshi minkama ya yinyingi vanhu va timbilu tatinene swa va vevukela ku yamukela ntiyiso loko hi tirhisa mayendlelo wolawo.

VAKRESTE VA PONTO

A xikarhi ka lava Pedru a nga va vekela dixkursu hi Pentekoxta la lembe la 33 E.C., a ku ni Vayuda va ku ta hi Ponto ku nga dixtritu leli li kumekaka a norte ka Aziya Menor. (Min. 2:9) Swi tikomba ingaku van’wani va Vayuda volavo va chumayele ntiyiso nkama va nga tlhelela makaya ya vona hikusa nkama lowu Pedru a nga tsala karta la yena la ku sungula a tsalele ni Vakreste ‘lava a va’ a va tshama ka tindhawu ta ku hambanahambana ta ku fana ni Ponto.g (1 Pe. 1:1) Karta leli a nga li tsalela Vakreste li kombisa swaku Vakreste lavo a va kumana ni mahlomulu lawa a ma va twisa ku vava hi mhaka ya lipfumelo la vona. (1 Pe. 1:6) Phela Vakreste lava a va hluphiwa va tlhela va kanetiwa.

Makarta lawa Plínio Wamutsongo lweyi a a li govhernadori ka provhinsiya la Roma, Bitiniya ni Ponto a nga tsalelana wona na Trajano lweyi a a li hosi, ma kombisa swikarhatu swin’wani leswi van’wani va nga kumana na swona aPonto. Hi lembe la 112 E.C., Plínio a tsalile ka lin’we la makarta ya yena na a li Ponto swaku a Wukreste li fana ni “mavabyi” hikusa li veka wutomi la vanhu va vanyingi a nghozini swi nga na mhaka swaku i vavanuna kumbe i vavasati, va ganyile kumbe a va ganyanga kumbe ntanga ya vona. Plínio a a va nyika mukhandlu wa ku yala lava a va lumbetiwa swaku i Vakreste. Lava a va nga yali swaku i Vakreste a va dlayiwa kambe mun’wani ni mun’wani lweyi a a rhuketela Kreste kumbe a gandzela swikwembu kumbe xitatuwa xa Trajano a a chunsiwa. Plínio a vule leswaku lava a va li Vakreste va ntiyiso a va nga ta sindzisiwa ku tshika ku va Vakreste.

g Ka ndzimana leyi hi Xigriki Pedru a te “lava nga hangalaka ka,” naswona marito lawa a ma tirhisiwa ka Vayuda. Leswi swi kombisa swaku vanhu va vanyingi lava va nga sungula va txintxa va va Vakreste ku ve Vayuda.

“Tisoleni, Mi Tsakamisiwa” (Mintirho 2:38-47)

15. a) Pedru a va byele yini Vayuda ni vaprozelita naswona ku yendleke yini? b) Hi mhaka muni swi kotekile swaku vanhu va vanyingi lava va nga twa mahungu ya ku tsakisa hi Pentekoxta la lembe la 33 E.C., va tsakamisiwa hi siku leliyani?

15 Hi siku la Pentekoxta leli la ku hlamalisa hi lembe la 33 E.C., Pedru a byele Vayuda ni vaprozelita lava a va li kolanu a ku: “Tisoleni, mi tsakamisiwa”. (Min. 2:38) Se ku tsakamisiwe vanhu va kolomu ka 3.000. Swi nga yendleka va tsakamisiwe ka tindhawu leti a ku ni mati aYerusalema kumbe kusuhi na kona. Indjhe leswo swi vula swaku vanhu lava va yo tsakamisiwa swa kola na kola na va nga swi lunghekelanga?e Indjhe leswi swi nga yendleka swi kombisa swaku lava hi djondzaka na vona Bibele ni vana lava vapsali va vona va nga Timboni ta Yehovha va fanele va tsutsumela ku tsakamisiwa na va nge se swi lunghekela? Ihim, a swi vuli swona. Khumbuka swaku Vayuda lavayani ni vaprozelita lava va nga tsakamisiwa hi Pentekoxta la 33 E.C., i vanhu lava a va djondza Rito la Xikwembu hi ku hiseka naswona a va lumba tiko leli a li tinyiketelile ka Yehovha. Naswona a va kombisa swaku va li hisekela wugandzeli la Yehovha minkama ya yinyingi hi ku va va famba mpfhuka wa ku leha leswaku va va kona ka fexta leli la lembe ni lembe. Loko se va pfumelile a ntiyiso wa lisima lowu wu yelanaka ni ntirho wa Yesu ka ku hetiseka ka xikongomelo xa Xikwembu se a va lunghekile swaku va tama va tirhela Yehovha kambe swoswi na va li valandzeli va Kreste.

A KU LI VAMANI VAPROZELITA?

“Vayuda ni vaprozelita” va swi yingiselile leswi Pedru a nga swi chumayela hi Pentekoxta la lembe la 33 E.C. — Min. 2:10.

Mun’we wa vavanuna lava va nga nyikiwa ntirho wa lisima wa ku phakela vamakwerhu swakudla siku ni siku a ku li Nikolawu lweyi Bibele li vulaka swaku i “muprozelita wa le Antiyokiya.” (Min. 6:3-5) Vaprozelita a ku li vanhu va matiko lava a va nga li Vayuda kambe a va txintxile va hanya hi minawu ya Vayuda. Vona a va vitaniwa Vayuda hikusa a va kholwa ka Xikwembu va tlhela va pfumela ka Nawu lowu Xikwembu xi nga wu nyika Vayisrayele. A va yala ku gandzela swikwembu swa mavunhwa funtshi vavanuna a va tinyimisele ku tsema nsuvu naswona a va lumba tiko la Israyele.

Nkama Vayuda va nga chunsiwa a wukaraweni aBabilona hi lembe la 537 A.E.C., vanyingi va vona va ye va ya tshama ka tindhawu leti a ti li kule ni tiko la Israyele kambe a va ma tshikanga mahanyelo ya vona ya Xiyuda. Hi mhaka leyo vanhu va vanyingi va Oriente Médio wa khale ni va tindhawu tin’wani va tolovelanile ni wukhongeli la Xiyuda. Vatsali van’wani va khale va ku fana na Horácio na Seneca va vule swaku vanhu va vanyingi ka tindhawu ta ku hambanahambana va va tsakelile Vayuda ni wukhongeli la vona hi mhaka leyo, va tipatse na vona va va vaprozelita.

16. Vakreste va ku sungula va swi kombisise ku yini swaku a va tinyiketela?

16 Ntlawa lowuyani wa Vakreste wu katekisiwile hi Yehovha. Loko Bibele li vulavula hi mhaka leyi li li: “Hinkwavu lava nga pfumela va hlengeletanile va yavelana hinkwaswu leswi a va li na swona, a va xavisa minchumu ya vona va gama va phakelana male ya kona hi ku ya hi ku pfumala ka munhu.”f (Min. 2:44, 45) Phela Vakreste hinkwavu va ntiyiso va swi lava hintamu ku tekelela lirhandzu ni ku tinyiketela ka Vakreste volavo.

17. I yini leswi munhu a faneleke a swi yendla swaku a faneleka ku tsakamisiwa?

17 Bibele li kombisa swaku na munhu a nga se tinyiketela a tlhela a tsakamisiwa ku ni leswi a faneleke a swi yendla. A fanele a tiva Rito la Xikwembu. (Yoh. 17:3) A fanele a kombisa lipfumelo a tlhela a kombisa swaku wa tisola hikakunene ka mahanyelo ya yena ya khale. (Min. 3:19) Loko se a yendle leswo a fanele a txintxa, a hanya hi ku yelana ni ku rhandza ka Xikwembu. (Rom. 12:2; Efe. 4:23, 24) Loko se a yendle leswo hinkwaswu, munhu a nga tinyiketela ka Xikwembu hi xikhongelo a gama a tsakamisiwa. — Mat. 16:24; 1 Pe. 3:21.

18. Hi wini nkateko lowu vadjondzisiwa va Yesu lava va nga tsakamisiwa va nga na wona?

18 Wena ke? U mudjondzisiwa lweyi a nga tsakamisiwa wa Yesu? Loko u li yena, wu khensi hintamu nkateko wolowo. Ku fana ni vadjondzisiwa va Kreste va ku sungula lava va nga yamukela moya wa ku kwetsima na wena Yehovha a nga ku nyika a matimba leswaku u chumayela a mahungu ya ku tsakisa hi ku helela u tlhela u yendla ku rhandza ka yena!

a Vona kwadru leli nge: “Yerusalema, Ndhawu Leyi Wukhongeli La Vayuda Li Nga Sungula Kona,” ka pajina 25.

b Vona makwadru lama nge: “Roma, Doropa Lalikulu La Mfumu Wa Varoma,” ka pajina 26; “Vayuda Va Mezopotamiya Ni Gibita,” ka pajina 27; ni leli nge: “Vakreste Va Ponto,” ka pajina 28.

c “Tirimi” leti a ti nga li ta ndzilu wa hikakunene kambe “a to fana ni ndzilu,” swi tikomba tirimi leti ti nga humelela ka tinhloko ta vadjondzisiwa a ti phatima ku fana ni ndzilu.

d Vona kwadru leli nge: “A Ku Li Vamani Vaprozelita?” ka pajina 29.

e Ka kongresu la matiko ya manyingi leli li nga va kona hi 7 ka Agosto wa 1993, aKiev, aUcrânia, ku tsakamisiwe 7.402 wa vanhu ka 6 wa mapesina naswona swi teke mawora mambirhi ni 15 minutu.

f Swi lave va yavelana swilo hi ndlela leyi hikusa vanhu lava a va yendzele Yerusalema va tshame nkamanyana leswaku va djondzisiwa hi Yehovha. Vanhu lava va nga humesa minyikelo va swi yendle hi ku swi rhandza ku nga li hi ku sindzisiwa. — Min. 5:1-4.

    Mabuku ya xiChangana (2003-2025)
    Huma
    Nghena
    • xiChangana (Moçambique)
    • Rhumela
    • Hlawula
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Minawu ya Matirhiselo
    • Nawu wa Xihundla
    • Seta Swa Xihundla
    • JW.ORG
    • Nghena
    Rhumela