BIBLIOTEKA INTERNETIRHU Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA INTERNETIRHU
Purépecha
  • BIBLIA
  • PUBLIKASIONIICHA
  • TÁNGUARHIKUECHA
  • ¿Andisï jukaparhakue enga Biblia asta iásï jamberi jaka?
    Aianhpiri (para kʼuiripuni jurajkukuni) 2016 | Núm. 4
    • TEMA ENGA PORTADARHU JAKA | NA ENGA ÚKA ORHEPANI UÉRANI BIBLIA

      ¿Andisï jukaparhakue enga Biblia asta iásï jamberi jaka?

      Acheeti ma, Bibliani ma kámaxati ka ísï xarhanharhixati enajki uánikua ambe kurhamarhikuarhini jaki

      Biblia méntku ménderuenisti imani máteru karakatecha jingoni engaksï relijionicharhu úrakuarhejka. Desde iónisïa, uánikua kʼuiripuechaksï niárasti jakajkuni ambe enga jimini uandajka. Peru ístu, no jarhasti máteru libru engaksï xáni jirinhakuntaka para exekuntani ambe enga no sési jaka.

      Pori ejemplu, máru jorhenatichaksï no seguru jarhasti eskaksï Bibliecha engaksï iásï jaka, ísïmindu uandasïnga eska karakata orijinalicha engaksï orheta karanhapka. Acheeti ma enga relijionicheri ambe mítekuka, uandaspti: “Nóchi jamberi seguru jarhaska eskachi sésimindu úska tánantani iámindu karakata orijinalichani”. Ka ístu uandaspti: “Ambe engachi jatsika jindeesti puro kopiecha engaksï uánikua erroricha jukaka; sáno iámindu ima kopiechaksï uánikua uéxurhinicha tátsekua únhasti engaksï na karanhapkia orijinalicha ka ísï xarharasïndi enajkiksï jukari ménderueni uandajki”.

      Ka jarhastiksï máteru kʼuiripuecha engaksï relijioni ma jimbo jaka nani engaksï jorhendanhajka eska Bibliarhu mójtakunhaska ambe ma. Pori ejemplu, Faizal, familia ma jimbo tʼarhexespti engaksï no jakajkuenga Kristuni. Ka jorhendanhasti eska Biblia jindeeska libru ma enga Tata Diosïrika, peru eska niáraska mójtakunhani. Faizal uandantasïndi: “Ji no sáni mintsinharhiasïrenga imeechani engajtsïni uékeenga Biblieri ambe uandontskuarhechini jimbokani ji eratsesïrenga eskaksï no kámaxapka Biblia orijinalini, sino ima Bibliani enga mójtakunhaka”.

      ¿Peru andisï jukaparhakue míteni sini biblia meru mójtakunhaski? Eratsi je ini ambe: Biblia ambakiti ambe uandasïndi enga úkuarhiaka sánderu orhepatini. Engajtsï no seguru japiringa eska inde aiatsperakuecha karakata orijinalicharhu jarhaska, ¿mintsikapirintsï eskaksï niáraaka ísï úkuarhini? (Roma 15:4). Engaksï iásï anapu Bibliecha ménderueni karakata japiringa, ¿chá úraapirini ima Biblieri konsejuechani para jukaparhakua ambe erakuni úni ánchikuarhitarhu, familiarhu o para Tata Diosïni kómarhini?

      Nájkirukachi nóteru jatsiakia Biblieri karakata orijinalichani, uaakachi estudiariuani uánikua karakatechani engaksï meru ióntki anapueka. ¿Néna niáraski Biblia asta iásï jamberi jarhani nájkiruka karanhaka imani materialicha jimbo enga niárajka kʼamakurhini ka nájkirukaksï xáni uánikuecha jánguarhintapka para kʼamajkuni o para mójtakuni ambe enga arhijka? Míteni mókuntskua jarhuataatiksïni parajtsï mintsikani eska ísïiska ambe engaksï uandajka Bibliecha engachi iásï jatsiaka, ¿andi? Exea je mókuntskuechani máteru artikuluecha jimbo enga xarhatajka na enga Biblia úka orhepani uérani para asta iásï jamberi jarhani.

  • Biblia útasï jarhasti nájkiruka karanhapka imani materiali jimbo enga niárajka kʼamakurhini
    Aianhpiri (para kʼuiripuni jurajkukuni) 2016 | Núm. 4
    • TEMA ENGA PORTADARHU JAKA | NA ENGA ÚKA ORHEPANI UÉRANI BIBLIA

      Biblia útasï jarhasti nájkiruka imani materiali jimbo karanhapka enga niárajka kʼamakurhini

      AMBE ENGA JIMBO ÚPIRINGA NÓTERU JARHANIA. Imeecha engaksï Bibliani karantapka ka ístu imeecha engaksï ísï tátsekua kopiaripka, úrasptiksï papiru ka pergaminu paraksï jima karani (2 Timoteo 4:13).a ¿Nénaksï úpirini i materialicha úni eska nóteru japiringia Biblia asta iásï jamberi?

      Papiru niárasïndi kuarhakurhini ka kolori jupinhani o sóntku karukurhini. Richard Parkinson ka Stephen Quirke engaksï Egiptu anapu ambe estudiarijka, uandasïndiksï: “Tiempu jingoni, papiru sánhani arhisïndi iluni jásï úkuarhintani ka tʼupurintani. Enga patsakata jauaka papirueri roiu ma, uaati iámu púni ka enga inchaskukata jauaka, animali sapirhatichaksï niárasïndi iámu arhani, sánderia sïruki urapiticha”. Ísï tátsekua engaksï na exeantapkia papiruechani, máruksï jima peeraspti nani enga kánikua tsándeni japka o kuakandeni ka inde ambe úspti eskaksï sánderu sóntku ambendurhikuarhipiringa.

      Pergaminu sánderu ióni marhuasïndi eska papiru, peru ístu niárasïndi ambendurhikuarhini engaksï no sési kuidariuaka o enga jima jauaka nani enga kánikua aparhikuarhijka, tsʼirakuarhini o kánikua tsándeni.b Peru ístu, animali sapirhatichaksï niárasïndi arhani. Libru La escritura cotidiana en el Oriente Grecorromano (Everyday Writing in the Graeco-Roman East), uandasïndi andiksïsï u ióntki anapu karakatecha asta iásï jamberi jarhani: “Engaksï ióntki anapu karakatecha niárapiringa kʼamakurhini, iásï nóchi úpiringa míteni ambe enga Biblia uandajka”.

      NÉNA ÚSKI ASTA IÁSÏ JAMBERI JARHANI BIBLIA. Lei engaksï intsïnhapka israelitecha, uandasïreendi eskaksï iámindu Israeli anapu reicha, karapiringa ma kopia i leiri, engaksï jindeeka primeru sinku libruecha engaksï Bibliarhu jaka (Deuteronomio 17:18). Ístu, imeecha engaksï kopiechani ueenga, uánikua kopiechanksï uaaspti. Ísï jimbo, primeru siglurhu kʼamarani jámani, iámindu Israeli anapu sinagoguecharhu jarhasptiksïa Karakatecheri kopiecha ka asta jini Masedonia enga xáni iauani japka (Lukasʌ 4:​16, 17; Ukuecha [Hechos] 17:11). ¿Nénaksï úski asta iásï jamberi jarhani máru ima ióntki anapu karakatecha?

      1. Porechini jásï ma; 2. Ma parti Rollos del mar Muerto anapu

      Karakatecha engaksï ísï mítekateka komu Rollos del mar Muerto, iónksï patsakata jarhaspti porhechini járhaticha jimbo kuebecharhu, jimeesïsï enga kánikua aparhikuarhijka.

      Kueba ma nani engaksï exeantapka máru ióntki anapu Biblieri karakatechani

      Philip Comfort enga mítikuka Nuevo Testamentueri ambe, uandasïndi eskaksï judiuecha porhechini járaticharhuksï patsaasïrenga Karakatechani. Ka kristianuechajtuksï májkueni úspti. Jimbosï máru Biblieri karakatecha niárasptiksï exenhantani porhechini járhatichani jimbo engaksï patsakata japka kuartuecharhu, kuebecharhu ka ístu jimeesïsï enga kʼarikʼarhindeka.

      NA ENGA MARHUAPKA I AMBE. Uánikua ióntki anapu Biblieri karakatecha, asta iásï jamberi jarhasti ka máruksï jukari dos mili uéxurhini ísïistia engaksï karanhaka. No jarhasti máteru libru enga xáni uánikua karakatechani jatsiaka ka engaksï xáni ióntki anapueka.

      a Papiru jindeesti materiali ma enga úranhajka para jima karani, úkata jarhasti planta ma jimbo enga ísï arhinhajka papiru ka enga itsïrhu andarajka. Ka pergaminu, animaliri sïkuiri jimbo úkata jarhasti.

      b Pori ejemplu akta orijinali Declaración de Independencia, Estados Unidos anapu, pergaminu jimbo karanhaspti. No jamberi dosientu sinkuenta uéxurhini nitamasti ka nóteru kánikua xarharasïndia ambe enga arhijka.

  • Biblia útasï jarhasti nájkirukaksï uékeenga kʼamajkuni
    Aianhpiri (para kʼuiripuni jurajkukuni) 2016 | Núm. 4
    • TEMA ENGA PORTADARHU JAKA | NA ENGA ÚKA ORHEPANI UÉRANI BIBLIA

      Biblia útasï jarhasti nájkirukaksï uékeenga kʼamajkuni

      AMBE ENGA JIMBO ÚPIRINGA NÓTERU JARHANIA. Uánikua politikarhu ka relijionirhu anapu orhejtsïkutichaksï úspti imani ambe enga Biblia uandajka eska kánikua no sési jarhaska. Ka imani juramukua jimbo engaksï jatsipka jánguarhintasptiksï parakaksï kʼuiripuecha no niárapiringa jatsini, úni o tradusirini Bibliani ma. Ju je tsimani ejempluechani exeani:

      • Ióntki anapu rei ma enga irekapka 150 uéxurhinisï ante de Kristu, afuersa uékaspti úni eskaksï judiuecha, grieguecheri relijioni jingoni úkuarhipiringa, jimbosï juramupti eskaksï kʼamajkuapiringa iámindu Karakata Ebreaechani. Heinrich Graetz enga istorieri ambe mítekuka karaspti eskaksï reiri ánchikuarhiricha “karukuaspka ka kurhiraani Leiri anapu karakatechani nani uéjki engaksï exeantauenga ka uándikuasptiksï imeechani engaksï arhintenga Karakatechani paraksï sési pʼikuarherantani”.

      • Ma 800 uéxurhini ísïistia engaksï relijioniri orhejtsïkuticha kánikua ikiauenga enga nema enga no kʼéri ambeepiringa relijionirhu, jorhentpipiringa ambe enga Biblia uandajka ka no imani ambe enga iglesia jorhentpienga. Engaksï exepiringa nemani kámani jarhani Biblieri libruechani engaksï no salmueripiringa, uandasïrendiksï eska ima traisionarixapka iglesiani. Ísï jimbo, iglesiarhu tánguarhikuarhu ma jimbo, orhejtsïkutichaksï juramukuaspti máru acheetichani eskaksï sési jirinhantaapiringa kʼumanchikuecharisï o nani uéjkisï engaksï úpiringa jískakata jarhani Biblieri karakatechani ka eskaksï kʼamajkuapiringa.

      Engaksï niárapiringa kʼamajkuni Bibliani, iásï no niárapirindi mítenhani ambe enga Biblia uandajka.

      Ma pájina ima Biblieri enga William Tyndale Tradusiripka inglesi jimbo

      Nájkirukaksï uándikupka William Tyndale, niáranksï proibirini ka kurhiraanksï Biblieri kopiechani ima Biblieri enga ima tradusiripka inglesi jimbo, ima Biblia útasï jarhasti asta iásï jamberi.

      NÉNA ÚSKI ASTA IÁSÏ JAMBERI JARHANI BIBLIA. Rei Antíoco kánikua jánguarhintaspti para kʼamajkuani kopiechani Biblieri karakatecheri iámu Israeli. Peru jiánisï, uánikua judiuechaksï nóteru Israeli irekaxaptia. Uánikua jorhenatichaksï uandasïndi eska jiánisï enga Jesúsi echerirhu jámani japka uánikua judiuechaksï nóteru jini Israeli irekaspkia. Ka ima judiuechaksï sinagoguecharhu patsasïrendi Karakatecheri kopiechani ka tátsekua kristianuechaksï úraaspti imani mismu kopiechani (Ukuecha [Hechos] 15:21).

      Imani tiempu jimbo enga ísï mítekateka komu Edad Media, imeecha engaksï xéncheenga Bibliani seguirisptiksï tradusirini ka kopiariuani Karakatechani nájkirukaksï niárapka no sési kánhani. Jukari 500 uéxurhini ísïistia ante de enga Biblia imprimirikuarhipiringa, tradusidu jarhaspti ka jájki jimbo kopiarikata ma 33 idiomecha jimbo ísï. Ka jiájkani uératini ueenasptiksï sánderu uánikua idiomecha jimbo tradusirini ka imprimirini Bibliani.

      NA ENGA MARHUAPKA I AMBE. Nájkirukaksï juramuticha ka relijioniri orhejtsïkuticha jánguarhintapka kʼamajkuni Bibliani, iásï nani uéjkisï anapu kʼuiripuechaksï úsïndia arhintani ka sánderu tradusirikuaristia eska náki uéjki máteru libru. Ístu, uánikua paisicharhu úrastiksï Bibliani para imeecheri leichani uaani ka para imeecheri idiomecha ka niárasti úni eskaksï uánikua kʼuiripuecha ménderueni irekapiringa.

  • Biblia útasï jarhasti nájkirukaksï uékapka mójtakuni ambe enga uandajka
    Aianhpiri (para kʼuiripuni jurajkukuni) 2016 | Núm. 4
    • Acheeti ma enga Bibliani kopiarini jaka

      Masoretechaksï kánikua jánguarhintaspti paraksï ísï kopiarini eska námindu karakata japka Tata Diosïri Uandakua.

      TEMA ENGA PORTADARHU JAKA | NA ENGA ÚKA ORHEPANI UÉRANI BIBLIA

      Biblia útasï jarhasti nájkirukaksï uékapka mójtakuni ambe enga uandajka

      AMBE ENGA JIMBO ÚPIRINGA NÓTERU JARHANIA. Nájkiruka Biblia imani materialicha jimbo karanhaka engaksï niárajka kʼamakurhini ka nájkirukaksï máru kʼuiripuecha uékapka kʼamajkuni, Biblia seguiristi jarhani. Joperu máru engaksï kopiaripka ka tradusirini Bibliani, uékasptiksï mójtakuni ambe enga uandeenga paraka terukuntapiringa imani ambe jingoni engaksï imeecha jakajkuenga enbesi deksï imeecha jakajkuni ambe enga arhijka Biblia. Exea je ini ejempluechani:

      • Nani engaksï kómarhipiringa Tata Diosïni. Uánikua uéxurhinicha antede Jesúsi echerirhu jurhani, imeecha engaksï karapka ima karakatani enga ísï mítekateka komu Pentateuku Samaritanu, jukariksï jatsikuspti ari uandakuecha Éxodo 20:17 jimbo: “Juáta Gerisimi jimbo. Ka jiminiri uaaka altari ma”. Samaritanuechaksï karaspti ini ambe jimbokaksï uékasïreenga eskaksï Biblieri Karakatecha uandapiringa eskaksï jatsispka para templu ma úni jimini Juáta Guerisimi jimbo.

      • Trinidadiri jakajkukua. Tresientu uéxurhinisï nitamaspti enga na iámindu Biblia karanhapka ka acheeti ma enga trinidadini jakajkuenga, jukari jatsikuspti arini uandakuechani 1 Juanu 5:7 jimbo: “auandarhu: Diosï Taati, ka Uandakua ka Espiritu Santu. Ka ima tanimu májku ambeestiksï”. Peru karakata orijinalicha jimbo, no ísï uandasïreendi. Jorhenati ma uandaspti eska uéxurhini kinientu uératinisï, i uandakuechaksï niáraspti uánikua Bibliecha jimbo jarhani engaksï Latini jimbo tradusirinhapka.

      • Tata Diosïri nombri. Máru judiuechaksï ísï exesïreendi eska Tata Diosïri nombri jukari pímbinhasïska ka eskaksï no jatsiska para úranhani. Ísï jimbo, uánikua traduktorichaksï no jatsikuspti Tata Diosïri nombrini imani Bibliecha jimbo engaksï tradusiripka. Imeechaksï masi úspti jatsikuni Diosï o Tata, joperu Bibliarhu, inde uandakuechaksï no solu úrakuarhesïndi para Kuerajpirini arhikuekani sino ístu para acheetichani, diosï no jurhimbitichani o asta para Noambakitini arhikuekani (Juanu 10:34, 35; 1 Korintu 8:​5, 6; 2 Korintu 4:4).a

      NÉNA ÚSKI ASTA IÁSÏ JAMBERI JARHANI BIBLIA. Nájkirukaksï máru engaksï Bibliani kopiaripka nóksï kánikua jánguarhintapka o astaksï uékani mójtakuni ambe enga Biblia uandeenga, uánikua máteruechaksï kʼóru kánikua jánguarhintaspti paraksï ísï kopiarini eska námindu karakata japka. Sáno mili o mili kuatrosientu uéxurhi ísïistia engaksï masoretecha kopiaripka Karakata Ebreaechani engaksï iásï ísï mítekateka komu tekstu masoretiku. Uandanhasïndi eskaksï imeecha miiuasïrenga uandakuechani ka letrechani paraksï no támisï karani ambe ma. Engaksï imeecha exeenga eskaksï no sési jarhaspka ima karakatecha nani engaksï kopiarini japka, kopiarhu máekanduksï anotarisïreendi. Masoretechaksï méntku no ma ambe uékaspti mójtakuni ambe enga Biblia uandeenga. Jorhentpiri Moshe Goshen-Gottstein uandasïndi eska para masoretecha, kánikua no sési jarhaspka mójtakuni ambe ma karakata orijinalicharhu.

      Ístu, iásï jarhasti uánikua ióntki anapu karakatecha, ísï jimbo, jorhenatichaksï úsïndi exeni ambe enga no sési jaka. Uánikua uéxurhinicha jimbo, relijioniri orhejtsïkutichaksï jorhentpispti eska ima Bibliecha Latini jimbo engaksï imeecha kámenga, eskaksï imasï sési japka jimbokanha ísïmindu uandeenga eska na karakata japka karakata orijinalicharhu. Joperu inde Bibliechesptiksï engachi uandaka eskaksï jukari ambe jatsikuspka 1 Juanu 5:7 jimbo. Reina-Valera traduksioni máesti enga kánikua mítekateka ka jimajtuksï jatsikuspti indeni errorini. Joperu engaksï jorhenaticha exeantapka ióntki anapu karakatechani máteru idiomecha jimbo, exesptiksï eskaksï ícha no jukaaspka inde uandakuechani. Ísï jimbo, engaksï rebisarintapka Bibliani Reina-Valera ka ístu máteru traduksionichani, pʼikuntasptiksï indeni uandakuechani engaksï no sési japka.

      Papiru Chester Beatty P46, ióntki anapu Biblieri karakata ma enga uéxurhini 200 jimbo ísï karanhapka despuesi de Jesúsi

      Papiru Chester Beatty P46, ióntki anapu Biblieri karakata ma enga uéxurhini 200 jimbo ísï karanhapka despuesi de Jesúsi.

      Ióntki anapu karakatechaksï xarhatasïndi eska ambe enga Biblia uandajka, no méni mójtakurhiska. Uéxurhini 1947 jimbo, engaksï exeantapka karakatechani engaksï ísï mítekateka komu Rollos del mar Muerto, jorhenatichaksï úspti terukutantani karakatechani engaksï masoretikuecha kopiaripka ini roiuechani jingoni engaksï mili uéxurhini antesi karanhapka. Jorhenati ma uandasïndi eska engaksï terukutantapka i karakatechani, xarharaspti eskaksï masoretecha merumindu ísï kopiarispka Bibliani eska na karakata japka orijinalicharhu ka jimbochisï iásï uaaka mintsinharhini ambe enga Biblia uandajka.

      Jini Irlanda, jarhasti biblioteka ma enga jatsiaka ióntki anapu karakatechani sáno iámindu Karakata Griegecheri. Máru i karakatecha, karakuarhisptiksï sieni uéxurhinisï tátsekua enga na iámindu Biblia kʼamakurhipkia karanhani. Diksionariu ma uandasïndi eska nájkiruka Biblia uánikua uelta kopiarinhaka, májkueni ambe uandasïnga, ka eska sánisï ambejkueska enga no májkueni jaka.

      “Uaakachi seguru uandani eska no jarhaska máteru ióntki anapu karakata ma enga ísï xáni sési kopiarinhaka”

      NA ENGA MARHUAPKA I AMBE. I xáni uánikua karakatecha engaksï jaka ka engaksï xáni ióni anapueka, marhuastiksï paraka no nema úpiringa mójtakuni ambe enga Biblia uandajka. Achamasï ma enga kánikua mítekuka íri ambe, uandasïndi eska no ma libru jarhaska enga xáni uánikua uelta kopiarinhaka ka eskachi uaaka seguru jarhani eska ambe engachi iásï arhintajka Karakata Grieguecharhu, májkueni ambe uandasïnga eska na karanhapka ueenakuarhu. Ka William Henry Green enga ístu kánikua míteka Biblieri ambe, i ambe uandaspti Karakata Ebreaecheri: “Uaakachi seguru uandani eska no jarhaska máteru ióntki anapu karakata ma enga ísï xáni sési kopiarinhaka”.

      a Engajtsï uéjka sánderu ambe míteni, exe je Guía para el estudio de la Palabra de Dios, pájina 1 a 13, enga jw.org jimbo jaka.

  • ¿Andisï Biblia asta iásï jamberi jaki?
    Aianhpiri (para kʼuiripuni jurajkukuni) 2016 | Núm. 4
    • Acheeti ma arhintaxati Bibliani

      TEMA ENGA PORTADARHU JAKA | NA ENGA ÚKA ORHEPANI UÉRANI BIBLIA

      ¿Andisï Biblia asta iásï jamberi jaki?

      Biblia asta iásï jamberi jarhasti ka chájtsï uaaka jatsini ka arhintani. Engajtsï sési erakuska Biblieri traduksioni ma, uaakajtsï seguru jarhani eskajtsï arhintaxaka ambakiti kopia ma karakata orijinalicheri.a Joperu, ¿andisï úpi Biblia asta iásï jamberi jarhani nájkiruka imani materialicha jimbo karanhaka engaksï niáraka kʼamakurhini, nájkirukaksï máru uékapka kʼamajkuni ka nájkirukaksï uékeenga mójtakuni na enga uandajka? ¿Andisï xáni ambakiti i libru?

      “Iásï sésini mítetixakaia eska i Biblia engani kámajka, Tata Diosïri intsïmperata máeska”.

      Uánikuecha engaksï Bibliani jorhenguarhijka, májkuenksï eratsesïndi eska apostoli Pablu na karapka: “Iámindu Diosïri karakata, Diosïni jimboesti” (2 Timoteo 3:16). Jakajkusïndiksï eska Biblia asta iásï jamberi jarhaska jimboka Tata Diosïri Uandakueska ka imasï úti eska asta iásï jamberi jauaka. Faizal, engachi primeru artikulu jimbochi uandaka, uékaspti sánderu ambe míteni para exeni sini úpiringa mintsikani ambe enga Biblia uandajka. Ima ísku pakaraspti enga exepka eska Biblia no uandasïnga ambe engaksï jorhentpijka uánikua relijionicha. Ístu, mintsitarhu niárakuspti jorhenguarhini Bibliarhu ambe enga Tata Diosï eratsetini jaka úni íni echerini jingoni.

      Faizal uandasïndi: “Iásï sésini mítetixakaia eska i Biblia engani kámajka, Tata Diosïri intsïmperata máeska. Jimboka, enga Tata Diosï úka iámu unibersuni kueraani, ¿andi no jatsia uinhapikua parajtsïni íntskuni imeeri Karakatani ka ístu para kuájchakuni parachi jucha úni jatsini? Enga nema uandapiringa eska ima no úsïnga kuájpini imeeri Karakatani, arhikuekani japirindi eska ima no xáni uinhapitiska. Joperu inde ambe kánikua no sési japirindi jimbokachi míteska eska ima jindeeska enga Sánderu Kʼéri ambeeka (Isaías 40:8).

      a Exe je artikulu “Cómo escoger una buena traducción de la Biblia”, enga uéraka rebistarhu La Atalaya 1 de maiu 2008 anapu.

      ¿Nénachi uaa seguru jarhani eska jurhimbitkueska ambe enga Biblia uandajka?

      I artikuluecha engachi exeakia, uandastiksï na enga Biblia úka asta iásï jamberi jarhani. Peru, ¿nénajtsï uaa seguru jarhani eska Biblia meru ‘Tata Diosïri uandakueska’ ka no libru ma enga solu ióntki anapu uandantskuechani jukanharhiaka? (1 Tesalonika 2:​13). Exe je bideuni ¿Andichisï uá mintsikani eska Biblia jurhimbitku uandasïnga? enga jw.org. jimbo jaka (exe je PUBLIKASIONICHA > BIDEUECHA)

Publikasionicha pʼurhe jimbo (2006-2025)
Míkantani juchiiti kuentani
Inchani kuentarhu
  • Purépecha
  • Axakuni nemani
  • Ambe engani sánderu tsitijka
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Néna úrani pájinani ka ambe jarhaski
  • Na enga úrakuarhijka chaari informasioni
  • Mójtaku je ambe engajtsï uéjka eska úrakuarhiaka chaari iformasioniiri
  • JW.ORG
  • Inchani kuentarhu
Axakuni nemani