Boti la Lightbearer Likiza na Ungweru wa Uzimu Kumwera Cha Kumafumiro Gha Dazi Kwa Asia
Kukwambilira kwa m’ma 1930, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakaŵa kuti ŵandapharazgeko ku Indonesia, Malaysia, na charu icho pasono chikumanyikwa kuti Papua New Guinea. Kasi makani ghawemi ghakafika wuli mu vyaru ivi? Ofesi ya munthavi ya Australia, (pasono yikuchemeka kuti ofesi ya munthavi ya Australasia) yikagura boti la injini ilo likaŵa litali mamita 16 (52 ft). Boti ili likapika zina lakuti Lightbearer, chifukwa chakuti ŵapayiniya a awo ŵakendanga mu boti ili ŵakaligwiliskira ntchito kuti ŵaŵaliske ungweru wauzimu ku vyaru vyakutali.—Mateyu 5:14-16.
Kupharazga ku New Guinea
Mu February 1935, ŵanthu 7 ŵakanyamuka ulendo wa pa nyanja kufuma ku Sydney, mu mphepete mwa nyanja chakumafumiro ghadazi kwa charu cha Australia, kuluta ku dowoko la Moresby, New Guinea. Paulendo uwu ŵakaloŵanga somba izo ŵakaryanga ndipo ŵakayimanga mu madowoko ghakupambanapambana kuti ŵathire mafuta mu injini ya boti lawo, ŵasange chakurya chinyake, na kunozga boti lawo. Pa April 10, 1935, ŵakamba ulendo kufuma ku Cooktown, Queensland. Apo ŵakaŵa pafupi kufika kufupi na malo ghakofya ghakuchemeka Great Barrier Reef ŵakamba kugwiliskira ntchito injini ya boti kuti ŵende makora. Kweni ŵakasanga kuti injini yamba kupoma tuviwawa twa chilendo, so ŵakazimwiska waka. Ŵakamba kujifumba kuti kasi ŵawelere waka panji ŵalutilizge ulendo wawo? Eric Ewins, uyo wakaŵa mulongozgi wakati, “tose tikakhumbanga yayi kuwelera.” Ntheura boti la Lightbearer likalutilira ulendo wake na kukayima pa dowoko la Moresby pa April 28, 1935.
Ŵanalume awo ŵakaŵa mu boti la Lightbearer, kufuma kumazere: William Hunter, Charles Harris, Alan Bucknell (wakhala pasi panthazi), Alfred Rowe, Frank Dewar, Eric Ewins, Richard Nutley
Apo makanika wakanozganga injini ya boti, ŵabali wose aŵa kuwuskako Frank Dewar, ŵakamba kupharazga makani ghawemi pa dowoko la Moresby. Frank, uyo ŵanyake ŵakamuchemanga kuti “mupayiniya wakulimbikira,” wakati, ‘Nkhatora mabuku ghanandiko na kwenda mtunda wa makilomita pafupifupi 32 kuluta mukati mwa chigaŵa ichi na kwamba kupharazgira ŵanthu awo nkhaŵasangamo.’ Apo wakawerangako, wakenda nthowa yinyake iyo wakeneranga kwambuka ka mlonga ako mukaŵa ng’wina zinandi. Kweni wakachita mwavinjeru na kwambuka ndipo wakakafikaso makora waka ku tawuni kura wakaleka ŵanyake. Ivyo ŵakachita ŵanalume aŵa vikawovwira chomene paumaliro. Ŵanthu ŵanyake awo ŵakazomera kupoka mabuku ghithu pa nyengo yira pasono nawo Mbakaboni ŵa Yehova.
Kupharazga ku Java
Makanika wati wamara kunozga injini, boti la Lightbearer likanyamuka pa dowoko la Moresby kuluta ku chirwa cha Java icho chili ku Dutch East Indies (sono kukumanyikwa kuti Indonesia). Apo ŵakalutanga ŵakandakayimanga mu nthowa kuti ŵagule vyakukhumbikwa ndipo ŵakafika pa dowoko la Batavia (uko sono nkhu Jakarta) pa July 15, 1935.
Ŵati ŵafika uku, yumoza mwa ŵanalume aŵa zina lake Charles Harris wakakhalira ku Java, uko wakalutilira kupharazga mwamwamphu makani ghawemi.b Iyo wakati, “Mu mazuŵa ghara ntchito yithu yikuru yikaŵa waka yakugaŵira mabuku na magazini mbwenu na kusamukiraso mu chigaŵa chinyake. Nkhanyamura mabuku gha Chiarabic, Chitchayinizi, Chidatchi, Chingelezi, na Chiindonesiya. Ŵanthu ŵanandi ŵakazomeranga kupokera mabuku ghithu, ntheura nkhagaŵira mabuku pafupifupi 17,000 chaka chimoza.”
Boti la Lightbearer likwenda
Chifukwa chakuti Charles wakapharazganga mwamwamphu, ŵalaraŵalara ŵa Chidatchi ŵakazizwa nayo chomene. Yumoza wawo, wakafumba Kaboni munyake uyo wakapharazganga mu Java kuti kasi cha kumafumiro ghadazi gha Java uko kukukhala Charles kuli Ŵakaboni ŵalinga? Mubali uyu wakazgora kuti “Yumoza pera.” Munthu uyu wakati “Ukuteta kwali, nakuti nkhugomezga cha. Mwaŵanthu imwe mukwenera kuti muli na ŵanyinu ŵanandi awo ŵakupharazga ku chigaŵa ichi, pakuyelezgera na unandi wa mabuku agho mukugaŵira.”
Kupharazga ku Singapore na Malaysia
Kufuma ku Indonesia, boti la Lightbearer likaluta ku Singapore, ndipo likafika pa August 7. Palipose apo ŵabali aŵa ŵakayimanga, ŵakajuranga nkhani zakujambura kale kuti ŵanthu ŵategherezgenge kwizira mu masipika ghankhongono gha boti ili. Nthowa iyi nayo yikawovwiraso chomene kupharazga makani ghawemi. Nakuti nyuzipepara ya Singapore Free Press yikati “mazgu ghankhongono ghakapulikikwa kufuma mu maji . . . mu usiku wa pa Chitatu,” yikatiso: “Yikaŵa nkhani yapadera . . . iyo yikayowoyekanga kufuma . . . mu boti la ‘Lightbearer,’ ilo lili kufuma ku Australia ndipo likupharazga mapulogiramu gha Watch Tower mu Singapore.” Nyuzi iyi yikatiso “para vyose vili makora, mapulogiramu ghake ghakupulikikwa makora nanga kungaŵa ku vigaŵa ivyo vili patali na makilomita ghatatu panji ghanayi.”
Apo boti ili la Lightbearer likaŵa ku Singapore, Frank Dewar wakaŵaleka ŵanyake kuti wakambe uteŵeti unyake. Para wakukumbukira umo vikaŵira wakuti: “Tikamba kuchita upayiniya ku Singapore ndipo tikakhalanga mu boti. Apo nyengo yakuti boti lithu linyamuke yikakwana, Eric Ewins wakaniphalira mazgu agho ghakanimara mahara. Iyo wakati: ‘Frank, ukati wasankha ku Siam (uko sono nkhu Thailand) kuŵa chigaŵa chako chakupharazgako. So ise tikulekenge penepano. Unganyamuka sono!’ Mutu ukayima ndipo nkhati: ‘Kweni ine nkhumanya yayi kuti ku Siam ni nkhu kufuma pano!’” Eric wakaphalira Frank kuti wakwere sitima ya pamtunda yakufuma ku Kuala Lumpur, uko sono nkhu Malaysia. Frank wakapulikira ndipo wakanyamuka kuluta ku Kuala Lumpur ndipo wakafika ku Thailand pati pajumpha myezi.c
Apo boti la Lightbearer likendanga cha kumanjiliro ghadazi kwa Malaysia, likayima pa madowoko gha Johore Bahru, Muar, Malacca, Klang, Port Swettenham (uko sono nkhu Port Klang), na Penang. Pa dowoko lililose, ŵabali aŵa ŵakajuranga nkhani zakujambura kale kuti ŵanthu ŵategherezgenge kwizira mu masipika agho ghakaŵa mu boti. Kaboni munyake uyo wakateŵeteranga ku Indonesia, zina lake Jean Deschamp wakati, “Ŵanthu ŵakakondwanga chomene na nkhani izi kuluska chinyake chilichose.” Ŵati ŵamara kulizga nkhani izi, ŵanalume aŵa ŵakamba kuluta mu vigaŵa vya mumphepete mwa nyanja na kwamba kugaŵira mabuku ku ŵanthu ŵakunweka.
Kupharazga ku Sumatra
Kufuma ku Penang, ŵanalume aŵa ŵakanyamuka na boti lawo ndipo ŵakajumpha ku Strait of Malacca m’paka ku Medan, Sumatra (icho sono ntchigaŵa cha Indonesia). Eric Ewins wakuti: “Tikakondwa chomene kukhala mu boma la Medan ndipo ŵanthu ŵanandi ŵakazomera uthenga withu.” Ŵabali aŵa ŵakagaŵira mabuku pafupifupi 3,000 mu chigaŵa ichi.
Apo boti ili la Lightbearer likalutiliranga cha kumwera, ŵanalume aŵa ŵakapharazganga mu madowoko ghakurughakuru gha kumafumiro ghadazi kwa Sumatra. Mu November 1936, boti ili likawelera ku Singapore, uko Eric Ewins wakaŵaleka ŵanyake. Pati pajumpha masabata ghachoko waka, wakatorana na Irene Struys, Kaboni uyo wakakhalanga ku Singapore. Paumaliro, Eric na Irene ŵakalutilira kuchita upayiniya ku Sumatra. Kweni apa sono boti la Lightbearer likakhumbikwanga mulongozgi muphya.
Kupharazga ku Borneo
Mulongozgi muphya wakaŵa Norman Senior, ndipo wakamanyanga umo wangendeskera sitima. Iyo wakiza kufuma ku Sydney mu January 1937. Pamanyuma gulu ili likanyamuka kufuma ku Singapore kuya ku Borneo na Celebes (uko sono nkhu Sulawesi), ndipo uku ŵakapharazga ku vigaŵa vinandi chomene na vyakutali m’paka makilomita 480.
Apo boti la Lightbearer likafika pa dowoko la Samarinda ku Borneo, mulongozgi wa pa dowoko ili wakakana kuti gulu la ŵabali ili lipharazgire ŵanthu ŵa pa malo agha. Kweni Norman wakati wamulongosolera umo tikuchitira ntchito yithu yakupharazga, mwanalume uyu wakakolerana navyo ndipo wakazomera kupoka nanga ni mabuku ghithu ghanyake.
Ulendo unyake, mulongozgi wa tchalitchi linyake wakapempha Norman kuti wakayowoye nkhani ku tchalitchi lake. Kweni m’malo mwakuti Norman wayowoye yekha nkhani, wakajura waka nkhani zakujambulika kale za mu Baibolo 5 kuti ŵanthu ŵategherezge, ndipo mulongozgi uyu wakakondwa chomene. Mulongozgi uyu wakatorakoso nanga ni mabuku ghithu kuti wakagaŵireko ŵanyake. Kweni mulongozgi uyu yekha ndiyo wakakondwa nawo uthenga withu. Ŵanandi ŵa mu tchalitchi lake ŵakakondwa yayi na ntchito iyo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakachitanga. Nakuti ŵakakondwa yayi kuwona Ŵakaboni ŵakupharazga mwachikanga ndipo ŵakamba kuphalira nanga ni ŵanthu ŵa mu madowoko ghanyake kuti ŵaleke kuzomerezga boti ili la Lightbearer kuyima mu madowoko ghawo.
Umo boti la Lightbearer likenderanga, mazina agho ŵakagwiliskiranga ntchito mu nyengo yakale
Kuwelera ku Australia
Mu December 1937, boti la Lightbearer likawelera ku Australia chifukwa chakuti likakanizgika kuyima mu madowoko ghanyake. Ŵanalume aŵa ŵakayima pa dowoko la Sydney kuti ŵachite ungano wa chigaŵa wa Ŵakaboni ŵa Yehova mu April 1938. Apa ndikuti pajumpha vyaka vitatu kufuma apo boti ili likafumirako ku Sydney. Boti ili likaguliskika cha kukwambilira kwa mu ma 1940, ntchito ya Ŵakaboni ŵa Yehova yati yakanizgika waka ku Australia. Mubali Ewins wakati “Boti ili lafiska mulimo wake,” ndipo wakatiso “wakakhala vyaka vyakukondweska chomene pa umoyo wake” apo wakaŵa mu boti kuchita uteŵeti wake.
Vinthu Viwemi Ivyo Vikachitika Chifukwa Cha Ntchito Iyo Boti la Lightbearer Likachita
Ŵanalume awo ŵakaŵa mu boti ili ŵakaseŵa mbuto za Ufumu ku chigaŵa chikuru kweniso ku ŵanthu ŵanandi. Nangauli ŵakakumana na ŵakususka, kweni ntchito yawo yikamba kupambika vipambi mwapachokopachoko. (Luka 8:11, 15) Nakuti pasono, mu vigaŵa vyose ivyo ŵapayiniya ŵakale aŵa ŵakafikako, muli ŵapharazgi ŵa Ufumu ŵakujumpha 40,000. Ichi chikulongora kuti ntchito iyo ŵanalume ŵachikanga aŵa ŵakachita yikawa pawaka yayi ndipo boti lawo nalo likawovwira chomene!
a Ŵapayiniya Mbakaboni ŵa Yehova awo ŵakumalira maora ghanandi pakupharazga.
b Mbiri ya umoyo wa Charles Harris yili kulembeka mu Gongwe la Mulinda la June 1, 1994.
c Wonani Buku Lapachaka la Ŵakaboni ŵa Yehova la 1991 peji 187.