‘Te Mauaga o te Penina e Tafasili i te Tāua’
“A te Malo o te lagi ko te tapulā telā e kausaki ki ei a tino, kae ko tino kolā e kausaki atu ki mua e puke ‵mau ki ei.”—MATAIO 11:12, NW.
1, 2. (a) Se a te uiga mauagatā telā ne fakaasi atu ne Iesu i tena tala fakatusa e tasi e uiga ki te Malo? (e) Ne a pati a Iesu ne fai i tena tala fakatusa e uiga ki se penina tafasili i te ‵togi ‵mafa?
E MATA, e isi se mea e tāua malosi atu ki a koe telā e mafai o ‵togi atu ne koe au mea katoa ko te mea ke maua ne koe a te mea tāua tenā? E ui eiloa e fai‵pati a tino ki te loto finafinau i te kausaki atu ke fakataunu a fakamoemoega konei—tupe, tulaga takutakua, te malosi pule io me ko tulaga ma‵luga—e faigata o maua ne se tino se mea telā ko tō silia tena manako ki ei, ke ‵togi atu ei ana mea katoa mō te mea tenā. Ne fakasino atu a Iesu Keliso ki te uiga mauagatā tenei i tena tala fakatusa ‵loto e tasi tenei e uiga ki te Malo o te Atua.
2 A te tala fakatusa telā ne fai atu ne Iesu ki ana soko, ko ia telā e fakaigoa foki ki te tala fakatusa o te penina tafasili i te ‵togi ‵mafa. Konei la a pati ne fai atu ne Iesu: “A te Malo o te lagi, e pelā foki mo se tino fai koloa, e salasala ki penina tāua. I te mauaga ne ia a te penina e sili i te tāua, fano ei o ‵togi ana mea katoa, mo ‵togi te penina tenā.” (Mataio 13:36, 45, 46) Se a te mea ne manako Iesu ke tauloto ne ana tino fakalogo‵logo mai te tala fakatusa tenā? Kae e aogā pefea ki a tatou a pati a Iesu konā?
Te ‵Togi ‵Mafa o Penina
3. Kaia ne ‵togi ‵mafa ei a penina i aso mua?
3 Ne fai a penina mo fai a toe mea fakagali‵gali tāua mai anamua loa. E fai mai se fakaasiga me e ‵tusa mo te tino poto i Loma ko Pliny the Elder, a penina ko “toe mea ‵togi ‵mafa eiloa i mea ‵togi ‵mafa katoa.” E se pelā mo aulo, siliva io me ko nisi fatu tāua, e māfua mai a penina i mea ola. Se mea e lauiloa me e mafai ne tifa o te moana o ‵fuli ne latou a tamā fatu fo‵liki ke fai mo fai ne penina malipolipo mai te kofuga fakafia o tamā fatu konā ki te mea telā e fakaigoa ki te nacre. I aso mua, a toe penina tāua eiloa ne maua sāle i te Tai ‵Kula, te Persian Gulf mo te Indian Ocean—ne fenua e ‵mao ‵ki mai Isalaelu. Kae tenā eiloa te pogai ne faipati ei a Iesu e uiga ki se “tino fai koloa, e [malaga o] salasala ki penina tāua.” Ke maua a tinā penina tāua, e manakogina i ei a galuega e uke ‵ki.
4. Se a te akoakoga tāua o te tala fakatusa a Iesu e uiga ki te tino fai koloa faimalaga?
4 E tiga eiloa ne ‵togi ‵mafa ‵ki a penina i aso mua, ne seki faipati eiloa a Iesu ki tena ‵togi ‵mafa i tena tala fakatusa. I te tala fakatusa tenei, ne seki fakatusa fua ne Iesu a te Malo o te Atua ki te penina ‵togi ‵mafa; kae ne fakasino atu a ia ki se “tino fai koloa, e [malaga o] salasala ki penina tāua” mo ana mea ne fai ki te penina i te taimi ne maua ei ne ia. E se pelā mo se tino fakatau i se sitoa, a te tino fai koloa telā e faimalaga o salasala ki penina ko te toe tino poto telā e mafai o laveagofie ne ia a penina kolā e faigata o lavea. E lavea tonu ne ia a te tinā penina mai te kilo atu fua ki ei kae e se mafai o fakaloiloigina māfai ne penina sē ‵tonu.
5, 6. (a) Se a te mea tāua e uiga ki te tino fakatau koloa i te tala fakatusa a Iesu e ‵tau o mafaufau ‵mafa ki ei? (e) Se a te mea e fakaasi mai i te tala fakatusa o te koloa telā ne ‵funa e uiga ki te tino fakatau koloa faimalaga?
5 E isi foki se isi mea tāua e uiga ki te tino fai koloa tenei. E masani o galue aka ne se tino fakatau koloa masani te ‵togi o te penina i te maketi ke fakaaogā ne ia ko te mea ke mafai o maua sena laka. Kāti ka mafaufau foki a ia ki te lasi o tena manakogina ko te mea ke mafai o fakatau fakavave atu ne ia te penina tenā. I nisi tugāpati, e saga malosi atu fua a ia ki te mauaga fakavave o sena laka i lō te puke ma ia a te penina tenā. Kae e se penā loa te tino fakatau koloa i te tala fakatusa a Iesu. Ne seki fia saga atu a ia ki tupe. A te tonuga loa, ne lotomalie katoatoa a ia o fakatau atu “ana mea katoa”—kāti ko ana kope katoa—ko te mea ke maua te mea telā ne salasala a ia ki ei.
6 Ki te tokoukega o tino fakatau koloa, a te mea telā ne fai ne te tagata i te tala fakatusa a Iesu kāti se mea valea. Ka sē manako eiloa se tagata poto i mea tau pisinisi o fai se vaegā mea valea penā. Kae ne ‵kese te mea telā ne fakatāua ne te tino fakatau koloa i te tala fakatusa a Iesu. Ne seki manako fua a ia ki tupe kae ki te fiafia mo te lotomalie telā e maua māfai ko maua ne ia te mea tāua tenā. E manino ‵lei a te manatu tenei i se isi tala fakatusa ne fai atu ne Iesu. Ana muna: “A te Malo o te lagi, e pelā mo te koloa tāua ne ‵funa i te laukele. Ne maua ne te suā tagata, kae ne toe ‵funa ne ia. Ko oko eiloa i tona fiafia, fano ei o ‵togi atu ana mea katoa, mo ‵togi te laukele tenā.” (Mataio 13:44) E tonu, a te fiafia telā ne maua i te mauaga o te koloa tāua tenā ne fai i ei ke mafai ne te tagata tenā o fakatau atu ana mea katoa. E mata, e isi ne tino penā i aso nei? E mata, e isi se koloa ‵togi ‵mafa penā?
Tino Kolā ne Fakatāua ne Latou te Tāua o te Malo
7. Ne fakaasi mai pefea ne Iesu me ne lavea ne ia te lasi o te tāua o te Malo?
7 I tena tala fakatusa, ne faipati eiloa a Iesu e uiga ki “te Malo o te lagi.” Ne malamalama ‵lei eiloa a ia i te tāua o te Malo. E fakamaoni faka‵lei mai a te mea tenā i tala i tusi a te kau fai Evagelia. Mai tua o tena papatisoga i te 29 T.A., “ne kamata a Iesu o talai atu penei: ‘Ke salamo koutou mai i otou agasala, me ko pili mai te Malo o te lagi!’ ” Ne akoako ne ia a vaitino e tokouke i te tolu mo te afa tausaga e uiga ki te Malo. Ne faimalaga atu a ia i koga katoa, “i loto i fa‵kai ‵lasi mo fa‵kai fo‵liki, o takutaku atu te Tala ‵lei e uiga ki te Malo o te Atua.”—Mataio 4:17; Luka 8:1.
8. Ne a mea ne fai ne Iesu ke fakaasi mai ei a mea kolā ka fakataunu ne te Malo?
8 Mai te faiga o vavega e uke i luga i te fenua kātoa—e aofia i ei te faka‵leiga o masaki, te fagaiga o tino fia‵kai, te fakamalūga o te afā mo te tai sou, ke oko ki te faka‵tuakaga o tino ‵mate—ne fakaasi mai i ei ne Iesu a mea kolā ka fakataunu ne te Malo o te Atua. (Mataio 14:14-21; Maleko 4:37-39; Luka 7:11-17) Fakamuli loa, ne fakatalitonu mai ne ia tena alofa fakamaoni ki te Atua mo te Malo mai te tukuatuga o tena ola ke mate e pelā me se matulo i luga i te sataulo. E pelā eiloa mo te tino fakatau koloa telā ne tuku atu ne ia ana mea katoa ke maua ne ia te “penina e sili i te tāua,” ne ola kae ne mate eiloa a Iesu mō te Malo.—Ioane 18:37.
9. Se a te uiga mauagatā telā ne maua ne soko mua o Iesu?
9 Ne seki saga atu fua a Iesu i tena olaga ki te Malo kae ne fakamaopoopo mai foki ne ia se potukau foliki o ana soko. A latou konei ko tino foki taki tokotasi kolā ne lavea ne latou te lasi o te tāua o te Malo. E aofia i a latou konā ko Anitelea, telā se soko mua o Ioane te Papatiso. I te lagonaga ne laua a te molimau a Ioane i a Iesu ko “te Tama Mamoe a te Atua,” ne tau‵tali atu ei ki a ia a Anitelea mo te suā soko e tokotasi o Ioane, kāti se tamaliki e tokotasi a Sepetaio telā ne fakaigoa foki ki a Ioane, kae fai ei laua mo fai ne tino tali‵tonu. Kae ne seki gata fua i konā. I konā foki eiloa, ne fanatu a Anitelea ki tena taina ko Simona kae fai atu: “Ko oti ne maua ne māua te Mesia.” Ne seki leva kae iloa foki ne Simona (telā ne fakaigoa fakamuli ki a Kefa, io me ko Petelu) e pelā foki mo Filipo mo tena taugasoa ko Natanielu i a Iesu ko te Mesia. A te tonuga loa, ne fakamalosigina a Natanielu ke fai atu ki a Iesu: “Ko koe ko te Tama a te Atua! Ko koe foki ko te Tupu o Isalaelu!”—Ioane 1:35-49.
Ne Fakamalosigina ke Gasue‵sue
10. Ne ‵saga atu pefea a soko i te taimi ne toe fetaui ei latou mo Iesu kae kalaga atu ki a latou?
10 E mafai o faka‵tusa a te fiafia lasi telā ne maua ne Anitelea, Petelu, Ioane mo nisi tino i te taimi ne maua ei ne latou te Mesia ki te fiafia telā ne maua ne te tino fakatau koloa faimalaga i te taimi ne maua ei ne ia te penina tafasili i te ‵togi ‵mafa. Ne a la olotou mea ka fai nei? E se uke a mea e fakamatala mai i Evagelia e uiga ki mea ne fai ne latou i te taimi muamua ne fetaui ei latou mo Iesu. Kāti ne toe ‵foki atu eiloa te tokoukega o latou ki olotou olaga masani. I se ono masina io me se tausaga mai tua ifo i ei, ne toe fetaui a Iesu mo Anitelea, Petelu, Ioane mo te taina o Ioane ko Iakopo i te koga e fai i ei te lotou pisinisi faiika i te Tai o Kalilaia.a I te taimi ne lavea ei ne ia latou, ne fai atu a Iesu: “Tau‵tali mai i a au, ke fai ne au koulua mo fai a tino faiika ki tino.” Ne ‵saga atu latou pefea ki ei? E uiga ki a Petelu mo Anitelea, e fai mai te tala a Mataio: “I konā foki eiloa, tiakina o la tili kae olo tasi mo ia.” Kae e pelā mo Iakopo mo Ioane, e faitau tatou penei: “I konā foki eiloa, tiakina te poti mo te la tamana; kae tau‵tali i a ia.” E fai mai te tala a Luka me ne “tiaki ei olotou mea katoa kae tau‵tali atu i a Iesu.”—Mataio 4:18-22; Luka 5:1-11.
11. Se a te pogai kāti ne ‵saga fakavave atu ei a soko ki te ‵kamiga a Iesu?
11 E mata, a te ‵saga atu o soko ki a Iesu se ikuga fua telā ne fai fakavave aka? Ikai! E ui eiloa ne toe ‵foki atu latou ki te pisinisi faiika a olotou kāiga mai tua o te lotou fetauiga muamua mo Iesu, e mautinoa eiloa me ne oko ‵tonu atu ki olotou loto mo mafaufau a mea kolā ne lavea kae lagona ne latou i te taimi muamua tenā. Kāti ne lava ‵ki te taimi i te tasi tausaga mai tua ifo i ei ke mafaufau ‵loto latou ki mea katoa konā. Nei la, ko oko atu ki te taimi e ‵tau ei o fai ne latou se fakaikuga. E mata, ne fai latou e pelā mo te tino fakatau koloa faimalaga telā ne ‵pole i te fiafia i te taimi ne maua ei ne ia te penina ‵togi ‵mafa tenā, e pelā mo pati a Iesu, “fano ei” o fai so se mea e ‵tau o fai ke mafai o ‵togi ne ia te penina tenā? Ao. Ne ‵pole malosi olotou loto ona ko mea kolā ne lavea kae lagona ne latou. Ne lavea ne latou me ko ‵tau o gasue‵sue latou. Tela la, e pelā eiloa mo tala, e fakaasi mai me ne tiaki fakavave ne latou olotou mea katoa kae tau‵tali atu i a Iesu.
12, 13. (a) Ne ‵saga atu pefea a tino e tokouke kolā ne lagona ne latou a Iesu? (e) Ne a pati ne fai atu ne Iesu e uiga ki ana soko fakamaoni, kae ne a uiga o ana pati?
12 Ko oko eiloa te ‵kese o tino fakamaoni konei mai nisi tino kolā ne fakamatala fakamuli mai i Evagelia! E tokouke i a latou konei ne faka‵lei io me ne fagai ne Iesu kae ne toe foki eiloa ki olotou olaga masani. (Luka 17:17, 18; Ioane 6:26) Ne seki fia olo atu eiloa a nisi tino i te lotou ‵kamiga ne Iesu ke fai latou mo fai ana soko. (Luka 9:59-62) Kae e ‵kese mai i ei, e uiga loa ki tino fakamaoni, ne fai fakamuli mai a Iesu: “Mai aso o Ioane te Papatiso ke oko mai ki te taimi nei, a te Malo o te lagi ko te tapulā telā e kausaki ki ei a tino, kae ko tino kolā e kausaki atu ki mua e puke ‵mau ki ei.”—Mataio 11:12, NW.
13 “Te kausaki” mo te “kausaki atu ki mua”—ne a uiga o tugāpati konei? E ‵tusa mo te veape Eleni telā e fakavae ki ei te ‵fuliga o tugāpati konei, e fai mai te Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words: “E fakauiga te veape tenei ki te faiga o galuega e uke kae ‵mafa.” Kae e uiga loa ki te fuaiupu tenei, e fai mai te tagata poto ko Heinrich Meyer: “E fakamatala mai i te fuaiupu tenei a kausakiga ‵lasi mai tua o te okomaiga o te malo faka-Mesia . . . Te lasi o te fiafia mo te loto finafinau (e se toe ai se fakanoganoga io me se nofo fakatalitali) ne fakaasi mai e uiga ki te malo.” E pelā mo te tino fakatau koloa faimalaga, ne lavea fakavave ne nāi tino konei a te tinā mea tāua, kae ne tiakina katoa ne latou a olotou mea ona loa ko te Malo.—Mataio 19:27, 28; Filipi 3:8.
Ne ‵Kau Atu a Nisi Tino ki ei
14. Ne fakatoka pefea ne Iesu ana apositolo mō te talaiatuga o te Malo, kae se a te mea ne iku mai i ei?
14 I te taimi ne fai i ei te galuega a Iesu, ne akoako kae fesoasoani atu a ia ki nisi tino ke kausaki atu ki te Malo. Muamua la, ne filifili ne ia a soko e toko 12 kae uga atu ne ia e pelā me ne apositolo. Ne tuku atu ne Iesu a fakatonuga likiliki ki a latou e uiga ki te faiga o te lotou galuega kae fakailoa atu foki a mea faiga‵ta mo fakalavelave kolā ka fe‵paki mo latou. (Mataio 10:1-42; Luka 6:12-16) I se lua tausaga fakamuli ifo, ne ga‵lue fakatasi latou mo Iesu i te fenua kātoa kae ne maua ei ne latou se fesokotakiga ‵pili mo ia. Ne lagona ne latou ana pati, ne ‵kilo atu ki ana vavega fakaofoofogia mo ana fakaakoakoga totino. (Mataio 13:16, 17) E mautinoa eiloa me ne otia malosi latou i mea katoa konei, maua ei ne latou te loto finafinau e pelā mo te tino fakatau koloa kae ne fakapalele olotou mafi i te lotou kausaki atu ki te Malo.
15. Se a te pogai tonu ne fakaasi mai ne Iesu e ‵tau ei o fia‵fia ana soko?
15 I tafa o apositolo e toko 12 konā, “ne filifili ne te Aliki te isi tinofitu tāgata, kae ne uga atu ke olo takitokolua, ke ‵mua i a ia ki te fa‵kai mo koga katoa kolā ka fano a ia ki ei.” Ne fai atu foki a ia e uiga ki tofotofoga mo mea faiga‵ta kolā ka fe‵paki mo latou kae fakatonu atu ke fai atu ki tino: “A te Malo o te Atua ko pili mai ki a koutou.” (Luka 10:1-12, NW) I te taimi ne ‵foki mai ei te toko 70 konā, ne fia‵fia malosi latou kae fai atu te lotou lipoti ki a Iesu: “Te Aliki, a temoni ne faka‵logo foki ki omotou fakatonuga kolā ne fai i tou igoa!” Kae kāti ne ‵poi malosi latou i te faiatuga a Iesu me e sili atu te fiafia telā ka maua ne latou ona ko te lotou loto finafinau mō te Malo. Ana muna ki a latou: “Sa fia‵fia ona ko agaga ma‵sei ko faka‵logo ki a koutou; kae fia‵fia i te mea ko tusi otou igoa i te lagi.”—Luka 10:17, 20.
16, 17. (a) Ne a mea ne fai atu ne Iesu ki ana apositolo fakamaoni i tena toe po mo latou? (e) Se a te fiafia mo te fakatalitonuga ne maua ne apositolo mai pati a Iesu?
16 I te fakaotiga eiloa, i te ‵toe po ne ‵nofo ei a Iesu mo ana apositolo, i a Nisani 14, 33 T.A., ne kamata ei ne ia te mea telā e fakaigoa ki te ‵Kaiga a te Aliki i te Afiafi kae fakatonu atu ke fakamanatu faeloa te mea tenā. I te afiafi tenā, ne fai atu a Iesu ki te toko 11 kolā ne ‵toe mai: “Ne ‵kau fakatasi foki koutou mo au i oku tofotofoga. E pelā eiloa mo te tukumaiga ne toku Tamana te pule ki a au, e pelā foki taku feagaiga ki a koutou. Ka ‵kai kae inu koutou i taku taipola i toku Malo, kae ka ‵nofo foki koutou i paepaealiki, o fakamasino atu matakaiga e sefulu lua o Isalaelu.”—Luka 22:19, 20, 28-30.
17 Ko tafaga te fiafia ne oko ki loto o apositolo i te taimi ne lagona ei ne latou a pati konā mai i a Iesu! Ko oti eiloa ne tuku atu ki a latou a te ‵toe tauliaga sili telā e mafai o maua ne so se tino. (Mataio 7:13, 14; 1 Petelu 2:9) E pelā mo te tino fakatau koloa faimalaga tenā, ko oti ne tiaki ne latou a mea e uke ko te mea ke tau‵tali atu latou i a Iesu o kausaki atu ki te Malo. Nei la, ko oti ne fakamautinoa atu ki a latou me ka sē mafai o sē aogā olotou kausakiga.
18. Ko oi a tino i tafa o apositolo e toko 11 ka maua ne latou a mea aogā mai te Malo?
18 E se ko apositolo fua kolā ne ‵nofo mo Iesu i te po tenā ka maua ne latou a mea aogā mai te Malo. Ko te loto eiloa o te Atua ke puke ki loto i te feagaiga mō te Malo a te toko 144,000 kolā ka pule fakatasi mo Iesu Keliso i tena Malo faka-te-lagi. E se gata i ei, ne lavea ne te apositolo ko Ioane i se fakaasiga “a te vaitino tokouke, ko sē mafai eiloa o faitau a latou katoa ne se tino! . . . kae ‵tu i mua o te nofogaaliki, pelā foki i mua o te Tama Mamoe . . . Ne ka‵laga malosi mai penei: “A te ‵tou fakaolataga e maua mai i te Atua, telā e nofo i tona nofogaaliki; e maua foki te ‵tou fakaolataga i te Tama Mamoe!” A tino konei ko tino kolā ka ola i te lalolagi mai lalo i te Malo.b—Fakaasiga 7:9, 10; 14:1, 4.
19, 20. (a) Se a te avanoaga e matala atu nei ki tino o fenua katoa? (e) Se a te fesili ka sau‵tala ki ei i te suā mataupu?
19 Mai tua malie o tena fanakaga ki te lagi, ne fakatonu atu a Iesu ki ana soko fakamaoni: “Tela la, olo atu koutou ki fenua katoa ke fai a tino i ei mo oku soko; papatiso foki latou i te igoa o te Tamana, te Tama mo te Agaga Tapu. Akoako atu foki latou ke faka‵logo ki mea katoa kolā ne fakatonu atu ne au ki a koutou. Kiloke! Au e fakatasi faeloa mo koutou, ke oko eiloa ki te gataga o te lalolagi.” (Mataio 28:19, 20) Tela la, e mafai o fai a tino mai fenua katoa e pelā me ne soko o Iesu Keliso. Ka kausaki atu foki a tino konei ki te Malo—faitalia me ko te lagi io me ko te lalolagi e maua ei te taui—e pelā eiloa mo te mea ne fai ne te tino fakatau koloa faimalaga i te taimi ne maua ei ne ia te penina tāua.
20 Ne fakaasi mai foki ne Iesu i ana pati me ka fai te galuega ko te faiga o soko ke oko eiloa “ki te gataga o te lalolagi.” Tela la, i ‵tou aso nei, e mata, koi isi ne tino e fai pelā mo te tino fakatau koloa faimalaga, kolā e fia‵fia o tiakina olotou mea katoa i te kausaki atu ki te Malo o te Atua? Ka sau‵tala tatou ki te fesili tenei i te suā mataupu.
[Fakamatalaga mai lalo]
a Kāti ne tautali atu a Ioane, te tama tagata a Sepetaio, i a Iesu kae ne lavea ne ia a nisi mea ne fai ne ia i te taimi muamua ne fetaui ei latou, telā ne fai i ei ke tusi fakamaea ne ia a tala konā i tena Evagelia. (Ioane mataupu 2-5) Kae e ui i ei, ne toe foki atu a ia o fai te pisinisi faiika a te lotou kāiga a koi tuai o ‵kami a ia ne Iesu.
b Ke maua a nisi fakamatalaga, ke onoono ki te mataupu e 10 o te tusi ko Te Iloaga Telā e Takitaki Atu ei ki te Ola Se-Gata-Mai, kae telā ne ‵lomi ne Molimau a Ieova.
E Mafai o Fakamatala Mai ne Koe?
• Se a te akoakoga tāua o te tala fakatusa e uiga ki te tino fakatau koloa faimalaga?
• Ne fakaasi atu pefea ne Iesu me ne fakatāua malosi ne ia te Malo?
• Se a te pogai ne ‵saga fakavave atu ei a Anitelea, Petelu, Ioane mo nisi tino ki a Iesu i tena toe fokiatuga?
• Se a te avanoaga tafasili i te gali e matala mai nei ki tino o fenua katoa?