“Ke Loto Malosi Kae Fakatuanaki”

“Ke loto malosi kae fakatuanaki . . . me i a au, te Aliki [Ieova] tou Atua e fakatasi atu faeloa ki a koe.” —IOSUA 1:7-9.

KA TALI MAI PEFEA NE KOE?

Ne a auala ne fakaasi mai ei ne Enoka mo Noa a te loto malosi?

Ne ma‵losi pefea a nāi fafine i aso mua i te fakatuanaki mo te loto malosi?

Ne a fakaakoakoga o te loto malosi faka-talavou e fiafia koe ki ei?

1, 2. (a) Se a te mea e manakogina i nisi taimi ke kausaki atu i te auala tonu o te olaga? (e) Ne a mea ka suke‵suke tatou ki ei?

A TE loto malosi e ‵kese mo te mataku, mata mataku, mo te mata mā. Kāti e mafai o mafau‵fau tatou ki se tino loto malosi e pelā me e mafi kae loto toa. E isi ne taimi e manakogina a te loto malosi telā e fai lemū fua ko te mea ke kausaki atu i se auala tonu i aso takitasi o te olaga.

² A nisi tino i tala i te Tusi Tapu ne seki ma‵taku lele eiloa i olotou taumafaiga e uke ne fai. Ne fakaasi mai foki ne nisi tino a te loto malosi i fakanofonofoga kolā e masani ki ei a tavini a Ieova. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i fakaakoakoga o te loto malosi i loto i te Tusi Tapu? E mafai pefea o loto ma‵losi tatou?

MOLIMAU LOTO MA‵LOSI I SE LALOLAGI SĒ AMIOATUA

3. Se a te mea ne ‵valo mai ne Enoka e uiga ki tino sē amioatua?

³ E manakogina te loto malosi ke fai mo fai se Molimau a Ieova i va o tino amio ma‵sei i te lalolagi mai mua o te Lolo i aso o Noa. E tiga te feitu tenā, ne loto toa eiloa a Enoka telā ko “te tokofitu o tino mai tua o Atamu,” o folafola atu a te fekau fakapelofeta tenei: “Kiloke! Ne o‵mai foki a Ieova mo ana agelu tapu e se lausia, o fakaoko atu te fakasalaga ki tino katoa, kae fakamasino a tino sē amioatua katoa i olotou amioga sē ‵lei e pelā foki mo olotou faifaiga matagā kolā ne fai atu ne tino agasala ki a ia.” (Iuta 14, 15) Ne faipati a Enoka ki te taimi ko teka me i te valoaga tenā e mautinoa eiloa me e fakataunu. Kae ne ‵mate atu a tino sē amioatua i te lolo.

4. Ne a fakanofonofoga ne fakafesagai mo Noa kae tumau eiloa i te ‘sasale fakatasi mo te Atua’?

⁴ E ‵tusa mo te 650 tupu tausaga mai tua ifo o te galuega fakapelofeta a Enoka kae poko te lolo i te 2370 T.L.M. I te vaitaimi tenā, a Noa ko oti ne fanau, ko isi sena kāiga, kae ne faite fakatasi ne ia mo ana tama tāgata a te vaka. Ko oti ne ‵fuli a foitino o agelu ma‵sei ki foitino faka-te-tagata, ne a‵vaga mo fāfine tino ‵gali, kae fai mo tamana o te kau Nefilimi. E se gata i ei, a te masei o te tagata ko fua‵tu ki luga kae ko te lalolagi ko ‵fonu eiloa i amioga fakasaua. (Kenese 6:1-5, 9, 11, NW) Faitalia eiloa a vaegā tulaga penā, ne “sasale fakatasi a Noa mo te Atua tonu,” kae ne molimau atu mo te loto toa e pelā me “se tino talai o te amiotonu.” (Faitau te 2 Petelu 2:4, 5.) E manakogina foki ne tatou a te loto malosi tai ‵pau penā i aso fakaoti konei.

NE FAKAASI MAI NE LATOU A TE FAKATUANAKI MO TE LOTO MALOSI

5. Ne fakaasi mai pefea ne Mose a te fakatuanaki mo te loto malosi?

⁵ Ne malosi ‵ki eiloa te fakatuanaki mo te loto malosi o Mose. (Epelu 11:24-27) Ne fakaaoga a ia ne te Atua ke ‵taki keatea te kau Isalaelu mo Aikupito kae takitaki atu latou i loto i te koga lavaki mai te 1513-1473 T.L.M. Ne seki toka lele eiloa a Mose mō te tofiga tenei, kae ne talia eiloa ne ia. (Esoto 6:12) Ne ‵tu atu faeloa a ia mo tena taina ko Alona i mua o te Falao fakamataku o Aikupito, kae faka‵pula atu mo te loto malosi a mala e sefulu kolā ne fakamasiasi ki ei ne Ieova a atua o Aikupito kae faka‵sao Ana tino. (Esoto mataupu e 7-12) Ne fakaasi mai ne Mose a te fakatuanaki mo te loto malosi me i te Atua e ‵lago atu ki ia, e penā foki tatou.—Teutelonome 33:27.

6. Kafai e fakafesilisili tatou ne tino o te malo, ka mafai pefea o molimau atu tatou mo te loto malosi?

⁶ E ma‵nako tatou ki te loto malosi e pelā mo Mose, me ne fai mai a Iesu: “Ka ave ne latou a koutou ki mua o kovana mo tupu ona ko au, ke fai mo molimau ki a latou e pelā foki mo fenua fakaa‵tea. Kae kafai e fakamasino koutou sa manava‵se e uiga ki pati ka fai ne koutou; me ka tuku atu eiloa ki a koutou a pati kolā ka fai ne koutou i te itula tenā me i tino kolā ka fai‵pati e se ko koutou fua, kae ko te agaga o te otou Tamana telā e faipati atu e auala i a koutou.” (Mataio 10:18-20) Kafai e fakafesilisili tatou ne tino o te malo, ka fesoasoani mai eiloa te agaga o Ieova ke mafai ne tatou o molimau atu mo te āva i te fakatuanaki mo te loto malosi.—Faitau te Luka 12:11, 12.

7. Kaia ne loto malosi ei a Iosua kae manuia?

⁷ Ne ati aka a te fakatuanaki mo te loto malosi o te sui o Mose ko Iosua mai te sukesuke faeloa ki te tulafono a te Atua. I te 1473 T.L.M., ne toka te kau Isalaelu o ulu atu ki loto i te Fenua o te Folafolaga. Ne fakatonu atu te Atua: “Ke loto ma‵losi kae fakatuanaki.” Mai te tautali i te tulafono, ne gasuesue eiloa a Iosua mo te poto kae ne iku manuia. Ne fai atu ki a ia “sa mataku io me e loto vaivai, me i a au, te Aliki tou Atua e fakatasi atu faeloa ki a koe i so se koga e fano koe i ei.” (Iosua 1:7-9) Ko oko eiloa te fakama‵losi atu o pati konā ki a Iosua! Kae e mautinoa eiloa me ne fakatasi atu te Atua ki a ia, me i te fakatakavalega lasi o te Fenua o te Folafolaga ne oti fua i loto i te 6 tausaga—i te 1467 T.L.M.

FĀFINE LOTO MA‵LOSI KOLĀ NE ‵MAUTAKITAKI

8. Se a te fakaakoakoga o te fakatuanaki mo te loto malosi e maua ne tatou mai i a Lahapa?

⁸ E tokouke a fāfine loto ma‵losi ko oti ne ‵tu ‵mautakitaki e pelā me ne tino tapuaki ki a Ieova i te fia o senitenali. E pelā me se fakaakoakoga, a te fafine talitāgata ko Lahapa mai i Ieliko ne fakatuanaki ki te Atua, ne loto malosi o faka‵muni a tino lamalama e tokolua kolā ne uga atu ne Iosua, kae ne takitaki ‵se ne ia a tāgata ga‵lue a te tupu o te fa‵kai tenā. Ne faka‵sao eiloa a ia mo tena kāiga i te taimi ne puke ei a Ieliko ne te kau Isalaelu. Ne tiakina ne Lahapa a tena galuega fakaagasala tino, ne tapuaki atu ki a Ieova mo te fakamaoni, kae ne fai ei a ia mo tupuga o te Mesia. (Iosua 2:1-6; 6:22, 23; Mataio 1:1, 5) Ma‵faga o fakamanuiaga ne maua ne ia ona ko tena fakatuanaki mo te loto malosi.

9. Ne fakaasi mai pefea ne Tepola, Palako, mo Iaeli a te loto malosi?

⁹ Mai tua ifo o te mate o Iosua kāti i te 1450 T.L.M., ne fai ei ne famasino a te fakamasinoga tonu i Isalaelu. Ne pule fakasaua atu a te Tupu ko Iapino mai Kanana ki tino Isalaelu i tausaga e 20, i te taimi ne fai ei ne te Atua ke fakamalosi atu a te pelofeta fafine ko Tepola ki te Famasino ko Palako ke na gasuesue. Ne fakamaopoopo ne Palako a tāgata e toko 10,000 i te Mauga o Tapola kae ne toka o taua atu ki te takitaki kautau a Iapino ko Sesela telā ne ulu atu i te vanu o Kisona fakatasi mo tena kautau mo ana kaliota tau e 900. I te taimi ne solo atu ei te kau Isalaelu ki loto i te vanu laugatasi, ne fakamafua aka ne te Atua se mainaga telā ne ‵tafe mai pelā me se lofiaga kae ne ‵fuli ei a te malae taua ke ‵liu pela, kae ne ‵lave i ei a kaliota a te kau Kanana. Ne manumalo a tāgata a Palako kae ne “‵mate katoa a te kautau a Sesela.” Ne tele a Sesela o fakalafi ki te faleie o Iaeli kae ne tamate a ia ne tou fafine i te tōga o tena moe. E ‵tusa mo pati fakapelofeta a Tepola ki a Palako, “a te mea gali” o te manumaloga tenei e tuku atu ki te fafine ko Iaeli. Ona ko te loto ma‵losi o Tepola, Palako, mo Iaeli, “ne seki toe ai ne mea e fakalavelave atu i tausaga e fasefulu” ki te kau Isalaelu. (Famasino 4:1-9, 14-22; 5: 20, 21, 31, NW) Ko oti ne fakaasi mai ne tāgata mo fāfine amioatua e tokouke a te fakatuanaki mo te loto malosi penā.

A ‵TOU PATI E MAFAI O FAKAOSOFIA I EI A TE LOTO MALOSI

10. Kaia e mafai ei o fai atu me e mafai ne ‵tou pati o fakaosofia te loto malosi?

¹⁰ E mafai o fakaosofia ne ‵tou pati a te loto malosi i tino tapuaki o Ieova. I te 11 senitenali T.L.M., ne fai atu te Tupu ko Tavita ki tena tama tagata ko Solomona: “Ke toka tou loto kae loto malosi. Kamata te galuega kae ke mo a eiloa e faka‵lave te galuega i so se mea. A te Aliki te Atua, tenei e tavini au ki ei, e fakatasi atu eiloa ki a koe. Ka se tiakina eiloa ne ia a koe, kae ka fakatasi atu eiloa ki a koe ke oko ki te taimi e palele ei te faitega o tena Faletapu.” (1 Nofoaiga Tupu 28:20) Ne gasuesue eiloa a Solomona mo te loto malosi kae faite te faletapu sē fuafuagina o Ieova i Ielusalema.

11. Ne aoga pefea a pati fakamalosi loto a se tamaliki fafine Isalaelu ki te ola o se tagata e tokotasi?

¹¹ Ne fai a pati fakamalosi loto a se tamaliki fafine Isalaelu e pelā me se fakamanuiaga ki se tino lepela i te sefulu senitenali T.L.M. Ne puke a ia ne se potukau o tino ma‵sei kae fai mo fai se tavini a te takitaki kautau o Sulia telā e poko ne te lepela, ko Namanu. Ko oti ne iloa ne ia a vavega ne fai ne Ieova e auala i a Elisaia, ne fai atu ei tou fafine ki te avaga a Namanu me kafai e fano tena avaga ki Isalaelu, ka faka‵lei a ia ne te pelofeta a te Atua. Ne fano eiloa a Namanu ki Isalaelu, ne faka‵lei fakavavega a ia, kae ne fai mo fai se tino tapuaki ki a Ieova. (2 Tupu 5:1-3, 10-17) Kafai koe se tamaliki e alofa ki te Atua e pelā mo mea ne fai ne te tamaliki fafine tenā, e mafai eiloa ne ia o tuku atu te loto malosi ki a koe ke molimau atu ki faiakoga, tamaliki a‵koga, mo nisi tino aka.

12. Ne pokotia pefea a tino o te Tupu ko Hesekia i ana pati?

¹² E mafai eiloa o fakaoso aka a te loto malosi ne pati kolā e filifili faka‵lei i taimi fakama‵taku. I te taimi ne solo atu ei a te kau Asulia o taua atu ki Ielusalema i te valu senitenali T.L.M., ne fai atu te Tupu ko Hesekia ki ana tino: “Ke ‵toa otou loto, kae taumafai, kae sa ma‵taku i te tupu o Asulia mo tena kautau. E lasi atu te malosi tenei i te ‵tou feitu i lō te malosi o latou. A te malosi o latou ko te malosi fua faka-te-lalolagi, ka ko tatou, ko te Aliki te tou Atua e fesoasoani o taua mō tatou.” Ne pefea a lagonaga o tino ki te tugāpati tenā? “Ne ma‵losi a loto o tino i muna konā a te tupu”! (2 Nofoaiga Tupu 32:7, 8) Kāti e mafai foki o fakaoso aka ‵tou loto malosi totino e penā foki mo nisi Kelisiano māfai e fakalavelave mai ki a tatou a tino fakasaua.

13. Se a te fakaakoakoga o te loto malosi e maua ne tatou mai i a Opetaia, te tavini a te tupu ko Aapo?

¹³ I nisi taimi, e lavea atu a te loto malosi mai mea kolā e se faipati ne tatou. I te sefulu senitenali T.L.M., ne loto malosi eiloa a Opetaia te tavini a te Tupu ko Aapo o faka‵muni a te toko selau pelofeta a Ieova “e taki tinolima i te vaega e tasi” ko te mea ke sē tamate latou i te fakatonuga a te Tupu fafine masei ko Iesepela. (1 Tupu 18:4) E pelā mo Opetaia telā e mataku ki te Atua, e tokouke a tavini a‵lofa fakamaoni a Ieova i aso nei ne loto ma‵losi eiloa o puipui olotou taina tali‵tonu mai te sē fakaasi atu ki tino fakasaua a fakamatalaga e uiga ki a latou.

ESETA—SE TUPU FAFINE LOTO MALOSI

14, 15. Ne fakaasi mai pefea ne te tupu fafine ko Eseta a te fakatuanaki mo te loto malosi, kae ne a mea ne iku mai i ei?

¹⁴ Ne fakaasi mai ne te tupu fafine ko Eseta a te lasi o tena fakatuanaki mo te loto malosi i te taimi ne fai ei se aofaga masei ne Hamanu ke fakamatakutaku atu ki tino Iutaia i te taimi o te pulega a te malo o Pelesia i te lima senitenali T.L.M. E se tioa eiloa o ‵tagi fanoa‵noa kae fakaliki‵liki kae se taumate ne ‵talo atu foki mo olotou loto kātoa! (Eseta 4:1-3) Ne fanoanoa ‵ki eiloa a te tupu fafine ko Eseta. Ne avatu ne tena fakatuagane ko Moletekai a te ‵kopi o te tulafono ke talia i ei a te tamatega o tino Iutaia kae ne fakatonu atu ki tou fafine ke fano ki te tupu o fakamolemole atu ke alofa aka la ki ana tino. Kae ko so se tino e fano ki loto i te tupu kae seki ‵kami ki loto e tamate.—Eseta 4:4-11.

¹⁵ Kae ui i ei, ne fai atu a Moletekai ki a Eseta: ‘Kafai e se fesoasoani koe ki tino Iutaia i te taimi nei, ka oko mai eiloa se fesoasoani mai [se koga fakaa‵tea]. Ko oi e iloa ne ia, e se taumate a koe ne tuku mai ke fai mo avaga a te tupu i se taimi faigata penei!’ Ne fakamalosi atu a Eseta ki a Moletekai ke fakamaopoopo a tino Iutaia i Susa kae fakalikiliki mō ia. “Au mo aku tavini fāfine ka fai foki ne matou te mea tenā,” ko muna a tou fafine, “Ka oti, ko fano ei au ki te tupu e ui eiloa e se tonu mo te tulafono. Kafai e ‵tau au o mate i te faiga o te mea tenā, e ‵lei faeloa.” (Eseta 4:12-17) Ne loto malosi eiloa a Eseta i ana mea ne fai, kae e fakaasi mai i te tusi telā e taku ki tena igoa me ne faka‵sao ne te Atua ana tino. I aso nei, e fakaasi mai foki ne Kelisiano fakaekegina mo olotou taugasoa tukugina atu se loto malosi tai ‵pau mai lalo i tofotofoga—kae fakatasi atu faeloa ki a latou a te “Tino telā e fakalogologo ki ‵talo.”—Faitau te Salamo 65:2; 118:6.

“KE MALOSI TOU LOTO”

16. Se a te fakaakoakoga e maua ne ‵tou tamaliki mai i a Iesu?

¹⁶ I se taimi e tasi i te senitenali muamua T.A., ne maua atu ei a Iesu telā ko 12 ana tausaga i loto i te faletapu, “e sagasaga i te kogaloto o faiakoga o fakalogologo kae fesilisili atu ki a latou.” E se gata i ei, “ne ofo faeloa a latou kolā ne fakalogo‵logo ki a ia i te lasi o tena malamalama, e pelā foki mo ana tali.” (Luka 2:41-50) E tiga eiloa koi foliki a ia, ne maua ne Iesu a te fakatuanaki mo te loto malosi telā e manakogina ke fesilisili atu ki faiakoga ma‵tua i te faletapu. A te masaua faeloa o te fakaakoakoga a Iesu e fesoasoani atu ki tama‵liki i loto i te fakapotopotoga Kelisiano ke fakaaoga katoatoa so se avanoaga kae ke toka faeloa latou ‘o avatu se tali ki so se tino telā e manako ki se fakamatalaga e uiga ki te fakamoemoega tenā e maua ne koutou.’—1 Petelu 3:15.

17. Kaia ne fakamalosi atu ei a Iesu ki ana soko “ke malosi tou loto,” kae kaia e manakogina ei ke loto ma‵losi tatou?

¹⁷ Ne fakamalosi atu a Iesu ki nisi tino “ke malosi tou loto.” (Mataio 9:2, 22) Ne fai atu a ia ki ana soko: “Kiloke! Ka oko mai te itula, e tonu, ko oti eiloa ne oko mai, kae ka mafuta valevale ei koutou taki tokotasi ki otou fale kae ka tiaki ne koutou au; a ko au e se nofo tokotasi me e ‵nofo fakatasi māua mo toku Tamana. Ne faipati atu ne au a mea konei ki a koutou ko te mea ke maua ne koutou a te filemu e auala i a au. E maua ne koutou a fakalavelave i te lalolagi nei, kae ke loto ‵toa koutou! Ko oti ne fakatakavale ne au te lalolagi nei.” (Ioane 16:32, 33) E fe‵paki tatou mo takalialiaga o te lalolagi e pelā mo soko o Iesu i te kamataga, kae ke mo a eiloa e fai tatou e pelā mo te lalolagi. A te fakaataata i ‵tou mafaufau a te loto malosi telā ne maua ne te Tama a te Atua, e fakamalosi mai ki ‵tou loto ke tumau i te sē fakalailai ne te lalolagi tenei. Ko oti ne fakatakavale ne ia te lalolagi, kae e mafai foki ne tatou o fai penā.—Ioane 17:16; Iakopo 1:27.

“KE LOTO MALOSI KOE”

18, 19. Se a te fakamaoniga o te fakatuanaki mo te loto malosi ne tuku mai ne te apositolo ko Paulo?

¹⁸ Ne kufaki a Paulo i tofotofoga e uke. I se taimi e tasi, ne mafai eiloa ne tino Iutaia i Ielusalema o saesae fakalikiliki tou tagata moi ne sē fakasao a ia ne sotia Loma. I te po, “ne tu atu te Aliki i ana tafa kae fai atu: ‘Ke loto malosi koe! Ona ko te mea ko oti ne tuku atu ne koe se molimau katoatoa e uiga ki a au i Ielusalema, ka tuku atu foki ne koe se molimau penā i Loma.’” (Galuega 23:11) Ne fai eiloa ne Paulo a te mea tenā.

¹⁹ Ne seki mataku lele eiloa a Paulo o ‵liko a “apositolo fia ‵sili” kolā e taumafai o fakamakosu a te fakapotopotoga i Kolinito. (2 Kolinito 11:5; 12:11) E ‵kese mai i a latou, ne mafai eiloa o fakasino atu a ia ki fakamaoniga o tena fai mo fai se apositolo— ki te ‵peiga ki te falepuipui, ki ‵kini, malaga fakama‵taku, te fia kai, fia inu, sē moe ‵lei i te po, penā foki loa mo te mafaufau ‵mafa ki taina tali‵tonu. (Faitau te 2 Kolinito 11:23-28.) Ma‵faga o tala gali e uiga ki te fakatuanaki mo te loto malosi—kae ko mea katoa konei ko fakamaoniga o te malosi ne tuku mai ne te Atua!

20, 21. (a) Tuku mai se fakaakoakoga e fakaasi mai i ei me e ‵tau o tumau tatou i te atiakaga o te loto malosi. (e) Ne a fakanofonofoga kāti e manakogina ke fakaasi atu i ei a te loto malosi, kae se a te mea e mafai o mautinoa i a tatou?

²⁰ E se ko Kelisiano katoa e fakafesagai mo fakasauaga matagā. Kae ui i ei, e manakogina ke ati aka ne tino katoa a te loto toa ko te mea ke mafai o fakafesagai atu ki tulaga faiga‵ta o te olaga. Ke fai se fakatusaga: E isi se tamataene i Brazil e kau i se potukau. Mai tua o te sukesukega ki te Tusi Tapu, matea ei ne tou tagata me e ‵tau o fai ne ‵fuliga, kae e pelā mo te masani, so se tino e tiakina ne ia te potukau e ‵tau o tamate. Ne ‵talo atu tou tagata, kae fakaaoga ne ia a tusi siki ke fakaasi atu ki tena takitaki a te pogai ko sē mafai ei a ia o toe kau atu ki te lotou potukau. Ne fakasaoloto te tamataene ke fano e aunoa mo se fakasalaga kae ne fai mo fai se tino talai o te Malo.

²¹ E manakogina a te loto malosi ke folafola atu a te tala ‵lei. E manakogina ne talavou Kelisiano a te uiga tenei māfai e fai ke tumau latou i te fakamaoni i te akoga. E ‵tau ke ma‵losi ‵tou loto o fakamolemole atu ke mafai o maua ne taimi malōlō mai i galuega ‵togi ko te mea ke ‵kau atu tatou ki vaega katoa o te fono. Koi fano eiloa te fakasologa. Faitalia me ne a mea faiga‵ta e fe‵paki mo tatou, ka fakalogo mai eiloa a Ieova ki ‘‵talo o te fakatuanaki’ e fai atu ne tatou. (Iakopo 5:15) Kae e mautinoa eiloa me e mafai ne ia o tuku mai a tena agaga tapu ki a tatou ko te mea “ke loto ma‵losi kae fakatuanaki” tatou!

[Ata i te itulau e 19]

Ne loto malosi eiloa a Enoka o talai atu i se lalolagi sē amioatua

[Ata i te itulau e 20]

Ne loto malosi kae fakatuanaki a Iaeli