Faka‵malu a “Lāua Kolā ko Oti ne Fakatasi ne te Atua”

1, 2. Se a te mea e fakamalosi mai i te Epelu 13:4 ke fai ne tatou?

E MATA, e fiafia koe o faka‵malu a Ieova? E mautinoa eiloa me e manako koe ki ei! E fakatāua ne Ieova a te tino telā e faka‵malu ne ia a ia kae tauto mai a ia me ka faka‵malu foki ne ia koe. (1 Samu. 2:30; Faata. 3:9; Faka. 4:11) E manako foki a ia ke fakaasi atu ne koe te āva ki nisi tino e pelā mo ofisa ma‵luga o te malo. (Loma 12:10; 13:7) Kae e isi aka foki se suā mea e manakogina malosi ke faka‵malu ne koe. A te mea tenā ko te avaga.

² Ne tusi mai te apositolo ko Paulo: “E ‵tau o faka‵malu ne tino katoa te fakaipoipoga, kae ke se lailai te moega o te fakaipoipoga.” (Epe. 13:4) Ne seki fai fua ne Paulo se fakamatalaga masani e uiga ki te avaga. I lō te fai penā, ne fakasino atu loa a pati konei ke fakamalosi a Kelisiano taki tokotasi ke fakatāua te avaga, kae ke ‵kilo atu ki ei e pelā me e tāua. E mata, tenā tau kilokiloga ki avaga masani kae maise loa tau avaga?

3. Se a te manatu fesoasoani tāua ne tuku mai ne Iesu e uiga ki te avaga? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

³ Kafai e faka‵malu ne koe te avaga, e fai eiloa ne koe se fakaakoakoga ‵lei. Ne faka‵malu ne Iesu a te avaga. I te taimi ne fesili atu a Falesaio ki a Iesu e uiga ki te ‵talaga o te avaga, ne fakasino atu a ia ki pati ne fai ne te Atua e uiga ki te avaga muamua: “Tenei te pogai ka tiaki ei ne te tagata tena tamana mo tena mātua, kae ka fai lāua mo fai se foitino e tasi.” Ne toe fai atu a Iesu: “A lāua kolā ko oti ne fakatasi ne te Atua, e se mafai eiloa o ‵tala ne se tino.”—Faitau te Maleko 10:2-12; Kene. 2:24.

4. Se a te fakatokaga ne fai ne Ieova mō te avaga?

⁴ Ne ‵lago a Iesu ki te manatu me ne māfua mai te avaga i te Atua kae ne faka‵mafa mai ne ia me se fakatokaga tumau. Ne seki fai atu te Atua ki a Atamu mo Eva me i te avaga e mafai o ‵tala. Ne fai te fakatokaga ki te avaga i Etena e pelā me se fesokotakiga tumau i te vā o se “tokolua.”

FAKAMA‵FULIGA SĒ TUMAU I TE AVAGA

5. E pokotia pefea a te avaga ona ko te mate?

⁵ Kae e iloa ne koe, me ne uke a mea ne ‵fuli i te taimi ne agasala ei Atamu. A te mea tenā ko te mate, telā e mafai o pokotia i ei te avaga. E mafai o lavea ne tatou te mea tenā mai te tusi a Paulo telā e fakamatala mai i ei me i Kelisiano ko se ‵nofo mai lalo i te tulafono faka-Mose. Ne fakaasi mai me i te mate e fakagata ne ia te avaga kae e mafai o toe avaga a ia telā e ola.—Loma 7:1-3.

6. Ne fakaata mai pefea i te Tulafono a Mose a te kilokiloga a te Atua ki te avaga?

⁶ A te Tulafono telā ne tuku ne te Atua ki te fenua o Isalaelu e tuku mai i ei a fakamatalaga e uiga ki te avaga. Ne talia i ei ke silia atu mo te tokotasi au avaga, se faifaiga telā ne fakagalue aka mai mua o tuku atu ne te Atua te Tulafono ki te kau Isalaelu. Kae ne fakatoka te Tulafono tenei ke puipui ei a fāfine mo tama‵liki mai te fai fakamasei ne tāgata. E pelā me se fakaakoakoga, kafai ne avaga se tino Isalaelu ki se pologa kae toe avaga a ia, e ‵tau eiloa o tausi atu a ia ki manakoga o tena avaga muamua e pelā mo mea‵kai, gatu, mo manakoga fakatauavaga. Ne manako te Atua ke puipui kae tausi ne ia tou fafine. (Eso. 21:9, 10) Ko se ‵nofo tatou mai lalo i te Tulafono, kae e akoako mai ki a tatou te auala e fakatāua ei ne Ieova a te avaga. E mata, e se fesoasoani atu te mea tenā ke faka‵malu ne koe te avaga?

7, 8. (a) E ‵tusa mo pati i te Teutelonome 24:1, se a te fakatokaga i te Tulafono mō te ‵talaga o te avaga? (e) Se a te kilokiloga a Ieova e uiga ki te ‵talaga o te avaga?

⁷ Kae e a te Tulafono e uiga ki te ‵talaga o te avaga? Ne fakatumau ne Ieova tena kilokiloga ‵lei e uiga ki te avaga; kae e tasi fua te pogai ne talia ei ne ia ke ‵tala te avaga. (Faitau te Teutelonome 24:1.) E mafai ne se tagata Isalaelu o ‵tala tena avaga māfai “ne iloa aka ne ia me ne fai ne te fafine se mea matagā.” Ne seki fakamatala mai i te Tulafono me se a te mea e fakauiga ki ei a te “mea matagā.” E mafai eiloa o fakauiga ki se mea fakamasiasi io me se agasala matagā, e sē se mea foliki fua. (Teu. 23:14) Se mea fakafanoanoa me i aso o Iesu, e tokouke a tino Iutaia ne ‵tala olotou avaga “i so se pogai.” (Mata. 19:3) E mautinoa eiloa me e se ma‵nako tatou ke maua te kilokiloga tenā.

⁸ Ne fakaasi mai ne te pelofeta ko Malaki a te kilokiloga a te Atua e uiga ki te ‵talaga o te avaga. A te mea tenā ko te taimi ne masani ei o fakatogafiti ne se tagata ke ‵tala tena ‘avaga telā ne fai kae koi talavou ei,’ kāti ko te mea ke avaga ki se tamafine fapaupau. E uiga ki te kilokiloga a te Atua, ne tusi mai a Malaki: “Au e takalialia ki te ‵talaga o avaga.” (Mala. 2:14-16) E fetaui ‵lei eiloa te mea tenā mo pati i te Muna a te Atua e uiga ki te avaga i te kamataga: “Ka piki ‵mau a [te tagata] ki tena avaga, kae ka fai lāua mo fai se foitino e tasi.” (Kene. 2:24) Ne fakamaluga ne Iesu te kilokiloga a tena Tamana e uiga ki te avaga, i ana pati: “A lāua kolā ko oti ne fakatasi ne te Atua e se mafai eiloa o ‵tala ne se tino.”—Mata. 19:6.

TE POGAI FUA E TASI E ‵TALA EI TE AVAGA

9. Se a te mea ne fakauiga ki ei a Iesu i ana pati i te Maleko 10:11, 12?

⁹ E mafai o ‵sili mai se tino, ‘E mata, e isi se pogai ke ‵tala ei ne se Kelisiano tena avaga kae toe avaga?’ Ia, ne fai mai ne Iesu tena kilokiloga e uiga ki te ‵talaga o te avaga: “So se tagata telā e ‵tala ne ia tena avaga e mulilua eiloa māfai e toe avaga ki se isi fafine, kae kafai e ‵tala ne se fafine tena avaga kae toe avaga ki se isi tagata, ko mulilua tou fafine.” (Male. 10:11, 12; Luka 16:18) E manino ‵lei, me ne faka‵malu ne Iesu a te avaga kae ne manako a ia ke fai foki penā a nisi tino. Kafai e manako se tagata telā e avaga ki se fafine fakamaoni ke ‵tala tena avaga (io me se fafine mo tena avaga fakamaoni) i so se pogai kae toe avaga ko mulilua a ia. Tela la, a te ‵talaga o te avaga e se fakagata i ei te lā olaga avaga. I te kilokiloga a te Atua, koi fai eiloa a te tokolua konā mo “foitino e tasi.” E se gata i ei, ne fai mai a Iesu me i te tagata telā e ‵tala tena avaga mo tena avaga fakamaoni, ka tuku atu ne ia tou fafine ki se tulaga telā e fai ei ke mulilua a ia. I te auala fea? Kāti e mafai o mafaufau te fafine me e ‵tau mo ia o toe avaga ko te mea ke ‵lago atu se tino ki a ia i mea tau tupe. A te toe avaga o ia e ‵pau eiloa mo te mulilua.

10. Se a te pogai e tasi e mafai ei o ‵tala ne se Kelisiano tena avaga kae toe avaga?

¹⁰ Ne fai mai ne Iesu a te pogai fua e tasi e mafai o ‵tala i ei te avaga: “Au e fai atu ki a koutou, so se tagata telā e ‵tala ne ia tena avaga kae seki agasala a ia i amioga fakatauavaga sē ‵tau, [Eleni, por·neiʹa], e mulilua eiloa māfai e toe avaga ki se isi fafine.” (Mata. 19:9) Ne fai atu foki ne ia te manatu tenā i te Lāuga i te Mauga. (Mata. 5:31, 32) I taimi e lua, ne faipati eiloa a Iesu ki “amioga fakatauavaga sē ‵tau.” A te tugapati tenā e aofia i ei a vaega katoa o amioga fakatauavaga sē ‵tau mai tua o te avaga: e pelā mo te mulilua, tāgata mo fāfine ‵togi, faifaiga fakatauavaga sē ‵tau i te vā o se tokolua kolā e se avaga, fia‵fai o tāgata ki tāgata mo fafine ki fāfine, mo faifaiga fakatauavaga sē ‵tau mo manu. E pelā me se fakaakoakoga, kafai e aofia se tagata i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau, e mafai o filifili aka ne tena avaga ke ‵tala te lā avaga io me ikai. Kafai ko ‵tala ne tou fafine te lā avaga, tenā te gataga o te lā olaga avaga i te kilokiloga a te Atua.

11. Kaia e mafai ei o fakaiku aka ne se Kelisiano ke se ‵tala tena avaga e tiga eiloa e isi se pogai faka-te-Tusi Tapu ke fai penā?

¹¹ Mafaufau aka la me ne seki fai mai a Iesu me kafai te tino avaga e aofia i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau (por·neiʹa) e ‵tau eiloa o ‵tala te avaga. E pelā me se fakaakoakoga, e mafai o filifili ne te fafine avaga ke fakatumau te avaga faitalia me ne agasala tena avaga. E mafai o toe alofa tou fafine ki a ia; e mafai o toka a ia o fakamagalo tou tagata kae toe ga‵lue fakatasi ke toe momea aka te ‵lei o te lā avaga. E se gata i ei, kafai ne ‵tala ne tou fafine tena avaga kae se toe avaga, e mafai o fakafesagai atu a ia ki mea faiga‵ta. E a ana manakoga faka-te-foitino mo manakoga fakatauavaga? E mata, ka sē sologa a ia i te nofo tokotasi? E pokotia pefea ana tama‵liki? E mata, ka fakafaigata ne te mea tenā a te putiakaga o ana tama‵liki i te munatonu? (1 Koli. 7:14) E manino ‵lei, me ka fakafesagai atu eiloa a te tino avaga telā e seai sena mea ‵se mo fakalavelave faiga‵ta.

12, 13. (a) Se a te mea ne tupu i te avaga a Hosea? (e) Kaia ne toe talia ei ne Hosea a Komeli, kae se a te mea e akoako mai i ei e uiga ki avaga i aso nei?

¹² E akoako mai i te tala o te pelofeta ko Hosea a te mea tenā. Ne fai atu te Atua ki a Hosea ke avaga ki a (Komeli), telā ka fai pelā me “se fafine talitāgata kae [ka fai ana] tama mai faifaiga talitāgata.” A Komeli “ne faitama . . . kae fanau mai ne ia se tamaliki tagata [a Hosea].” (Hose. 1:2, 3) Fakamuli ifo, ne toe fanau mai ne tou fafine se tamaliki fafine mo se tamaliki tagata, e mautinoa eiloa me ne fai i te suā tagata. Faitalia te mulilua ‵soko o Komeli, ne tumau eiloa a Hosea i te avaga ki tou fafine. Fakamuli loa, ne tiakina ne tou fafine a Hosea kae fai pelā me se pologa. Kae ne toe foki loa a Hosea o puke mai tou fafine. (Hose. 3:1, 2) Tela la, ne fakaaoga ne Ieova a Hosea i se auala fakatusa ke fakaasi atu ei a te auala ne fakamagalo fakafia ne Ia a Isalaelu telā ne mulilua. Se a te mea e mafai o tauloto ne tatou mai te mea tenei?

¹³ Kafai e aofia se Kelisiano i amioga fakatauavaga sē ‵tau, e ‵tau o fai ne te Kelisiano telā e seai sena ‵se se fakaikuga. Ne fai mai a Iesu me e isi se pogai ‵lei ke ‵tala ne te tino fakamaoni a te avaga kae toe saoloto ke avaga. I te suā feitu, e mafai o fakaasi atu ne te avaga telā e seai sena mea ‵se a te alofa fakamagalo. E seai se mea e masei i ei. Ne toe talia ne Hosea a Komeli. I te taimi ne toe ‵nofo fakatasi ei a Komeli mo Hosea, ne seki toe ‵moe a ia mo nisi tāgata. Ne seki “‵moe” fakatasi a Hosea mo Komeli mō se vaitaimi. (Hose. 3:3, fml.) Kae fakamuli loa, ne toe mafai o fakatasi a Hosea mo tou fafine. E fakaata mai i te mea tenei a te loto fiafia o te Atua ke toe talia ne ia ana tino kae toe saga atu ki a latou. (Hose. 1:11; 3:3-5) Se a te mea e akoako mai i ei e uiga ki avaga i aso nei? Kafai ne fakaiku aka ne se tino avaga telā e seai sena ‵se ke fakatumau te avaga, a te ‵toe fakatasi o lāua se fakaasiga o te loto fakamagalo. (1 Koli. 7:3, 5) E mafai o fakaseaoga ne te faifaiga tenā a te pogai ke ‵tala ei te avaga. E pelā me se tauavaga, e ‵tau mo lāua o ga‵lue fakatasi ke fakaasi atu ne lāua te kilokiloga a te Atua e uiga ki te avaga.

FAKA‵MALU TE AVAGA FAITALIA FAKALAVELAVE FAIGA‵TA

14. E ‵tusa mo te 1 Kolinito 7:10, 11, se a te mea e mafai o tupu ki te avaga?

¹⁴ E ‵tau mo Kelisiano katoa o faka‵malu te avaga, e pelā eiloa mo Iesu mo Ieova. Kae e isi ne tino e se mafai ne latou o fai penā, ona ko te tulaga sē ‵lei katoatoa o tino. (Loma 7:18-23) Tela la, e se ‵tau o ‵poi tatou me e isi ne Kelisiano i te senitenali muamua ne fakafesagai mo fakalavelave i olotou olaga avaga. Ne tusi mai a Paulo me “e se ‵tau o mavae te fafine mo tena avaga”; kae e ‵tupu eiloa a mea konei i nisi taimi.—Faitau te 1 Kolinito 7:10, 11.

15, 16. (a) Kafai foki loa e isi ne fakalavelave i te avaga, se a te mea e fakamoe‵moe ki ei te tauavaga, kae kaia? (e) E fakagalue aka pefea te mea tenei māfai e tokotasi e sē se tino talitonu?

¹⁵ Ne seki fakamatala mai ne Paulo a mea kolā e mafai o iku atu ki te mavae o te tauavaga. A te fakalavelave e se ko te mea ne aofia te tagata i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau, ko ala ei o ‵tala ne te fafine a te avaga kae toe avaga. Ne tusi mai a Paulo me i te fafine telā ne mavae mo tena avaga e “se ‵tau a ia o toe avaga kae e mafai o toe faka‵lei lāua mo tena avaga.” Tela la, koi fai eiloa lāua pelā me se tauavaga i te kilokiloga a te Atua. Ne fai mai a Paulo me faitalia me ne a fakalavelave, kafai e se aofia i ei a faifaiga fakatauavaga sē ‵tau, e ‵tau eiloa o faka‵lei lāua. E mafai o ‵sala atu lāua ki fesoasoani kolā e fakavae ki te Tusi Tapu mai toeaina i te fakapotopotoga. E tiga eiloa e se ‵tau o ‵kau atu a toeaina i se feitu, kae e mafai o tuku atu ne latou a manatu fakatonutonu mai te Tusi Tapu.

¹⁶ Kae ka tai uke loa a mea faiga‵ta e ‵sae aka māfai e tokotasi i a lāua se tino talitonu kae e manako ke ola a ia e ‵tusa mo tulaga o te Atua. Kafai ko isi ne fakalavelave, e mata a te mavae ko te faka‵leiga ki ei? E pelā mo te mea telā ne fakasae aka, e fai mai te Tusi Tapu me i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau ko te pogai fua e tasi ke ‵tala ei te avaga, kae e se fakaasi mai i ei a pogai e ‵tau i ei o mavae se tauavaga. Ne tusi mai a Paulo: “Kafai se fafine e avaga ki se tagata sē talitonu, kae e lotomalie tou tagata ke ‵nofo fakatasi lāua, ke se tiaki la ne te fafine tena avaga.” (1 Koli. 7:12, 13) E tāua a te mea tenā ki ‵tou aso nei.

17, 18. Kaia ne tumau eiloa a nisi Kelisiano i te ‵nofo fakatasi mo olotou avaga faitalia fakalavelave faiga‵ta?

¹⁷ Kae e isi ne nisi feitu kolā e foliga mai me ko se “lotomalie” te fafine avaga ke “‵nofo fakatasi lāua” mo tena avaga sē talitonu. Kāti tou tagata ko tō amio fakasaua, ko ala ei o mafaufau tou fafine me i tena ola ‵lei io me ko tena ola ko tu i se tulaga fakamataku. E mafai o se manako a ia ke ‵lago atu ki tou fafine mo tena kāiga io me ko fakamasei atu ki te feitu faka-te-agaga o te fafine. I vaegā tulaga penā, ko oti ne fakaiku aka ne nisi Kelisiano, me faitalia me ne a ana pati e fai, kae e se “lotomalie” tou fafine ke ‵nofo fakatasi mo ia, ko mafai ei o mavae. Kae ne fakaiku aka ne nisi Kelisiano ke ‵nofo eiloa latou mo olotou avaga faitalia tulaga faiga‵ta; Ne kufaki eiloa latou kae taumafai ke ga‵lue i te faka‵leiga o tulaga i te olaga. Kaia?

¹⁸ Kafai e mavae se tauavaga i se tulaga penā, koi fai eiloa lāua pelā me se tauavaga. Kafai e tasi ‵nofo lāua, ka fakafesagai lāua taki tokotasi mo mea faiga‵ta, e pelā mo mea ne taku mai muamua. Ne tuku mai ne te apositolo ko Paulo se isi pogai e ‵tau ei o ‵nofo fakatasi se tauavaga. Ne tusi mai a ia: “Me e faka‵malugina te tagata sē talitonu i tena fesokotakiga mo tena avaga, kae e faka‵malugina te fafine sē talitonu i tena fesokotakiga mo te taina; me kafai e se fai penā e se mafai o ‵ma otou tama‵liki, kae ko ‵ma latou i te faiga tenei.” (1 Koli. 7:14) E tokouke a Kelisiano fakamaoni ne tumau eiloa i te ‵nofo fakatasi mo olotou avaga sē tali‵tonu mai lalo i tulaga faiga‵ta e uke. E mafai o fakamaoni mai ne latou me ne aoga ‵ki eiloa a te faiga tenā me ne mafai eiloa o fai olotou avaga e pelā me ne tino tapuaki ‵tonu.—Faitau te 1 Kolinito 7:16; 1 Pe. 3:1, 2.

19. Kaia e tokouke i ei a tauavaga manuia i te fakapotopotoga Kelisiano?

¹⁹ Ne tuku mai ne Iesu a manatu e uiga ki te ‵talaga o te avaga, kae ne ofo mai ne te apositolo ko Paulo se manatu fesoasoani e uiga ki te mavae. E ma‵nako katoa lāua ke faka‵malu ne tavini a te Atua a te avaga. I te lalolagi kātoa i aso nei, ko ‵fonu eiloa te fakapotopotoga Kelisiano i tauavaga manuia. E mafai o maua ne koe a tauavaga fia‵fia penā i tau fakapotopotoga. E aofia i ei a taina fakamaoni kolā e a‵lofa ki olotou avaga mo fafine a‵vaga kolā e fakamaoni atu te lotou a‵lofa ki olotou avaga, se fakaasiga me e mafai o faka‵malu a te avaga. E mafai o fia‵fia tatou me e lau i miliona o tāgata mo fāfine a‵vaga e fakamaoni mai ne latou a te ‵tonu o muna a te Atua: “Tenei te pogai ka tiaki ei ne te tagata tena tamana mo tena mātua, kae ka ‵piki ‵mau a ia ki tena avaga, kae ka fai lāua mo fai se foitino e tasi.”—Efe. 5:31, 33.