“Mai Tua o se Kinauga”

1-3. (a) Ne a mea ne ‵tupu telā toeitiiti kae oko atu te fakapotopotoga Kelisiano i aso mua ki se tulaga mavaevae? (e) Ka aoga pefea ki a tatou a te sukesuke ki te tala tenei i te tusi ko Galuega?

NE ‵FOKI atu a Paulo mo Panapa ki te fa‵kai o Sulia ko Anitioka mo te fia‵fia mai tua o te lā malaga fakamisionale muamua. Ne fia‵fia malosi lāua me i a Ieova “ko oti ne ‵tala atu ne ia te mataloa o te fakatuanaki ki fenua fakaa‵tea.” (Galu. 14:26, 27) E se gata i ei, ko oti ne talai atu a te tala ‵lei ki Anitioka kātoa kae “e tokouke” a tino mai Fenua Fakaa‵tea ne fakaopoopo mai ki te fakapotopotoga i konā.—Galu. 11:20-26.

² Ne oko atu a te tala fakafiafia tenei ki Iuta. Kae e se ko tino katoa ne fia‵fia ki ei. Ne lavea faka‵lei atu i ei me ne ‵tau o fai se fakaikuga tonu ki te kinauga e uiga ki te pilitome. Se a te fesokotakiga e ‵tau o maua ne tino Iutaia mo tino tali‵tonu kolā e se ne tino Iutaia? Se a te kilokiloga e ‵tau o maua ne tino tali‵tonu kolā e se ne tino Iutaia ki te Tulafono a Mose? Ne lasi ‵ki eiloa a te kinauga tenei kae ne mafai o iku atu a te fakapotopotoga Kelisiano ki se tulaga fakamataku telā ko te mavae‵vae ki potukau. Ka faka‵lei aka pefea a te fakalavelave tenei?

³ I te taimi e sau‵tala ei tatou ki te tala tenei i te tusi ko Galuega, e uke ‵ki a mea tāua ka tauloto ne tatou mai ei. Ka fesoasoani mai a te mea tenei ke ‵poto tatou māfai ko ‵sae aka ne vaegā kinauga penā i aso nei kolā e mafai o iku atu ki mavae‵vaega.

“Seiloga ke Pilitome Koutou” (Galu. 15:1)

4. Ne a kilokiloga ‵se ne faka‵sae aka ne nisi tino tali‵tonu, kae se a te fesili e sae mai i ei?

⁴ Ne tusi mai a te soko ko Luka, penei: “Ne olo ifo a nisi tāgata [ki Anitioka] mai Iuta kae kamata o akoako atu ki te kautaina: ‘E se mafai o ‵sao koutou seiloga ke pilitome koutou e ‵tusa mo tulafono a Mose.’” (Galu. 15:1) E seai se fakamatalaga e fai mai me i “tāgata mai Iuta” konei ne fai muamua mo fai ne Falesaio a koi tuai o ‵fuli ki te lotu Kelisiano. Faitalia me ne fai muamua latou mo fai ne Falesaio io me ikai, kae e foliga mai me ne fakamalosi aka latou ne mafaufauga fakalotu a te potukau lotu Iutaia tenā. E se gata i ei, ne fai mai latou me e fai‵pati mai latou mō te kau apositolo mo toeaina o Ielusalema. (Galu. 15:23, 24) Kaia la ne toe fakasae aka ei ne tino Iutaia tali‵tonu a te kinauga e uiga ki te pilitome, i se 13 tausaga mai tua ifo o te fakatonuga a te Atua ne fai ki te apositolo ko Petelu me ko mafai o ‵kau atu a tino mai Fenua Fakaa‵tea ki te fakapotopotoga Kelisiano?a—Galu. 10:24-29, 44-48.

5, 6. (a) Kaia ne ma‵nako ei a nisi Kelisiano Iutaia ke tau‵tali latou ki te tulafono e uiga ki te pilitome? (e) E mata, ne fai a te feagaiga e uiga ki te pilitome e pelā me se vaega o te feagaiga a Apelaamo? Fakamatala mai. (Ke onoono ki te fakamatalaga mai lalo.)

⁵ Ne mafai o uke a pogai? Muamua la, ko Ieova eiloa ne kamata ne ia te pilitome, telā se fakailoga o se fesokotakiga fakapito mo ia. Ne kamata te faifaiga tenei mai mua o tuku mai a te feagaiga o te Tulafono, kae fakamuli ifo ne aofia eiloa i tulafono konā. A tino muamua eiloa ne pilitome ko Apelaamo mo tena kāiga.b (Levi. 12:2, 3) Mai lalo o te Tulafono a Mose, ne ‵tau foki o pilitome a tino fakaa‵tea mai mua o aofia latou i tauliaga fakapito, e pelā mo te ‵kai i te ‵kaiga o te Paseka. (Eso. 12:43, 44, 48, 49) E tonu, ne mafau‵fau a tino Iutaia me i te tagata telā e seki pilitome se tino e se ‵ma, kae fakatakalialia.—Isa. 52:1.

⁶ Tela la, ne manakogina malosi a te fakatuanaki mo te loto maulalo i tino Iutaia tali‵tonu ko te mea ke talia ne latou a te akoakoga fou tenā. Ko oti ne sui ne te feagaiga fou a te feagaiga o te Tulafono. Tela la, a so se tino Iutaia telā e fanau mai ko se fanau mai ke fai pelā me se tino o te Atua. Kae e pelā mo Kelisiano Iutaia kolā e ‵nofo i nisi koga—e pelā mo tino tali‵tonu kolā e ‵nofo i Iuta—ne ‵tau o loto ‵toa latou ke fakaasi ‵tonu atu ne latou a te Keliso kae ke talia ne latou a taina tali‵tonu mai Fenua Fakaa‵tea kolā e seki pilitome.—Iele. 31:31-33; Luka 22:20.

7. Ne a muna‵tonu ne seki malamalama i ei a “tāgata mai Iuta”?

⁷ E tonu, ne seki ‵fuli eiloa a tulaga o te Atua. Ne lavea atu a te ‵tonu o te mea tenei me ne fakamalosi aka i te feagaiga fou a te agaga mai tua o te Tulafono a Mose. (Mata. 22:36-40) E uiga ki te pilitome, ne tusi mai a Paulo, penei: “Kae ko ia se tino Iutaia i ana foliga i loto, kae ko tena pilitome ko te pilitome i te loto e auala i te agaga, kae e se auala i te tulafono tusia.” (Loma 2:29; Teu. 10:16) A “tāgata mai Iuta” ne seki malamalama i muna‵tonu konei kae ne fakaasi mai ne latou me ne seki fakaseai atu ne te Atua a te tulafono e uiga ki te pilitome. E mata, e mafai o talia ne latou a nisi fakamatalaga?

Te “Kinauga” (Galu. 15:2)

8. Kaia ne avaka ei te kinauga e uiga ki te pilitome ki te potukau pule i Ielusalema?

⁸ Ne toe fai mai a Luka, penei: “Mai tua o se kinauga a latou [ko “tāgata mai Iuta”] mo Paulo mo Panapa, ne fai ei se fakatokaga ke uga atu a Paulo, Panapa mo nisi o latou ki te kau apositolo mo toeaina i Ielusalema e uiga ki te kinauga tenei.”c (Galu. 15:2) E fakaasi mai i te “kinauga” tenei a te ma‵losi o lagonaga mo mafaufauga o tino i feitu e lua, ko se mafai ei ne te fakapotopotoga i Anitioka o faka‵lei aka te fakalavelave tenā. Ko te mea ke maua se tulaga filemu kae tokagamalie, ne fakaiku aka ne te fakapotopotoga ke avaka a te mea tenā ki “te kau apositolo mo toeaina i Ielusalema,” kolā ko te potukau pule. Ne a mea e tauloto ne tatou mai i toeaina i Anitioka?

9, 10. I auala fea ne fai ei a taina i Anitioka e pelā foki mo Paulo mo Panapa e pelā me ne fakaakoakoga ‵lei mō tatou i aso nei?

⁹ A te akoakoga tāua e tasi e tauloto ne tatou mai te kinauga tenei, ko te tali‵tonu katoatoa o tatou ki te fakapotopotoga saukātoa a te Atua. Ke mafaufau ki te mea tenei: Ne iloa ne taina i Anitioka me i taina kolā e aofia i te potukau pule ne Kelisiano kolā ne ‵tupu mai i tino Iutaia. Kae ne tali‵tonu latou me ka faka‵lei aka ne te potukau pule a te kinauga e uiga ki te pilitome e ‵tusa mo fakatakitakiga i te Tusi Tapu. Kaia? Ne tali‵tonu a te fakapotopotoga me ka takitaki ne Ieova a te mea tenā e auala i tena agaga tapu mo te Ulu o te fakapotopotoga Kelisiano, ko Iesu Keliso. (Mata. 28:18, 20; Efe. 1:22, 23) Kafai e isi ne fakalavelave faiga‵ta e ‵sae aka i aso nei, ke na tau‵tali tatou i te fakaakoakoga gali a taina tali‵tonu i Anitioka kolā ne tali‵tonu katoatoa ki te fakapotopotoga saukātoa a te Atua mo tena Potukau Pule o Kelisiano fakaekegina.

¹⁰ E fakamasaua mai foki i konei ki a tatou a te tāua o te loto maulalo mo te loto kufaki. E pelā mo Paulo mo Panapa, ne filifili eiloa lāua ne te agaga tapu ke olo ki fenua fakaa‵tea o fai te galuega i ei, kae ne seki fakaaoga ne lāua te saolotoga tenā ke faka‵lei ne lāua te kinauga e uiga ki te pilitome i konā i Anitioka. (Galu. 13:2, 3) Ne tusi fakamuli mai a Paulo, penei: “Au ne fano [ki Ielusalema] ona ko te fakaasiga mai te lagi”—e fakaasi mai ei te takitakiga a te Atua. (Kala. 2:2) E taumafai foki a toeaina i aso nei ke maua ne latou te loto maulalo mo te loto kufaki penā, māfai ko ‵sae aka a fakalavelave tai ‵pau. I lō te kinau atu, e ‵sala atu latou ki te fesoasoani o Ieova mai loto i tena muna ko te Tusi Tapu mo akoakoga mo takitakiga e maua ne latou mai te tavini fakamaoni.—Fili. 2:2, 3.

11, 12. Kaia e tāua ei ke faka‵tali tatou ki a Ieova?

¹¹ I nisi taimi, kāti e manakogina ke faka‵tali tatou ki te fakamainaga mai i a Ieova e uiga ki se mea. Ke masaua me ne ‵tau o faka‵tali a taina i aso o Paulo ke oko ki te 49 T.A.—se 13 tausaga mai te taimi ne fakaeke ei a Konelio i te 36 T.A.—mai mua o fai ne Ieova se fakaikuga ke faka‵lei aka te kinauga e uiga ki te pilitome o tino mai Fenua Fakaa‵tea. Kaia ne leva katoa ei penā? Kāti ne manako te Atua ke lava te taimi e tuku atu ki tino Iutaia loto fakamaoni ke talia ne latou se ‵fuliga lasi penā. E se gata i ei, a te fakaseaiga o te feagaiga o te pilitome telā ne fai mo te lotou tupuga pele ko Apelaamo, telā ko tusa mo te 1,900 tausaga te leva, se mea tāua ‵ki ki a latou!—Ioa. 16:12.

¹² Se tauliaga gali eiloa ke akoako kae fakatonutonu aka tatou ne te ‵tou Tamana alofa i te lagi! E ‵gali faeloa a ikuga e maua mai i ei kae aoga eiloa mō tatou. (Isa. 48:17, 18; 64:8) Tela la, ke mo a eiloa e ga‵sue fakavave tatou o fakaasi atu a ‵tou manatu totino, io me ‵teke atu ki fakama‵fuliga a te fakapotopotoga saukātoa, io me ko te fakamatalaga o tusi fai‵tau. (Fai. 7:8) Kafai ko isi se vaegā uiga penā i loto i a koe, se mea gali ke mafaufau ‵loto fakatasi mo te faiga o ‵talo ki fakatakitakiga kolā e maua i te Galuega mataupu e 15.d

13. E fakaasi atu pefea ne tatou a te loto kufaki o Ieova i ‵tou galuega talai?

¹³ Kafai e suke‵suke fakatasi tatou ki te Tusi Tapu mo tino kolā e faigata ke tiaki ne latou a akoakoga ‵se kolā e fakatāua malosi ne latou, e manakogina eiloa i ei a te loto kufaki. I vaegā tulaga penā, kāti e manakogina ke tuku atu ne tatou se taimi e lava ke galue a te agaga o te Atua i te loto o te tino akoga. (1 Koli. 3:6, 7) Kae se mea ‵lei foki ke ‵talo tatou e uiga mō te mea tenā. Kafai e fai penā, ka saga mai eiloa a Ieova i te taimi tonu mo te auala tonu o fesoasoani mai.—1 Ioa. 5:14.

Ne “Fakamatala Fakalikiliki” Atu ne Latou a Tala Fakamalosi Loto (Galu. 15:3-5)

14, 15. Ne fakaasi atu pefea ne te fakapotopotoga i Anitioka a te lotou āva ki a Paulo, Panapa mo nisi tino kolā ne faima‵laga fakatasi atu mo lāua, kae ne fai pefea te lotou ‵nofo atu i konā e pelā me se fakamanuiaga ki taina tali‵tonu?

¹⁴ E fai mai penei te tala a Luka: “Ne olo fakatasi atu a te fakapotopotoga mo tāgata konei i te auala ko te mea loa ko toe ‵foki, ne faima‵laga atu eiloa a tāgata konei ki Foinikia mo Samalia, kae ne fakamatala fakalikiliki atu i ei te ‵fulimaiga o tino o fenua fakaa‵tea, kae ne fai ei ke fia‵fia a taina katoa.” (Galu. 15:3) A te olo fakatasi atu o te fakapotopotoga mo Paulo mo Panapa kae oti ko toe ‵foki ei, se fakaasiga o te lotou a‵lofa faka-Kelisiano ke fakaasi atu ei te lasi o te lotou āva ki a lāua, kae ke fakaoko atu foki ei a olotou fakamanuiaga ki te lā galuega. Tenei foki te suā fakaakoakoga gali ne tuku mai ne taina i Anitioka mō tatou! E mata, e fakaasi atu ne koe te āva ki ou taina mo tuagane faka-te-agaga, “maise eiloa a latou [toeaina] kolā e ga‵lue malosi i te fai‵pati mo te faiga o akoakoga”?—1 Timo. 5:17.

¹⁵ I te lotou auala tenā, ne fai eiloa a tino faima‵laga konei e pelā me se fakamanuiaga me ne ‵gali ‵ki eiloa a fakamalosiga ne fai atu ne latou ki taina Kelisiano i Foinikia mo Samalia, me ne “fakamatala fakalikiliki” atu ne latou a tala e uiga ki te faiga o te galuega ki tino mai Fenua Fakaa‵tea. Kāti ne aofia i tino fakalogo‵logo konā ko tino tali‵tonu Iutaia kolā ne ‵tele atu ki fenua konā mai tua o te tamatega o Setefano e pelā me se matulo. E penā foki i aso nei, e fai eiloa a lipoti e uiga ki fakamanuiaga a Ieova ki te galuega ko te faiga o soko e pelā me se fakamalosiga gali ki ‵tou taina, maise i ei ko latou kolā e fe‵paki mo tofotofoga. E mata, e maua ne koe a mea aoga mai tala konā i te kau atu ki fakatasiga faka-Kelisiano, tamā fono, fono ‵lasi e pelā foki mo te faitau ki tala o taina mo tuagane kolā e ‵lomi i loto i ‵tou tusi io me maua i te jw.org?

16. Se a te mea e fakaasi mai ei me ne fai a te kinauga e uiga ki te pilitome e pelā me se fakalavelave lasi ‵ki?

¹⁶ Ne faima‵laga atu latou i se 350 maila ki te feitu ki saute kae ne gata foki loa i konā te malaga a te kau Anitioka. Ne tusi mai a Luka, penei: “I te lotou okoatuga ki Ielusalema ne talimalo faka‵lei latou ne te fakapotopotoga mo apositolo mo toeaina, kae ne fakamatala atu ne lāua a mea e uke ne fai ne te Atua e auala i a lāua.” (Galu. 15:4) Oti aka kae “ko nisi tino mai te vaega e tasi o te kau Falesaio kolā ko fai pelā me ne tino tali‵tonu ne ‵tu aka ki luga mai olotou nofoga kae fai mai: ‘E ‵tau o pilitome latou kae fakatonu atu ki a latou ke tausi ki te Tulafono a Mose.’” (Galu. 15:5) E manino ‵lei me ne fai a te kinauga e uiga ki te pilitomega o Kelisiano kolā e se ne tino Iutaia e pelā me se fakalavelave lasi ‵ki, kae ne ‵tau o faka‵lei aka.

“Ne Maopoopo . . . a te Kau Apositolo mo Toeaina” (Galu. 15:6-12)

17. Ko oi ne aofia i te potukau pule i Ielusalema, kae kaia ne aofia ei a “toeaina” i ei?

¹⁷ E fai mai te Faataoto 13:10, penei: “Kae ko te poto i o latou kolā e ‵sala ki manatu fesoasoani.” E ‵tusa mo te fakatakitakiga gali tenā, “ne maopoopo ei a te kau apositolo mo toeaina o fai‵pati ki te mataupu [e uiga ki te pilitome].” (Galu. 15:6) Ne fai a “te kau apositolo mo toeaina” e pelā me ne sui o te fakapotopotoga Kelisiano saukātoa, e pelā eiloa mo te mea e fai ne te Potukau Pule i aso nei. Kaia ne ga‵lue fakatasi ei a “toeaina” mo te kau apositolo? Ke masaua me ko oti ne tamate atu te apositolo ko Iakopo, kae ko oti foki ne ‵pei ki te falepuipui a Petelu mō se vaitaimi toetoe. E mata, e mafai o oko atu foki se mea penā ki nisi apositolo? A te aofia o toeaina ma‵tua ‵lei konei ne fai ei ke lava ‵lei a taina ke fakateletele faka‵lei a te faiga o te galuega.

18, 19. Ne a pati ne fai ‵tonu atu ne Petelu, kae se a te fakaikuga e ‵tau o fai ne ana tino fakalogo‵logo?

¹⁸ Ne toe fai mai a Luka, penei: “Mai tua o fai‵patiga e uke, ne tu aka a Petelu kae fai atu . . . : ‘Taina, e iloa ‵lei ne koutou i aso ko ‵teka me ne filifili au ne te Atua mai i a koutou ke folafola atu a te tala ‵lei, e auala i toku gutu, ki tino o fenua fakaa‵tea, ko te mea ke lagona kae ke tali‵tonu foki latou. Kae ko te Atua telā e lavea ne ia a te loto, ne molimau mai e auala i te tukuatuga ki a latou a te agaga tapu, e pelā mo te mea ne fai foki ne ia ki a tatou. Kae ne seki faka‵kese ne ia a tatou mo latou, kae ne faka‵ma ne ia olotou loto i te fakatuanaki.’” (Galu. 15:7-9) E ‵tusa mo pati i se tusi e tasi, ne fai mai i ei me i te pati Eleni telā ne ‵fuli ki “fai‵patiga e uke” i te fuaiupu e 7 e fakasino atu loa ki te “salaatuga; te fakafesilisiliga.” E tonu, ne kese‵kese a manatu o taina kolā ne sautala fakatasi a latou katoa ki ei.

¹⁹ Ne fakamasaua atu ne Petelu i ana pati kolā ne fai ‵tonu atu ki a latou katoa me ne nofo atu a ia i te taimi ne fakaeke ei a te tino muamua mai Fenua Fakaa‵tea telā e seki pilitome—ko Konelio mo tena kāiga—ki te agaga tapu i te 36 T.A. Tela la, kafai ko oti ne fakagata ne Ieova a te fakakese‵kesega o tino Iutaia mai tino kolā e se ne tino Iutaia, kaia la e se fai ei ne tino a te mea tenā? E se gata i ei, a te fakatuanaki ki a Keliso e fai ei ke maua ne se tino talitonu a te loto ‵ma, kae e se ko te tautali atu ki Tulafono a Mose.—Kala. 2:16.

20. I auala fea ne tofotofo ei ne tino kolā ne fakamalosi aka ne latou a te pilitome a te Atua?

²⁰ E ‵tusa mo molimau mautinoa mai te muna a te Atua mo te agaga tapu, ne fai mai a Petelu, penei: “Tela la, kaia e tofotofo ei ne koutou a te Atua mai te fakaeke atu ki tuauma o soko se amoga ‵mafa telā ne seki mafai o amo ne ‵tou tupuga e pelā foki mo tatou? E ‵kese mai i ei, e tali‵tonu tatou me ka faka‵sao tatou e auala i te alofa tauanoa o te Aliki ko Iesu e pelā eiloa mo tino konā.” (Galu. 15:10, 11) A tino kolā e fakamalosi aka ne latou te faiga o te pilitome, e fai pelā me ‘e tofotofo ne latou te Atua,’ io me ‘tofotofo ne latou tena kufaki,’ e pelā mo nisi ‵fuliga. E taumafai latou o faimālō ki luga i tino o Fenua Fakaatea se tulafono telā e se mafai ne tino Iutaia o tau‵tali katoatoa ki ei kae fakasala i ei latou ki te mate. (Kala. 3:10) I lō te fakamalosi aka ne latou a te faiga o te pilitome, ne ‵tau o loto fakafetai a tino Iutaia fakalogo‵logo a Petelu ki te alofa tauanoa o te Atua telā ne fakaasi mai e auala i a Iesu.

21. Ne a manatu ne fai atu ne Panapa mo Paulo i te fono tenā?

²¹ E mautinoa eiloa me ne aoga malosi a pati a Petelu, me “ne ‵nofo ‵mu a te potukau kātoa.” Mai tua ifo i ei, ne fakamatala atu ne Panapa mo Paulo “a galuega ‵mana mo mea fakaofoofogia kolā ne fai ne te Atua ki atufenua e auala i a lāua.” (Galu. 15:12) Nei la, ko mafai ne te kau apositolo fakatasi mo toeaina o fai se lotou fakaikuga me ko oti ne maua ne latou a fakamaoniga kolā ne fakaasi faka‵lei mai ei te loto o te Atua e uiga ki te kinauga ki te pilitome.

22-24. (a) E tau‵tali atu pefea a te Potukau Pule i aso nei ki te fakaakoakoga a te potukau pule i aso mua? (e) E fakaasi atu pefea ne toeaina katoa a te amanaia ki te faiga o pulepulega i loto i te fakapotopotoga?

²² E penā foki i aso nei, kafai e fai a fono a te Potukau Pule, e ‵sala latou ki te fakatakitakiga a te Atua mai tena Muna, kae ‵talo foki ke maua ne latou te agaga tapu. (Sala. 119:105; Mata. 7:7-11) Ko te mea ke fai ne latou se fakaikuga e ‵tusa mo te loto o te Atua, e maua ne tino taki tokotasi o te Potukau Pule se fakasologa o mataupu kolā ka fai‵pati latou ki ei, i nai aso mai mua o te lotou faipatiga, ko te mea ke mafai o mafaufau ‵loto kae ‵talo foki a ia e uiga mo mataupu konā. (Faata. 15:28) Kafai ko fai te lotou fono, ko fakaasi atu ei ne taina fakaekegina konei olotou manatu kae sau‵tala fakatasi a latou katoa ki ei. E fakaaoga faeloa ne latou a te Tusi Tapu i olotou fono konā.

²³ E ‵tau foki o fakaakoako a toeaina o te fakapotopotoga ki te mea tenā. Kae kafai e isi se mataupu ne seki mafai o fakaiku faka‵lei aka i te fono a toeaina, e mafai ne te potukau o toeaina o fesokotaki atu ki te ofisa lagolago, io me ko sui o latou kolā ko oti ne filifili aka, e pelā mo ovasia o te seketi. Ko mafai ei o fesokotaki atu te ofisa lagolago ki te Potukau Pule māfai e ‵tau o fai penā.

²⁴ E tonu, e fakamanuia ne Ieova a tino kolā e amanaia ki te fakatokaga tenei mai te Atua, kae fakaasi atu ne latou te loto maulalo, te fakamaoni mo te kufaki. E pelā mo mea ka sau‵tala tatou ki ei i te suā mataupu, ka maua eiloa ne tatou a te filemu tonu, te manuia i te feitu faka-te-agaga, mo te ‵kau fakatasi e pelā me ne Kelisiano.