Te Auala ke Maua ei te Fiafia Tonu

NE FAI mai penei a te takitaki lotu o te kau Putisi ko Dalai Lama: “E talitonu au me i te pogai tāua o te ola ko te ‵sala atu ki te fiafia.” Ne fakamatala mai ne tou tagata me e talitonu a ia me e mafai o maua ne tatou te fiafia māfai e akoako io me fakatonu‵tonu aka ‵tou mafaufau mo ‵tou loto. Ne fai mai a ia me “i te mafaufau ko te mea faigaluega fakavae telā e maua ei ne tatou te fiafia katoatoa.” I tena faka‵tau e se aogā te talitonu ki te Atua.a

E ‵kese mai i ei, ke mafaufau ki a Iesu telā ne lasi ‵ki tena fakatuanaki ki te Atua, kae ne aogā ‵ki foki ana akoakoga ki te fia miliona o tino i senitenali ko ‵teka. Ne fakatāua ne Iesu te fiafia telā e ‵tau o maua ne tino. Ne kamata ne ia tena lauga lauiloa i luga i te mauga ki tugapati ‵gali penei: “Amutia latou . . .” (Mataio 5:​1-​12) I te lauga foki eiloa tenā ne akoako ne ia ana tino fakalogo‵logo ke iloa ne latou o suke‵suke, faka‵lei aka, kae ke fakatonutonu olotou loto mo olotou mafaufau​—⁠kae ke sui olotou uiga fakasauā, uiga ma‵sei mo mafaufauga kaiū ki mafaufaga filemu, ‵ma kae a‵lofa. (Mataio 5:​21, 22, 27, 28; 6:​19-​21) E pelā mo pati ne tusi fakamuli ne tena soko e tokotasi, ne fai mai me e ‵tau mo tatou o ‘fakafonu ‵tou mafaufau’ ki ‘mea ‵tonu, ko mea tāua, ko mea ‵lei, ko mea ‵ma, ko mea ‵gali mo mea ‵malu.’​—Filipi 4:8.

E iloa ne Iesu me i te fiafia tonu e aofia i ei ‵tou fesokotakiga mo nisi tino. E ma‵nako sāle a tino ke masani mo nisi tino. Tela la, e se mafai eiloa o maua ne tatou te fiafia tonu māfai e fia ‵tu tokotasi tatou io me e taua faeloa tatou mo tino i ‵tou tafa. E mafai fua o fia‵fia tatou māfai e alofagina tatou io me e a‵lofa tatou ki nisi tino. Ne akoako mai ne Iesu me i te fesokotakiga i te va o tatou mo te Atua ko te fakavae ki te vaegā alofa tenā. E fakaasi mai i konei te ‵kese o akoakoga a Iesu mai mea kolā e akoako atu ne te Dalai Lama me e akoako mai a Iesu me e se mafai ne tatou o maua te fiafia māfai e ‵tu tokotasi tatou mai te Atua. Kaia e fai ei penā?​—Mataio 4:4; 22:37-​39.

Ke Mafau‵fau ki ‵Tou Manakoga Faka-te-Agaga

E tasi o fakamunaga gali ko te: “Amutia a latou kola e iloa ne latou i a latou e ma‵tiva faka te Agaga.” (Mataio 5:3) Kaia ne fai atu ei a Iesu penā? E ‵kese a tino mai i manu, me e ma‵nako a tino ki mea faka-te-agaga. Ona ko te mea ne faite tatou ki foliga o te Atua e mafai eiloa ne tatou o fakaakoako atu ki ana uiga ‵gali pelā mo te alofa, te amiotonu, te alofa fakamagalo mo te poto. (Kenese 1:​27; Mika 6:8; 1 Ioane 4:8) E aofia i ‵tou manakoga faka-te-agaga ko te malamalama me kaia e ola ei tatou.

E mafai pefea ne tatou o fakama‵lie aka a vaegā manakoga faka-te-agaga penā? E se fai pelā me ko te lasi io me ko te foliki o te iloiloga ne tatou a tatou eiloa. Kae ne fai mai a Iesu penei: “E se na ko meakai fua e ola ei te tino, kae ko muna katoa kola e ‵to mai i te gutu o te Atua.” (Mataio 4:⁠4) Ke masaua a pati a Iesu me i te Atua ko te mafuaga o “muna katoa” kolā e tāua ki ‵tou olaga. Ko te Atua fua e mafai o fesoasoani mai ki a tatou ke tali aka a nisi fesili. E tāua ‵ki te malamalama tenā i aso nei, ona ko te uke o manatu kese‵kese e uiga ki ‵tou fakamoemoega i te olaga nei penā foki loa mo te auala e maua ei te poto. Ko fakatau atu ne sitoa ‵togi tusi a nisi tusi kolā e tauto mai i ei me ka maua ne tino kolā e fai‵tau ki ei te manuia, te maumea mo te fiafia. Ke oko foki loa ki te Internet, ko oti ne fakatoka a polokalame i ei kolā e fakasino tonu eiloa ki te auala e maua i ei te fiafia.[2]

Kae e ‵se sāle a mafaufauga o tino i ei. E foliga mai me e ‵saga tonu atu fua latou ki manakoga kaiū io me ko te fakamatamata. Ona ko te sē lava o te malamalama mo te atamai, e masani sāle o iku atu a mea konā ki manatu ‵se. E pelā mo te fakasolomaiga o tusi a tino, e fakavae eiloa olotou manatu ki te akoakoga ko te “evolusione,” telā e fakaiku aka i ei me e māfua mai a lagonaga o tino mai uiga o manu. Kae ko te ‵tonuga loa, so se taumafaiga ke maua te fiafia telā e fakavae ki akoakoga kolā e fakasēaogā i ei a te tulaga o te ‵tou Atua e se mafai o aogā kae e mautinoa eiloa me ka takitaki atu fua ki mea fakafanoanoa. Ne fai mai se pelofeta i aso mua penei: “A otou tāgata ‵poto ko fakamasiasigina. . . . Kiloke! Ne ‵teke ne latou a muna a Ieova, kae se a te vaegā poto tenei e ‵nofo mo latou?”​—Ielemia 8:​9, NW.

E iloa ne Ieova te Atua ‵tou māfuamaiga mo mea kolā e mafai o maua mai i ei te fiafia tonu. E iloa foki ne ia te pogai ne tuku mai i ei ne ia a te tagata ki te lalolagi mo mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua. Kae e fakaasi mai ne ia a fakamatalaga konā ki a tatou i loto i te Tusi Tapu. A mea kolā ne fakaasi mai ne ia i Tena tusi tenā e ‵tagi tonu ki tino kolā e ‵lei olotou loto kae e maua foki i ei ne latou te fiafia. (Luka 10:21; Ioane 8:​32) Tenā foki loa te mea ne tupu ki soko e tokolua o Iesu. Ne loto māfatia laua mai tua o tena mate. Kae i te taimi ne toetu aka ei a Iesu kae ne tauloto ne laua mai i a ia e uiga ki tena tulaga i fuafuaga a te Atua mō te fakaolataga o tino, ne fai aka laua penei: “Ne seki lagona eiloa i o ta loto ana muna ne fai mai ki a taua i te alatu, kae fakamatala mai te Tusi ki a taua?”​—Luka 24:32.

E fakamalosi mai a te vaegā fiafia tenei māfai e talia ne tatou a te munatonu i te Tusi Tapu ke takitaki i ei ‵tou olaga. I te feitu tenei, e mafai o fakatusa a te fiafia ki se nuanua. E sae mai māfai e ‵lei a fakanofonofoga, kae ka mafai o momea aka tena maina atu e pelā me se avā nuanua māfai ko ‵lei katoatoa a fakanofonofoga. Ke na onoono aka nei tatou ki nāi fakaakoakoga kolā e mafai o fakamalosi mai ki te ‵tou fiafia māfai e fakaaogā ne tatou a akoakoga mai te Tusi Tapu.

Ke Fakafaigofie Tou Olaga

Muamua la, ke onoono ki pati fakatonutonu a Iesu ki te mataupu e uiga ki koloa. Mai tua o ana pati fakatonutonu ke mo a ma fakamuamua ne tatou te kausaki atu ki koloa i te olaga nei, ne fai ne ia se tugāpati fakaofoofogia. Ne fai mai tou tagata penei: “Kafai ou mata e fia kilokilo faeloa ki mea ‵lei, ka maina atu katoa tou olaga.” (Mataio 6:​19-22) A te ‵tonuga loa, ne fai mai a ia me kafai e ma‵nako malosi tatou o kausaki atu ki koloa, tulaga ma‵luga, io me ko nisi fakamoemoega kolā e ma‵nako ki ei a tino, ka ‵galo atu i a tatou a toe mea tāua ‵ki. Ona ko te mea ne fai mai a Iesu i te suā taimi, “me i te olaga tonu o te tino e se fakavae i luga i te uke o ana mea!” (Luka 12:15) Kafai e fakamuamua ne tatou a mea tafasili eiloa i te tāua, e pelā mo te ‵tou fesokotakiga mo te Atua, te tausiga o te kāiga, mo nisi mea aka penā, ka ‘fia kilokilo faeloa ‵tou mata ki mea ‵lei’ kae ka faigofie ei ‵tou olaga.

Mafaufau la, me ne seki fai mai Iesu me e ma‵sei a mea katoa i te olaga nei, io me ne seki fakatapu ne ia a mea ‵gali katoa. Ne fiafia eiloa a Iesu ki nisi mea i te olaga nei. (Mataio 11:19; Ioane 2:​1-11) I lō te fai penā, ne akoako mai ne ia me i tino kolā e ma‵natu aka me i te olaga nei se avanoaga fua ke fakaputu aka a koloa e uke ka se maua lele eiloa ne latou te fiafia tonu i te olaga nei.

I te fakamatalaga e uiga ki tino kolā ne mau‵mea malosi a koi fo‵liki latou, ne fai mai se tokitā i San Francisco, i te Iunaite Sitete, me e fai a tupe ki a latou mo fai “te māfuaga o te loto māfatia mo te ‵numi.” Ana muna, me i tino konei e “‵togi ne latou a fale e lua io me e tolu, se motokā, kae fakamāumāu a tupe ki mea valevale. Kae kafai e seki logo‵fio latou i ei [ko tena uiga, e se maua ne latou te fiafia tonu i ei], e kamata o loto māfatia latou, e va‵lea kae fakalotolotolua e uiga ki mea e fai ne latou i olotou olaga.” E ‵kese mai i ei, ka sili atu te fiafia tonu o tino kolā e faka‵logo ki te polopolokiga a Iesu ke ola i se olaga faigofie i te feitu faka-te-foitino kae e fakaavanoa sāle ne latou a taimi mō mea faka-te-agaga.

A Tomu, se tagata fakatūtū telā e nofo i Hawaii, kae ne ofo atu a ia ke fesoasoani ki te faitega o koga tapuaki i Fenua o te Pasefika kolā e se uke a mea faka-te-foitino e maua ne tino i ei. Ne matea atu ne Tomu se mea e uiga ki tino loto maulalo i konā. Ne fai mai a ia: “E fia‵fia tonu oku taina mo tuagane faka-te-agaga i fenua konā. Ne fesoasoani mai latou ke momea aka toku mainaga me i tupe mo kope e se ko te auala e maua ei te fiafia.” Ne kilokilo atu foki a ia ki volenitia kolā ne ga‵lue fakatasi mo ia i fenua konā kae ne lavea atu ne ia te lotou lotoma‵lie ki mea e maua ne latou. “Ne mafai o maua ne latou a tupe e uke,” ne fai mai a Tomu. “Kae ne filifili aka latou ke tumau i te fakamuamua o mea faka-te-agaga kae ke fakafaigofie faeloa olotou olaga.” Ona ko fakaakoakoga konei, ne fakafaigofie aka ne Tomu tena vaegā olaga ko te mea ke mafai o uke atu ana taimi e fakamāumāu ki tena kāiga mo te kausaki atu ki mea faka-te-agaga​—⁠se faiga telā ne seki salamō lele eiloa a ia i ei.

Tou Fiafia mo Tou Aogā

Se mea tāua ke lagona ne se tino me e aogā a ia ko te mea ke fiafia foki a ia. Ona ko te tulaga sē ‵lei katoatoa mo vāivāiga kolā ne oko mai i ei, e maua sāle ne nisi tino se kilokiloga sē ‵lei e uiga ki a latou eiloa, kae ne maua ne tino e tokouke a vaegā lagonaga penā talu mai te lotou fo‵likiga. Kāti e faigata ke manumalo latou i vaegā lagonaga tumau penā, kae e mafai eiloa o manumalo latou i ei. E maua te faka‵leiga ki ei i te fakaaogāga o te Muna a te Atua.

E fakamatala mai ne te Tusi Tapu a lagonaga o te Atua e uiga ki a tatou. E mata, e se sili atu te tāua o tena kilokiloga i lō te kilokiloga a so se isi tino​—⁠ke oko foki eiloa ki ‵tou kilokiloga? A te Atua ko te kātoaga o te alofa, kae e kilo mai a ia ki a tatou e aunoa mo te fakailoga tino io me ko te mata onoono. E onoono mai a ia ki loto o tatou, e pelā foki mo ‵tou uiga. (1 Samuelu 16:7; 1 Ioane 4:⁠8) A te ‵tonuga loa, e kilo atu a ia ki tino kolā e ma‵nako o fakafiafia a ia e pelā me ne mea tāua, ao, e fakatāua ne ia a tino konā, faitalia te lotou tulaga sē ‵lei katoatoa.​—Tanielu 9:​23; Hakai 2:7.

E tonu, e iloa ne te Atua ‵tou vāivāiga mo so se agasala e fai ne tatou. Kae e fakamoemoe a ia ke taumafai malosi tatou o fai te mea tonu, kae e fesoasoani mai a ia ki a tatou māfai e fai tatou penā. (Luka 13:24) E fai mai penei te Tusi Tapu: “E pela mo te alofa o te tamana ki ana tamaliki, e pena foki te alofa o te Aliki ki tino kola e ava ki a ia.” E fai mai foki penei: “Kafai ne tusitusi ne koe omotou agasala, ko oi la te tino ka mafai o sao mai te fakasalaga? Ka ko matou e fakamagalo faeloa ne koe, tena te mea e ‵tau ei mo matou o ma‵taku atu ki a koe.”​—⁠Salamo 103:13; 130:​3, 4.

Tela la, ke fakamasani ki te kilokiloga a te Atua e uiga ki a koe. Ona ko te iloa ne koe me e fakatāua ne ia a tino kolā e a‵lofa ki a ia kae e talitonu foki a ia ki a latou​—⁠faitalia me kāti e ma‵natu aka latou me e se aogā latou​—⁠e mafai o fesoasoani malosi mai i ei ke maua ne koe te fiafia.​—⁠1 Ioane 3:​19, 20.

Te Fakamoemoega ​—⁠E Tāua ki te Mauaga o te Fiafia

E isi se vaegā talitonuga fou telā e fai mai i ei me e mafai ne se tino o maua te fiafia tonu mai i te fakamalosi aka o mafaufauga mautinoa mo te saga tonu atu ki uiga totino o se tino. E loto ma‵lie te tokoukega o tino me e maua sāle te fiafia māfai e maua se kilokiloga mautinoa ki te olaga nei penā foki loa ki nisi mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua. Kae e ‵tau o fakavae te vaegā fiafia tenā ki manatu ‵tonu, kae e se ko mafaufauga fua. Kae faitalia me pefea te lasi o te fiafia mo mafaufauga mautinoa ka se fakagata atu i ei a taua, te fiakai, masaki, fakalailaiga, te olaga matua, masaki io me ko te mate​—⁠ko mea kolā e ave keatea ei mai tino e tokouke te lotou fiafia. Kae e ui i ei, e aogā eiloa a mafaufauga mautinoa.

Kae e se fakaaogā ne te Tusi Tapu a te tugāpati ko te mafaufauga mautinoa; me e fakaaogā i ei se pati telā e ‵loto atu tena uiga​—⁠ko te fakamoemoega. E fakamatala mai ne te Vine’s Complete Expository Dictionary me e fakaaogā ne te Tusi Tapu te pati ko te “fakamoemoega” ke fakauiga i ei ki te “fakamoemoega ‵lei kae mautinoa, . . . te kilokiloga fiafia ki mea ‵lei.” I te Tusi Tapu, e sili atu te uiga o te fakamoemoega i te kilokilo atu fua ki mea ‵lei. E fakasino foki i ei ki te faka‵leiga o se mea telā e fakamoemoe ki ei se tino. (Efeso 4:4; 1 Petelu 1:⁠3) E pelā mo te fakamoemoega faka-Kelisiano, e fakamoemoe i ei ke fakaseai atu a mea sē ‵lei katoa kolā ne taku atu i te palakalafa mai mua. (Salamo 37:​9-11, 29) Kae e uke atu a nisi mea e maua mai i ei.

E olioli eiloa a Kelisiano ke na oko mai te taimi telā ka maua ei ne tino fakamaoni a te ola ‵lei katoatoa i se lalolagi palataiso. (Luka 23: 42, 43) E fakalasi malie aka te fakamoemoega tenā, i pati konei i te Fakaasiga 21:​3, 4: “Ko ‵nofo nei mo tino te fale o te Atua! Ka ‵nofo fakatasi a ia mo latou, kae ka fai latou mo ona tino. A te Atua ka fakatasi eiloa mo latou, kae ka fai latou mo ona tino. . . . Ka se toe [ai] ne loimata i olotou mata. Ka se toe iai se mate, se fanoanoa, se tagi io me se ‵mae. Ko palele atu a mea mua.”

Ka fiafia tonu so se tino telā e fakamoemoe ke maua fakamuli ne ia a mea konā, faitalia me e se ‵lei ana fakanofonofoga i te olaga nei i te vaitaimi tenei. (Iakopo 1:12) Tela la, ke na sukesuke aka koe ki te Tusi Tapu kae ke iloa aka te pogai e mafai ei o talitonu koe ki ei. Fakamalosi aka te fakamoemoega tenā mai i te faitau sāle ki te Tusi Tapu i aso takitasi. Kafai e fai koe penā ka fakamalosi aka i ei koe i te feitu faka-te-agaga, ka fesoasoani atu ki a koe ke ‵teke atu ki mea kolā e ave keatea ei te fiafia mai i tino, kae ka maua ne koe i ei te uiga ko te lotomalie. Ao, a te auala tonu e maua ei te tinā fiafia tonu ko te faiga o te loto o te Atua. (Failauga 12:13) A te olaga telā e fakavae ki te fakalogo ki te munatonu i te Tusi Tapu ko te olaga fiafia tenā, me ne fai mai penei a Iesu: “E sili atu te manuia [“te fiafia,” NW] o tino kola e faka‵logo ki te muna a te Atua, kae tausi ki ei.”​—⁠Luka 11:⁠28.

[Fakamatalaga mai lalo]

[Ata i te itulau e 4]

E se mafai o maua te fiafia e auala i te lasi o te maumea, te ‵tu tokotasi o se tino, io me ko te tali‵tonu ki poto sē katoatoa o tino

[Ata i te itulau e 5]

E fai ne te fakamoemoega faka-Kelisiano ke fiafia se tino

[Ata i te itulau e 6]

A te olaga telā e fakavae ki te fakalogo ki te Muna a te Atua se olaga fiafia