Te Lalolagi Telā e ‵Fuli Fakakōtua ei te Fakamaoni

I TE fakaafiafi o te Aso Lima e tasi i Tel Aviv, i Isalaelu, ne sasale atu se tamataene e tokotasi ki se potukau o talavou kolā e faka‵tali mai tua o se fale tuisi. Mai tua malie ifo i ei, ne ‵pa mai se pōmu i te koga telā ne ‵nofo ei te potukau tenā.

Ne fia mate te suā tino telā ne faka‵piki a pōmu ki tena foitino kae ne tamate foki ei a nisi talavou e toko 19. “Ne ta‵tela valevale a vaega o foitino o talavou, kolā koi fo‵liki katoa​​—⁠ko te ‵toe fakalavelave masei eiloa ne lavea ne au,” ko pati a se tagata e tokotasi telā e galue i te fakaimasaki.

“Ko vaegā uiga penā e fia‵fia ki ei a tino katoa, e pelā mo te fakamaoni . . . , kae e mafai o faka‵tupu aka i ei a taua kolā e faigofie o kamata kae faigatā o fakagata,” ko pati a Thurstan Brewin i tena tusi ko The Lancet. E tonu, ko oti ne tamate a tino e tokouke i taua fakalotu kae ne tamate valevale foki i ei a tino ne te kau Nasi ona ko te kilokiloga ‵se ki te fakamaoni.

E Tokouke a Tino e Pokotia i Fakalavelave Ona ko te sē Fakamaoni

E mautinoa eiloa me e mafai o iku ki fakalavelave a te sōna fakamaoni kae ko te sē lava o te fakamaoni e fakamasei ei te fenua. E fai mai a te Webster’s New Encyclopedic Dictionary me i te fakamaoni ko te ‘alofa mautakitaki ki se tino io me ko ou talitonuga’ kae “fakauiga foki ei ki te ‵tu ‵mautakitaki o se tino māfai e tofotofogina ke fulitua atu ki ei.” E ui eiloa e fai mai a tino me e fia‵fia latou ki te vaegā fakamaoni tenei, ko fakalavelave atu a te sē lava o te fakamaoni ki tino valevale maise i loto i te kāiga, ko te koga telā e ‵tau o maua muamua i ei a te fakamaoni. Ko lasi ‵ki te aofaki o avaga kolā ko ‵tala, ona ko te mafaufau o te tino ki a ia eiloa, ko fakalavelave o te olaga i aso takitasi mo te ikuga o te sē fakamaoni i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau. Kae pelā mo te ‵pāga o te pōmu i Tel Aviv, e ‵mate tauanoa sāle a talavou.

“E pokotia sāle a akoakoga a tama‵liki ona ko te uke o fakalavelave ‵tupu i loto i te kāiga e pelā mo te ‵talaga o avaga, ko avaga māvae, mo kāiga kolā e takitasi a mātua i ei,” ko pati i se lipoti e tasi. E masani o ‵tupu sāle a vaegā fakalavelave e pelā mo te sē lava o akoakoga, te fakamate mo amioga solitulafono kolā e fai ne talavou, ki tama‵liki tāgata kolā ne puti ake i loto i kāiga kolā e takitasi fua a mātua i ei. I tausaga takitasi, e ‵tala sāle ne mātua o te tasi miliona o tama‵liki i te Iunaite Sitete olotou avaga. I tausaga katoa, e āfa te aofaki o tama‵liki kolā e seki katoa olotou taki 18 tausaga e ‵nofo fakaa‵lofa ona ko te ‵talaga ne olotou mātua a olotou avaga. E fakaasi mai ne sukesukega kolā ko oti ne fai, me kāti ka fai foki penā a nisi talavou i nisi kogā koga o te lalolagi.

Ko tō Faigata ke Tumau i te Fakamaoni?

A te gasolo ifo ki lalo o te fakamaoni i aso nei, ko fakataunu mai ei a pati a te Tupu ko Tavita, penei: “Te Aliki, fesoasoani mai ki a matou! Ko seai nei se tino amiotonu e ‵toe; ko se mafai o toe maua se tino fakamaoni.” (Salamo 12:⁠1) Kaia ko lauiloa valevale i ei a te sē fakamaoni? Ne tusi mai a Roger Rosenblatt i te mekesini ko te Time, penei: “E tiga eiloa e ‵tau o fakamaoni, se mea faigata ke tumau a tino vāivāi i ei ona ko te lasi o te mataku, te seai o se loto talitonu, te kaimanako mo manatu fakapito.” E fai ‵tonu mai te Tusi Tapu e uiga ki te taimi ko ola nei tatou i ei, penei: “Ko tino ka ma‵natu fakapito, . . . [“e amio ma‵sei,” Tusi Paia Samoa], e se loto a‵lofa.”​​—⁠2 Timoteo 3:​1-5.

Kafai e mafau‵fau tatou ki te malosi o te fakamaoni io me ko te sē fakamaoni ki te mafaufau mo faifaiga a te tino, e ‵sili ifo tatou penei, ‘Ko oi e ‵tau o fakamaoni tatou ki ei?’ Ke mafau‵fau ki mea kolā e fakaasi mai i te suā mataupu e uiga ki te fesili tenei.

[Te Fakamatalaga o Ata i te itulau e 3]

Photo above: © AFP/CORBIS