Ko Oi e Faka‵malu Atu ki te Atua i Aso Nei?

“Te motou Aliki mo te motou Atua! E ‵tau eiloa o maua ne koe a te ‵malu, te vikiga, mo te ‵mana.”​—FAKAASIGA 4:​11.

1, 2. (a) Ne a fakaakoakoga kolā e fakaasi mai i ei te poto fakasaienitisi ko te biomimetics? (e) Se a te fesili telā e sae aka i ei, kae se a te tali ki ei?

ITE aso e tasi i te 1940, ne sasale atu ei a George de Mestral, se initinia mai Suisilani, mo tena kuli i se koga sa‵sale. I te lā ‵fokiatuga ki te fale, ne lavea atu ei ne tou tagata, me ko ‵fonu loa ana gatu mo fulufulu o tena kuli i mouku tala‵tala. Ona ko tena fia iloa, ne iloilo aka ei ne ia a mea konā mai lalo i te mea fakaata ko te microscope kae ne ofo malosi a ia i tamā kafilo kolā e ‵piki atu ki so se mea telā e mafai o ‵lave i ei latou. Fakamuli ifo, ne faite ei ne ia i te taimi muamua eiloa se mea i te fakaakoako atu ki mea konā​​—te mea tenā ko te Velcro.a E se ko De Mestral tokotasi fua ne fakaakoako ki mea o te natula. I te Iunaite Sitete, ne faite ne se tautaina, ko Wilbur mo Orville Wright, se vakalele mai tua o la sukesukega e uiga ki manu eva ‵lasi kolā e eva i luga. Ne ‵lomi ne te initinia Falani ko Alexandre-Gustave Eiffel te ata o te taoa i Paris telā e fakaigoa ki tena igoa, mai te fakaaogāga o tulafono fakavae kolā e mafai ei ne ivi kauaga o taofi te ‵mafa o te foitino o te tino.

² E fakaasi faka‵lei mai i mea konei a te maga o te saienisi telā e fakaigoa ki te biomimetics, ko te fakaakoako atu o tino i mea e faite ne latou ki mea kolā e maua i te natula.b Tenei la te fesili tāua e sae aka i konei: E tavae atu fakafia a tino konei ki te Tino telā ne faite ne ia a tamā mouku tala‵tala konei, manu eva ‵lasi, te ivi kauaga o se tino, mo nisi mea ‵gali aka foki o te natula kolā ne fakavae ki ei a mea a tino ne faite? A te mea fakafanoanoa i te lalolagi i aso nei, ko te faigata o tuku atu a tavaega kolā e ‵tau o maua ne te Atua.

3, 4. Se a te uiga o te pati Epelu telā e ‵fuli ki te “‵malu,” kae se a te mea e ‵tau o fakasino atu ki ei māfai ko fakaaogā ki a Ieova?

³ Kāti e mafau‵fau a nisi tino me, ‘kaia e ‵tau ei o tavae atu ki te Atua? E mata, e seki maua eiloa ne te Atua te ‵malu?’ E tonu, a Ieova ko te ‵toe Tino ‵malu eiloa i te lagi mo te lalolagi, kae e se fakauiga i ei me e faka‵malu atu a tino katoa ki a ia. I te Tusi Tapu, a te pati Epelu telā ne ‵fuli ki te “‵malu” e maua i ei tena uiga fakavae ko te “‵mafa.” E fakasino atu ki so se mea telā e fai i ei ke ofo tatou i se tino io me tāua malosi ki nisi tino. Kafai ko fakaaogā te pati tenā ki te Atua, e fakasino atu eiloa ki te mea telā e fai i ei ke ofo tatou i te Atua.

⁴ E se tokouke a tino i aso nei e fakatāua ne latou a mea fakaofoofogia a te Atua. (Salamo 10:4; 14:1) A te ‵tonuga loa, e fakamalosi atu a tino takutakua i te lalolagi kolā e fai mai me e tali‵tonu latou ki te Atua, ke se fakaāva atu a tino ki te Mafuaga ‵malu o te lagi mo te lalolagi. Ne a auala ne fai ei ne latou penā?

“Ko sē Mafai ne Tino o Fai ne Olotou Fakasako”

5. E fakamatala mai pefea ne saienitisi e tokouke a te fakaofoofogia o mea ne faite?

⁵ E tumau eiloa te kinau mai o saienitisi e tokouke me e seai se Atua. E fakamatala mai la pefea ne latou te fakaofoofogia o mea ne faite, e aofia i ei te faitega o tino? E fakasino atu latou ki te evolusione, se malosi sē matea telā e fai i ei ke ‵tupu fakafuasei a mea. E pelā mo pati a Stephen Jay Gould, se tino e talitonu ki te evolusione: “Ne ola mai tatou ona ko magamaga o vaegā ika kolā e mafai o ‵fuli ke isi ne olotou vae kae ke ola i te lalolagi nei. . . . Kāti ka ma‵nako malosi tatou ki se tali ‘tai manino atu’​​—kae e se mafai eiloa o maua.” E penā foki a Richard E. Leakey mo Roger Lewin i te la tusi: “Kāti a te tino se mea ola fua telā ne faite fakafuasei.” Ke oko ki nisi saienitisi kolā e tavae ne latou te ‵gali o mea ne faite, e fakata‵mala foki o tuku atu a tavaega ki te Atua.

6. Ne a mea e faka‵tuka atu ki tino e tokouke ke sē tuku atu ki te Atua a tavaega kolā e ‵tau o maua ne ia e pelā me ko te Mafuaga?

⁶ Kafai e fakamalosi mai ne tino poto me i te evolusione se mea tonu eiloa, e fakauiga i ei ne latou me ko tino va‵lea fua e se tali‵tonu ki ei. E ‵kilo atu pefea a tino e tokouke ki se vaegā fakamatalaga penā? I nāi tausaga ko ‵teka, ne fakasau‵tala aka ne se tagata telā ne lasi tena iloa i te evolusione, a tino kolā ne talia ne latou te akoakoga tenei. Ana muna: “Ne iloa aka ne au me i te tokoukega o tino tali‵tonu ki te evolusione, ne tali‵tonu fua ki ei ona me ne fakailoa atu ki a latou i tino ‵poto katoa e tali‵tonu ki ei.” E tonu, kafai e fakaasi atu ne tino poto olotou manatu me e seai se Atua, e faka‵tuka atu ei ki tino ke mo a ma tuku atu a tavaega kolā e ‵tau o maua ne te Atua e pelā me ko te Mafuaga.​​—Faataoto 14:​15, 18.

7. E ‵tusa mo te Loma 1:​20, se a te mea e lavea faka‵lei atu e auala i mea ne faite, kae kaia?

⁷ E mata, ko oti ne fakaiku aka ne saienitisi te lotou akoakoga ona ko fakamaoniga ‵tonu kolā e fakasino atu ki ei? E se tāitāi eiloa! E sikomia tatou ne fakamaoniga e uke e uiga ki te Mafuaga. E uiga ki a ia, ne tusi mai te apositolo ko Paulo: “A te uiga sē lavea o te Atua, telā ko tena ‵mana mo tona uiga fakaatua, ko oti eiloa ne fakaasi faka‵lei mai e alatu i te faitega o te lalolagi. Tela la, ko sē mafai ne tino [tino sē tali‵tonu] o fai ne olotou fakasako me ko matea ‵lei ne latou te Atua i ana mea ne fai.” (Loma 1:​20) E lavea faka‵lei eiloa ne tatou a te Atua i ana mea ne faite. Ne fai mai ei a Paulo me talu mai te kamataga o ola a tino, ne ‘lavea’ faeloa ne tino a fakamaoniga e uiga ki te Atua e auala i ana mea ne faite. E maua i fea a fakamaoniga konei?

8. (a) E molimau mai pefea te lagi e uiga ki te ‵mana mo te poto o te Atua? (e) Se a te fakaasiga telā e iloa ei me i te lagi saukātoa ne māfua mai i se mea?

⁸ E lavea atu ne tatou te fakamaoniga e uiga ki te Atua i te lagi telā e ‵fonu i fetu. E fai mai te Salamo 19:1: “E matea i te lagi te ‵malu o te Atua!” A “te lagi”​​—ko te la, te masina, mo fetu​​—e molimau atu latou ki te ‵mana mo te poto o te Atua. E ofo malosi tatou i te aofaki o fetu. Kae ko mea katoa konei i te lagi, e se sōna gasue‵sue valevale fua, kae e fai penā e ‵tusa mo olotou tulafono.c (Isaia 40:26) E mata, se mea ‵tau ke fakaiku aka me ne tupu fakafuasei fua se vaegā tulaga tokagamalie penā? Se mea tāua me e fai mai a saienitisi e tokouke me ne kamata fakavave te lagi mo te lalolagi. I te fakamatalamaiga o te uiga o te mea tenei, ne tusi mai se polofesa e tokotasi: “E sili atu i te taliagofie ne tino kolā e se tali‵tonu e uiga ki te Atua io me ko tino kolā e tali‵tonu me e isi se Atua me ka tumau eiloa ki te se-gata-mai a te lagi mo te lalolagi. E penā foki te lagi aoao telā e isi sena kamataga, e foliga mai me e ‵tau o isi se mea telā ne fakamāfua ne ia, me ko oi la e mafai o fai mai me ne maua fua a mea konā e aunoa mo sena mafuaga?”

9. E lavea atu pefea te poto o Ieova e auala i manu kolā ne faite ne Ia?

⁹ E matea foki ne tatou a fakamaoniga e uiga ki te Atua i te lalolagi. Ne fai mai penei te faisalamo mo te ofo: “Te Aliki [ko Ieova], ko oko eiloa te uke o mea ne fai ne koe! Ko oko foki eiloa i te poto o tau faitega o mea katoa konā! A te lalolagi ko ‵fonu i au mea ola.” (Salamo 104:24) A “mea ola” ne faite ne Ieova, e aofia i ei a manu, ko te fakamaoniga tenā o tena poto. E pelā mo mea ne fakaasi i te kamataga, ko se faka‵tau eiloa i te gali o te faitega o mea ola, telā ne taumafai sāle ei a saienitisi o fakaakoako ki ei. Mafaufau ki nisi fakaakoakoga. E iloilo aka ne tino sukesuke a sau o manu mo te fakamoemoega ke faite ne latou a pulou tau ma‵losi; e iloilo foki ne latou a vaegā manu pelā mo lago kolā e lagona vave ne latou a mea mo te fakamoemoega ke faka‵lei atu o mea fakalogo‵logo taliga; kae e iloilo aka foki ne latou a fulufulu i kapakau o te manu ko te lulu ke fakafaigofie aka ei o lavea ‵mao atu a vakalele kolā e faigata o lavea i te mea fakaata ko te radar. E tiga eiloa te taumafai malosi o tino ke fakaakoako atu ki mea ne faite, e se mafai eiloa ne latou o ‵kopi tonu a te tulaga ‵lei katoatoa o te faitega o mea. Mafaufau la ki pati kolā e maua i te tusi ko te Biomimicry​​—Innovation Inspired by Nature: “Ko oti ne fai ne mea ola a mea katoa kolā e ma‵nako tatou ki ei, e aunoa mo te fakamāumāuga o oela mai te laukele, te fakalailaiga o te lalolagi, io me ko te fakamataku ki olotou olaga i aso mai mua.” Ko tafaga la te poto telā e lavea atu i ei!

10. Kaia e fai ei e pelā me se mea valea ke fai atu me e seai se Tino Sili telā ne Faite ne Ia a mea katoa? Fakamatala mai.

¹⁰ Faitalia me e onoono atu koe ki te lagi io me ko mea ne faite i te lalolagi nei, e manino ‵lei te fakamaoniga me e isi se Tino ne faite ne ia a mea katoa. (Ielemia 10:12) E ‵tau eiloa o lotoma‵lie katoatoa tatou ki mea ola i te lagi, kolā ne ka‵laga mai penei: “Te motou Aliki mo te motou Atua! E ‵tau eiloa o maua ne koe a te ‵malu, te vikiga, mo te ‵mana. Me ne faite ne koe a mea katoa, kae mai i tou loto foki, ne faite ei ne koe a mea ke tino mai kae ke ola foki.” (Fakaasiga 4:11) Kae e se lavea ne saienitisi e tokouke a fakamaoniga konā ‘i mata o olotou mafaufau’ e tiga eiloa te lotou ofo i te faitega o mea kolā e lavea atu ne latou ki olotou mata ‵tonu. (Efeso 1:​18) E mafai o fakamatala atu ne tatou te tulaga tenā i te auala tenei: Ke tavae atu ki te gali o te auala ne faite ei a mea kae sē talitonu me isi se Tino Sili telā ne Faite ne ia a mea katoa konā e ‵pau eiloa tena tulaga valea mo te tavae atu ki se ata tafasili i te gali telā ne ‵lomi kae oti aka ko fai mai me e seai se tino poto ne ‵lomi ne ia te ata gali tenā. E se tioa eiloa o se mafai ne tino kolā e se fia tali‵tonu ki te Atua o “fai ne olotou fakasako”!

E Takitaki ‵Se ne “Tino ‵Kivi” a Tino e Tokouke

11, 12. Se a te manatu e fakavae ki ei a te akoakoga me ko leva ne iloa ne te Atua a mea ka ‵tupu i aso mai mua, kae se a te mea e fakaasi mai i ei me e se faka‵malu atu te akoakoga tenei ki te Atua?

¹¹ E tali‵tonu eiloa mo te fakamaoni a tino ‵lotu e tokouke me e tuku atu i te lotou tapuakiga te ‵malu ki te Atua. (Loma 10:​2, 3) Kae ko lotu ko te suā vaega lasi eiloa o te olaga telā e taofi aka ne ia te fia miliona o tino mai te faka‵malu atu ki te Atua. E pefea la? Ke na mafau‵fau nei tatou ki auala e lua e fai ei penā.

¹² Muamua la, e ave keatea ne lotu te ‵malu mai te Atua e auala i akoakoga ‵se. Mafaufau la ki te akoakoga me ko leva loa ne fakaiku ne te Atua a mea ka ‵tupu ki a koe i tou olaga a koi tuai o fanau mai koe. E fakavae te akoakoga tenei ki te manatu me ona ko te mea e maua ne te Atua te ‵mana ke iloa ne ia a mea ka ‵tupu i aso mai mua, e ‵tau foki o iloa ne ia a ikuga o mea katoa. Telā la, e fakaasi mai i te akoakoga tenei me ko leva loa ne fakatoka ne te Atua a mea ka ‵tupu i aso mai mua​​—mea ‵lei io me ko mea ma‵sei​​—ki tino katoa. E ‵tusa mo te akoakoga tenei, e ‵tau eiloa o ‵losi atu ki te Atua a logo‵maega mo mea ma‵sei katoa kolā e ‵tupu i te lalolagi nei. E faigata ei ke faka‵malu atu ki te Atua māfai ko ‵losi atu ki a ia se mea telā e ‵tau o ‵losi atu ki tena Fili Sili, ko Satani, telā e fakaigoa ne te Tusi Tapu ko “te aliki masei o te lalolagi nei”!​​—Ioane 14:30; 1 Ioane 5:​19.

13. Kaia e fai ei pelā me se mea valea ke mafaufau me e se mafai o pule atu te Atua ki tena atamai ke iloa atu a mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua? Fakamatala mai.

¹³ A te akoakoga tenei e se maua i te Tusi Tapu kae e fakamasei ne ia te Atua. E faka‵numi aka ei a mea kolā e mafai ne ia o fai mo mea kolā e fai eiloa ne ia. A te manatu tonu me e iloa ‵mao ne te Atua a mea ka ‵tupu e fakaasi manino mai eiloa i te Tusi Tapu. (Isaia 46:​9, 10) Kae se mea ‵se ‵ki ke mafaufau me e se mafai ne ia o pule faka‵lei atu ki tena iloa tenā io me e ‵tau o ‵losi atu ki a ia e uiga ki mea katoa kolā e ‵tupu. Ke fai se fakatusa: Ke mafaufau i a koe se tagata mafi. E mata, ka sau ne koe so se mea ‵mafa telā e lavea ne koe? E se tāitāi eiloa! E penā foki eiloa a te Atua telā e lavea ‵mao ne ia mea ka ‵tupu i aso mai mua, e se faimālō ke iloa io me ke fakaiku ne ia a mea ka ‵tupu ki mea katoa. E fakaaogā eiloa ne ia a tena iloa ‵mao i se auala ‵lei katoatoa.d E manino ‵lei me i akoakoga ‵se, e aofia ei te akoakoga me ko oti ne fai ne te Atua a ikuga o mea katoa, e se faka‵malu atu eiloa ki te Atua.

14. Se a te auala ne seki fakaaloalo atu ei a lotu o te olaga nei ki te Atua?

¹⁴ A te lua o auala telā e se fakaaloalo atu ei a lotu ki te Atua, ko amioga a tino kolā e ‵kau atu ki ei. E ‵tau mo Kelisiano ‵tonu o tau‵tali atu ki akoakoga a Iesu. I tafa o nisi mea, ne akoako atu a Iesu ki ana soko ke “fakatau a‵lofa” kae ke tumau latou i te sē fai “mo tino o te lalolagi.” (Ioane 15:12; 17:​14-​16) Kae e a la faifeau o Lotu Kelisiano ‵Se? E mata, ko oti ne tau‵tali atu latou ki akoakoga konā?

15. (a) Ne a faifaiga ne fai ne faifeau i taimi o taua a atufenua? (e) Ne a mea ne iku atu ki te fia miliona o tino ona ko amioga matagā a faifeau?

¹⁵ Mafaufau la ki faifaiga a faifeau i taimi e fai ei a taua. Ne ‵lago atu kae talia foki ne latou a taua, kae takitaki foki eiloa ne latou te faiga o taua e uke i va o atufenua. Ne fakamanuia atu latou ki kautau kae fai atu foki me e ‵lei fua te tamatega o tino. Kāti ka mafau‵fau faeloa tatou: ‘E mata, e se matea ne faifeau penā me ko faifeau foki eiloa mai i olotou lotu kolā e fai penā i te kautau ‵teke?’ (Ke onoono ki te pokisi “Ko oi e Kau Atu ki ei te Atua?”) E se faka‵malu a faifeau ki te Atua māfai e fai atu me e ‵lago atu te Atua ki a latou i olotou taua kolā ne tamate valevale i ei a tino e tokouke io me māfai e fai atu me ko sē aogā a tulaga faka-te-Tusi Tapu mō aso nei kae e talia ne latou so se faifaiga fakatauavaga fai valevale. E fakamasaua mai eiloa ne latou ki a tatou a takitaki lotu kolā ne taku ne Iesu me ko “tino amio ma‵sei” mo “takitaki ‵kivi”! (Mataio 7:​15-​23; 15:14) Ne fakaseai ne amioga matagā a faifeau a te alofa o te fia miliona o tino ki te Atua.​​—Mataio 24:12.

Ko oi e Faka‵malu Tonu Atu ki te Atua?

16. Kaia e ‵tau ei o onoono tatou ki te Tusi Tapu ke tali aka ei te fesili e uiga ki tino kolā e faka‵malu tonu atu ki te Atua?

¹⁶ Kafai ne fakata‵mala a tino ma‵luga mo tino ‵poto o te lalolagi o faka‵malu atu ki te Atua, ko oi la e faka‵malu tonu atu ki a Ia? Ke tali aka te fesili tenā, e ‵tau o ‵kilo atu tatou ki te Tusi Tapu. A te ‵tonuga loa, e ‵tau o fai mai ne te Atua te auala e faka‵malu atu ei ki a ia, kae e tuku mai ne ia a tulaga e uiga ki ei i tena Muna, ko te Tusi Tapu. (Isaia 42:8) Ke na onoono aka tatou ki auala e tolu e faka‵malu atu ei ki te Atua, ke tali aka ei te fesili e uiga ki tino kolā e fai ‵tonu eiloa penā i aso nei.

17. Ne fakaasi mai eiloa pefea ne Ieova me i te faka‵maluga o tena igoa se vaega tāua o te faiga o tena loto, kae ko oi la i aso nei e tavae atu ki te igoa o te Atua i te lalolagi kātoa?

¹⁷ Muamua la, e mafai o faka‵malu atu tatou ki te Atua mai te tavae atu ki tena igoa. A te mea tenā, se vaega tāua o te faiga o te loto o te Atua telā e fakamaoni mai i pati a Ieova kolā ne fai ki a Iesu. I nāi aso mai mua o tena mate, ne ‵talo atu a Iesu: “Te Tamana, tuku atu te vikiga ki tou igoa.” Kae ne tali mai te leo penei: “Ko oti ne tuku atu ne au te ‵malu, kae ka toe tuku atu foki ne au te ‵malu.” (Ioane 12:28) E seai se fakalotolotolua i ei me e o Ieova eiloa te leo tenā. Mai tena tali, e manino ‵lei i ei, me e tāua ‵ki eiloa ki a ia a te faka‵maluga o tena igoa. Ko oi la i aso nei, e faka‵malu ne latou a Ieova mai te fakaasi mo te tavae atu ki tena igoa i te lalolagi kātoa? Ko Molimau eiloa a Ieova kolā e fai penā i atufenua e 235!​​—Salamo 86:​11, 12.

18. E iloa pefea ne tatou a tino kolā e tapuaki atu ki te Atua ‘i te munatonu,’ kae ko oi te potukau telā ko oti ne akoako atu ne latou te munatonu i te Tusi Tapu i tausaga e silia atu i te selau?

¹⁸ A te lua o mea, e mafai o faka‵malu atu tatou ki te Atua mai te akoako atu o te munatonu e uiga ki a ia. Ne fai atu a Iesu me i tino tapuaki ‵tonu ka “tapuaki ki [te Atua] . . . mo te fakamaoni io me i te munatonu.” (Ioane 4:​24) E iloa pefea ne tatou a tino kolā e tapuaki atu ki te Atua ‘i te munatonu’? E ‵tau o ‵teke atu latou ki akoakoga kolā e se fakavae ki te Tusi Tapu kae fakamatala ‵se foki i ei a te Atua mo mea kolā e loto a ia ki ei. I lō te fai penā, e ‵tau o akoako atu ne latou te munatonu ‵mā i te Muna a te Atua, e aofia i ei a mea konei: A Ieova ko te Atua Tafasili i te Maluga, kae e ‵tau fua o avatu ki a ia te ‵malu o te tulaga tenei (Salamo 83:18); a Iesu ko te Tama a te Atua mo te Pule telā ne ‵tofi aka ke pule i te Malo faka-Mesia o te Atua (1 Kolinito 15:​27, 28); ka faka‵malu ne te Malo o te Atua a te igoa o Ieova kae fakataunu tena fuafuaga e uiga ki te lalolagi tenei mo tino i luga i ei (Mataio 6:​9, 10); e ‵tau o talai atu te tala ‵lei e uiga ki te Malo ki te lalolagi kātoa. (Mataio 24:14) Ko silia atu nei i te selau tausaga ne akoako atu ei mo te fakamaoni a mea ‵tonu konā ne se potukau e tasi fua​​—ko Molimau a Ieova!

19, 20. (a) Kaia e mafai ei o avatu ne amioga ‵lei a se Kelisiano a te ‵malu ki te Atua? (e) Ne a fesili e fesoasoani mai ke fakaiku aka ne tatou a tino i aso nei kolā e faka‵malu atu ki te Atua mai te tumau i te faiga o amioga ‵lei?

¹⁹ A te tolu o mea, e mafai o faka‵malu atu tatou ki te Atua mai te ola e ‵tusa mo ana tulaga amio‵tonu. Ne tusi mai te apositolo ko Petelu: “E ‵tau o ‵lei otou amio i mua o tino pouliuli, i te mea manafai e fakamasei ne latou a koutou e pelā me ne tino amio ma‵sei; kae kafai e ‵kilo ki otou amioga ‵lei, ko ‵viki ei latou ki te Atua i te Aso e vau ei a ia.” (1 Petelu 2:​12) E fakaasi mai i amioga a se Kelisiano a tena fakatuanaki. Kafai ko lavea atu ne tino te sokoga tenā​​—ko lavea ei ne latou me i amioga a se Kelisiano e māfua mai eiloa i tena fakatuanaki​​—e faka‵malu atu ei ki te Atua.

²⁰ Ko oi la i aso nei e faka‵malu atu ki te Atua mai te tumau i amioga ‵lei? Ia, ko oi te potukau fakalotu e tavae ne malo e uke ona ko olotou uiga filemu, e faka‵logo ki tulafono kae ‵togi foki olotou lafoga? (Loma 13:​1, 3, 6, 7) Ko oi a tino e lauiloa i te lalolagi kātoa i te fealofani mo olotou taina tali‵tonu​​—se fealofani telā e se aofia i ei te fakailoga tino, te loto fenua mo matakāiga kese‵kese? (Salamo 133:1; Galuega 10:​34, 35) Ko oi te potukau telā e lauiloa i te lalolagi i olotou akoakoga faka-te- Tusi Tapu kolā e fakamalosi aka ei te āva ki tulafono, tulaga o te kāiga, mo amioga ‵lei kolā e fakavae ki te Tusi Tapu? E tasi eiloa te potukau telā e fakamaoni mai i ana amioga ‵lei e uiga ki mea konei mo nisi feitu aka foki​​—ko Molimau a Ieova!

E Mata, e Faka‵malu Atu Koe ki te Atua?

21. Kaia e ‵tau ei o mafau‵fau ifo tatou me e mata, e faka‵malu atu eiloa tatou taki tokotasi ki a Ieova?

²¹ Se mea ‵lei ke fesili ifo tatou takitokotasi penei, ‘E mata, e faka‵malu atu eiloa au ki a Ieova?’ E ‵tusa mo te Salamo 148, a te ukega o mea ne faite e faka‵malu atu eiloa ki te Atua. Ko agelu, ko te lagi saukātoa, ko te lalolagi mo manu katoa i ei​​—e tavae atu katoa latou ki a Ieova. (Te fuaiupu e 1-​10) Ko oko eiloa te fakafanoanoa i aso nei me i te tokoukega o tino e se fai penā! Mai te ola i se auala telā e faka‵malu atu ei ki te Atua, e ‵kau fakatasi eiloa koe mo mea katoa ne faite kolā e tavae atu ki a Ieova. (Te fuaiupu e 11-​13) E seai aka foki eiloa se isi auala telā e ‵lei atu ke fakaaogā ei tou olaga.

22. I te faka‵malu atu ki a Ieova, ne a fakamanuiaga ko maua ne koe, kae se a te fakaikuga telā e ‵tau o fai ne koe?

²² Mai te faka‵malu atu ki a Ieova, e fakamanuiagina eiloa koe i auala e uke. Mai te fakagalue aka o tou fakatuanaki ki te Atua, ko takuamiotonugina ei koe i mua o te Atua kae ka maua ne koe i ei se fesokotakiga filemu kae aogā mo tou Tamana faka-te-lagi. (Loma 5:​10) I tou ‵sala atu ki avanoaga ke faka‵malu atu ei ki te Atua, ka momea aka ei tou loto fiafia mo tou loto fakafetai. (Ielemia 31:12) Ko mafai ei ne koe o fesoasoani atu ki nisi tino ke maua foki ne latou se olaga fakafiafia kae fakalotomalie telā ka momea aka foki i ei tou fiafia. (Galuega 20:35) Ke na aofia koe i tino kolā e fakaiku aka ne latou ke tu ‵mautakitaki latou i te faka‵malu atu ki te Atua​​—nei ke oko foki eiloa ki te se-gata-mai!

[Fakamatalaga mai lalo]

E Masaua ne Koe?

• Kaia e fai atu ei tatou me e se fesoasoani atu a te tokoukega o saienitisi ke faka‵malu atu a tino ki te Atua?

• Ne a auala e lua ne taofi aka ei ne lotu o te olaga nei ke sē faka‵malu atu a tino ki te Atua?

• Ne a auala e mafai ei o faka‵malu atu tatou ki te Atua?

• Kaia e ‵tau ei o mafaufau faka‵lei ifo koe me e mata, e faka‵malu atu eiloa koe ki a Ieova?

[Pokisi i te itulau e 22]

“Ko oi e Kau Atu ki ei te Atua?”

Ne fai mai se tagata telā ne taua atu i Vakalele Tau a te Kau Siamani i te Taua i te Lua a te Lalolagi, kae ne fai fakamuli mo fai se Molimau a Ieova penei:

“A te mea telā ne fakalotolotolua au ki ei i tausaga o te taua tenā . . . ko te lavea atu o faifeau o lotu katoa​​—ko te lotu Katolika, te lotu Lutelu, te lotu Epikopo, mo nisi lotu aka foki​​—e fakamanuia atu ki vakalele tau mo sotia i ei a koi tuai o eva atu o ‵pei olotou pōmu tamate tino. E masani sāle o mafaufau au penei, ‘ Ko oi e kau atu ki ei te Atua?’

“Ne fakaaogā ne sotia Siamani se fusi mo se tamā fakailoga telā e tusi i ei a pati konei Gott mit uns (E fakatasi mai te Atua ki a tatou). Kae e mafaufau au me ‘Kaia e se fakatasi atu ei te Atua ki sotia i te suā kautau kolā e ‵pau motou lotu kae e ‵talo atu foki ki te Atua eiloa e tokotasi?’”

[Ata i te itulau e 20]

E faka‵malu tonu atu eiloa a Molimau a Ieova ki te Atua i te lalolagi kātoa