Talavou, Filifili ke Tavini Atu ki a Ieova
“Filifili i te aso nei, me ko oi e fia tavini [koe] ki ei.”—IOSUA 24:15.
1, 2. Ne a vaegā papatisoga sē ‵tonu ko oti ne fai sāle i Lotu Kelisiano ‵Se?
“TUKU [tama‵liki] ke fai pelā me ne Kelisiano māfai ko mafai o iloa ne latou a Keliso.” Ne tusi ne te tino tusi tala ko Tertullian a pati konā i te fakaotiotiga o te lua senitenali T.A. Ne ‵teke atu a ia ki te papatisoga o pepe, se faifaiga telā ko ‵mau ana aka i lotu Kelisiano aposetate i ona aso. I tena sē talitonu ki a Tertullian mo te Tusi Tapu, ne fai mai a te Takitaki Lotu ko Augustine me e tapale keatea ne te papatisoga a te lailaiga o te agasala muamua kae ko pepe kolā e ‵mate kae seki papatiso e olo atu ki te afi i seoli. Ne fakamalosi aka ne te akoakoga tenā a te papatisoga fakavave o pepe māfai ko oti ne fa‵nau mai.
2 Koi papatiso eiloa ne lotu ‵lasi i Lotu Kelisiano ‵Se a pepe fou fatoā fa‵nau. E se gata i ei, talu mai te taimi tenā, ne faimālō atu ke papatiso a tino “pouliuli” kolā ne taka‵vale i taua ne pule mo takitaki lotu i atufenua kolā e fai mai i a latou ne Kelisiano. Kae e se fakavae loa ki te Tusi Tapu a te papatisoga o pepe mo te faimālōga o tino ma‵tua ke papatiso latou.
E Seai se Tukuatuga Faimālō i Aso Nei
3, 4. Ne a mea e mafai o fesoasoani atu ki tama‵liki a mātua tukugina atu ke fai te lotou tukuatuga mo te lotomalie?
3 E fai mai te Tusi Tapu me kilo atu a te Atua ki tama‵liki fo‵liki e pelā me tapu, faitalia me fai fua se tokotasi o ana mātua e pelā me se Kelisiano fakamaoni. (1 Kolinito 7:14) E mata, e fai i ei a vaegā tama‵liki penā e pelā me ne tavini tukugina atu a Ieova? Ikai. Kae e maua ne tama‵liki kolā e puti ake ne mātua tukugina atu ki a Ieova a akoakoga kolā e mafai o takitaki atu ei a tama‵liki konā ke fai eiloa ne latou te lotou tukuatuga mo te lotomalie ki a Ieova. Ne tusi mai te tupu poto ko Solomona: “Taku tama, fai te mea ne fai atu ne tou tamana, kae sa puli a mea ne akoako atu ne tou mātua. . . . A muna akoako a laua ka takitaki ei koe manafai e faimalaga koe, ka puipui foki ei koe i po, kae fakatonutonu atu foki ki a koe i ao. A akoakoga a laua e pelā me se mainaga o te moli; a fakatonutonuga a laua e akoako atu ki a koe te nofonofoga o tou olaga.”—Faataoto 6:20-23.
4 E fai a fakatakitakiga a mātua Kelisiano mo fai se puipuiga ki tamā tama‵liki, māfai e faka‵logo latou ki ei. Ne fai mai foki a Solomona: “A te tamaliki poto e fakafiafia ne ia tena tamana, ka ko te tamaliki valea e aumai ne ia te fanoanoa ki tena matua.” “Taku tama, kiloke, a koe ke atamai kae mafaufau fakalei ki tou olaga.” (Faataoto 10:1; 23:19) E tonu, ke maua a mea aogā mai akoakoga a mātua, e ‵tau mo koutou talavou o talia mo te loto kātoa a fakatakitakiga, fakatonutonuga, mo pati polopoloki a latou. E se fa‵nau mai koutou mo te poto, kae e mafai o fai koutou pelā me ne “tama‵liki poto” kae tautali atu mo te lotomalie i te auala ki te ‘ola.’
Se a te Uiga o te Puti Ake i Mafaufauga o Ieova?
5. Ne a pati fakatonutonu ne tuku atu ne Paulo ki tama‵liki mo tamana?
5 Ne tusi mai te apositolo ko Paulo: “A koutou e tama‵liki, se tiute faka-Kelisiano o koutou, o faka‵logo ki otou mātua, me tenā eiloa te mea tonu e ‵tau o fai ne koutou. ‘Ava ki tou tamana mo tou mātua, me kafai e fai ne koe, ka ‵lei ei koe kae ola leva foki i te fenua.’ Tenei te tulafono muamua e isi sona taui. A koutou e tamana, sa fakaitaitagina otou tama‵liki, kae ke puti ake [“ki akoakoga mo mafaufauga o Ieova,” NW].”—Efeso 6:1-4.
6, 7. Ne a mea e aofia i te putiakega o tama‵liki i “mafaufauga o Ieova,” kae kaia e se fakauiga i ei a te mea tenei me fakamalosi atu ne mātua olotou tama‵liki i se auala sē paleni?
6 E mata, e fakamalosi atu ne mātua olotou tama‵liki i se auala sē paleni mai te puti ake ne latou i “akoakoga mo mafaufauga o Ieova”? Ikai. Ko oi e mafai ne ia o fakamasei a mātua kolā e akoako ne latou olotou tama‵liki ki mea kolā e mafau‵fau latou me e ‵tonu mo amioga aogā? E se taku fakamaseigina a tino kolā e se tali‵tonu ki te Atua māfai e akoako ne latou olotou tama‵liki e uiga ki te mea tenā. E fai mai a tino i te lotu Katolika me i o latou te tiute ke puti ake olotou tama‵liki i talitonuga o te Katolika, kae e faigatā o taku fakamaseigina latou mō te faiga o te mea tenā. I se auala penā, e se ‵tau foki o ‵losi atu ki Molimau a Ieova mō te fakatonutonuga o mafaufau o olotou tama‵liki māfai e puti ake ne latou ki mafaufauga o Ieova e uiga ki akoakoga fakavae ‵tonu mo mea tau amioga.
7 E ‵tusa mo te Theological Dictionary of the New Testament, e fakasino atu a te pati Eleni mua telā ne ‵fuli ki te ‘putiakega o te mafaufau’ i te Efeso 6:4 ki se faiga ke “‵sala ki se mea ke faka‵tonu ei te mafaufau, ke fakatonu aka te mea ‵se, ke momea aka te ‵lei o te tulaga faka-te-agaga.” Kae pefea la māfai e ‵teke atu se talavou ki akoakoga a mātua ona ko fakamalosiga mai ana taugasoa, ko te manakoga ke tautali atu i te tokoukega o tino? Ko oi la ka ‵losi atu ki ei mō te tukuatuga o fakamalosiga konā—ko mātua io me ko taugasoa o te talavou tenā? Kafai e fakamalosi atu ana taugasoa ke fakaaogā ne ia a vailakau tapu, inu malosi, io me aofia i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau, e mata, e ‵tau o fakamasei atu ki mātua mō olotou taumafaiga ke fakatonu aka a te mafaufau o te tamaliki kae fesoasoani atu ke lavea ne ia te ikuga o ana faifaiga fakama‵taku konā?
8. Ne a mea ne aofia i mea kolā ne ‘akoakogina a Timoteo ke talitonu’ ki ei?
8 Ne tusi atu te apositolo ko Paulo ki te tamataene ko Timoteo: “Ke tumau koe i mea ‵tonu kolā ne akoako atu ei koe, kae ne talitonu faka‵lei foki koe ki ei. Me e iloa ne koe me ko oi ou faiakoga muamua, kae masaua foki i tau folikiga ko oti ne iloa ne koe a Tusitusiga Tapu, kolā e mafai o avatu ne latou ki a koe te poto telā e takitaki ei koe ki te fakaolataga e alatu i te fakatuanaki i a Keliso Iesu.” (2 Timoteo 3:14, 15) Mai te taimi koi foliki ei Timoteo, ne fakamalosi aka ne tena mātua mo tena tupuna fafine a tena fakatuanaki ki te Atua telā e fakavae ki te iloaga i te Tusi Tapu. (Galuega 16:1; 2 Timoteo 1:5) Fakamuli ifo, i te taimi ne fai ei a laua mo fai ne Kelisiano, ne seki faimālō ne laua a Timoteo ke talitonu kae ne ‘akoakogina a ia ke talitonu’ e auala i fakasakosakoga kolā e fakavae ki te iloaga i te Tusi Tapu.
E ‵Kami Koe ne Ieova ke Fai Sau Filifiliga
9. (a) Ne fakaaloalo atu pefea a Ieova ki ana tino, kae kaia? (e) Ne fakagalue aka pefea ne te Tama fuatasi a te Atua a tena saolotoga ke fai ana filifiliga?
9 Ne mafai fua o faite ne Ieova a tino e pelā mo manu kolā ko oti ne polokalame ke fai ne latou so se mea. I lō te fai penā ne fakaeke atu ki luga i a latou te tauliaga fakaaloalo ke fai olotou filifiliga. E manako ‵tou Atua ki tino kolā e fai olotou filifiliga mo te lotomalie. E fiafia malosi a ia ke lavea atu a tino, tino ma‵tua mo talavou, e tavini atu ki a ia ona ko te alofa. A te ‵toe fakaakoakoga sili o te fakalogo mo te alofa ke fai te loto o te Atua ko tena Tama fuatasi eiloa, telā ne faipati Ieova e uiga ki ei, penei: “Tenei eiloa taku Tama fagasele e fiafia au ki ei.” (Mataio 3:17) Ne fai atu te Tama toekimua tenei ki tena Tamana: “Toku Atua, e fiafia au o fai tou loto! E tausi ne au au akoakoga i toku loto.”—Salamo 40:8; Epelu 10:9, 10.
10. Se a te fakavae o te tavini atu ki a Ieova i se auala telā e talia ne ia?
10 E fakamoemoe a Ieova ke fakaasi atu ne tino kolā e tavini atu ki a ia mai lalo i te takitakiga a tena Tama, ke fakaasi atu foki ne latou te fakalogo tenā ki te faiga o Tena loto. I se auala fakavaloaga, ne usu mai te faisalamo: “A te aso e taua ei koe mo ou fili, ka ‵kau fakatasi mai ou tino ki a koe. Ka olo atu foki au tamataene ki a koe i luga i mauga tapu, e pelā mo te ‵sau i te vaveao.” (Salamo 110:3) E fakavae a te fakagaluegāga o te fakapotopotoga saukātoa a Ieova, i te lagi mo te lalolagi, ki te fakalogo mo te alofa ki te faiga o te loto o te Atua.
11. Se a te filifiliga e tuku ki talavou kolā e puti ake ne olotou mātua tukugina atu?
11 Tela la, e ‵tau mo koutou talavou o malamalama me e se faimālō koutou ne otou mātua io me ko toeaina i te fakapotopotoga ke papatiso koutou. E ‵tau eiloa o māfua mai i a koe a te manakoga ke tavini atu ki a Ieova. Ne fai atu a te toeaina ko Iosua ki tino Isalaelu: “Tavini atu ki a [Ieova] mo te fakamaoni. . . . Filifili i te aso nei, me ko oi e fia tavini koutou ki ei.” (Iosua 24:14-22) I se auala foki penā, e pānaki eiloa mo koutou te filifiliga ke tuku atu koutou ki a Ieova kae tuku atu foki otou ola mō fai tena loto.
Te Fakafesagai Atu ki Ou Tiute
12. (a) E ui eiloa e mafai o akoako ne mātua olotou tama‵liki, se a te mea e se mafai ne latou o fai mō latou? (e) Ko te taimi fea e panaki ei mo se talavou te filifiliga e fai ne ia i mua o Ieova?
12 E oko mai te taimi telā ka sē toe puipui ei koutou, e tama‵liki, ona ko te fakamaoni o otou mātua. (1 Kolinito 7:14) Ne tusi mai te soko ko Iakopo: “A te tino telā e iloa ne ia a te mea ‵lei e ‵tau o fai, kae se fai, e agasala a ia.” (Iakopo 4:17) E se mafai o tavini atu a mātua ki te Atua mō olotou tama‵liki e penā foki mo tama‵liki, e se mafai o tavini atu ki te Atua mō olotou mātua. (Esekielu 18:20) E mata, ko oti ne tauloto koe e uiga ki a Ieova mo ana fuafuaga? E mata, ko matua ‵lei koe ke malamalama i mea ne tauloto ne koe kae ko kamata o maua se fesokotakiga totino mo ia? E mata, se mea faigofie ke kilo ifo te Atua ki a koe e pelā me se tino ko mafai o fai sena fakaikuga ke tavini atu ki a ia?
13. Ne a fesili e ‵lei ke fesili ifo ne talavou seki papatiso, ki a latou eiloa?
13 E mata, a koe se tino talai seki papatiso telā e puti ake nei ne ou mātua kolā e tapuaki ki te Atua, e kau atu ki fakatasiga faka-Kelisiano kae kau atu foki ki te folafolaatuga o te tala ‵lei o te Malo? Kafai e penā loa, ke fesili ifo ki a koe eiloa mo te fakamaoni: ‘Kaia e fai ei ne au te mea tenei? E mata, e kau atu au ki fakatasiga mo te galuega talai ona fua ko oku mātua io me fai penā ona ko te fia fakafiafia atu ki a Ieova?’ E mata, ko oti ne fakatalitonu aka ne koe a te loto o te Atua telā e ‘‵lei, e logomalie kae gali’?—Loma 12:2.
Kaia e Fakatalave ei Tou Papatisoga?
14. Ne a fakaakoakoga i te Tusi Tapu e fakaasi mai i ei me se ‵tau o sōna fakatalave te papatisoga?
14 “E isi se fakalavelave e se papatiso ei au?” Ne fatoā iloa aka ne te tagata Aitiope telā ne fai ne ia te fesili tenā ki te tino talai ko Filipo me i a Iesu ko te Mesia. Kae ne lava te iloa o te Aitiope tenā i te Tusi Tapu ke matea ne ia me e se ‵tau o fakatalave ke fakatalitonu atu me mai te taimi tenā, ka tavini atu ei a ia ki a Ieova e pelā me se vaega o tena fakapotopotoga Kelisiano, kae ne fiafia malosi a ia i te mea tenā. (Galuega 8:26-39) E penā foki te isi fafine e igoa ki a Litia, ne tala ne ia tena loto ko te mea “ke fakalogologo ki te faipatiga a Paulo,” kae “ne papatiso” fakavave a ia mo tena kāiga. (Galuega 16:14, 15) E penā foki a te tino tausi falepuipui i Filipi, ne fakalogo a ia ki a Paulo mo Sila i te taimi ne “folafola atu ne laua a te muna a te Aliki ki a ia,” kae “ne papatiso foki eiloa i te taimi tenā a ia mo tona kāiga.” (Galuega 16:25-34) Tela la, kafai ko maua ne koe a se iloaga fakavae e uiga ki a Ieova mo ana fuafuaga, se manakoga tonu ke fai tena loto, kae ‵lei foki tou tulaga i te fakapotopotoga kae fakamaoni faeloa o kau ki fakatasiga mo te talaiatuga o te tala ‵lei o te Malo, kaia e fakatalave ei tou papatisoga?—Mataio 28:19, 20.
15, 16. (a) Ne a fakamasakoga sē ‵tonu e taofi ei a nisi talavou ke se papatiso? (e) E fai pefea a te tukuatuga mo te papatisoga e pelā me se puipuiga mō talavou?
15 E mata, te pogai e fakatalave ei koe o fai te lasaga tāua tenei ona ko tou mataku ma fai ne koe se amioga sē ‵lei? Kafai e penā loa, ke mafaufau ki te mea tenei: E mata, ka se manako koe ke maua sou pepa fakateletele ona ko koe e mataku ma isi se fakalavelave e tupu ki a koe i se aso? Ikai! E se ‵tau foki o fakatalave ne koe tou papatisoga māfai ko mafai o fai penā. A te tonuga loa, ko maua ne koe se fakamalosiga lasi ‵ki ke ‵teke malosi atu ki te faiga o mea ‵se māfai ko oti ne tuku atu ne koe tou olaga ki a Ieova kae ko lotomalie foki koe o fai tena loto. (Filipi 4:13) Talavou, fakamolemole ke se mafaufau me kafai e se papatiso koe, ka se fakamasino foki koe. Kafai ko oko koe ki te tulaga telā ko mafai o fai ne koe au fakaikuga, e ‵tau o tuku atu ne koe se tali ki a Ieova e uiga ki faifaiga katoa e fai ne koe faitalia me ko oti koe ne papatiso io me ikai.—Loma 14:11, 12.
16 Ne iloa aka ne Molimau e tokouke i te lalolagi kātoa, me ne fesoasoani malosi atu ki a latou a te lotou fakaikuga ke papatiso latou i te taimi koi talavou ei. Ke mafaufau ki te fakaakoakoga a se Molimau i Eulopa ki Togāla telā ko 23 ana tausaga. E masaua ne ia me i te taimi ne papatiso ei a ia kae ko 13 ana tausaga, ne fakamalosi atu te mea tenā ke fakaeteete mo a ma tapeapea keatea a ia ona ko “manakoga fakatamatane.” (2 Timoteo 2:22) I te taimi koi foliki ei a ia, ne fai tena fakaikuga ke galue a ia i te taviniga tumau. I aso nei, e tavini atu a ia mo te fiafia i se ofisa lagolago e tasi o Molimau a Ieova. E uke ‵ki a fakamanuiaga ka maua ne talavou kolā e filifili ke tavini atu ki a Ieova, e aofia i ei a koe.
17. I auala fea e mafai ei o tumau tatou i te taumafai o salasala ake me se a “te mea e loto ki ei te Aliki”?
17 E fakamailoga ne te tukuatuga mo te papatiso a te kamataga o se olaga telā ka fakamuamua faeloa ne tatou i ei a te loto o Ieova i ‵tou faifaiga i aso katoa. A te fakataunuga o ‵tou tukuatuga e aofia i ei te ‘fakaaogāga faka‵lei’ o taimi. E fai pefea ne tatou te mea tenā? Mai te fakaaogāga o taimi kolā e fakamaumau sāle ki mea sē aogā kae ke fakaaogā ki te faiga o sukesukega ‵loto ki te Tusi Tapu, te kau atu faeloa ki fakatasiga, e pelā foki mo te kau katoatoa atu ki te talaiatuga o te ‘tala ‵lei o te malo.’ (Efeso 5:15, 16; Mataio 24:14) Ka aogā malosi a ‵tou tukuatuga ki a Ieova mo te manakoga ke fai tena loto ki feitu katoa o ‵tou olaga, e aofia i ei te auala e fakaaogā ei ne tatou a ‵tou taimi avanoa, te auala e inu kae ‵kai ei tatou, mo vaegā pese kolā e fakalogo‵logo tatou ki ei. Kaia e se filifili ei ne koe a mea fakafiafia kolā ka mafai o maua ne koe ki te se-gata-mai? E mafai o fai atu ne te fia afe o talavou Molimau fia‵fia me e uke ‵ki a fakafiafiaga aogā e mafai o fai e aunoa mo te ‵teke atu ki “te mea e loto ki ei te Aliki.”—Efeso 5:17-19.
“Matou e Ma‵nako o ‵Kau mo Koe”
18. Se a te fesili e ‵tau o fesili ifo ne talavou ki a latou eiloa?
18 Mai te 1513 T.L.M. ke oko ki te Penitekoso i te 33 T.A., ne isi i ei se fakapotopotoga o tino o Ieova kolā ne fakatoka faka‵lei kae ne filifili foki ne ia ke tapuaki kae ke molimau atu e uiga ki a ia. (Isaia 43:12) Ne fa‵nau a talavou Isalaelu ki loto i te fenua tenā. Talu mai i te Penitekoso, ne maua ne Ieova se “fenua” fou i te lalolagi, ko te Isalaelu faka-te-agaga, “ko tino tonu o te Atua.” (1 Petelu 2:9, 10; Galuega 15:14; Kalatia 6:16) Ne fai mai te apositolo ko Paulo me ko oti ne faka‵ma ne Keliso mō ia eiloa a ‘tino fou kolā e a ia ake eiloa, kae finafinau o fai a galuega ‵lei.’ (Tito 2:14) E maua ne koutou talavou te saolotoga ke fakaiku aka me maua i fea a tino konei. Ko oi a tino i aso nei e aofia i ‘te malo fakamaoni telā e amio‵tonu a tino i ei,’ e ola e ‵tusa mo fakatakitakiga i te Tusi Tapu, e fai pelā me ne Molimau fakamaoni a Ieova, kae folafola atu ne latou tena Malo e pelā me ko te fakamoemoega fua e tasi tenā mō tino? (Isaia 26:2-4) Ke onoono ki faifaiga a Lotu Kelisiano ‵Se mo nisi lotu, kae faka‵pau aka olotou faifaiga mo mea kolā e fakaasi mai i te Tusi Tapu me e ‵tau o fai ne tavini ‵tonu a te Atua.
19. Se a te mea ko oti ne fakatalitonu aka ne te fia miliona o tino i te lalolagi kātoa?
19 Ko oti ne fakatalitonu aka ne te fia miliona o tino i te lalolagi kātoa, e aofia i ei a talavou e tokouke, me e aofia i te ‘malo fakamaoni’ tenā a te toega o te kau fakaekegina o Molimau a Ieova. E fai atu latou ki te Isalaelu faka-te-agaga tenei: “Matou e ma‵nako o ‵kau mo koe, me ne lagona ne matou me i te Atua e fakatasi mo koe.” (Sakalia 8:23) E fakamoe‵moe kae ‵talo malosi matou ke fakaiku aka ne koutou talavou ke ‵kau atu ki tino o te Atua kae ke ‘filifili ne koutou te ola’—ko te ola se-gata-mai i te lalolagi fou a Ieova.—Teutelonome 30:15-20; 2 Petelu 3:11-13.
Ke Toe Onoono ki ei
• Ne a mea e aofia i te puti ake i mafaufauga o Ieova?
• Se a te vaegā taviniga e talia ne Ieova?
• Se a te filifiliga e tuku atu ki talavou katoa kolā e puti ake ne mātua tukugina atu ke fai ne latou?
• Kaia e se ‵tau ei o sōna fakatalave te papatisoga?
[Ata i te itulau e 24]
Ko oi ka fakalogo koe ki ei?
[Ata i te itulau e 26]
E fai pefea a te tukuatuga mo te papatisoga e pelā me se puipuiga ki a koe?
[Ata i te itulau e 27]
E isi se fakalavelave e se papatiso ei koe?