“Ke Fiafia Koe ki te Tamafine ne Avaga Koe ki ei”
“Ke fiafia koe ki te tamafine ne avaga koe ki ei . . . Taku tama, ai a ka sōna alofa fua ei koe ki se isi fafine fakaatea?”—FAATAOTO 5:18, 20.
1, 2. Kaia e mafai ei o fai atu me e fakamanuiagina a faifaiga fakatauavaga o te alofa i te vā o se tauavaga?
E FAIPATI ‵tonu mai eiloa te Tusi Tapu e uiga ki faifaiga fakatauavaga. E fai‵tau tatou i te Faataoto 5:18, 19, penei: “Tela la, fia‵fia fakatasi mo tau avaga [“vaipuna,” Tusi Paia, Samoa] kae taumafai ke fiafia koe ki te tamafine ne avaga koe ki ei—telā e matagali kae foitino ‵lei pelā me se tia. Ona mata gali ke fakafiafia ei koe, mo tena alofa ke fakapulupulu ne ia koe.”
2 A te pati “vaipuna” i konei e fakasino atu eiloa ki te lotomalie telā e maua mai i faifaiga fakatauavaga. E fakamanuiagina me i lagonaga o te alofa mo te lotomalie kolā e maua ne te tauavaga se meaalofa eiloa mai te Atua. Kae ko te faifaiga tenei e ‵tau fua o fai i loto i te fakaipoipoga. Tela la, ne fesili mai ei a te tupu ko Solomona o Isalaelu i aso mua telā ne tusi ne ia te tusi ko Faataoto, penei: “Taku tama, ai a ka sōna alofa fua ei koe ki se isi fafine fakaatea? Ai a e manako ei koe ki te gali o te avaga a te suā tagata?”—Faataoto 5:20.
3. (a) Se a te ikuga fakafanoanoa ko oti ne maua ne taki tauavaga e tokouke? (e) Se a te kilokiloga a te Atua ki te mulilua?
3 I te aso o te lā fakaipoipoga, ne fai ne te tagata mo te fafine se tautoga ‵malu ke fakatau a‵lofa kae fakatau fakamaoni laua. Kae ko oti ne lepe a fakaipoipoga e uke ne te mulilua. A te tonuga loa, mai tua o iloiloga e 25 kolā ne fai, ne fakaiku aka ne se tino sukesuke e tokotasi me e “25 pasene o fāfine a‵vaga kae 44 pasene o tāgata a‵vaga ko oti ne mulilua.” Ne fai mai te apositolo ko Paulo: “Sa fakavale‵vale koutou. A latou kolā e amio ma‵sei; io me kolā e tapuaki ki tupua, io me kolā e mulilua, io me kolā e amio fakasotoma . . . e seai eiloa se tino o latou e talia ne ia te Atua ke fai mo olotou tupu.” (1 Kolinito 6:9, 10) E seai eiloa se fakalotolotolua e uiga ki te mea tenei. A te mulilua se agasala matagā i te kilokiloga a te Atua, kae e ‵tau mo tino tapuaki ‵tonu o puipui latou mai te se fakamaoni i te fakaipoipoga. Se a te mea e fesoasoani mai ke ‘faka‵malu ne tatou te fakaipoipoga, kae tausi te moega o te tauavaga ke ‵ma’?—Epelu 13:4, NW.
Ke Fakaeteete i te Loto Faka‵se Tino
4. Ne a nisi auala e mafai ei o aofia se Kelisiano avaga i te fai famau i tua o te fakaipoipoga e aunoa mo tena iloa?
4 I te lalolagi matagā i aso nei, e fia ‵kilo eiloa a tino e tokouke ki “fāfine fina lalolagi fua; e se mafai o fakamaliegina te lotou fia ‵kai ki te agasala.” (2 Petelu 2:14) E fai famau latou mo te iloa tonu i tua o te fakaipoipoga. I nisi fenua, e tokouke a fāfine ko oti ne aofia i galuega ‵togi, kae ko oti ne fakafaigofie ne te ga‵lue fakatasi o latou mo tāgata ke fai famau se ‵tau i koga ga‵lue. E se gata i ei, ko oti ne fakafaigofie aka e auala i potu sau‵tala i te Internet a toe tino mata ‵ma eiloa ke fai taugasoa mo nisi tino i te Internet. E tokouke a tino a‵vaga e ‵to atu ki te malei tenā e aunoa mo se iloa e uiga ki mea ko ‵tupu ki a latou.
5, 6. Ne tō atu pefea se fafine Kelisiano ki se tulaga fakamataku, kae se a te mea e tauloto ne tatou mai i ei?
5 Ke mafaufau ki se Kelisiano telā ka fakaigoa ne tatou ki a Malia, kae telā ne tu i se tulaga fakamataku, toeitiiti kae fai ne ia a amioga finalalolagi. A tena avaga telā e se se Molimau a Ieova, ne seki fia saga atu eiloa ki tena kāiga. E masaua ne Malia a te taimi e tasi i te fia tausaga ko ‵teka ne fetaui ei laua mo se tagata telā ne ga‵lue fakatasi mo tena avaga. A te tagata tenā se tagata e āva, kae fakamuli ifo, ne fakaasi atu foki tena fiafia ki te talitonuga o Malia. “Ne gali ‵ki eiloa tou tagata, ne ‵kese ‵ki mo taku avaga,” ko ana pati. E seki leva kae fia‵fai ei a Malia mo te tagata telā e ga‵lue fakatasi mo tena avaga. “Au e seki mulilua,” ko tena fakamasakoga, “kae ko te tagata tenei e fiafia malosi ki te Tusi Tapu. Kāti e mafai o fesoasoani au ki ei.”
6 A koituai o iku atu tena fiafai ki te mulilua, ne toe maua ne Malia se mafaufau ‵lei. (Kalatia 5:19-21; Efeso 4:19) Ne kamata o toe galue tena loto lagona, kae ne gasuesue ei a ia o faka‵tonu aka te mea tenā. E fakaasi mai i te tala o Malia me i ‘te loto ko te ‵toe mea tafasili foki eiloa i te faka‵se tino.’ (Ielemia 17:9) E fakamalosi mai te Tusi Tapu ki a tatou: “E sili ke puipui ne koe tou loto, i lō so se isi mea.” (Faataoto 4:23, NW) E mafai pefea o fai ne tatou te mea tenā?
‘A te Tino Poto e Faka‵mao Keatea’
7. Kafai e fesoasoani atu ki se tino telā e isi ne ana fakalavelave i mea tau fakaipoipoga, ne a fakatakitakiga mai te Tusi Tapu e fai mo fai se puipuiga?
7 “Ko te tino telā e mafaufau i a ia ko ‵lei katoatoa, ke fakaeteete i a ia mana pakū atu ki te agasala,” ko pati a te apositolo ko Paulo. (1 Kolinito 10:12) Kae fai mai te Faataoto 22:3: “A tino ‵poto e lavea ‵mao ne latou a fakalavelave, tela la, e faka‵mao keatea mai i ei.” I lō te talitonu katoatoa ki a koe kae mafaufau ifo penei, ‘E se mafai o tupu ki a au te mea tenei,’ se mea poto ke fakaataata ne koe a tulaga kolā e mafai o iku atu ki se fakalavelave. E pelā me se fakaakoakoga, kafai koe se tagata, sa talia ne koe ke tō pili mai ki a koe se fafine telā ko pokotia malosi i fakalavelave o tena fakaipoipoga. (Faataoto 11:14) Fai atu ki te tino tenā me e ‵lei atu ma sautala fakatasi laua mo tena avaga ki fakalavelave o te lā fakaipoipoga, io me se tuagane Kelisiano matua ‵lei telā e manako ke manuia te lā kāiga, io me ko toeaina. (Tito 2:3, 4) E gali ‵ki te fakaakoakoga e tuku mai ne toeaina i loto i fakapotopotoga a Molimau a Ieova i te feitu tenei. Kafai e ‵tau o faipati se toeaina ki se tuagane Kelisiano, e ‵tau o fai penā i se koga telā e ‵nofo sāle ei a tino—e pelā mo te Kingdom Hall.
8. Ne a mea tāua e ‵tau o fakaeteete i ei i te koga galue?
8 I te koga galue io me se isi koga aka, ke fakaeteete i tulaga kolā e mafai ei o fai ke tō ‵pili te vā o se tokolua. E pelā mo te ga‵lue fakaovataimi o se tagata mo se fafine e mafai o fai mo fai se fakaosoosoga. E pelā me se tagata io me se fafine avaga, e ‵tau o taku manino atu ne koe i au pati mo au faifaiga me e se avanoa koe mō se vaegā mea penā. E pelā me se tino amioatua, e se manako lele eiloa koe ke ‵saga mai a tino mai te fai famau io me e auala i ou teuga mo ou gatu. (1 Timoteo 4:8; 6:11; 1 Petelu 3:3, 4) Kafai e isi ne ata o tau avaga mo au tama‵liki e nofo mo koe i te koga galue, e fai a te mea tenā e pelā me se fakamasauaga ki a koe mo nisi tino me e fakamuamua ne koe tou kāiga. Ke fakaiku aka ke mo a eiloa e fakamalosi—io me talia—ne koe a pati fakafamau a nisi tino ki a koe.—Iopu 31:1.
‘Ke Fiafia ki te Olaga Fakatasi mo te Fafine e Alofa Koe ki ei’
9. Ne a mea e mafai o ‵tupu i se fesokotakiga fou fakafamau e fai ei ke faigatā o ‵teke atu ki ei?
9 A te puipuiga o te loto e se ko te ‵kalo keatea fua mai se tulaga fakamataku. A te fiafai ki se tino e se avaga mo koe e mafai o fai pelā me se fakaasiga o te se ‵saga atu o te tauavaga ki lā manakoga. Kāti ko tuku tiaki faeloa te fafine ne tena avaga io me ko taku fakamasei faeloa ne te fafine a tena avaga. Kae e lavea fakavave atu i se isi tino—telā ne fetaui mo koe i te galuega io me i loto foki eiloa i te fakapotopotoga Kelisiano—a uiga kolā e se maua ne tau avaga. E se leva kae maua ei se fesokotakiga fou telā e faigatā o ‵teke atu ki ei. E fakamaoni mai i mea faifai lēmū konei a te ‵tonu o pati i te Tusi Tapu: “Ka ko te tino e fakaosoosogina manafai ko tō keatea a ia, kae faka‵segina ne ona manakoga ma‵sei.”—Iakopo 1:14.
10. E mafai pefea ne tāgata mo fāfine a‵vaga o fakamalosi aka te lotou fesokotakiga?
10 I lō te ‵kilo atu ki tua o te fakaipoipoga ke fakama‵lie aka ei olotou manakoga—e pelā mo te alofa, se vā fakataugasoa io me ko te fesoasoani atu i taimi o fakalavelave—e ‵tau o ga‵lue malosi a tāgata mo fāfine a‵vaga ke fakamalosi aka te alofa i te lā vā. Ko tena uiga, e ‵tau o fakamaumau a taimi e uke ke ‵nofo fakatasi ei laua, ko te mea ke ‵pili te lā vā. Ke toe mafaufau ki mea kolā ne fai ei ke fia‵fai koulua. Taumafai ke toe masaua ne koe ou lagonaga a‵lofa ki te tino telā ne fai mo fai tau avaga. Mafaufau ki taimi ‵gali kolā ne fia‵fia fakatasi ei koulua. ‵Talo atu ki te Atua e uiga mō te mea tenā. Ne fakamolemole atu a te faisalamo ko Tavita ki a Ieova: “Te Atua, faite se loto ‵ma i a au, kae tuku mai ki loto i a au se agaga fou mo te fakamaoni.” (Salamo 51:10) Ke fakaiku aka ke ‘fiafia ki te olaga fakatasi mo te fafine e alofa koe ki ei, i aso e ola ei koe i te olaga nei.’—Failauga 9:9.
11. E aogā pefea a te iloaga, te poto, mo te atamai i te fakamalosiakaga o te fesokotakiga a se tauavaga?
11 Kae ke mo a ma puli a te tāua o te iloaga, te poto mo te atamai i te fakamalosiakaga o te fesokotakiga i se fakaipoipoga. E fai mai te Faataoto 24:3, 4: “A kāiga e ‵tau o fakavae ki te poto mo te malamalama. A potu e teu fakagaligali ki teuga gali, e iloa ei me e isi ne tino atamai e ‵nofo i konā.” E aofia i teuga ‵gali kolā e fakafiafia atu ei ki se kāiga ko uiga e pelā mo te alofa, te fakamaoni, te mataku ki te Atua mo te fakatuanaki. Ko te mea ke maua a uiga konei, e manakogina i ei te poto mai te Atua. Tela la, e ‵tau mo tauavaga katoa o suke‵suke faka‵lei ki te Tusi Tapu. Kae e pefea te tāua o te poto mo te atamai? Ko te mea ke manuia i te fakafesagai atu ki fakalavelave o aso takitasi, e manakogina i ei te poto mai te Tusi Tapu, mo te mafai o fakagalue aka te poto tenā. A te tino telā e lasi tena poto e malamalamagofie i mafaufauga mo lagonaga o tena avaga. (Faataoto 20:5) “Taku tama, saga tonu mai,” ko muna a Ieova e auala i a Solomona. “Kae fakalogo mai ki toku poto mo toku atamai.”—Faataoto 5:1.
Kafai Ko Isi ne “Fakalavelave”
12. Kaia e se fakapoi ei ki a tatou a te fe‵paki o taki tauavaga mo fakalavelave?
12 E seai se fakaipoipoga e ‵lei katoatoa. E fai mai te Tusi Tapu me e fe‵paki a tāgata mo fāfine a‵vaga mo “fakalavelave faka te lalolagi.” (1 Kolinito 7:28) E mafai o fakalavelave atu ki se fakaipoipoga a te manavase, masaki, logo‵maega mo nisi mea aka. Kae kafai e ‵sae aka ne fakalavelave, e ‵tau o ‵sala atu fakatasi ki ne faka‵leiga e pelā me se tauavaga e fia fakafiafia atu ki a Ieova.
13. I auala fea e mafai ei ne se tagata mo se fafine avaga o iloilo ifo ki a laua eiloa?
13 Kae pefea la māfai ko isi se fakalavelave i te fakaipoipoga ona ko faifaiga a se tauavaga i a laua eiloa? E manakogina a taumafaiga e uke ke maua se faka‵leiga ki ei. E pelā me se fakaakoakoga, kāti ko kamata o ‵sae aka a vaegā pati sē ‵lei i loto i te fakaipoipoga kae ko masani eiloa ki ei. (Faataoto 12:18) E pelā mo te mea ne sautala ki ei i te mataupu muamua, e mafai o iku atu a te mea tenei ki se tulaga matagā ‵ki. E fai mai se faataoto i te Tusi Tapu: “E sili atu tou nofo i te toafa, i lō te nofo o koe mo tau avaga gutu kotekote kae gutu muimui.” (Faataoto 21:19) Kafai a koe se vaegā fafine avaga penā, ke fesili ifo ki a koe eiloa, ‘E mata, e fai ne aku faifaiga ke faigatā o nofo mai taku avaga i oku tafa?’ E fai mai te Tusi Tapu ki tāgata a‵vaga: “Tāgata, e ‵tau mo koutou o a‵lofa ki otou avaga, kae sa fakasauā ki ei.” (Kolose 3:19) Kafai koe se tagata avaga, ke fesili ifo ki a koe eiloa, ‘E mata, ko aku faifaiga e fai ei ke ‵sala atu taku avaga ki ne fakamafanafanaga i se isi koga?’ E tonu, e seai eiloa se fakamasakoga ‵lei mō te faiga o amioga finalalolagi. Kae ona ko te mea e mafai o tupu se vaegā fakalavelave penā, e ‵tau ei o fai‵pati faka‵lei ki ei.
14, 15. Kaia e se mafai ei o maua se faka‵leiga ki se fakalavelave mai tua o te fakaipoipoga?
14 A te ‵sala atu ki fakamafanafanaga mai tua o te fakaipoipoga e se ko te faka‵leiga ki fakalavelave fakatauavaga. E iku atu sāle ki fea a vaegā fesokotakiga penā? Ki se fakaipoipoga fou kae ‵lei atu? Kāti e mafau‵fau eiloa penā a nisi tino. Kāti e fai mai latou, ‘E maua eiloa i te tino tenei a uiga kolā e manako au ki ei i taku avaga.’ Kae ko vaegā fakamasakoga penā e se ‵tonu, me i so se tino telā e tiakina ne ia tena avaga—io me fakamalosi atu ki a koe ke tiakina tau avaga—e se fakatāua ne ia i se auala matagā a te tāua o te fakaipoipoga. E se ‵tau eiloa o fakamoemoe ke iku atu te fesokotakiga fou tenā ki se fakaipoipoga tai ‵lei atu.
15 Ne toe mafaufau faka‵lei a Malia, telā ne sautala muamua ki ei, ki ikuga ka maua ne ia mai i ana faifaiga, e aofia i ei ko te auala ka mafai ei o galo i a ia io me se isi tino aka te taliaga a te Atua. (Kalatia 6:7) “I te taimi ne kamata ei o iloilo ne au a oku lagonaga ki te tagata telā ne ga‵lue tasi mo taku avaga,” ko ana pati, “ne iloa aka ne au me kafai e maua ne te tagata tenei se avanoaga ke iloa ne ia te munatonu, ko au eiloa telā e taofi ne au te avanoaga tenā mai i a ia. A faifaiga ma‵sei ka pokotia eiloa i ei a tino kolā e aofia i ei kae fakavāivāi atu foki ki nisi tino!”—2 Kolinito 6:3.
Te ‵Toe Fakamalosiga Sili
16. Ne a nisi ikuga o faifaiga sē ‵ma?
16 E polopoloki mai a te Tusi Tapu: “A laugutu o te avaga a te suā tagata e mafai o magalo pelā mo te hani, mo tena sogi e molemole pelā me se sinu olive, kae kafai ko palele atu, seai se mea ‵lei e maua ne koe mai ei, na ko te ‵mae fua mo te puapuagā.” (Faataoto 5:3, 4) A ikuga o faifaiga sē ‵ma e fakalogo‵mae kae mafai o iku atu ki te mate. E aofia i ei ko te loto lagona sē ‵lei, masaki fakatauavaga ‵pisi, e pelā foki mo te ma‵sei valevale o lagonaga o te avaga a te tino sē fakamaoni. E tonu, konei eiloa a pogai e se ‵tau ei o olo atu tatou i se auala telā ka iku atu ei ki faifaiga fakatauavaga sē fakamaoni.
17. Se a te ‵toe pogai sili ke tumau i te ‵ma i feitu tau te fakaipoipoga?
17 A te pogai fakavae e masei ei te sē fakamaoni i faifaiga fakatauavaga me i a Ieova, te Māfuaga o te fakaipoipoga mo faifaiga fakatauavaga e se talia ne ia te mea tenā. E auala i te pelofeta ko Malaki, ne fai mai a Ia: “Au ka vau o fakamasino koutou; ka fakamasino ne au a . . . tino mulilua.” (Malaki 3:5) E uiga ki mea e lavea ne Ieova, e fai mai te Faataoto 5:21: “A te Aliki e lavea ne ia au mea katoa e fai. A ia e onoono faka‵lei ki a koe i so se koga e fano koe ki ei.” E tonu, “a mea katoa ne faite i te lalolagi, e fakaasi kae tuku faka‵sau eiloa i ona mata; ko ia foki e ‵tau o avatu ki ei ne tatou a tala e uiga mō tatou.” (Epelu 4:13) A te ‵toe fakamalosiga sili ke tumau tatou i te ‵ma i feitu tau te fakaipoipoga, ko te iloa me faitalia me pefea te funa o te tulaga sē ‵ma mo te foliga mai me fo‵liki a mea e iku mai i ei, e fakamasei eiloa ne so se faifaiga fakatauavaga sē ‵ma a ‵tou fesokotakiga mo Ieova.
18, 19. Ne a mea e tauloto ne tatou mai te tala o Iosefa mo te avaga a Potifala?
18 E fakaasi mai i te fakaakoakoga a Iosefa, te tamaliki a te toeaina ko Iakopo, me i te fakamalosiga sili ko te manako ke tumau i te mauaga o se fesokotakiga filemu mo te Atua. Ona ko te fiafia o Potifala, se ofisa maluga a Falao, ne maua ei ne Iosefa se tulaga taulia i te fale o Potifala. A Iosefa foki se “tagata foitino ‵lei, kae tino gali,” telā ne kilokilo faeloa ki ei te avaga a Potifala. I aso takitasi, ne taumafai tou fafine o fakakolekole a Iosefa, kae ne seki iku manuia ana taumafaiga. Se a te mea ne fakamalosi atu ki a Iosefa ke ‵teke ne ia ana taumafaiga katoa? E fai mai te Tusi Tapu ki a tatou: “Ne seki talia ne Iosefa kae fai atu penei, ‘Kiloke, . . . E seai eiloa se mea i ana mea e seki talia mai ne [toku pule] ke pule au i ei, na ko koe fua eiloa. Tela la, e mafai pefea ne au o fai se vaegā mea masei penā, e agasala ei au i mua o te Atua?’ ”—Kenese 39:1-12.
19 Ne tumau a Iosefa i te amio ‵ma mai i te se talia ne ia ke ‵moe laua mo te avaga a te suā tāgata. E fai mai te Faataoto 5:15 ki tāgata a‵vaga, “Fakamaoni ki tau avaga tonu, kae alofa fua eiloa koe ki a ia tokotasi.” Ke ‵kalo keatea mai te fiafai ki tino kolā e se avaga mo koe. Kausaki malosi ke fakamalosi aka a te fusi o te alofa i loto i tou kāiga fakaipoipo, kae galue malosi ke faka‵lei aka so se fakalavelave fakatauavaga telā e fetaui mo koe. E tonu, “ke fiafia koe ki te tamafine ne avaga koe ki ei.”—Faataoto 5:18.
Ne a Mea ne Tauloto ne Koe?
• E mafai pefea o fakalatagina se Kelisiano ke fai famau e aunoa mo tena iloa?
• Ne a auala e fesoasoani mai ke fakaeteete se tino mai te fia‵fai mo se tino telā e se avaga a ia ki ei?
• Kafai e fe‵paki mo fakalavelave, ne a mea e ‵tau o fai ne se tauavaga?
• Se a te ‵toe fakamalosiga sili ke fakatumau ei te fakaipoipoga i te ‵ma?
[Ata i te itulau e 20]
‘A te poto e teu fakagaligali ne ia a potu i loto ki mea ‵gali’