“Tama‵liki, . . . Faka‵logo ki Otou Mātua”

“Tama‵liki, se tiute faka-Kelisiano o koutou, o faka‵logo ki otou mātua, me tenā eiloa te mea tonu e ‵tau o fai ne koutou.”​​—⁠EFESO 6:⁠1.

1. E mafai pefea o puipui koe ne te fakalogo?

KĀTI e ola nei tatou ona ko te ‵tou faka‵logo, kae kāti e se ola nei a nisi tino ona ko te lotou fakata‵mala o faka‵logo. Faka‵logo ki te ā? Ki pati polopoloki e uiga ki ‵tou foitino “fakaofoofogina.” (Salamo 139:14) E lavea ne ‵tou mata a kaumana pouli, kae e ‵logo a ‵tou taliga i te ‵gulu o fa‵tili. Kae e fai ne te malosi o te iti i te ea ke ‵fiti ‵tou kili. Ki tino kolā ko oti ne akoakogina e uiga ki te fakamataku o te mea tenā, e fai eiloa a fakailoga konei mo fai ne faka‵pulaga ke ‵tele a tino o ‵lafi ki se koga mai te kaumatagi mo ana uila mo vaiua fatu kolā e mafai o ‵mate i ei a tino.

2. Kaia e ‵tau ei o maua ne tama‵liki a fakailoaga ke fakaeteete, kae kaia e ‵tau ei o faka‵logo latou ki olotou mātua?

² E ‵tau o maua ne koutou e tama‵liki ne faka‵pulaga e uiga ki mea fakama‵taku kolā e mafai o ‵tupu, kae e maua ne otou mātua a te tiute ke fakaasi atu ne latou a mea konā. Kāti e masaua ne koe se tino ne fai atu: “Sa patele ki te ogaumu. E vela.” “E tapu koe e fano ki te tai. E fakamataku.” “Kilo muamua ki feitu e lua o te auala a koi tuai o fanatu koe ki te suā feitu.” Se mea fakafanoanoa me ko oti ne pa‵kia io me ‵mate a nisi tama‵liki ona ko te fakata‵mala o faka‵logo. A te fakalogo ki ou mātua se “mea tonu”​​—⁠e ‵tonu kae ‵lei. Se mea poto foki. (Faataoto 8:​33) E fai mai te suā fuaiupu i te Tusi Tapu me se “mea fakafiafia loto” ki te ‵tou Aliki ko Iesu Keliso. E tonu, e fakatonu mai eiloa a te Atua ki a koe ke fakalogo ki ou mātua.​​—⁠Kolose 3:​20; 1 Kolinito 8:⁠6.

Taui Se-Gata-Mai o te Fakalogo

3. Se a “te ola tonu” mō te tokoukega o tatou, kae e mafai pefea o maua ne tama‵liki a te mea tenā?

³ A te fakalogo ki mātua e puipui i ei a tou “ola i aso nei,” kae e fai foki ne te fakalogo ke mafai o maua ne koe a te ola telā “ka oko mai,” ko “te ola tonu.” (1 Timoteo 4:8; 6:​19) Ki te tokoukega o tatou, a te ola tonu ko te ola e seai se gatamaiga i te lalolagi fou a te Atua, telā ne folafola mai ne ia me ka maua ne tino kolā e tautali mo te fakamaoni ki ana fakatonuga. E fai mai se fakatonuga tāua e tasi, penei: “  ‘Āva ki tou tamana mo tou mātua, me kafai e fai ne koe, ka ‵lei ei koe kae ola leva foki i te fenua.’ Tenei te tulafono muamua e isi sona taui.” Tela la, kafai e fakalogo koe ki ou mātua, ka fiafia eiloa koe. Ka tokagamalie tou olaga i aso mai mua, kae e mafai o maua ne koe a te ola se-gata-mai i te lalolagi palataiso!​​—⁠Efeso 6:​2, 3.

4. E mafai pefea o fakaasi atu ne tama‵liki a te āva ki te Atua kae maua mai i ei ne latou a mea aogā?

⁴ Kafai e āva koe ki ou matua mai te fakalogo ki a laua, e āva foki koe ki te Atua me ko ia tenā ne fakatonu mai ke fakalogo koe ki ou mātua. Ka maua foki eiloa ne koe a mea aogā i te taimi tenā. “Au ko [Ieova] te otou Atua, telā e manako o akoako koutou ke ‵lei koutou,” ko pati i te Tusi Tapu. (Isaia 48:17; 1 Ioane 5:⁠3) E aogā pefea ki a koe a te fakalogo? E fai i ei ke fia‵fia a tou tamana mo tou mātua, kae ka fakaasi atu ne laua te lā fia‵fia i auala kolā ka fai ei ke sinā fakafiafia atu ei ki tou olaga. (Faataoto 23:​22-​25) Kae sili atu i ei, e fai ne tou fakalogo ke fiafia a tou Tamana faka-te-lagi, kae ka taui atu ki a koe i auala fakaofoofogia! Ke onoono nei tatou ki te auala ne fakamanuia kae puipui ei ne Ieova a Iesu, telā ne fai mai e uiga ki a ia eiloa: “Me fai sāle eiloa ne au a mea kolā e fiafia a ia ki ei.”​​—⁠Ioane 8:​29.

Iesu​​—⁠Se Tino Galue Malosi

5. Ne a pogai e tali‵tonu ei tatou i a Iesu se tino galue malosi?

⁵ A Iesu ko te ulumatua a tena mātua ko Malia. A tena tamana fai, ko Iosefa, se kamuta. Ne fai foki a Iesu e pelā me se kamuta, me kāti ne fakaakoako a ia ne Iosefa. (Mataio 13:55; Maleko 6:3; Luka 1:​26-​31) Se a tau faka‵tau, a Iesu se vaegā kamuta pefea? A koi nofo atu a ia i te lagi mai mua o fanau mai fakavavega a ia ne tena mātua, ne fai mai tou tagata telā ne fakaata mai i konei me ko te poto: “Au ne nofo i [tafa o te Atua] e pelā me se tagata poto i te fakatūtū, au ko te pogai o tena fiafia i aso takitasi.” Ne fiafia a te Atua ki a Iesu telā ne galue malosi i te taimi koi nofo ei i te lagi. E mata, e penā foki eiloa i tena nofoga i te lalolagi nei, ne galue malosi a ia ke fai pelā me se tino galue malosi, se kamuta ‵lei?​​—⁠Faataoto 8:​30; Kolose 1:​15, 16.

6. (a) Kaia e mafaufau ei koe me kāti ne galue malosi eiloa a Iesu i te fale, i te taimi koi foliki ei a ia? (e) I auala fea e mafai ei o fakaakoako atu a tama‵liki ki a Iesu?

⁶ E manino ‵lei me i te taimi koi foliki ei a Iesu, ne tafao sāle foki a ia i tafaoga a tama‵liki, e pelā eiloa mo pati i te Tusi Tapu e uiga ki mea e fai ne tama‵liki i aso mua. (Sakalia 8:5; Mataio 11:​16, 17) Kae e mafai foki o mautinoa i a tatou me e pelā me ko te tamaliki matua i te lotou kāiga ma‵tiva, e isi foki ne nisi galuega ne ‵tau o fai ne ia i tafa o ana akoakoga mai i a Iosefa ke fai a ia pelā me se kamuta. Fakamuli ifo, ne fai a Iesu e pelā me se tino talai loto finafinau kae ne tuku katoatoa atu tena loto ki tena galuega ke oko ki tena sē saga atu ki ana manakoga totino. (Luka 9:​58; Ioane 5:​17) E mata, e lavea ne koe a auala e mafai ei o fakaakoako atu koe ki a Iesu? E mata, e fakamolemole atu ou mātua ke ‵teu tou potu io me fai nisi galuega? E mata, e fakamalosi atu laua ki a koe ke ‵kau ki te tapuakiga ki te Atua mai te kau atu ki fakatasiga Kelisiano mo te fakaasiatuga o ou talitonuga ki nisi tino? Se a tau faka‵tau, ne saga atu pefea a Iesu i te taimi koi foliki ei ki vaegā fakamolemole penā?

Se Tino Akoga ki te Tusi Tapu Kae se Faiakoga Apo Foki

7. (a) Ko oi a tino kāti ne olo fakatasi atu mo Iesu ki te Paseka? (e) Ne nofo atu i fea a Iesu i te taimi ne toe ‵foki atu ei a nisi tino ki olotou fa‵kai, kae kaia ne nofo ei a ia i konā?

⁷ Ne fakatonu atu ki tāgata katoa o kāiga Isalaelu ke olo atu o tapuaki ki a Ieova i te faletapu i taimi o fakamanatuga e tolu a te kau Iutaia. (Teutelonome 16:16) I te taimi ko 12 ei a tausaga o Iesu, kāti ne olo atu te lotou kāiga katoa ki Ielusalema mō te Paseka. Kāti ne aofia i ei ana āfa taina mo ana āfa tuagane. Kāti ne aofia foki i tino kolā ne faima‵laga fakatasi atu mo te kāiga o Iesu ko Salome, telā kāti ko te taina o Malia, fakatasi mo tena avaga ko Sepetaio mo lā tama‵liki ko Iakopo mo Ioane, kolā ne fai fakamuli mo fai ne apositolo.a (Mataio 4:​20, 21; 13:​54-​56; 27:56; Maleko 15:40; Ioane 19:25) I te lotou ‵fokiatuga, ne leake eiloa a Iosefa mo Malia me ne aofia a Iesu i olotou kāiga, tela la, ne seki lavea ei ne laua i tou tagata e galo. E tolu aso mai tua ifo, ne maua atu ei ne Malia mo Iosefa a Iesu i te faletapu, “e saga‵saga mo faiakoga Iutaia, e fakalogo‵logo kae fai fesili ki a latou.”​​—⁠Luka 2:​44-​46.

8. Ne a mea ne fai ne Iesu i te faletapu, kae kaia ne ofo malosi ei a tino?

⁸ I te auala fea ne “fai fesili” ei a Iesu ki faiakoga? Kāti ne seki fai ana fesili ona ko tena fia malamalama io me ke maua ne fakamatalaga. A te pati Eleni telā ne fakaaogā i konei e mafai o fakasino atu ki te faiga o sukesukega i se fono fakamasino. E tonu, a koi talavou a ia, ne fai a Iesu e pelā me se tino akoga ki te Tusi Tapu telā ne ofo masei ei a faiakoga o te Tusi Tapu kolā ne a‵koga i a‵koga ma‵luga! E fai mai te Tusi Tapu: “A latou katoa kolā ne fakalogo‵logo ki a ia, ne ofo i tona poto o tali fesili.”​​—⁠Luka 2:​47.

9. E tautali atu pefea koe ki te fakaakoakoga a Iesu i te sukesuke ki te Tusi Tapu?

⁹ Kaia ne mafai ei ne Iesu, telā koi foliki fua, o fai ke ofo a faiakoga apo i tena malamalama i te Tusi Tapu? E tonu, ne maua ne ia a mātua kolā ne ma‵taku ki te Atua, kae kolā ne akoako ne laua a ia mai tena folikiga ki mea e uiga ki te Atua. E mafai o tali‵tonu tatou me ne avatu ne Iosefa a Iesu ki te sunako ke fakalogologo ki te faitauga mo te fakamatalaga o te Tusi Tapu. E mata, e maua foki ne koe ne mātua kolā e suke‵suke ki te Tusi Tapu fakatasi mo koe kae ave sāle ne laua a koe ki fakatasiga faka-Kelisiano? E mata, e fakatāua ne koe a lā taumafaiga, e pelā eiloa mo Iesu telā ne fakatāua ne ia a taumafaiga a ana mātua? E mata, e fakaasi atu ne koe ki nisi tino a mea ne tauloto ne koe, e pelā mo Iesu?

Ne Fakalogo a Iesu

10. (a) Kaia ne ‵tau ei o iloa ne mātua o Iesu a te koga ne nofo atu ei a ia? (e) Se a te fakaakoakoga gali ne tuku mai ne Iesu mō tama‵liki?

¹⁰ Se a tau faka‵tau, e pefea a lagonaga o Malia mo Iosefa i te taimi ne maua atu ei ne laua a Iesu i te faletapu mai tua o aso e tolu? E manino ‵lei me ne pelā aka eiloa laua! Kae, ne poi a Iesu me seki iloa ne ana mātua a te koga ne nofo atu ei a ia. Ne iloa ‵lei ne laua tena fanaumaiga fakavavega. I tafa i ei, e tiga ne seki malamalama a laua i mea likiliki katoa, ne ‵tau o iloa ne laua ne nāi mea e uiga ki tena tulaga i aso mai mua e pelā me se Fakaola mo te Pule o te Malo o te Atua. (Mataio 1:​21; Luka 1:​32-​35; 2:11) Tela la, ne fesili atu ei a Iesu ki a laua: “Ai a e salasala mai ei koulua ki a au? E se iloa ne koulua me ko ‵tau au o nofo i loto i te fale o toku Tamana?” Mai tena fakalogo, ne olo fakatasi ei a Iesu mo ana mātua kae toe ‵foki atu ki Nasaleta. E fai mai te Tusi Tapu me ne tumau eiloa a ia i te “fakalogo ki a laua.” E se gata i ei, “Ne taofi ‵mau ne tona mātua a mea katoa konei i tona loto.”​​—⁠Luka 2:​48-​51.

11. Se a te akoakoga e uiga ki te fakalogo e mafai o tauloto ne koe mai i a Iesu?

¹¹ E mata, e faigofie ki a koe ke fakaakoako ki a Iesu, mai te fakalogo faeloa ki ou mātua? Io me mafaufau koe me e se malamalama laua i te lalolagi i aso nei, kae e lasi atu tau mea e iloa i lō laua? E tonu, kāti e lasi atu tou iloa i nisi mea​​—⁠e pelā mo te fakaaogāga o cell phones, komupiuta, io me ko nisi mea fou. Kae mafaufau la ki a Iesu, telā ne ofo masei a faiakoga apo i “tena malamalama mo ana tali.” Kāti ka lotomalie eiloa koe me e foliki ‵ki tau mea e iloa māfai e fakatusa ki a ia. Kae, ne fakalogo eiloa a Iesu ki ana mātua. E se fakauiga i ei me ne lotomalie a ia ki fakaikuga katoa a laua. Kae, ne tumau eiloa a ia i te “fakalogo ki a laua” i tausaga katoa o tena olaga fakatalavou. Se a te akoakoga i tau faka‵tau, ne tauloto ne koe mai te fakaakoakoga tenei?​​—⁠Teutelonome 5:​16, 29.

Te Fakalogo​​—⁠Se Mea Faigata

12. E mafai pefea o fakasao koe ne tou fakalogo?

¹² E se se mea faigofie ke fakalogo, e pelā mo te mea ne fakaasi mai ne tama‵liki fāfine e tokolua i te fia tausaga ko ‵teka me ne fia ‵tele atu ki te suā feitu o te auala telā e mafai o ‵tele i ei a motoka e ono, i lō te olo atu i te koga telā e ‵tau o sa‵sale i ei. “Vau koe e Ioane,” ne fakamalosi atu laua ki te lā taugasoa telā ko fanatu o sasale i te koga telā e ‵tau o sa‵sale i ei a tino. “Koe e se vau i a māua?” I te taimi ne fakatalave ei tou tagata, ne fakatauemu atu te suā tamaliki fafine: “Koe se pina fua!” E ui eiloa ne seki mataku a Ioane, kae ne fai atu a ia, “Au e ‵tau o fakalogo ki toku mātua.” I te fia minute mai tua ifo, i luga i te koga sa‵sale, ne lagona ne tou tagata a te ‵tagi o lapa o te motoka kae ne kilo ifo, fetaui eiloa mo te ‵tuiga o tama‵liki fāfine konei ne se motoka. Ne mate te tamaliki fafine e tokotasi, kae ne pakia malosi te vae o te suā tamaliki telā ne ‵tau ei o ‵kati keatea. Ne fai fakamuli atu te mātua o tama‵liki fāfine konei, telā ne fai atu foki ki a ana tama ke fakaaogā te auala sa‵sale, ki te mātua o Ioane: “Aku muna eiloa me ne faka‵logo laua e pelā mo tau tama.”​​—⁠Efeso 6:⁠1.

13. (a) Kaia e ‵tau ei o fakalogo koe ki ou mātua? (e) Ko te taimi fea e ‵lei ei ki te tamaliki ke se fakalogo ki ana mātua?

¹³ Kaia e fai mai ei te Atua: “Tama‵liki, . . . faka‵logo ki otou mātua”? Mai tou fakalogo ki ou mātua, ko fakalogo foki koe ki te Atua. E se gata i ei, e lasi atu te mea e iloa ne ou mātua i lō koe. E pelā mo te lima tausaga mai mua o tupu te fakalavelave ki tama‵liki fāfine konei, ne mate foki te tamaliki a se taugasoa o te mātua o Ioane i te auala foki eiloa tenā! E tonu, e mafai o faigata te fakalogo ki ou mātua, kae e fai mai te Atua me e ‵tau eiloa koe o fai penā. I te suā feitu, kafai e fai atu ou mātua​​—⁠io me ko nisi tino​​—⁠ke pati loi, kaisoa io me fai se mea telā e se fiafia te Atua ki ei, e ‵tau eiloa mo koe o “fakalogo ki te Atua i lō te fakalogo ki tino.” Tenā eiloa te pogai ne fai mai ei te Tusi Tapu ke “faka‵logo ki otou mātua” me se “tiute faka-Kelisiano” tenā. E aofia i ei te fakalogo ki ou mātua i mea katoa e ‵tusa mo tulafono a te Atua.​​—⁠Galuega 5:​29.

14. Kaia e faigofie ei ke fakalogo se tino ‵lei katoatoa, kae kaia e manakogina ei ke tauloto a ia e uiga ki ei?

¹⁴ Kafai e mafaufau koe me i a koe e ‵lei katoatoa​​—⁠ko tena uiga, ko ‘seai sou ‵se io me se agasala, kae ko oti foki ne fakamavae keatea mai tino agasala,” e pelā mo Iesu​​—⁠e mata, ka faigofie ki a koe ke fakalogo ki ou mātua? (Epelu 7:26) Kafai koe e ‵lei katoatoa, ka se manako eiloa koe o fai se mea masei, e pelā mo te mea e oko ki a koe nei. (Kenese 8:​21; Salamo 51:⁠5) Ke oko ki a Iesu, ne ‵tau o tauloto foki a ia ki mea e uiga ki te fakalogo. E fai mai te Tusi Tapu: “E ui eiloa i a [Iesu] ko te Tama a te Atua, kae ne tauloto ne ia a te olaga fakalogo muna e auala i ona puapuagā.” (Epelu 5:⁠8) Ne fesoasoani atu pefea a puapuagā ke tauloto ne Iesu a te olaga fakalogomuna, telā ne seki tauloto aka eiloa a ia ki ei i tena nofoga i te lagi?

15, 16. Ne tauloto pefea a Iesu ki te fakalogomuna?

¹⁵ Mai lalo i te takitakiga a Ieova, ne puipui ne Iosefa mo Malia a Iesu mai mea fakama‵taku talu mai te taimi koi foliki ei a ia. (Mataio 2:​7-​23) Fakamuli ifo, ne ave keatea ne te Atua a te puipuiga fakavavega mai i a Iesu. Ne fepaki a Iesu mo logo‵maega e uke i te feitu faka-te-foitino mo te feitu faka-te-mafaufau, tenā te pogai ne fai mai ei te Tusi Tapu me “ne ‵talo kae fakatagi mo loimata ki te Atua.” (Epelu 5:⁠7) Ne tupu anafea a te mea tenei?

¹⁶ Ne tupu eiloa te mea tenā i itula fakaoti o te olaga o Iesu i te lalolagi i te taimi ne fakapalele ei a mafi o Satani o fakaseai Tena fakamaoni. E mautinoa eiloa me ne logo‵mae malosi a Iesu i te mafaufau ki te auala ka mate ei a ia e pelā me se tino amio masei, me tuku atu i ei se ata sē ‵lei ki te igoa o tena Tamana, tela la, “i tena fi‵ta malosi ko na gasolo atu ei a ia o ‵talo [i te fatoaga o Ketesemane]; ka ko tona tauta e pelā mo te motimotiga toto, e salisali ifo ki te laukele.” I se fia itula mai tua ifo i ei, ne logo‵mae malosi a ia i tena mate i luga i te sataulo telā ne “fakatagi [ei a ia] mo loimata.” (Luka 22:​42-​44; Maleko 15:34) Tela la, “ne tauloto ne ia a te olaga fakalogo muna e auala i ona puapuagā” kae fai ei ke fiafia a te loto o tena Tamana. Nei la, ko nofo atu a Iesu i te lagi kae e amanaia a ia ki ‵tou taumafaiga ke tumau i te faka‵logo.​​—⁠Faataoto 27:11; Epelu 2:​18; 4:​15.

Ke Iloa te Akoakoga e Uiga ki te Fakalogomuna

17. E ‵tau o pefea te kilokiloga a tatou ki pati polopoloki?

¹⁷ Kafai e polopoloki koe ne ou mātua, e fakaasi mai ei me ma‵nako laua ke maua ne koe a te ‵toe mea ‵lei, e a‵lofa laua ki a koe. “E a, e isi se tamaliki e seki fakasala ne tona tamana?” ko te fesili i te Tusi Tapu. E mata, e se se mea fakafanoanoa māfai e se lava te a‵lofa o ou mātua ki a koe ke fakamāumāu a lā taimi mo taumafaiga o fakatonutonu a koe? E penā foki loa mo Ieova, e fakatonutonu ne ia koe ona ko tena alofa ki a koe. “Kafai ko fakasalagina tatou, e foliga mai i te taimi tenā, me isi se mea e fai ne ia ke fanoa‵noa tatou kae se fia‵fia. Kae fakamuli ifo, ko latou kolā e maua ne fakasalaga penei, e maua ne latou a te taui filemu o te olaga amiotonu.”​​—⁠Epelu 12:​7-​11.

18. (a) Se a te mea e fakamaoni mai ne polopolokiga a‵lofa? (e) Ne a auala aogā ne ‵fuli ei a olaga o tino ne vaegā pati polopoloki penā?

¹⁸ Ne faipati se tupu mua o Isalaelu, telā ne fai mai a Iesu me se tagata poto ‵ki, e uiga ki te manakoga mō mātua ke fakatonutonu atu mo te alofa. Ne tusi mai Solomona, “Kafai sē fakasala ne koe tau tamaliki ko tena uiga a koe sē alofa ki ei. Kafai e alofa koe ki a ia, e ‵tau o fakatonu ne koe.” Ne fai mai foki a Solomona me i te tino telā e talia ne ia a pati fakatonutonu mo te alofa e mafai o fakasao ne ia tena ola. (Faataoto 13:24; 23:​13, 14; Mataio 12:42) E masaua ne se fafine Kelisiano te taimi koi foliki ei a ia, kafai e mataola a ia i taimi o fakatasiga faka-Kelisiano, e fai atu tena tamana me ka fakasala a ia māfai ko ‵foki latou ki te fale. Nei la, e masaua faeloa ne ia a faifaiga alofa a tena tamana mo ana polopolokiga a‵lofa kolā ne fakatonutonu aka ei tena olaga i se auala ‵lei.

19. Se a te pogai fakapito e ‵tau ei o fakalogo koe ki ou mātua?

¹⁹ Kafai e isi ne ou mātua kolā e a‵lofa tonu ki a koe kae fakamāumāu a taimi mo taumafaiga ke polopoloki koe i se auala alofa, ke na loto fakafetai eiloa koe ki ei. Ke fakalogo koe ki a laua, e pelā eiloa mo te Aliki ko Iesu Keliso telā ne fakalogo ki ana mātua, ko Iosefa mo Malia. Kae ke fakalogo eiloa koe ki a laua me ne fai mai tou Tamana faka-te-lagi, ko Ieova te Atua, ke fai ne koe te mea tenā. Ka maua eiloa ne koe a mea aogā mai i ei, kae “ka ‵lei ei koe kae ola leva foki i te fenua.”​​—⁠Efeso 6:​2, 3.

[Fakamatalaga mai lalo]

Ka Tali Mai Pefea ne Koe?

• Ne a mea aogā e mafai o maua ne tama‵liki mai te faka‵logo ki olotou mātua?

• E pelā me se tamaliki, ne tuku mai pefea ne Iesu se fakaakoakoga i tena fakalogo ki ana mātua?

• Ne tauloto pefea ne Iesu a te fakalogomuna?

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 19]

Ne iloa faka‵lei ne Iesu telā ko sefululua ana tausaga a te Tusi Tapu

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 21]

Ne tauloto pefea Iesu ki te fakalogo mai logo‵maega?