Ne a Mea e Fai i ei ke Aoga te Olaga?

“Mataku ki te Atua, kae tausi ki ana fakatonuga.”​—FAILAUGA 12:13.

1, 2. E aogā pefea ki a tatou a te mafau‵fau ki te tusi ko Failauga?

MAFAUFAU ki se tagata telā e maua ne ia a e a katoa. A ia se tagata takutakua, se tokotasi o tino maumea i te lalolagi, kae ko te ‵toe tagata poto eiloa i tena kautama. Faitalia ana taumafaiga katoa, kae ne fesili ifo a ia, penei: ‘Ne a mea e fai i ei ke aogā te olaga?’

² Ne ola eiloa se vaegā tagata penā​—kāti i se tolu afe tausaga ko ‵teka. A tena igoa ko Solomona, kae e maua ne tatou i te tusi ko Failauga, a fakamatalaga e uiga ki ana sukesukega ne fai ke maua i ei se olaga fiafia. (Failauga 1:​13) E uke ‵ki a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i tala o Solomona. E tonu, e mafai o fesoasoani mai te poto telā e maua i te tusi ko Failauga ke fakavae ki ei a fakamoemoega kolā ka maua mai ei te uiga tonu ki ‵tou olaga.

“Taumafai o Afuli te Matagi”

3. Se a te manatu tāua e uiga ki te olaga o tino e ‵tau o fakafesagai tatou ki ei?

³ E fakamatala mai a Solomona me ne faite ne te Atua a mea ‵gali e uke i te lalolagi nei​—ko toe mea fakafiafia kae fakaofoofogina kolā e se mafai o gata te ‵tou fia‵fia ki ei. E tiga te feitu tenā, e faigata o kamata a ‵tou iloiloga ki mea a te Atua ne faite ona ko te toetoe o ‵tou olaga. (Failauga 3:​11; 8:​17) E pelā mo pati a te Tusi Tapu, e toetoe fua ‵tou olaga kae oti vave atu. (Iopu 14:​1, 2; Failauga 6:​12) E ‵tau o fai ne te manatu tāua tenei ke gasue‵sue tatou o fakaaogā ‵tou olaga i se auala poto. E se faigofie a te mea tenā, me e fakamalosi tatou ne te lalolagi a Satani ke olo atu i te auala ‵se.

4. (a) Se a te uiga o te pati “se aogā”? (e) Ne a mea o te olaga ka mafau‵fau tatou ki ei?

⁴ Ko te mea ke faka‵mafa atu te fakamataku o te fakaaogāga o ‵tou olaga i se auala valea, ne fakaaogā ne Solomona a te tugāpati ko te “se aogā” mo nisi tugāpati tai ‵pau faka-30 taimi i te Failauga. A te pati Epelu telā e ‵fuli ki te “se aogā” e fakasino atu ki se mea masa, seai sena uiga, kae se tumau foki tena aogā. (Failauga 1:​2 3) I nisi taimi e fakaaogā ne Solomona a te pati “se aogā” e pelā me se pati tai ‵pau ke fakamatala ei a te tino telā e taumafai o “afuli te matagi.” (Failauga 1:​14; 2:​11) E mautinoa eiloa me e se aogā a so se taumafaiga ke ‵poa aka te matagi. A so se tino telā e taumafai ke fai penā e seai sena mea e maua mai i ei. A te kausaki atu ki fakamoemoega se aogā e penā foki eiloa tena ikuga. Ko tō toetoe te olaga i te fakanofonofoga tenei ke fakamāumāu ki faifaiga kolā e fakamativa i ei tatou. Tela la, ko te mea ke ‵kalo keatea tatou mai te faiga o te mea ‵se tenā, ke onoono tatou ki nisi fakaakoakoga ne tuku mai ne Solomona e uiga ki mea masani kolā e ‵sala ki ei a tino i te olaga. Muamua la, ka mafau‵fau tatou ki te ‵sala atu ki fakafiafiaga mo koloa. Oti aka, ko sau‵tala ei tatou ki te tāua o galuega kolā e fakafiafia atu ki te Atua.

E Mata, ka Fia‵fia Tatou i te Kausaki Atu ki Fakafiafiaga?

5. Tefea te koga ne ‵sala ne Solomona ki ei te fiafia?

⁵ E pelā mo tino e tokouke i aso nei, ne taumafai foki a Solomona ke maua ne ia te fiafia mai te ‵sala atu ki se olaga o fakafiafiaga. Ne lipoti mai a ia: “So se mea fakafiafia e manako au ki ei e ‵sala eiloa ne au ke maua.” (Failauga 2:​10) Tefea te koga ne ‵sala ne ia ki ei a fakafiafiaga? E ‵tusa mo te Failauga mataupu e 2, ne ‘fakafiafia ne ia tena olaga ki tena inu uaina’​—kae ke fakatumau foki tena loto pulea—kae ‵sala atu ki vaegā faifaiga e pelā mo te faitega mo te fakagaligaliga o palesi, te fakalogologo ki pese fakatagi‵tagi, kae kai ki meakai ‵gali.

6. (a) Kaia e se masei ei te fiafia ki nisi mea ‵lei i te olaga? (e) E uiga ki fakafiafiaga, se a te mea e ‵tau o paleni ‵lei?

⁶ E mata, e taku fakamasei ne te Tusi Tapu a taimi fia‵fia o tatou mo ‵tou taugasoa? Ikai. E fakamatala mai ne Solomona me i te kai kae fiafia mai tua o au galuega ‵mafa ne fai se meaalofa eiloa mai te Atua. (Faitau te Failauga 2:​24; 3:​12, 13.) E se gata i ei, e ‵kami ne Ieova a talavou ke ‘fakafiafia olotou olaga kae fai mea e ‵loto ki ei’ i se auala ‵lei. (Failauga 11:9) E ‵tau o maua ne tatou se malologa mo fakafiafiaga ‵lei. (Fakatusa ki te Maleko 6:​31.) Kae e se ‵tau o fai a fakafiafiaga e pelā me ko te pogai tāua o ‵tou olaga. E ‵kese mai ei, e ‵tau o fai a te malologa e pelā mo te suiti telā e kai ma oti te ‵kaiga masani, kae e se ko te vaega tāua o te taimi ‵kai. Kāti ka lotomalie koe me faitalia tou fiafia ki suiti ma‵galo penā, kāti ka ‵fiu vave koe māfai e kai faeloa ki ei, kae ka sē aogā foki ki te foitino. I se auala tai ‵pau, ne fakaasi mai ne Solomona me i te olaga telā e fakavae ki luga i fakafiafiaga e fai pelā me “se tino e taumafai o afuli te matagi.”​—Failauga 2:​10, 11.

7. Kaia e ‵tau ei o filifili faka‵lei ne tatou a fakafiafiaga?

⁷ E se gata i ei, e se ko fakafiafiaga katoa e ‵lei. A te ukega o fakafiafiaga e fakama‵taku ‵ki ​—i te feitu faka-te-agaga mo te feitu i mea tau amioga. Ne aofia pefea a olaga o te fia miliona o tino i puapuagā ona ko te ‘manako ke maua se taimi gali,’ fakaaogā ‵se a vailakau tapu, te konā i meainu ma‵losi, io me ko te pelētupe? E fakailoa mai ne Ieova mo te alofa ki a tatou me kafai e talia ke takitaki tatou ne ‵tou loto mo ‵tou mata ki mea fakama‵taku, e ‵tau o fakamoe‵moe tatou ke fepaki mo logo‵maega.​—Kalatia 6:7.

8. Kaia e fai ei pelā me se mea poto ke iloilo ne tatou a ‵tou olaga?

⁸ E se gata i ei, a te ‵sala atu ki fakafiafiaga i se auala sē paleni ka fakatalave ne ia tatou mai te ‵saga tonu atu ki mea aogā. Ke masaua me i te olaga e oti vave atu, kae seai se fakamaoniga me ka maua faeloa ne tatou i ‵tou olaga toetoe tenei a te malosi ‵lei kae seai ne fakalavelave. Tela la, e pelā mo pati a Solomona, kāti ka maua ne tatou a mea aogā e uke mai te olo atu ki se fanoanoa​—o se taina io me se tuagane Kelisiano fakamaoni​—i lō te fano ki se “koga e fai ei se ‵kaiga fiafia.” (Faitau te Failauga 7:​2, 4.) Kaia? Kafai e fakalogo‵logo tatou ki te lauga o te mate kae fakaataata ne tatou te olaga o te tavini fakamaoni a Ieova telā ko mate, kāti ka fakamalosi mai foki i ei ke iloilo ne tatou ‵tou olaga totino. Kafai e fai penā, e mafai o fakaiku aka ne tatou me e ‵tau o ‵fuli ‵tou fakamoemoega ko te mea ke fakaaogā faka‵lei ne tatou i se auala poto a te ‵toega o ‵tou olaga.​—Failauga 12:1.

E Mata, e Maua te Lotomalie Mai Kope o te Lalolagi?

9. Se a te mea ne iloa aka ne Solomona e uiga ki te mauaga o koloa?

⁹ A Solomona se tokotasi o tagata maumea i te lalolagi i te taimi ne tusi ei ne ia te Failauga. (2 Nofoaiga Tupu 9:​22) Ne mafai o maua ne ia so se mea ne manako a ia ki ei. Ne tusi mai a ia: “So se mea e manako au ki ei e maua eiloa ne au.” (Failauga 2:​10) E tiga te feitu tenā, ne iloa aka ne ia me i te mauaga o kope faka-te-lalolagi e se aumai ne ia te lotomalie. Ne fakaiku aka ne ia, penei: “Kafai koe se tino e manako ki tupe, e se mafai eiloa koe o malie; kafai koe e manako ke maukoloa koe, e se mafai o maua ne koe a mea katoa e manako koe ki ei.”​—Failauga 5:​10.

10. Se a te mea e ‵taki atu ei tatou ki te lotomalie mo koloa tonu?

¹⁰ Faitalia te toetoe o te aogā o koloa, e fia‵fia malosi eiloa a tino ke mauko‵loa latou. I se savea telā ne fai fakamuli nei i te Iunaite Sitete, e ‵tusa mo te 75 pasene o tama‵liki a‵koga i te iunivesiti i te tausaga muamua ne fai mai me i olotou fakamoemoega tāua i te olaga ko te faiga ke “mau‵mea latou.” Kafai foki ko taunu olotou fakamoemoega, e mata, ka fia‵fia tonu eiloa latou? E se penā loa. Ko oti ne iloa aka ne tino sukesuke me kafai ko tō fakatāua ‵ki ne se tino a koloa, ka faigata eiloa o maua ne ia te fiafia mo te lotomalie. Tenā foki loa te fakaikuga ne fai ne Solomona i aso mua. Ne tusi mai a ia: “E uke aku siliva mo aulo ne maua mai potu ‵teu koloa o malo kolā e i lalo o taku pulega . . . kae iloa aka ne au me e seai eiloa se uiga o aku mea konā ne fai. E pelā eiloa me se tino e taumafai o afuli te matagi.”a (Failauga 2:​8, 11) E ‵kese mai ei, kafai e fakaaogā ne tatou a ‵tou olaga ke tavini atu ki a Ieova mo te loto kātoa kae ke maua ana ­fakamanuiaga, ka maua eiloa ne tatou a koloa ‵tonu.​—Faitau te Fataaoto 10:22.

Se a te Vaegā Galuega e Maua ei ne Tatou te Lotomalie Tonu?

11. Se a te mea e fakaasi mai i te Tusi Tapu e uiga ki te tāua o galuega?

¹¹ Ne fai atu a Iesu: “A toku Tamana e galue faeloa ke oko mai ki te aso tenei; e penā foki au.” (Ioane 5:​17) E seai se fakalotolotolua me e maua ne Ieova mo Iesu te lotomalie mai lā galuega. E fakaasi mai i te Tusi Tapu a te lotomalie o Ieova ki ana galuega i te taimi ne fai mai ei: “Ne kilo atu te Atua ki ana mea katoa ne faite, fiafia malosi eiloa a ia.” (Kenese 1:​31) Ne kamata a agelu o “ka‵laga mo te fia‵fia” i te ‵kilo atu ki mea katoa kolā ne faite ne te Atua. (Iopu 38:​4-7) Ne talia foki ne Solomona te tāua o galuega aogā.​—Failauga 3:​13.

12, 13. (a) E fakaasi mai pefea ne tino e tokolua a te lotomalie e maua ne laua mai te ga‵lue fakamaoni? (e) Kaia e fakafanoanoa mai ei a galuega ‵togi i nisi taimi?

¹² E malamalama a tino e tokouke i te tāua o te galue mo te fakamaoni. E pelā mo pati a José, se tino poto i te pēni ata, “Kafai ko mafai o pēni ne koe i luga i te kanivesi a te ata i tou mafaufau, ko oti ne manumalo koe i se matugā fakalavelave lasi.” Ne fai mai se tagata fai pisinisi ko Miguel,b penei: “E maua te lotomalie ona ko galuega me e fai i ei ke mafai o tausi atu koe ki tou kāiga. E mafai foki o maua ne koe i ei te fiafia ona ko au taumafaiga ne fai.”

¹³ I te suā feitu, e uke a galuega e fakafi‵ta kae se lava a taimi ke fakafiafia. I nisi taimi e se gali eiloa te koga galue kae e se ‵lei foki a faifaiga ki tino ga‵lue. E pelā mo te mea ne fakasae aka ne Solomona, a te tino paie​—ko te tino telā kāti e fakaaogā ne ia tena sokoga mo tino pulepule​—e mafai eiloa o maua ne ia a mea kolā e ‵tau o maua ne te tino galue malosi. (Failauga 2:​21) E mafai o iku atu a nisi mea ki se tulaga fakafanoanoa. A pisinisi kolā ne ‵lei ‵ki i te kamataga e mafai o iku atu ki te se ‵lei i te fakaotiga ona ko te se ‵lei o te tulaga o mea tau tupe io me ko fakalavelave ‵tupu fakafuasei. (Faitau te Failauga 9:​11.) I taimi e uke, a te tino telā e taumafai malosi ke manuia e mafai o iku atu ki te kaitaua mo te fanoanoa, me iloa ne ia me ne galue fua a ia o “afuli te matagi.”​—Failauga 5:​16.

14. Se a te galuega telā e maua mai i ei te lotomalie tonu?

¹⁴ E mata, e isi se vaegā galuega telā e se mafai o fakafanoanoa mai? Ne fai mai a José, te tino lomi ata telā ne sau‵tala ki ei muamua: “I te fia o tausaga, e mafai eiloa o ‵galo io me fakamasei aka a ata kolā ne pēni. E se penā eiloa a mea faka-te-agaga kolā e fakatoka ne tatou. Mai te fakalogo ki a Ieova i te talaiatuga o te tala ‵lei, ko oti ne fesoasoani atu au o ati aka se mea tumau​—ko Kelisiano ‵lei kolā e ma‵taku ki te Atua. E tāua ‵ki eiloa te mea tenā.” (1 Kolinito 3:​9-​11) E fai mai foki a Miguel me e sili atu te lotomalie e maua ne ia i te talai atu o te fekau o te Malo i lō tena galuega ‵togi. “E seai se mea e mafai o sui ne ia te fiafia e lagona ne koe māfai ko sau‵tala koe mo se tino ki se munatonu i te Tusi Tapu kae iloa ne koe me ne otia malosi ei te loto o te tino tenā.”

‘Avatu Otou Tupe’

15. Se a te mea e fai ei ke aogā tonu te olaga?

¹⁵ I te fakaotiga, se a te mea e fai ei ke aogā te olaga? E maua eiloa ne tatou te lotomalie tonu māfai e fakaaogā ne tatou a ‵tou mū taimi koi ‵toe i te fakanofonofoga tenei ke fai a mea ‵lei kae ke fakafiafia atu ki a Ieova. E mafai o ati aka ne tatou se fesokotakiga ‵pili mo te Atua, e mafai o akoako ne tatou a ‵tou tama‵liki ki mea tāua mai te Tusi Tapu, e mafai o fesoasoani atu tatou ke iloa ne nisi tino a Ieova, kae e mafai foki o ati aka ne tatou se vā fakataugasoa se gata mai mo ‵tou taina mo tuagane. (Kalatia 6:​10) A faifaiga katoa konei ka tumau eiloa te lotou aogā kae maua i ei a fakamanuiaga ki tino kolā e maua ne latou. Ne fakaaogā ne Solomona se fakatusaga gali ‵ki ke fakamatala ei te tāua o te fai o te mea ‵lei. Ana muna: “Ave otou tupe o ‵teu i koga fai mea ‵togi i fenua fakaa‵tea, me fakamuli kae ka isi se fakaopoopoga ki tau tupe.” (Failauga 11:1) Ne fakamalosi atu a Iesu ki ana soko: ‘Tuku atu a mea a koutou ki nisi tino, kae ka tuku atu a mea ki a koutou.’ (Luka 6:​38) E se gata i ei, e tauto mai a Ieova me ka taui atu ne ia a tino kolā e fai mea ‵lei ki nisi tino.​—Fataaoto 19:17; faitau te Epelu 6:​10.

16. Se a te taimi gali ke aofaga a mea kolā e ma‵nako tatou ke fakataunu i ‵tou olaga?

¹⁶ E fakamalosi mai te Tusi Tapu ke fai ne tatou a fakaikuga ‵poto faitalia me koi fo‵liki tatou e uiga ki te auala ke fakaaogā ei ‵tou olaga. I te auala tenā, ka mafai ei ne tatou o ‵kalo keatea mai te fanoanoa i tausaga mai tua ifo. (Failauga 12:1) Mafaga o mea fakafanoanoa māfai e fakamāumāu ne tatou a taimi ‵gali o ‵tou olaga ke afuli te gali o te lalolagi, kae iloa aka fakamuli me e ‵pau eiloa te lotou se aogā mo te matagi!

17. Se a te mea ka fesoasoani atu ki a koe ke filifili te ‵toe auala ‵lei i te olaga?

¹⁷ E pelā mo so se tamana alofa, e manako a Ieova ke fiafia koe ki te olaga, ke fai te mea ‵lei, kae ke ‵kalo keatea mai mea faka‵mae loto. (Failauga 11:​9, 10) Se a te mea ka fesoasoani atu ki a koe ke fai penā? Ke ati aka a fakamoemoega faka-te-agaga kae galue malosi ke maua ne koe. I tausaga e toeitiiti ko katoa te 20 ko ‵teka, ne ‵tau o filifili aka ne Javier ke galue a ia fakatokitā io me i te taviniga tumau. Ne fai mai a ia: “E ui eiloa e mafai o maua te lotomalie ona ko te galuega fakatokitā, e seai eiloa se mea e mafai o fakatusa ki te fiafia ne maua ne au māfai ko fesoasoani au ki tino e tokouke ke iloa ne latou te munatonu.” “E fai te taviniga tumau ke fiafia katoatoa au ki te olaga. E salamo fua au me ne seki na fai ne au i aso mua.”

18. Kaia ne aogā ei te olaga o Iesu i te lalolagi?

¹⁸ Kae se a la te ‵toe mea tāua e ‵tau o taumafai tatou ke maua? E fai mai te tusi ko Failauga, penei: “A te takuleia o te tino e sili atu te ‵lei i lō te sausau manogi kae ‵togi ‵mafa; a te aso e mate ei koe e ‵lei atu i te aso ne fanau mai ei koe.” (Failauga 7:1) E fakaasi faka‵lei mai i te olaga o Iesu a te tonu o te mea tenei. Ne ‵lei ‵ki eiloa tena igoa i mua o Ieova. I te taimi ne mate atu ei a Iesu mo te fakamaoni, ne fakamaluga aka ne ia te pulega a tena Tamana kae tuku mai te taulaga togiola, telā ne ‵tala mai ei te auala mō te ‵tou fakaolataga. (Mataio 20:28) I te vaitami toetoe ne ola ei a ia i te lalolagi, ne tuku mai ne Iesu te ‵toe fakaakoakoga ‵lei​—ko te mea telā e taumafai tatou ke fakaakoako ki ei​—ke maua se olaga aogā.​—1 Kolinito 11:1; 1 Petelu 2:​21.

19. Se a te fakatakitakiga poto ne tuku mai ne Solomona?

¹⁹ E mafai foki o ati aka ne tatou se igoa ‵lei mo te Atua. A te mauaga o se igoa ‵lei i te kilokiloga a Ieova ko te ‵toe mea e fakatāua ne tatou i lō te mauaga o koloa. (Faitau te Mataio 6:​19-​21.) E mafai o ‵sala ne tatou i aso katoa a mea kolā e ‵lei ke fai ne tatou kolā e ‵lei i te kilokiloga a Ieova kae e faka‵lei aka foki i ei ‵tou olaga. E pelā me se fakaakoakoga, e mafai o fakaasi atu ne tatou te tala ‵lei ki nisi tino, fakamalosi aka ‵tou fakaipoipoga mo ‵tou kāiga, kae faka‵lei aka ‵tou feitu faka-te-agaga mai te faiga o sukesukega totino kae ‵kau ki fakatasiga. (Failauga 11:6; Epelu 13:16) Tela la, e mata, e manako koe o fiafia i se olaga aogā tonu? Kafai e penā, ke na tumau i te tautali ki te fakatakitakiga a Solomona: “Mataku ki te Atua, kae tausi ki ana fakatonuga, me e tenā eiloa te pogai ne faite ei a te tagata.”​—Failauga 12:13.

[Fakamatalaga mai lalo]

Ka Tali Mai Koe Pefea?

• Se a te mea e fai ei ke mafau‵fau faka‵lei tatou ki ‵tou fakamoemoega i te olaga?

• E ‵tau o pefea te ‵tou kilokiloga ki te ‵sala atu ki fakafiafiaga mo koloa?

• Se a te vaegā galuega e aumai ne ia te lotomalie se gata mai?

• Se a te mea aogā e ‵tau o taumafai tatou ke maua?

[Ata i te itulau e 26]

Se a te tulaga o fakafiafiaga e ‵tau o maua ne tatou i ‵tou olaga?

[Ata i te itulau e 29]

Se a te mea e fai ne ia ke maua te lotomalie tonu i te faiga o te galuega talai?