E Mata, e ‵Lei Fua so se Auala ke Tapuaki Atu ki te Atua?

“NE FAI a lotu mo fai se vaega masani i te olaga o tino.” Ko muna a te polofesa ko Alister Hardy i tena tusi ko The Spiritual Nature of Man. E foliga mai me e ‵lago atu a te ikuga o se sukesukega telā ne fai fakamuli nei ki te manatu tenei. Ne maua atu i ei me e nofo pelā ki se 86 pasene o te aofaki o tino i te lalolagi kātoa e fai mai me e ‵kau atu latou ki se lotu.

Ne maua atu foki i te sukesukega me e ‵kau atu a tino tali‵tonu ki lotu ‵lasi e 19 kae ko latou kolā e fai mai i a latou ne Kelisiano e ‵kau atu ki potukau o lotu kese‵kese e 37,000. E mata, e se fai ne te mea tenei ke mafaufau koe me e talia ne te Atua a auala kese‵kese katoa konei ke tapuaki atu ei ki a ia? A te ‵tonuga loa, e mata, e ‵lei fua so se auala ke tapuaki atu ki te Atua?

E se mafai fua o fakavae ne tatou te tali ki te mataupu tāua tenei ki ‵tou lagonaga io me ko kilokiloga totino. A te ‵tonuga loa, e ‵tau eiloa o ‵sala atu tatou ki te kilokiloga a te Atua e uiga ki te mea tenei. Ke iloa aka tena kilokiloga, e ‵tau o ‵saga atu tatou ki te Muna a te Atua, ko te Tusi Tapu. Kaia? Me ne fai atu Iesu Keliso i se ‵talo ki te Atua: “Tau muna se munatonu.” (Ioane 17:17) Kae ne ‵lago atu foki te apositolo fakamaoni ko Paulo ki te manatu tenā: “Me i Tusitusiga Tapu katoa ne aumai mai te Atua, kae aogā ki te akoakoga o te mea tonu, ki te polopoloki, ki te fakatonu o te mea ‵se.”​​—2 Timoteo 3:​16.

E fakaasi mai i te Tusi Tapu me e se ko tapuakiga katoa e talia ne te Atua. E maua ne tatou a fakaakoakoga i tala mua o vaegā tapuakiga kolā ne talia ne te Atua mo tapuakiga kolā ne seki talia ne ia. Mai te iloilo faka‵lei aka o vaegā fakaakoakoga penā, e mafai o iloa ne tatou a mea kolā e ‵tau o fai mo mea e se ‵tau o fai ko te mea ke fakafiafia atu te ‵tou tapuakiga ki te Atua.

Se Fakaakoakoga i Aso Mua

E auala i te pelofeta ko Mose, ne tuku atu ne Ieova te Atua ki te kau Isalaelu se fakasologa o tulafono kolā ne akoako ei latou ke tapuaki atu ki te Atua i te auala telā e talia ne ia. Kafai ne fai ne tino a mea kolā e tusi i te tulafono, telā e masani o taku ki te Tulafono faka-Mose, ne talia latou ne te Atua e pelā me ko ana tino kae ne fakamanuia foki ne ia latou. (Esoto 19:​5, 6) Kae e tiga eiloa ne maua ne latou a vaegā fakamanuiaga penā mai te Atua, ne seki tumau te fenua o Isalaelu i te tapuakiga telā e talia ne ia. Ne fakagata ne latou i te ukega o taimi te lotou tapuaki ki a Ieova kae tau‵tali atu fua ki faifaiga fakalotu a tino i fenua i olotou tafa.

I aso o te pelofeta ko Esekielu mo Ielemia i te fitu o senitenali T.L.M., ne seki faka‵logo a tino Isalaelu e tokouke ki te Tulafono a te Atua kae ne ati aka ne latou se fesokotakiga pili mo tino i fenua i olotou tafa. Mai te tau‵tali atu ki olotou tuu kae ‵kau atu foki ki olotou fakafiafiaga, ne fai ne te kau Isalaelu se tapuakiga fai valevale. E fai mai penei e uiga ki te kau Isalaelu: “Ko oti ne iku i otou mafaufau i a koutou e ma‵nako ke fai koutou pelā mo nisi malo, pelā mo tino kolā e ‵nofo i nisi fenua, kolā e tapuaki ki lakau mo kaupapa.” (Esekielu 20:32; Ielemia 2:​28) Ne fai mai me e tapuaki atu latou ki a Ieova te Atua, kae e tapuaki atu foki latou ki “tupua,” ke oko foki loa ki te ofoatuga o olotou tama tāgata ki ei.​​—Esekielu 23:​37-​39; Ielemia 19:​3-5.

Ne taku ne tino suke‵suke ki mea mua a te vaegā tapuakiga tenei ki se lotu telā e palu tasi ei a talitonuga kese‵kese. Io me e fakasino atu fua ki ei e pelā me se lotu lauiloa. I aso nei, e mafau‵fau a tino e tokouke me e ‵tau o talia ne tatou a mea katoa i se lalolagi telā e uke i ei a vaegā potukau valevale mo talitonuga kese‵kese, e aofia i ei a lotu. Tela la, e tali‵tonu latou me e seai eiloa se mea masei i te tapuaki atu ki te Atua i so se auala e fia‵fia latou ki ei. E mata, e tonu eiloa te manatu tenā? E mata, e aofia fua i ei a te taliaga mo te saolotoga ke fai so se mea? Mafaufau la ki nisi faifaiga a te lotu lauiloa telā ne fai sāle ne te kau Isalaelu sē fakamaoni, kae onoono aka me ne a mea ne iku mai i faifaiga konā.

Te Vaegā Tapuakiga Fai Valevale a te Kau Isalaelu

A te koga ne fakavae ki ei a tapuakiga fai valevale a te kau Isalaelu ko “fatafaitaulaga fapau‵pau,” io me ko faletapu mo fatafaitaulaga i ei, ko koga e ofo atu ei a taulaga, ko fatutulimanu ‵malu, mo pou ‵malu, mo fakailoga ne faite ki laupapa o Asaila, se atua fafine o te fanafanau o te kau Kanana. Ne uke ‵ki eiloa a vaegā koga tapuaki penā i Iuta. E taku mai i te 2 Tupu 23:​5, 8 a “fatafaitaulaga fapaupau i loto i fa‵kai o Iuta, pelā foki i kogā koga i tafa o Ielusalema,” mai Kepa i te feitu ki mātū ke oko atu loa ki Pelesepa i te feitu ki saute.

I fatafaitaulaga fapaupau konei, ne ofo atu ei ne te kau Isalaelu a “taulaga ki a Paala, ki te la, ki te masina, ki paneta, mo fetu.” Ne isi ne fale mō “tāgata tali fāfine” i te faletapu o Ieova kae ofo atu foki ne latou olotou tama‵liki “ke fai mo taulaga ‵sunu ki te atua ko Moloka.”​​—2 Tupu 23:​4-​10.

Ne maua ne tino sukesuke ki mea mua a te fia selau o fātagata i Ielusalema mo Iuta, maise eiloa i kogā koga kolā ne ‵tu i ei a fale o tino. A te ukega o fātagata konā ko fāfine ‵nofo fuafua mo olotou matugā ū ‵lasi. Ne fai mai a tino ‵poto me i fātagata konei ko fātagata o atua fā‵fine o te fanafanau, ko Asitate mo Asaila. E fai a fātagata konei e pelā me ne “sai ke fesoasoani atu ki tino ke faka‵fua kae ke fa‵nau mai foki a tama‵liki.”

Ne pefea te kilokiloga a te kau Isalaelu ki koga mō tapuakiga fai valevale konei? Ne lavea atu ne te Polofesa ko Ephraim Stern mai i te Hebrew University me i fatafaitaulaga fapaupau e uke konei kāti ne “tukugina atu ki a Iāuē [Ieova].” A tusitusiga i ma kolā ne maua atu i koga ne fai ei ne tino sukesuke ki mea mua olotou sukesukega, e foliga mai me ne ‵lago atu ki te kilokiloga tenei. E pelā mo pati i te ma e tasi: “E tavae atu au ki a koe i te igoa o Iāuē o te kau Samalia mo tena fakailoga ne faite ki laupapa o asaila,” kae fai mai i te suā ma, “E tavae atu au ki a koe i te igoa o Iāuē o te kau Timanu mo tena fakailoga ne faite ki laupapa o asaila!”

E fakaasi mai i fakaakoakoga konei a te gutugutulua o te kau Isalaelu mai te palu tasi ne latou o te tapuakiga ‵mā ki a Ieova te Atua mo faifaiga fapaupau matagā. Ne iku atu i ei ki te matagā o olotou amioga kae ne fakalailaigina ei te lotou vaegā tapuakiga. Ne kilo atu pefea a te Atua ki te vaegā tapuakiga gutugutulua tenei?

Ko Faifaiga a te Atua ki Tapuakiga Fai Valevale

Ne fakaasi atu ne te Atua tena kaitaua mo tena sē fiafia ki te vaegā tapuakiga matagā a te kau Isalaelu e auala i tena pelofeta ko Esekielu, ana muna: “A fa‵kai katoa o Isalaelu ka fakamasei, ko te mea ke ofa likiliki katoa a olotou fatafaitaulaga mo olotou tupua, olotou fatafaitaulaga ‵sunu mea manogi ka ofa fakamasei, mo mea katoa a latou ne faite ka ‵galo atu katoa.” (Esekielu 6:6) E seai eiloa se fakalotolotolua me ne seki talia kae ‵teke katoatoa atu a Ieova ki te vaegā tapuakiga penā.

Ne ‵valo atu ne Ieova te Atua te auala ka tupu ei te fakamaseiga tenā. “Ka uga atu . . . taku tavini ko Nepukanesa, te tupu o Papelonia. Ka aumai ne au ke taua atu ki Iuta mo tino i ei, penā foki ki malo katoa i ona tafa. Ka ta fakamasei ne au a te malo tenei, . . . kae ofa ke maofa ki te se gata mai.” (Ielemia 25:​9-​11) E pelā eiloa mo te mea ne ‵valo mai, ne olo atu a te kau Papelonia o taua ki Ielusalema kae ne fakaseai katoatoa ei te fa‵kai mo tena faletapu i te 607 T.L.M.

E uiga ki te fakamaseiga o Ielusalema, ne lavea atu ne te polofesa ko Stern, telā ne taku atu mai luga, me i mea mua kolā ne maua aka “se fakamaoniga manino o tala i te Tusi Tapu (2 Tupu 25:8; 2 Nofoaiga Tupu 36:​18-​19) me ne fakamatala mai i ei te fakamaseiga, te ‵sunuga, mo te ofaga o fale mo ‵pui.” Ne toe fai mai a ia: “A fakamaoniga ne maua ne tino sukesuke ki mea mua mō te vaitaimi tenei i tala mua o Ielusalema . . . ne mafai eiloa o fai pelā me ko te ‵toe mea fakamataku i koga ne sukesuke ki ei e uiga ki tala i te Tusi Tapu.”

Ne a Akoakoga mō Tatou?

A te ‵toe akoakoga tāua mō tatou me e se talia ne te Atua te tapuakiga telā e taumafai o palu tasi i ei a akoakoga faka-te-Tusi Tapu mo talitonuga masani, tuu, io me ko faifaiga a nisi lotu. Tenei eiloa te akoakoga ne talia katoatoa ne te apositolo ko Paulo. Ne tupu aka a ia e pelā me se Falesaio Iutaia, kae ne akoakogina a ia ki te tulafono a te potukau tenā. I te taimi ne iloa kae talia fakamuli aka ei ne ia me i a Iesu ko te Mesia telā ne folafola mai, ne a ana mea ne fai? Ne fai mai tou tagata: “Me ne a mea aogā ne maua ne au i aso ko ‵teka, nei ko lau ne au me ne mea sē aogā katoa ona ko au ko talitonu ki a Keliso.” Ne tiakina ne ia tena vaegā olaga mua kae ne fai mo fai se soko tukugina atu o Keliso.​​—Filipi 3:​5-7.

E pelā me se misionale faimalaga, ne masani ‵lei a Paulo mo faifaiga mo mataupu silisili fakalotu a tino kese‵kese. Tela la, ne tusi atu ei a ia ki Kelisiano i Kolinito: “E se mafai o mafuta fakatasi te mainaga mo te pouliga. E se mafai o fealofani Keliso mo te Tiapolo. E se mafai o ‵pau a mea e maua ne te tino talitonu mo te tino sē talitonu. E seai se sokoga o te faletapu o te Atua mo tupua. . . . Ne toe fai mai foki te Aliki [ko Ieova]: ‘E ‵tau o tiakina ne koutou latou, kae fakamāvae keatea mo latou. Sa puke ki mea se ‵ma, ko talia ei ne au koutou.’ ”​​—2 Kolinito 6:​14-​17.

Ona ko te mea ko maina tatou me e tāua ki te Atua te auala e tapuaki atu ei tatou ki a ia, e mafai o fesili ifo tatou ki a tatou eiloa: ‘Se a te vaegā tapuakiga telā e talia ne te Atua? E mafai pefea o fakapilipili atu au ki te Atua? Kae se a te mea e ‵tau o fai ne au ke tapuaki atu ei ki te Atua i se auala telā e talia ne ia?’

E fia‵fia a Molimau a Ieova ke fesoasoani atu ki a koe i te ‵sala atu ki tali o fesili konei mo nisi fesili faka-te-Tusi Tapu. E ‵kami atu ne matou koe ke fesokotaki atu ki Molimau i te Kingdom Hall i tou fenua io me e tusi atu ki tino kolā ne ‵lomi ne latou te mekesini tenei ke fakamolemole atu mō se akoga faka-te-Tusi Tapu sē ‵togi i se taimi mo te koga telā e ‵lei ki a koe.

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 18]

Se fātagata mua mō tapuakiga ki tupua, i Tel Arad, i Isalaelu

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 18]

Garo Nalbandian

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 18]

ko fātagata o asitate mai fale mua o te kau Iutaia

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 18]

Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority