Valoaga ne Fai mō ‵Tou Aso Nei

E ‵VALO mai te Tusi Tapu me ka maua te filemu mo te fiafia tumau mai lalo i te Malo o te Atua. (Tanielu 2:44) Ne akoako ne Iesu ana soko i te ‵Talo a te Aliki, ke ‵talo atu penei: “Ke oko mai tou Malo, ke fai te mea e loto koe ki ei i lalo nei, e pelā mo te faiga i te lagi.” (Mataio 6:10) I tena valoaga sili ne fai ki ana soko i te Mauga o Olive, ne ‵valo atu ne Iesu a mea ka ‵tupu mo tulaga o te lalolagi a koi tuai o oko mai te Malo tenā. A mea katoa konei e fai pelā me se fakailoga telā ka lavea faka‵lei mai ne tino maimoa loto ‵lei katoa. E fia vaega o te fakailoga e lavea nei ne koe?

Taua i te Lalolagi. Ne ‵valo mai Iesu: “E fai taua te suā fenua ki te suā fenua, mo te suā malo ki te suā malo.” (Mataio 24:7) Mai mua o te Taua Muamua a te lalolagi i te 1914, ne masani o fai a taua a fenua i a latou eiloa. Ne seki aofia fua a vaega ‵lasi o te lalolagi i te Taua Muamua kae ne gasolo aka foki te uke o meatau fakama‵taku ne faite i lō aso mua. E pelā mo vakalele ‵fou kolā ne faite, ne fakaaogā ke ‵pei ifo ei a pōmu ki tino kolā e se ‵kau i kautau. A te gasolo aka o uke a meatau ne faite ne fai ei ke ‵mate se aofaki fakaofoofogia o tino i taua, me kāti e nofo ki te āfa o te toko 65 miliona sotia kolā ne ‵kau ki te taua ne ‵mate atu io me ne pa ‵kia i ei. Kae ne tumau te gasoloakaga o te aofaki o tino ne ‵mate i taua i loto i te 20 senitenali. E ‵tusa mo pati a se tino tusitala, a te aofaki o sotia mo nisi tino kolā ne ‵mate i te Taua i te Lua a te Lalolagi “e se mafai o laugina.” Kae koi fai eiloa a taua i aso nei.

Te Fiakai i te Lalolagi. “E oko mai a oge,” ne ‵valo mai Iesu. (Mataio 24:7) I te 2005, e fai mai te mekesini ko te Science: “E ‵tusa mo te 854 miliona o tino i te lalolagi (kāti se 14% o te aofaki o tino katoa) e fia‵kai faeloa io me se lava olotou meakai.” I te 2007, ne lipoti mai ne se fakapotopotoga a Malo ‵Soko me e 33 a fenua e se lava i ei meakai ke fagai olotou tino. E mafai pefea o tupu te mea tenei, me e gasolo o uke a lakau kaina ko ‵toki nei i te lalolagi kātoa? A te pogai e tasi, a lakau kaina kolā e mafai o fagai ki ei a tino ko fakaaogā nei mo faite a penitini ke fakaaogā mō mea fakateletele. Ne lipoti mai te nusipepa mai Afelika ki Saute ko The Witness: “A te aofaki o penitini kolā e manakogina ke faka‵fonu fakatasi fua ki ei se motokā lasi . . . e fakaaogā i ei a lakau kaina e uke kolā e lava ke fagai ki ei se tino e tokotasi i te tausaga kātoa.” I fenua mau‵mea foki, a te ‵togi ‵mafa o mea e fai ei ke filifili aka ne tino me e ‵tau o ‵togi olotou meakai mō olotou ‵kai io me ‵togi a nisi mea aka e pelā mo vailakau io me ko mea e fakamafanafana ei latou.

Mafuie ‵Lasi. Ne fai mai Iesu: “Ka oko mai a mafuie fakama‵taku.” (Luka 21:11) Kafai e mafaufau koe me ko uke atu a mafuie e pokotia ei a tino i aso nei i lō aso mua, e tonu eiloa koe. “Ko lavea atu ne tatou te gasolo aka o uke a mafuie i te lalolagi kātoa,” ko pati a te tagata poto i mea tau mafuie mai Initia ko R. K. Chadha i te 2007. “E seai se tino e iloa ne ia te pogai.” E se gata i ei, a te gasolo vave aka o te aofaki o tino e ‵nofo i koga kolā e ‵tupu sāle i ei a mafuie e fai foki ei ke lasi te aofaki o tino kolā e ‵mate sāle i vaegā fakalavelave penā. A te mafuie telā ne poko i te Vasa o Initia i te 2004 mo te galu lasi telā ne ‵tao atu mai tua ne fai ei te tausaga tenā e pelā me ko te “‵toe tausaga e tokouke a tino ne ‵mate i mafuie i loto i tausaga toeitiiti ko katoa te 500” kae ko “te lua o toe fakalavelave matagā ne tupu i tala fakasolopito,” ko te lipoti mai te U.S. Geological Survey.

Masaki Fakama‵taku. Ne ‵valo mai Iesu: “Ka oko mai a . . . masaki.” (Luka 21:11) E gasolo aka te aofaki o tino i te lalolagi kātoa e pokotia i masaki mua mo masaki ‵fou, kae faigata ke maua aka ne faka‵leiga ki ei. E pelā mo te masaki ko te malalia, ko gasolo ifo o mu‵tana a taumafaiga e fai i te lalolagi kātoa ke faka‵lei aka te masaki tenā ona ko te tumau i te pokotia o tino i ei. I tafa i ei, e lau i miliona a tino ne tamate ne masaki mua, e aofia i ei te tīpī (TB), e pelā foki mo te SELAMETE mo nisi masaki ‵fou. E fai mai te lipoti a te Fakapotopotoga o te Ola ‵Lei i te Lalolagi Kātoa: “E tasi-vae-tolu o te aofaki o tino i te lalolagi kātoa e pokotia ne te manu o te tīpī.” E lavea foki ne te fakapotopotoga tenā me e gasolo aka te tokouke o tino e pokotia ne te manu ko te tīpī i fenua e uke ona ko te mea e maua a tino konā ne te manu ko te HIV. E isi faeloa se tino e pokotia i te tīpī i sekone takitasi, kae ko se lava te malosi o vailakau ke ‵teke atu ki ei. Ne lipoti mai te mekesini ko te New Scientist: “Ne seai se vailakau” ne mafai o faka‵lei aka ei se tino i Eulopa telā ne pokotia i te masaki ko te tīpī i te 2007.

Te Gasolo Ifo o Tulaga o Mea Tau Amioga mo te Olaga. “A mea konā e fai ne latou ke na gasolo ei o se a‵lofa kae amio ma‵sei a tino,” ko pati a Iesu. (Mataio 24:12) I tafa o pati ne fai ne Iesu, ne fakasino atu foki te apositolo ko Paulo ki te gasolo ifo o masei te tulaga o te olaga mo mea tau amioga. Ne fakamatala mai ne ia te faiga‵ta o “aso fakaoti” mai mua malie eiloa o fakaseai ne te Malo o te Atua a te olaga tenei i te lalolagi. “Ko tino ka ma‵natu fakapito, kaima‵nako, fakamata‵mata, fia ma‵luga, pati masei, se faka‵logo ki olotou mātua, e se loto fakafetai, e se fia‵fia ki lotu, e se kaima‵lie, e se loto a‵lofa, e gutu fatufatu, e faka‵tupu taua, e mata kaitaua, e ita ki te ‵lei, ka faka‵tupu masei, e se ‵poi i te masei, ko ‵fete i te fakamata‵mata, ka sili te lotou fia‵fia ki manakoga o te foitino i lō te Atua. Ka taofi ‵mau fua latou ki faiga matea o te ‵tou lotu, kae ‵teke ki tona ‵mana.” (2 Timoteo 3:1-5) E a, e se lavea ne koe me ko sili atu te ma‵sei o faifaiga e fai nei ne tino i lō aso mua?

Ne seki fakasolo mai ne Iesu mo Paulo a pogai katoa ko oko ei te lalolagi ki te tulaga masei tenei i tala fakasolopito, mea tau te olaga mo mea fakapolitiki. Kae e fakaasi ‵tonu mai i olotou valoaga a mea ka ‵tupu mo faifaiga kolā e lavea atu ne tatou i aso nei. Kae pefea la aso mai mua? A te valoaga a Isaia telā ne ‵valo tonu mai ei te oko mai o te Mesia e fakamatala mai foki i ei a fakama‵fuliga aogā kolā ka aumai ne te Malo o te Atua ki te lalolagi. Ke sau‵tala tatou ki mea konei i te suā mataupu.

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 6]

“E fai taua te suā fenua ki te suā fenua”

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 7]

“Ka oko mai a . . . masaki”

[Fakamatalaga o te Ata i te itulau e 7]

© WHO/P. Virot