E Ola te Muna a Ieova

Manatu Tāua Mai i Tusi ki a Tito, Filemoni, mo te Kau Epelu

I SE taimi mai tua ifo o tena fakasaolotoga mai tena ‵peiga muamua ki te falepuipui i Loma i te 61 T.A., ne āsi atu te apositolo ko Paulo ki te fenua o Keleta. I te lavea atu o te tulaga faka-te-agaga o fakapotopotoga i ei, ne tuku ne ia Tito ke nofo i konā o fakamalosi atu ki a latou. Fakamuli ifo, ne tusi ne Paulo, kāti mai Maketonia, se tusi ke fesoasoani atu ki a Tito i ana tiute kae ke fakaasi foki te ‵lago atu o te apositolo ki tena galuega.

I se taimi mai mua malie eiloa o ‵tala mai a ia i te falepuipui i te 61 T.A., ne tusi atu ne Paulo se tusi ki a Filemoni, se taina Kelisiano telā ne nofo atu i Kolose. Ne fai eiloa pelā me se fakamolemole totino ki se taugasoa.

Kāti ko te 61 T.A., ne tusi atu foki ne Paulo se tusi ki tino tali‵tonu Epelu i Iutaia, telā e fakaasi mai i ei te maluga atu o te Lotu Kelisiano i te fakanofonofoga faka-Iutaia. E maua eiloa a manatu fesoasoani tāua mō tatou i tusi katoa konei e tolu.​​—Epelu 4:​12.

KE TUMAU I TE MALOSI FAKA-TE-AGAGA

(Tito 1:1–​3:​15)

Mai tua o te tukuatuga o pati fakatonutonu ki te ‘‵tofiga o toeaina i fa‵kai katoa,’ ne polopoloki atu Paulo ki a Tito ke tumau i te “‵teke malosi atu koutou ki a latou [tino sē faka‵logo], ko te mea ke mafai latou o olo ‵tonu i te fakatuanaki.” Ne fakamalosi atu a ia ki tino katoa i fakapotopotoga i Keleta “ke tiakina te olaga masei . . . ka ke ola i te . . . olaga faka Atua.”​​—Tito 1:​5, 10-​13; 2:​12.

Ne tuku atu ne Paulo nisi pati fakatonutonu ke fesoasoani atu ki taina i Keleta ke tumau te lotou malosi faka-te-agaga. Ne fakatonu atu a ia ki a Tito ke “fakagata finauga va‵lea . . . mo te faitaua ki te Tulafono.”​​—Tito 3:9.

Tali ki Fesili Faka-te-Tusi Tapu:

1:​15​​—E mafai pefea o “‵ma mea katoa ki a latou kolā e loto ‵ma; kae e seai se mea e ‵ma ki a latou kolā e ma‵sei kae se tali‵tonu”? E mafai eiloa o maua te tali māfai e malamalama tatou i te mea ne fakauiga a Paulo ki ei i te fakaaogāga ne ia o te tugāpati “mea katoa.” Ne seki faipati a ia ki mea kolā e fakatapu tonu mai i te Muna tusia a te Atua, kae ki mea kolā e mafai o kese‵kese ei a fakaikuga a tino tali‵tonu e fai e ‵tusa mo olotou loto lagona. A te tino telā e fetaui ‵lei ana mafaufauga mo tulaga o te Atua, e ‵ma a vaegā mea katoa penā ki a ia. Kae e ‵kese te ikuga e fai ne te tino telā e ‵fuli fakakōtua ana mafaufauga kae lailai tena loto lagona.a

3:5​​—E fakaolagina pefea a Kelisiano fakaekegina e auala “i te faka‵maga” kae fai pelā me se ‘fanau fou e auala i te agaga tapu’? E ‘fakaolagina latou e auala i te faka‵maga’ me ko oti ne faka‵ma ne te Atua latou ki te toto o Iesu telā e fakavae ki te taulaga togiola. E fai latou mo “fanau fou” me e maua ne latou se “ola fou” e pelā me ne tama fakaekegina ki te agaga o te Atua.​​—2 Kolinito 5:​17.

Akoakoga mō Tatou:

1:​10-​13; 2:​15. E ‵tau o fakaasi atu ne ovasia Kelisiano a te loto toa i te faka‵tonuga o mea ‵se i te fakapotopotoga.

2:​3-5. E pelā mo te senitenali muamua, e ‵tau mo tuagane Kelisiano ma‵tua i aso nei o “amio fakaaloalo, ke se fai mo tino gutu fatufatu io me ne pologa a te kava; ke akoako atu ne latou a te mea ‵lei.” I te auala tenā, ka ma‵goi ‵ki eiloa latou i te akoakoga o “tamāfine” i te fakapotopotoga.

3:​8, 14. A te tumau o tatou i te ‘faiga o galuega ‵lei’ e ‘gali kae aogā’ me e fesoasoani mai ke fua malosi tatou i te taviniga a te Atua kae fai foki i ei ke tumau tatou i te ‵vae keatea mai i te lalolagi masei.

FAKAMALOSI ATU ‘I TE ALOFA’

(Filemoni 1-25)

Ne fakamālō atu ki a Filemoni i tena fai mo fai se fakaakoakoga ‵lei i te fakaasiatuga o te ‘alofa mo te fakatuanaki.’ A tena fai mo fai se pogai o fakamalosiga ki taina Kelisiano ne maua ei ne Paulo “a te fiafia lasi mo te fakamafanafanaga.”​​—Filemoni 4, 5, 7.

I te tuku atu o se fakaakoakoga ‵lei mō ovasia katoa, ne saga atu a Paulo ki se mataupu tai faigata e uiga ki a Onosemu mai te sē fakatonu mālō atu, kae ko te fakamalosi atu i ‘te alofa.’ E fai atu a ia ki a Filemoni: “Ko tusi atu au ki a koe ona ko toku talitonu i tou fakalogo muna, kae e iloa ‵lei eiloa ne au me sili atu eiloa au faiga ki aku pati ka fai atu.”​​—Filemoni 8, 9, 21.

Tali ki Fesili Faka-te-Tusi Tapu:

10, 11, 18​​—Ne fai pefea a Onosemu telā ne “se aogā” muamua mo fai se tino “aogā” fakamuli? A Onosemu se pologa paiē telā ne tele keatea mai te kāiga o Filemoni i Kolose kae ne fanatu ki Loma. Kāti ne kaisoa foki ne Onosemu a mea mai i tena pule ke fesoasoani atu ki tena malaga telā e 900 maila te ‵mao. E tonu, ne seki aogā lele eiloa a ia ki a Filemoni. Kae ne fesoasoani atu a Paulo ki a Onosemu i Loma ke fai mo fai se Kelisiano. Ona ko te mea ko fai nei a ia mo fai se taina faka-te-agaga, a te pologa “sē aogā” muamua tenei ko fai nei mo fai se pologa “aogā.”

15, 16​​—Kaia ne seki fakamolemole atu ei a Paulo ki a Filemoni ke fakasaoloto ne ia a Onosemu? Ne manako a Paulo ke taofi ‵mautakitaki a ia ki tena galuega ko te ‘folafola atu ne ia a te Malo o te Atua, kae akoako atu foki e uiga ki te Aliki ko Iesu Keliso.’ Tela la, ne fakaiku aka ne ia ke mo a ma aofia a ia i fakalavelave totino, e pelā mo mea e uiga ki pologa.​​—Galuega 28:31.

Akoakoga mō Tatou:

2. Ne fakaavanoa ne Filemoni tena fale mō fakatasiga Kelisiano. Se tulaga taulia a te faiga o fakatasiga mō te galuega talai i ‵tou fale.​​—Loma 16:5; Kolose 4:​15.

4-7. E ‵tau o gasue‵sue muamua tatou o fakamālō atu ki ‵tou taina tali‵tonu kolā e fai mo fakaakoakoga ‵lei i te fakatuanaki mo te alofa.

15, 16. E se ‵tau o talia ne tatou a tulaga fakafanoa‵noa o te olaga ke fai ei ke sonā manava‵se fua tatou. E mafai o aogā a mea e iku mai i ei, e pelā mo te mea ne tupu ki a Onosemu.

21. Ne fakamoemoe a Paulo ke fakamagalo ne Filemoni a Onosemu. E fakamoemoe foki ke maua ne tatou te loto fakamagalo ki se taina telā kāti ne fai ne ia se mea masei ki a tatou.​​—Mataio 6:​14.

E ‵TAU MO TATOU O “SA‵SALE KI MUA”

(Epelu 1:1–​13:25)

Ke fakamaoni atu me e sili atu te fakatuanaki ki te taulaga a Iesu i galuega o te Tulafono, e fakaasi atu ne Paulo a te ‵lei o te Fakavae o te Lotu Kelisiano, tena potukau o faitaulaga, tena taulaga, mo te feagaiga fou. (Epelu 3:​1-3; 7:​1-3, 22; 8:6; 9:​11-​14, 25, 26) Ne ‵tau eiloa o aogā te iloaga tenei ki Kelisiano Epelu ke fakafesagai atu ki fakasauāga ne logo‵mae latou i ei mai te kau Iutaia. E fakamalosi atu a Paulo ki ana taina tali‵tonu Epelu ke “sa‵sale ki mua.”​​—Epelu 6:1.

E pefea te tāua o te fakatuanaki i te Lotu Kelisiano? E tusi mai a Paulo: “E seai se tino e mafai ne ia o fakafiafia te Atua e aunoa mo te fakatuanaki.” E fakamalosi atu a ia ki Kelisiano Epelu: “Ke ‵tele tatou mo te loto fai ki mua ke maua te manumalo i te fakatau‵telega tenei e takato mai i mua o tatou,” kae ke fai penā i te fakatuanaki.​​—Epelu 11:6; 12:1.

Tali ki Fesili Faka-te-Tusi Tapu:

2:​14, 15​​—E mata, e fakaasi mai i te faimaiga me i a Satani “e isi sena pule i te mate” me e mafai o tamate ne ia so se tino telā e filifili aka ne ia? Ikai, e se penā loa. Kae mai te kamataga o amioga ma‵sei a Satani i Etena, ne pogai mai i ana pati ‵loi a te mate me ne fai i ei ke agasala Atamu kae togi mai ne ia te agasala mo te mate ki tino. (Loma 5:​12) E se gata i ei, a tino kolā e fakaaogā ne Satani i te lalolagi ko oti ne fakasauā atu ki tavini a te Atua ke oko foki eiloa ki te tamatega o latou, e pelā mo te lotou mea ne fai ki a Iesu. Kae e se fakauiga i ei me e maua ne Satani se malosi sē fakanafagina ke tamate so se tino e manako a ia ki ei. Moi ne fai penā, e seai eiloa se fakalotolotolua me ko leva ne fakaseai ne ia a tino tapuaki a Ieova. E puipui ne Ieova ana tino e pelā me se potukau kae e se talia ne ia Satani ke fakaseai atu latou. Kafai foki e talia ne te Atua ke ‵mate a nisi o tatou mai lalo i osomaiga a Satani, e mafai eiloa o tali‵tonu tatou me ka toe faka‵lei aka ne te Atua so se logo‵maega telā ne oko mai ki a tatou.

4:​9-​11​​—E mafai pefea o ‘ulu atu tatou ki te malōlōga a te Atua’? I te fakaotiga o te ono o aso i te faitega o mea, ne malōlō te Atua mai i ana galuega, mo te loto talitonu me ka fakataunu eiloa tena fuafuaga e uiga ki te lalolagi mo tino. (Kenese 1:​28; 2:​2, 3) E ‘ulu atu tatou ki te malōlōga’ tenā mai te ‵teke atu ki galuega fia amio‵tonu mo te taliaga o te fakatokaga a te Atua mō ‵tou fakaolataga. Kafai e fakatuanaki tatou ki a Ieova kae tau‵tali atu mo te fakalogo ki tena Tama i lō te kausaki atu ki manakoga kaiū, e maua eiloa ne tatou a fakamanuiaga ‵gali kae filemu i aso katoa.​​—Mataio 11:​28-​30.

9:​16, NW​​—Ko oi te “sokoga” o te feagaiga fou? A Ieova ko te Tino ne fai ne ia te feagaiga fou, kae ko te “sokoga” ko Iesu. A Iesu ko te Sokoga o te feagaiga tenā, kae e auala i tena mate, ne tuku mai ei ne ia te taulaga e manakogina ke fakamautinoa aka ei te mea tenā.​​—Luka 22:20; Epelu 9:​15.

11:​10, 13-16​​—Se a te “fa‵kai” ne fakatalitali ki ei a Apelaamo? A te mea tenei e se se fa‵kai tonu kae se fa‵kai fakatusa. Ne fakatalitali eiloa Apelaamo ki te “Ielusalema faka te lagi,” telā e aofia i ei a Keliso Iesu mo tupu lagolago e toko 144,000. A tupu lagolago konei i te lotou ‵malu faka-te-lagi e fakasino atu foki ki ei e pelā me ko te “Fa‵kai Tapu, ko Ielusalema fou.” (Epelu 12:22; Fakaasiga 14:1; 21:2) Ne kilo atu eiloa Apelaamo ki te olaga mai lalo i te pulega a te Malo o te Atua.

12:2​​—Se a “te fiafia telā e fakatalitali mai ki a [Iesu]” telā ne fai ei ke “kufaki ne ia te sataulo”? Ko te fiafia ke lavea atu a mea ne fakataunu i tena galuega​​—e aofia i ei te faka‵maluga o te igoa o Ieova, te taku‵leiga o te pulega sili a te Atua, mo te fakasaolotoga o te kāiga o tino mai te mate. Ne olioli foki a Iesu ki te taui ke pule mai pelā me se Tupu kae ke tavini atu foki pelā me ko te Faitaulaga Sili ke maua ei ne tino a mea aogā.

13:20​​—Kaia e fai ei te feagaiga fou e pelā me se “feagaiga se gata mai”? E tolu pogai e fai ei penā: (1) Ka se toe sui eiloa, (2) ka tumau foki a mea kolā e fai i ei, kae ko te (3) ka tumau i te maua ne ‘nisi mamoe’ a mea aogā mai te fakatokaga o te feagaiga fou mai tua o Amaketo.​​—Ioane 10:16.

Akoakoga mō Tatou:

5:​14. E ‵tau o fai tatou mo fai ne tino a‵koga loto fia‵fia ki te Muna a te Atua, ko te Tusi Tapu, kae fakagalue aka a mea e tauloto ne tatou mai i ei. E seai aka foki se isi auala ke fai ei tatou mo ‘tino ma‵tua kolā ko oti ne akoako ke iloa ne latou o tami ki te kesekesega o te ‵lei mo te masei.’​​—1 Kolinito 2:​10.

6:​17-​19. Kafai e fakavae ‵mautakitaki ‵tou fakamoemoega ki te folafolaga a te Atua mo tena tautoga ka fesoasoani mai ke mo a ma ‵to atu tatou keatea mai te sa‵sale i te auala o te munatonu.

12:​3, 4. I lō te “loto vāivāi” ona ko tamā tulaga faiga‵ta io me ko ‵tekemaiga kolā e mafai o fe‵paki mo tatou, e ‵tau o gasolo atu tatou ki mua ki te matua ‵lei kae ke momea aka foki ‵tou malosi o kufaki a tofotofoga. E ‵tau o fakaiku aka ne tatou ke ‵teke atu “ke oko ki te okoga, telā ko te mate.”​​—Epelu 10:​36-​39.

12:​13-​15. E se ‵tau lele eiloa o talia ne tatou se “tino poisini,” io me ko so se tino i te fakapotopotoga telā e fakamasei ne ia a fakatokaga i ei, ke “fakatupu fakalavelave” mai ki a tatou.

12:​26-​28. A “mea ne faite” ne lima o tino i lō te Atua​​—ko te olaga masei kātoa, ke oko foki ki te “lagi” masei​​—e ‵tau o fakaseai katoatoa atu. Kafai ko tupu te mea tenā, ka tumau eiloa a “mea kolā e seki lūlūgina,” ko te Malo mo tino kolā e ‵lago atu ki ei. Ko oko eiloa i te tāua ke folafola atu ne tatou mo te loto finafinau a te Malo tenei kae ola e ‵tusa mo akoakoga fakavae i ei!

13:​7, 17. A te tumau i te saga tonu ki te fakamalosiga tenei ke faka‵logo kae āva ki ovasia i te fakapotopotoga ka fesoasoani mai ke fakaasi atu ne tatou se uiga fai mea fakatasi.

[Footnotes]