Faipati ki te Mea Tonu ki Tou Tuakoi
“Tela la, ke se toe iai se loi. A tino katoa e ‵tau o fai‵pati ki olotou [“tuakoi,” Tusi Paia, Samoa] ki te mea tonu.”—EFESO 4:25.
1, 2. E pefea te kilokiloga a tino e tokouke e uiga ki te mea tonu?
KO LEVA ne kinau sāle a tino e uiga ki te mafai ne tino o fai‵pati ki te mea tonu. Ne fai mai te tino tusi fakalagi mai Eleni ko Alcaeus i te ono senitenali T.L.M., me “e maua te mea tonu i te uaina.” E fakaasi mai i pati konā me e fakaasi mai fua ne se tino a te mea tonu māfai ko tō lasi tena inu ki te uaina kae ko fiafia foki o faipati. Ne fakaasi mai foki ne te kovana o Loma ko Ponitio Pilato, i te senitenali muamua, se kilokiloga ‵se e uiga ki te mea tonu i tena fesili fakatauemu ki a Iesu: “Se a te munatonu?”—Ioane 18:38.
2 E uke a manatu kese‵kese e uiga ki te mea tonu i ‵tou aso nei. E fai mai a tino e tokouke me e kese‵kese a uiga o te “mea tonu” io me e tofu eiloa te tino mo tena fakamatalaga e uiga ki ei. E fai‵pati fua a nisi tino ki te mea tonu māfai e ‵lei ki a latou. E fai mai a te tusi ko The Importance of Lying: “Kāti e taulia loa a te fakamaoni, kae e foliki fua tena aoga māfai e kausaki atu koe i loto mea faiga‵ta ke ola koe. E se lasi a te avanoaga e maua ke fai se filifiliga e uiga ki te mea tenei—e ‵tau eiloa o loi te tino ko te mea ke ola a ia.”
3. Kaia ne fai ei a Iesu mo fai te ‵toe fakaakoakoga sili i te faipati ki te mea tonu?
3 E se tenā loa te kilokiloga a soko o Keliso! Ne mautinoa te kilokiloga a Iesu e uiga ki te mea tonu. Ne faipati faeloa a ia ki te mea tonu. Ne iloa foki ne ana fili a te mea tenā: “Te Faiakoga, e iloa ne matou i a koe se tino fakamaoni. E akoako atu ne koe a te mea tonu e uiga mō te loto o te Atua ki tino.” (Mataio 22:16) E pena foki i aso nei, e tau‵tali atu eiloa a Kelisiano ‵tonu ki te fakaakoakoga a Iesu. E se fakatalave latou o fai‵pati atu ki te mea tonu. E lotoma‵lie katoatoa latou ki pati fakama‵losi a te apositolo ko Paulo ki ana taina tali‵tonu: “Tela la, ke se toe iai se loi. A tino katoa e ‵tau o fai‵pati ki olotou [“tuakoi,” Tusi Paia, Samoa] ki te mea tonu.” (Efeso 4:25) Ke mafau‵fau tatou ki vaega e tolu o pati a Paulo. Muamua la, ko oi ‵tou tuakoi? Te lua, se a te uiga o te faipati ki te mea tonu? A ko te tolu, e fakaaoga pefea ne tatou a te mea tenei i ‵tou olaga i aso takitasi?
Ko oi ‵Tou Tuakoi?
4. E se pelā mo takitaki lotu Iutaia i te senitenali muamua, ne fakaasi mai pefea ne Iesu a te kilokiloga a Ieova e uiga ki ‵tou tuakoi?
4 Ne akoako atu a nisi takitaki lotu Iutaia i te senitenali muamua T.A., me ko tino Iutaia fua mo olotou taugasoa e ‵tau o fai mo fai olotou “tuakoi.” Kae ne fakaasi manino mai ne Iesu a te kilokiloga a tena Tamana e uiga ki ei. (Ioane 14:9) Ne fakaasi atu ne ia ki ana soko me e se fakatāua ne te Atua se itukāiga e tasi i lō nisi itukāiga. (Ioane 4:5-26) E se gata i ei, ne fakaasi atu ne te agaga tapu ki te apositolo ko Petelu me i te Atua “e se fakailoga tino. So se tino o so se fenua e mataku ki te Atua, kae amiotonu foki, e talia faeloa a ia ne te Atua.” (Galuega 10:28, 34, 35) Tela la, e ‵tau o fai ne tatou a tino katoa mo fai ‵tou tuakoi, kae fakaasi atu foki te alofa ki tino kolā e fai fili mai ki a tatou.—Mataio 5:43-45.
5. Se a te uiga o te fai‵pati mo ‵tou tuakoi ki te mea tonu?
5 Kae se a la te mea ne fakauiga ki ei a Paulo me e ‵tau o fai‵pati tatou mo ‵tou tuakoi ki te mea tonu? E aofia i te faipati ki te mea tonu a te fakaasiga o fakamatalaga ‵tonu e aunoa mo te ‵pelo. E se faka‵numi ne Kelisiano ‵tonu a fakamatalaga ke takitaki ‵se ei a nisi tino. A latou e “kaitaua ki te masei, kae puke‵mau ki te mea ‵lei.” (Loma 12:9) I te fakaakoako atu ki “te Atua fakamaoni,” e taumafai tatou o fakamaoni kae fai‵pati ki te mea tonu i mea katoa. (Salamo 15:1, 2; 31:5) Kafai e filifili faka‵lei ne tatou a ‵tou pati, e mafai eiloa o faka‵lei aka ne tatou se mea telā e tai fakafanoanoa tena tulaga e aunoa mo te mafaufau i a koe ko ‵pelo.—Faitau te Kolose 3:9, 10.
6, 7. (a) E mata, e fakauiga a te faipati ki te mea tonu me e ‵tau o fakaasi atu a mea katoa ki tino katoa? Fakamatala mai. (e) Ko oi e ‵tau o fakaasi ne tatou ki ei a te mea tonu?
6 E mata, e fakauiga a te fai‵pati atu ki te mea tonu ki nisi tino me e ‵tau o fakaasi atu ne tatou a mea katoa ki so se tino e fesili mai ki a tatou? Ikai. Ne fakaasi mai ne Iesu i tena nofoga i te lalolagi me e se ‵tau o maua ne nisi tino se tali mautinoa io me ko nisi fakamatalaga. I te taimi ne fesili atu ei a takitaki lotu ‵loi me i ai te pule ne fai ei ne ia a fakailoga mo vavega, ne tali atu a Iesu: “Ke taku atu mua ne au te fesili tenei ki a koutou, kafai e tonu te tali a koutou, ko taku atu ei ne au me e a ai te pule e fai ei ne au a mea konei.” I te taimi ne seki fia tali atu ei a faiakoga o te tulafono mo toeaina, ne fai atu a Iesu: “E se taku atu foki ne au ki a koutou, me e ai te pule e fai ei ne au a mea konei.” (Maleko 11:27-33) Ne seki talia ne Iesu ke tuku atu se tali ki te lotou fesili ona ko olotou faifaiga mo fakaakoakoga ma‵sei. (Mataio 12:10-13; 23:27, 28) E penā foki a tino o Ieova i aso nei, e ‵tau o fakaeteete latou i aposetate mo tino amio ma‵sei kolā e fakaaoga ne latou a togafiti io me ko takolekolega ona ko te kaima‵nako.—Mataio 10:16; Efeso 4:14.
7 Ne fakaasi mai foki ne Paulo me e se ‵tau o fakaasi atu a mea katoa ki nisi tino. Ana muna me i tino “gutu fai‵tala” mo “tino e fakalavelave ki galuega a nisi tino, e fai‵pati fua ki mea e se ‵tau o fai‵pati latou ki ei.” (1 Timoteo 5:13) E tonu, kāti ka iloa aka ne tino kolā e sona ‵kau atu fua ki mea a nisi tino mo tino kolā e se fakatuagagina ke tausi ne latou se mea ‵funa, me e se ma‵nako a nisi tino ke fakailoa atu ki a latou a mea katoa. E sili atu i te ‵lei ke faka‵logo ki pati a Paulo: “Ke fai mo otou fakavae a te ola i te olaga filemu, ke kilo ifo eiloa koe ki au galuega e ‵tau o fai, kae ke ola eiloa a te tino i ana galuega, e pelā eiloa mo te motou faiatuga muamua.” (1 Tesalonia 4:11) Kae i nisi taimi, e manakogina ke fesili atu a toeaina i te fakapotopotoga e uiga ki fakalavelave totino o nisi tino i te faiga o olotou tiute. I te feitu tenei, e manakogina malosi ‵tou fesoasoani ke fakaasi atu ne tatou a te mea tonu ki toeaina.—1 Petelu 5:2.
Ke Faipati ki te Mea tonu i te Kāiga
8. E fesoasoani atu pefea a te faipati ki te mea tonu ke fealofani i ei a tino o te kāiga?
8 Se mea tonu me i toe tino ‵pili eiloa ki a tatou ko tino o ‵tou kāiga. Ke fakamalosi aka te vā ‵pili tenei, se mea tāua ke fakatau fai‵pati a tino i ei ki te mea tonu. E uke a fakalavelave e mafai o fakaseai io me fakafeoloolo aka i te fai‵pati ki te mea tonu kae fesokotaki atu mo te atafai. E pelā mo te mea tenei, kafai e fai ne tatou se mea ‵se, e mata, ka fakaasi ‵tonu atu ne tatou a te mea tenā ki ‵tou avaga, ki ‵tou tama‵liki, io me ki ‵tou nisi kāiga ‵pili? E maua te filemu mo te fealofani i te kāiga mai te fanoanoa tonu e uiga ki se mea ‵se ne fai kae fakatoese atu.—Faitau te 1 Petelu 3:8-10.
9. Kaia e se ‵lei ei a te faipati ‵toko kae se āva faitalia me e fai‵pati atu tatou ki te mea tonu?
9 Kafai e pati ‵toko atu se tino mo te se āva, e tiga eiloa e ‵tonu ana pati e fai ka se ‵tagi ‵lei te mea tenā ki tino kae ka se aoga foki ki a latou. Ne fai mai a Paulo: “Tiaki a uiga fakapiau, a uiga faka‵mae loto, mo uiga fakaitaita. Fakagata te sona paka‵laga valevale mo te pati ma‵sei! Fakagata foki a uiga katoa o te loto masei! E ‵tau mo koutou o fakatau a‵lofa kae fakatau atafai; ke fakatau fakamagalo foki koutou, e pelā eiloa mo te Atua ko oti ne fakamagalo ne ia koutou i a Keliso.” (Efeso 4:31, 32) Kafai e fai‵pati atu tatou mo te āva, e fakaasi atu i ei me e fakaaloalo atu tatou ki tino kae ka aoga foki te ‵tou fekau.—Mataio 23:12.
Faipati ki te Mea Tonu i te Fakapotopotoga
10. Ne a mea e mafai o tauloto ne toeaina Kelisiano mai te fakaakoakoga tafasili i te ‵lei a Iesu i te faipati ki te mea tonu?
10 Ne faipati atu a Iesu ki ana soko i se auala faigofie kae tonu. Ne fai atu faeloa ana pati fakatonutonu mo te alofa, kae ne seki fakamāmā ne ia a te mea tonu ke fakafiafia fua i ei ana tino fakalogo‵logo. (Ioane 15:9-12) E pelā mo te kinau ‵soko o ana apositolo me ko oi te tino e sili i a latou, ne fesoasoani ‵tonu atu a Iesu mo te kufaki ko te mea ke malamalama latou i te aoga o te loto maulalo. (Maleko 9:33-37; Luka 9:46-48; 22:24-27; Ioane 13:14) E penā foki i aso nei, e tiga eiloa e ‵piki ‵mau a toeaina Kelisiano ki te mea tonu, e se ‵tau o pulemālō atu latou ki te lafu mamoe a te Atua. (Maleko 10:42-44) E fakaakoako atu latou ki a Keliso mai te “fakatau atafai” mo te “a‵lofa” i olotou faifaiga ki nisi tino.
11. Se a te mea e ‵tau o fakamalosi mai ke a‵lofa tatou ki ‵tou taina i te auala e fakaaoga ei ‵tou gutu?
11 A te faipati tonu atu mo te atafai ki ‵tou taina, e mafai eiloa o fakaasi atu ne tatou a mea i ‵tou mafaufau e aunoa mo te fakaitaita atu ki a latou. E tonu, e se ma‵nako lele tatou ke fai ‵tou gutu e pelā me se “mata‵vele,” ‵kai ke laku atu i ei a pati fakalogo‵mae. (Salamo 52: 2; Faataoto 12:18) E fakamalosi aka tatou ne te ‵tou a‵lofa ki ‵tou taina ke “sa faipati . . . ki pati ma‵sei mo pati loi.” (Salamo 34:13) Ko te auala tenei e fakaaloalo atu ei tatou ki te Atua kae ati aka ei a te fealofani i te fakapotopotoga.
12. Ko te taimi fea e manakogina ei ke fakamasino se tino loi? Fakamatala mai.
12 E ga‵lue malosi a toeaina o puipui a te fakapotopotoga mai tino kolā e fai‵pati faeloa ki pati ‵loi. (Faitau te Iakopo 3:14-16.) A te vaegā loi tenā e fai ko te me ke fakalogo‵mae atu ki te tino tenā io me fakafanoanoa atu ki a ia. E aofia i ei a mea e uke atu i lō fakamafuli‵fuliga fo‵liki fua o fakamatalaga. E tonu la me e ma‵sei a loi katoa kae e se ko loi katoa e ‵tau o fai se fakamasinoga ki ei. Tela la, e ‵tau o paleni a toeaina i te faiga o fakaikuga e uiga ki fakamatalaga se ‵tonu me e mata, a te mea tenā se loi telā e manakogina ke fai se fakamasinoga ki ei. Io me e manakogina fua se polopolokiga atafai mai te Tusi Tapu?
Ke Faipati ki te Mea Tonu i Mea Tau Pisinisi
13, 14. (a) E fakata‵mala pefea a nisi tino o fakamaoni ki olotou pule? (e) Ne a ikuga ‵lei e mafai o maua mai te galue mo te fakamaoni?
13 E ola nei tatou i te vaitaimi ko salalau valevale ei a te se fakamaoni, ko mafai ei o faigata ke ‵teke atu ki te fakaosoosoga ke se fakamaoni koe ki tou pule. E tokouke a tino e ‵loi i te taimi e fakamolemole atu ei ke maua se galuega ‵togi. Kāti e fakalasi‵lasi ne latou olotou mea e iloa mo tulaga o olotou akoakoga ko te mea fua ke maua se galuega telā e lasi tena ‵togi. I te suā feitu, e tokouke foki a tino ga‵lue e ‵saga loa o fai olotou mea totino i taimi ga‵lue, e tiga eiloa e se talia ne te kamupane a te mea tenā. Kāti e fai‵tau latou ki tusi kolā e se aofia i tena galuega ‵togi, e fakaaoga ne ia te telefoni ki ana fekau totino, e ave ana meli iti, io me e tafao i te Itaneti.
14 E se ‵kilo atu a Kelisiano ‵tonu ki te fakamaoni mo te faipati ki te mea tonu e pelā me se mea e ‵tau o filifili ki ei. (Faitau te Faataoto 6:16-19.) Ne fai mai a Paulo: “Me ma‵nako faeloa matou o fai te mea tonu i taimi katoa.” (Epelu 13:18) Tela la, e ga‵lue malosi eiloa a Kelisiano i te aso kātoa ko te mea ke fetaui mo te lotou peofuga. (Efeso 6:5-8) E avatu foki ne te tino galue fakamaoni a tavaega ki te ‵tou Tamana i te lagi. (1 Petelu 2:12) E pelā mo Roberto, ne tavae ne tena pule i Sepania ona ko tena galue mo te fakamaoni. Ona ko galuega ‵lei a Roberto ne fakaga‵lue ei ne te kamupane a nisi Molimau. Ne fai foki ne Molimau konā a galuega ‵lei. I tausaga mai tua ifo, e auala i a Roberto, ne maua foki a galuega a taina papatiso e toko 23 mo tino a‵koga faka-te-Tusi Tapu e toko 8!
15. E fakaasi atu pefea ne se Kelisiano fai pisinisi i a ia e faipati ki te mea tonu?
15 Kafai e ga‵lue eiloa tatou i ‵tou pisinisi, e mata, e fakamaoni tatou i ‵tou faifaiga fakapisinisi katoa, io me ko se fakamaoni tatou ki ‵tou tuakoi i nisi taimi? E se ‵tau o fakasalalau fakaloiloi ne se Kelisiano fai pisinisi sena mea io me se galuega ‵togi ke maua fakavave ei ana tupe; e se ‵tau foki o ofo atu io me e talia ne ia a tupe fakakolekole. E ma‵nako tatou o fai ki nisi tino a mea kolā e ma‵nako tatou ke fai mai ki a tatou.—Faataoto 11:1; Luka 6:31.
Ke Faipati ki te Mea Tonu mo Pule o Malo
16. Se a te mea e avatu ne Kelisiano ki (a) pule o malo? (e) a Ieova?
16 Ne fai mai a Iesu: “Tela la, ave a mea a Kaisala ki a Kaisala, a ko mea a te Atua ki te Atua.” (Mataio 22:21, Tusi Paia, Samoa) Ne a “mea” e ‵nofo kaitalafu ei tatou i a Kaisala, kolā ko pule o malo? I te taimi ne fai atu ei ne Iesu a pati konā, ne faipati loa a ia e uiga ki lafoga. Tela la, ke fakatumau se loto lagona ‵ma i mua o te Atua mo tagata, e faka‵logo eiloa a Kelisiano ki tulafono o te fenua, e aofia i ei a tulafono e uiga ki te ‵togiga o lafoga. (Loma 13:5, 6) Kae e iloa ne tatou i a Ieova ko te ‵toe Pule Sili, ko te Atua tonu fua e tokotasi, telā e a‵lofa tatou ki ei mo ‵tou loto, mafaufau, mo ‵tou malosi kātoa. (Maleko 12:30; Fakaasiga 4:11) Tela la, e faka‵logo katoatoa eiloa tatou ki a Ieova, te Atua.—Faitau te Salamo 86:11, 12.
17. Se a te kilokiloga a tino o Ieova ki fesoasoani mai te malo?
17 E fakatoka ne atufenua e uke a tupe mo kope ke fesoasoani atu ki tino ma‵tiva. E seai se mea e masei i ei ke maua ne se Kelisiano se fesoasoani penā—māfai e ‵tau eiloa o maua ne ia. E se aofia i te fakaasi atu o te mea tonu ki ‵tou tuakoi māfai e fai atu ne tatou a fakamatalaga se ‵tonu ki pule o malo ko te mea fua ke maua ne tatou te fesoasoani tenā.
Fakamanuiaga o te Faipati ki te Mea Tonu
18-20. Ne a fakamanuiaga e iku mai i te fakaasi atu o te mea tonu ki ‵tou tuakoi?
18 E uke a fakamanuiaga e maua mai te faipati ki te mea tonu. E maua ne tatou i ei se loto lagona ‵ma, telā e tuku mai i ei a te filemu o te mafaufau mo te loto. (Faataoto 14:30; Filipi 4:6, 7) E tāua ‵ki a te mauaga o se loto lagona ‵ma i te kilokiloga a te Atua. E se gata i ei, kafai e fai‵pati tatou ki te mea tonu i mea katoa, ka se mafai o manava‵se tatou i a tatou ma ‵poa io me folafola ne nisi tino.—1 Timoteo 5:24.
19 Mafaufau ki te suā fakamanuiaga. Ne fai mai a Paulo: “Kae i mea katoa e fai ne matou, e fakaasi atu ei i a matou ko tavini a te Atua, . . . i te lauga atu o te munatonu.” (2 Kolinito 6:4, 7) Tenā eiloa te mea ne tupu ki se Molimau telā e nofo i Peletania. I tena taumafai o ‵togi atu tena motoka ki se isi tino, ne fakamatala atu katoa ne ia a feitu ‵lei mo feitu ma‵sei o te motoka, e aofia i ei a mea kolā e se mafai o matea atu. I te otiga ne ‵tofo ne ia te motoka, ne fesili atu te tino ‵togi ki te taina tenā me ko ia se Molimau a Ieova. Kaia ne fesili atu ei tou tagata penā? Me ko oti ne matea ne te tagata tenā a te fakamaoni o te taina tenā e pelā foki mo te ‵ma o ana teuga. Ne iku atu a te sau‵talaga tenā ki te tukuatuga o se molimau ‵lei.
20 E mata, e avatu foki ne tatou a tavaega ki te ‵tou Mafuaga ona ko ‵tou tulaga ‵lei i mea tau amioga? Ne fai mai a Paulo: “Ko oti ne tuku keatea ne matou amioga ‵funa mo amioga fakalumaluma; e ‵teke ne matou te amio takolekole.” (2 Kolinito 4:2) Tela la, ke na fai ne tatou a te ‵toe mea e mafai o fai ke fakaasi atu faeloa te mea tonu ki ‵tou tuakoi. I te fai penā, ka avatu ei ne tatou a tavaega ki te ‵tou Tamana i te lagi e pelā foki mo ana tino.
Ka Tali Mai Koe Pefea?
• Ko oi ‵tou tuakoi?
• Se a te uiga o te faipati ki te mea tonu mo ‵tou tuakoi?
• E avatu pefea a tavaega ki te Atua mai te faipati ki te mea tonu?
• Ne a fakamanuiaga e iku mai i te faipati ki te mea tonu?
[Ata i te itulau e 20]
E mata, e toka koe o fakaasi atu a tamā mea ‵se e fai ne koe?
[Ata i te itulau e 21]
E mata, e fakaasi atu ne koe a te mea tonu māfai e fakamolemole atu koe ke maua sau galuega?