Ke Fakaakoako ki te Atua o te Munatonu
“Ona ko koutou ko fanau atafai a te Atua, e ‵tau ke pelā koutou mo ia.”—EFESO 5:1.
“SE A te munatonu?” (Ioane 18:38) E fakaasi mai i te fesili telā ne fai ne Ponitio Pilato, kāti i se 2,000 tausaga ko ‵teka, me se mea faigata ‵ki ke malamalama i te munatonu kae tautali foki ki ei. E lotoma‵lie a tino e tokouke i aso nei ki te mea tenā. Ko fakatau kinau nei a tino e uiga ki te ‵tonuga o te munatonu. Kāti ko oti ne lagona ne koe a nisi fakaasiga me e fakaiku aka ne te tino i a ia eiloa a te mea tonu, e faigata ke iloa aka te mea tonu, io me e mafulifuli faeloa a te mea tonu. Kae e sē ‵tonu a vaegā fakamatalaga penā. A te pogai e sukesuke kae a‵koga ei a tino ko te taumafai ke iloa aka ne latou a mea ‵tonu e uiga ki te lalolagi tenei e ola ei tatou. E se fakaiku aka fua ne tatou a te mea tonu i te ‵tou faka‵tau eiloa. E pelā mo te akoakoga me e isi se agaga i loto i te tino telā e tumau i te ola māfai ko mate se tino. E ola tonu a Satani me ikai. E isi se pogai tonu o te ola me ikai. E ‵tau fua o tasi te tali tonu ki manatu katoa konei. E tasi fua te tali tonu ki ei kae ko te suā tali e ‵se. E sē mafai o ‵tonu katoa a tali e lua.
2 I te mataupu muamua, ne sautala tatou me i a Ieova ko te Atua o te munatonu. E iloa ne ia a mea ‵tonu e uiga ki mea katoa. E ‵kese mai tena fili ko Satani te Tiapolo, e tonu faeloa a Ieova. E se gata i ei, e fakaasi mai ne Ieova mo te kaimalie a te munatonu ki nisi tino. Ne fakamalosi atu a te apositolo ko Paulo ki ana taina Kelisiano, penei: “Ona ko koutou ko fanau atafai a te Atua, e ‵tau ke pelā koutou mo ia.” (Efeso 5:1) E pelā me ne Molimau a Ieova, e fakaakoako pefea tatou ki a ia mai te faipati mo te ola e ‵tusa mo te munatonu? Kaia e tāua ei ke fai penā? Kae se a te fakamaoniga e maua ne tatou me e talia ne Ieova a tino kolā e taumafai o ola i se olaga fai meatonu? Ke onoono aka tatou.
3 E ola nei tatou i te vaitaimi telā e ‵fonu i akoakoga ‵se fakalotu. E pelā mo te valoaga a te apositolo ko Paulo, e tokouke a tino i “aso fakaoti” e taofi ‵mau fua ki faiga matea a te lotu kae ‵teke ki tona ‵mana. E ‵teke atu a nisi tino ki te munatonu “ko tino kolā e se ‵lei olotou mafaufau.” E se gata i ei, a “tino amio ma‵sei mo te fakaloiloi tino, ka kamata . . . mai te masei o fakasolo o na ma‵sei atu, i te fakaloiloi ki nisi tino, kae toe pa‵kia foki eiloa latou i olotou loi.” E tiga eiloa e sukesuke faeloa a vaegā tino penā, e se mafai eiloa o “iloa ne latou a te mea tonu.”—2 Timoteo 3:1, 5, 7, 8, 13.
4 Ne fakamalosi atu foki ki te apositolo ko Petelu ke tusi mai e uiga ki aso fakaoti. E pelā eiloa mo mea ne ‵valo mai ne ia, ka sē ‵teke atu fua a tino ki te munatonu kae ka fakatauemu atu foki ki te Muna a te Atua mo tino kolā e folafola atu ne latou a te munatonu. E ‵tusa mo “olotou manakoga,” e se tali‵tonu a tino fakatauemu konei me e fakaasi mai ne te lolo telā ne fakamasei ei te lalolagi i aso o Noa a te mea ka tupu i te aso fakamasino i aso mai mua. Ka fanoa‵noa malosi latou māfai ko sē taunu a mea kolā ne fakamoe‵moe latou ki ei i te taimi ka fakaseai ei ne te Atua a tino amio ma‵sei.—2 Petelu 3:3-7.
E Iloa ne Tavini a Ieova te Munatonu
5 I tena fakamatalaga e uiga ki te “gataga o te lalolagi,” ne ‵valo mai ne Tanielu se mea e tai ‵kese malie i ei a tino o te Atua—ko te taimi telā ka iloa tonu i ei a te lotu tonu. Ne tusi mai a ia, penei: “E tokouke a tino ka ua‵lolo atu kae ka salalau valevale te iloaga tonu.” (Tanielu 12:4, NW) E sē mafai ne te toe Tino faka‵se tino o fakanumi io me fakapouli a mata o tino o Ieova. Ko maua nei ne latou a te iloaga tonu mai te sukesuke ki te Tusi Tapu. Ne fakamaina atu ne Iesu a te mainaga ki ana soko i aso o te kau apositolo. Ne “‵tala ei ne ia olotou mafaufau ke maina i Tusi.” (Luka 24:45) Tenā foki te mea e fai ne Ieova i ‵tou aso nei. E auala i tena Muna, tena agaga mo tena fakapotopotoga, ko oti ne fai ne Ieova ke malama‵lama a te fia miliona o tino i te lalolagi kātoa i te mea telā ko leva ne iloa ne ia—ko te munatonu.
6 E pelā me ne tino o te Atua, ko malama‵lama nei tatou i mea e uke kolā kāti ne seki mafai o malama‵lama tatou i ei. Ko iloa nei ne tatou a tali ki fesili kolā e ‵numi valevale i ei a tino ‵poto o te lalolagi i te fia afe tausaga ko ‵teka. E pelā mo mea konei, e iloa ne tatou te pogai e logo‵mae ei tatou, te pogai e ‵mate ei a tino, mo te pogai e se mafai ei o maua ne tino a te filemu mo te ‵kau fakatasi i te lalolagi kātoa. Ko fakamanuiagina foki tatou ki mea kolā e mafai o maua i aso mai mua—ko te Malo o te Atua, te lalolagi palataiso mo te ola ‵lei katoatoa ki te se-gata-mai. Ko iloa nei ne tatou a Ieova, te Atua Tafasili i te Maluga. Ko oti ne iloa ne tatou ana uiga ‵gali fakatasi mo mea kolā e ‵tau o fai ne tatou ke maua i ei ana fakamanuiaga. Kafai e iloa ne tatou a te munatonu ka iloa foki ne tatou a mea sē ‵tonu. A te fakagaluegāga o te munatonu ka puipui ei tatou mai te kausaki atu ki mea sē aogā, e fai ei ke maua ne tatou a toe mea aogā i te olaga kae tuku mai foki i ei se fakamoemoega gali mō aso mai mua.
7 E mata, e malamalama koe i muna‵tonu mai te Tusi Tapu? Kafai e penā loa, ko maua ne koe se fakamanuiaga lasi ‵ki. Kafai e tusi ne se tino sena tusi, e fakagaligali ne ia tena tusi ko te mea ke fia‵fia ki ei se potukau o tino. Ne tusi a nisi tusi mō tino kolā e ma‵luga olotou akoakoga, a nisi tusi mō tama‵liki kae e tusi a nisi tusi mō tino kolā e ga‵lue i galuega kese‵kese. Kae tiga eiloa e maua ne tino katoa a te Tusi Tapu, ne fakatoka fua te tusi tenā ke fia‵fia kae malama‵lama i ei se potukau o tino. Ne fakatoka ne Ieova a te Tusi Tapu mō tino loto maulalo i te lalolagi. E mafai o maua ne vaegā tino penei a te uiga o te fekau i te Tusi Tapu, faitalia a akoga ne olo ki ei, tu mo aganū, olotou tulaga i te olaga mo matakāiga ne o‵mai i ei. (1 Timoteo 2:3, 4) E se gata i ei, e se mafai o malama‵lama a tino kolā e sē ‵lei olotou loto i te munatonu i te Tusi Tapu, faitalia me pefea te ‵poto mo te ‵lei o akoakoga ne olo ki ei. E se mafai o malama‵lama a tino fakamata‵mata kae fiasili i te munatonu tāua i te Muna a te Atua. (Mataio 13:11-15; Luka 10:21; Galuega 13:48) Ko te Atua fua e mafai o fakatoka ne ia se vaegā tusi penā.
E ‵Tonu Faeloa a Tavini a Ieova
8 E pelā mo Ieova, e fai faeloa ne Molimau fakamaoni a te mea tonu. Ne fakaasi mai ne te ‵toe Molimau sili a Ieova, ko Iesu Keliso, a te mea tonu mai i ana akoakoga mo te auala ne ola ei a ia ke oko eiloa ki tena mate. Ne puke ‵mautakitaki a ia ki te munatonu a Ieova mo ana folafolaga. Tela la, ne fai a Iesu e pelā me ko te katoatoaga o te munatonu, e ‵tusa eiloa mo ana pati ne fai.—Ioane 14:6; Fakaasiga 3:14; 19:10.
9 Ne ‵fonu a Iesu i te “alofa tauanoa mo te munatonu” kae ne “seki faipati foki eiloa ki se muna loi.” (Ioane 1:14; Isaia 53:9) E tau‵tali a Kelisiano ‵tonu ki te fakaakoakoga a Iesu mai te fai‵pati atu faeloa ki te mea tonu ki so se tino. Ne polopoloki atu a Paulo ki ana taina tali‵tonu, penei: “A tino katoa e ‵tau o fai‵pati ki olotou taina ki te mea tonu, i te mea ko tasi katoa tatou i te foitino o Keliso.” (Efeso 4:25) Mai mua atu i ei, ne tusi mai a te pelofeta ko Sakalia, penei: “Faipati ki te mea tonu, suā tino ki suā tino.” (Sakalia 8:16) E fai‵pati a Kelisiano ki te mea tonu me ma‵nako latou o fakafiafia te Atua. E fai faeloa ne Ieova a te mea tonu kae iloa foki ne ia a mea ma‵sei kolā e iku mai i te faiga o mea sē ‵tonu. Tela la, e manako foki a ia ke fai‵pati ana tavini ki te mea tonu.
10 E tali‵tonu a tino e tokouke me i te loi se auala e tasi e mafai ei o maua ne latou a nisi mea aogā. E ‵loi sāle a nisi tino ke ‵sao latou mai te fakasalaga, ke maua a nisi mea aogā io me ko tavaega mai nisi tino. Kae ko te pati loi faeloa se amioga matagā. E se gata i ei, e se talia ne te Atua a tino gutu ‵loi. (Fakaasiga 21:8, 27; 22:15) Kafai e lauiloa tatou e pelā me ne tino e fai‵pati faeloa ki te mea tonu, ka tali‵tonu a nisi tino ki a tatou. Kae kafai e ‵poa aka tatou e fai atu se loi fua e tasi, ka fakalotolotolua a nisi tino ki te ‵tonu o pati katoa kolā e fai atu ne tatou fakamuli. E isi se tugāpati Afelika, penei: “Ko fakamaseigina a muna‵tonu e uke ne se loi e tasi.” E fai mai te suā tugāpati, penei: “Ka se tali‵tonu a tino ki se tino loi faitalia me faipati a ia ki te munatonu.”
11 E se fakauiga fua a te munatonu ki te faipati atu faeloa ki te mea tonu. E ‵tau o ola tatou e ‵tusa mo te mea tenā me e fakaasi atu i ei me ko tatou ne vaegā tino pefea. E fakaasi atu ne tatou a te munatonu ki nisi tino e sē i ‵tou pati fua kae i ‵tou mea foki e fai. Ne fai mai a te apositolo ko Paulo, penei: “Ai a e akoako ei ne koe a nisi tino, kae se akoako koe ki a koe eiloa? E lauga atu ne koe te se kaisoa, ka ko koe e kaisoa. Ne fai mai koe me se ‵tau se tino o mulilua, ka ko koe e mulilua.” (Loma 2:21, 22) Kafai e fia fakaoko atu ne tatou a te munatonu ki nisi tino, e ‵tau o fai faeloa ne tatou a te mea tonu. Kafai e fakamaoni kae fai faeloa ne tatou a te mea tonu ka ‵saga tonu mai a tino ki mea kolā e akoako atu ne tatou.
12 E malama‵lama foki a talavou kolā e ‵kau fakatasi mo tavini a Ieova i te tāua ke fai faeloa te mea tonu. Ne tusi ne Tieni telā ko 13 ana tausaga a pati konei i tena tala i tena akoga: “A te fakamaoni se uiga telā e fakatāua malosi ne au. Kae se mea fakafanoanoa me e sē fakamaoni a tino e tokouke i aso nei. Ko oti ne fai ne au taku tautoga ki a au eiloa me ka tumau faeloa au i te fakamaoni i toku olaga kātoa. Ka fakamaoni faeloa au faitalia me seai ne mea aogā e maua ne au io me ko oku taugasoa mai i ei. E taumafai foki au o fai taugasoa mo tino kolā e fai‵pati faeloa ki te mea tonu kae fakamaoni foki.”
13 Ne fai atu a te faiakoga o Tieni e uiga ki tena tala, penei: “A koe koi foliki kae ko fakamalosi aka ne koe te uiga tenā. E iloa ne au me ka fai eiloa koe penā me e lavea atu i a koe a te uiga tenā.” Ne māfua mai i fea a te uiga ‵lei o te tamaliki fafine tenei? I te kamataga o tena tala, ne fai mai a Tieni me ko tena lotu ne “māfua mai i ei a fakatakitakiga penā i tena olaga.” Ko fitu nei tausaga ko ‵teka talu mai te taimi ne tusi ei ne Tieni tena tala. E pelā eiloa mo te mea ne fakamoemoe ki ei tena faiakoga, koi tumau eiloa a Tieni i te fakaasiatuga o te uiga tāua tenei i tena olaga e pelā me se Molimau a Ieova.
E Fakaasi Mai ne Tavini a Ieova a te Munatonu
14 E tonu, kāti e fai‵pati foki ki te mea tonu a nisi tino kolā e se ne Molimau a Ieova kae fakamaoni foki latou. Kae e pelā me ne tavini a te Atua, e maua ne tatou se tiute fakapito kae lasi ‵ki ke puke ‵mautakitaki ki te mea tonu. Ko oti ne tuku mai ki a tatou a muna‵tonu mai te Tusi Tapu—ko muna‵tonu kolā e takitaki atu i ei se tino ki te ola se-gata-mai. Tela la, e maua ne tatou a te tiute ke fakaasi atu a te iloaga tenā ki nisi tino. E fai mai Iesu, penei: “Ko te tino telā e uke a mea ne tuku ki a ia, ka uke atu foki a mea e fia maua mai i a ia.” (Luka 12:48) E tonu, e ‘uke a mea e ‵tau o maua’ mai i tino kolā ko maua ne latou a te iloaga tāua ‵ki e uiga ki te Atua.
15 E fia‵fia faeloa tatou māfai e fakaasi atu a te munatonu i te Tusi Tapu ki nisi tino. E pelā mo soko o Iesu i aso o te kau apositolo, e folafola atu ne tatou a te tala ‵lei—se fekau o te fakamoemoega telā e fakamafanafana atu—ki tino kolā “ko sē toka olotou loto i te seai o se tino e fesoasoani atu, ko pelā mo mamoe e seai se lotou tino tausi,” e pelā foki mo tino ‵kivi kae ‵numi valevale ona ko “akoakoga a temoni.” (Mataio 9:36; 1 Timoteo 4:1) Ne tusi mai a te apositolo ko Ioane, penei: “E seai se mea e sili atu toku fiafia ki ei, i lo te fakalogo ki tala i aku tama e ola eiloa i te mea tonu.” (3 Ioane 4) Ona ko te fakamaoni o tama‵liki a Ioane, ne maua ei ne ia te fiafia lasi—kāti ko tino kolā ne aumai ne ia ki te munatonu. E maua foki ne tatou te fia‵fia lasi māfai e lavea atu ne tatou a tino e ‵saga tonu mai mo te loto fakafetai ki te Muna a te Atua.
16 E tonu, ka se talia ne tino katoa a te munatonu. Ne faipati faeloa a Iesu ki te mea tonu e uiga ki te Atua, faitalia me seki lauiloa malosi te faifaiga tenā. Ne fai atu a ia ki tino ‵teke i Iuta, penei: “Ai a la e se tali‵tonu ei koutou ki a au? Ko te tino telā e vau mai te Atua, e fakalogo ki muna a te Atua; tenā te mea e se faka‵logo ei koutou, i a koutou e seki o‵mai mai te Atua.”—Ioane 8:46, 47.
17 E pelā mo Iesu, e se fakatalave tatou i te folafolaatuga o te munatonu tāua e uiga ki a Ieova. E se ‵tau o fakamoe‵moe tatou ke talia ne tino katoa a mea kolā e fai atu ne tatou ki a latou, me ne seki talia ne tino katoa a pati a Iesu. Kae ui i ei, e fia‵fia eiloa tatou ke iloa aka me e fai ne tatou a te mea tonu. Ona ko tena alofa atafai, e manako a Ieova ke fakaasi atu a te munatonu ki tino katoa. E pelā me ne tino kolā ko maua ne latou a te munatonu, e fai a Kelisiano e pelā me se mainaga i te lalolagi pouli tagataga tenei. Kafai e talia ne tatou a te mainaga o te munatonu ke maina atu e auala i ‵tou pati mo ‵tou faifaiga, e mafai o fesoasoani atu tatou ki nisi tino ke ‵viki atu ki ‵tou Tamana i te lagi. (Mataio 5:14, 16) E fakaasi atu i ei ne tatou ki tino me e ‵teke atu tatou ki pati ‵loi a Satani e uiga ki te munatonu kae puke ‵mautakitaki tatou ki te Muna a te Atua telā e ‵ma pakipaki. E mafai o maua a te saolotoga tonu ne tino kolā e talia ne latou a te munatonu telā e fakaasi atu ne tatou kae ko iloa foki ne tatou.—Ioane 8:32.
Ke Kausaki Atu o Fai te Mea Tonu
18 Ne fiafia malosi kae faipati faeloa Iesu ki te mea tonu. I tena galuega i te lalolagi nei, ne fakaasi atu ne ia tena fiafia ki tino fai mea ‵tonu. Ne fai atu a Iesu, e uiga ki a Natanielu, penei: “Kiloke, tenei eiloa te tinā Isalaelu tonu; e seai sona masei!” (Ioane 1:47) Fakamuli ifo, ne fai a Natanielu, telā e fakaigoa foki ki a Patolomaio, e pelā me se tokotasi o te toko 12 apositolo o Iesu. (Mataio 10:2-4) Ma‵faga o tauliaga gali!
19 E fakaasi mai foki i se mataupu kātoa e tasi o te tusi ko Ioane i te Tusi Tapu a te tala o se tagata fakamaoni telā ne fakamanuia ne Iesu. E se iloa ne tatou a tena igoa. Kae e iloa ne tatou me se tino mativa telā ne ‵kivi talu tena fanaumaiga. Ne ofo masei a tino i te taimi ne faka‵lei aka ei ne Iesu ona mata. Ne salalau valevale a te tala tenā kae ne ‵logo i ei a nisi Falesaio, kolā ne takalia‵lia ki te munatonu, kae ko oti ne fakaiku aka ne latou me ko so se tino telā e fakatuanaki ki a Iesu e ‵tau o ‵tuli keatea mai te faletapu. Ona ko te mea tenā, ne ma‵taku a mātua o te tagata ‵kivi tenā kae pati ‵loi atu ki te kau Falesaio me se iloa ne laua a te tino ne faka‵lei aka ne ia telā tamaliki kae ne ‵kite foki pefea ana mata.—Ioane 9:1-23.
20 Ne ‵toe tu atu a te tagata ‵kivi i mua o te kau Falesaio. Ne fakaasi atu ne ia mo te loto toa a te mea tonu, faitalia me ne a mea e mafai o iku mai i ei. Ne fakamatala atu ne ia te auala ne faka‵lei aka ei a ia, kae fai atu foki me ko Iesu ne fai ne ia te mea tenā. Ne poi masei tou tagata me e se talia ne tāgata lauiloa kae ma‵luga olotou akoakoga konei me ne uga mai ne te Atua a Iesu, telā ne faipati atu ei a ia mo te loto toa ki a latou, kae fakamalosi atu foki ke tali‵tonu ki te manatu tonu, tenei: “Moi se vau mai te Atua te tagata tenā, e se mafai ne ia o fai se mea e tasi.” Ona ko te seai se tali a latou ki te mea tonu telā ne fakaasi mai, ne ‵losi atu latou me i te tagata tenā e sē āva kae ne atuli ne latou keatea.—Ioane 9:24-34.
21 I te logoga a Iesu i te mea tenei, ne ‵sala atu ei a ia ki te tagata tenā. I te mauaga ne ia, ne fakamalosi atu ne ia a te fakatuanaki o te tagata telā ne ‵kivi. Ne fakaasi faka‵lei atu ei ne Iesu i a ia ko te Mesia. Ma‵faga o fakamanuiaga ne maua ne te tagata tenā ona ko tena faipati ki te mea tonu! E tonu, e talia ne te Atua a tino kolā e fai‵pati ki te mea tonu.—Ioane 9:35-37.
22 A te fai faeloa o te mea tonu, se mea telā e ‵tau o ‵saga faka‵lei atu ki ei. E tāua ‵ki te mea tenā ke kamata kae ke fakatumau i ei a te va fealofani ‵pili o tatou mo nisi tino penā foki loa mo te Atua. A te tino telā e fai faeloa ne ia te mea tonu e sē mataku o faipati atu, e tonu faeloa, e faigofie ke faipati ki ei, e fakatuagagina kae talia foki ne Ieova. (Salamo 15:1, 2) A te tino loi e faitogafiti, e sē fakatuagagina, e ‵pelo kae e sē fiafia ki ei a Ieova. (Faataoto 6:16-19) Tela la, ke loto malosi koe o kausaki faeloa ke fai te mea tonu. E tonu, ke fakaakoako tatou ki te Atua o te munatonu, e ‵tau o iloa ne tatou te munatonu, faipati ki te mea tonu kae ola foki e ‵tusa mo te mea tonu.
Ka Tali Mai Pefea ne Koe?
• Kaia e ‵tau ei loto fia‵fia tatou me ko iloa ne tatou te munatonu?
• E fakaakoako atu pefea tatou ki a Ieova
mai te fai faeloa o te mea tonu?
• Ne a mea aogā e mafai o maua ne tatou mai te fakaasi atu faeloa o muna‵tonu mai te Tusi Tapu ki nisi tino?
• Kaia e tāua ei ke kausaki faeloa o fai te mea tonu?
[Fesili mo te Sukesukega]
1. Se a te talitonuga o nisi tino e uiga ki te mea tonu, kae kaia e ‵se ei olotou talitonuga konā?
2. I auala fea e fai ei a Ieova e pelā me ko te Atua o te muntonu, kae ne a fesili ka sautala ki ei?
3, 4. Ne fakamatala mai pefea ne te avā apositolo ko Paulo mo Petelu a mea ka ‵tupu i “aso fakaoti”?
5. E ‵tusa mo te mea ne tusi mai ne te pelofeta ko Tanielu, se a te mea ka tupu i te “gataga o te lalolagi,” kae ne fakataunu mai pefea a te valoaga tenei?
6. Ne a muna‵tonu i te Tusi Tapu e malamalama i ei a tino o te Atua i aso nei?
7. Ko oi a tino e mafai o maua ne latou a muna‵tonu mai te Tusi Tapu, kae ko oi e sē mafai o maua ne latou?
8. Kaia ne fai ei a Iesu e pelā me ko te katoatoaga o te munatonu?
9. Ne a mea e fakaasi mai i te Tusi Tapu e uiga ki te faipati faeloa ki te mea tonu?
10. Kaia e ‵loi ei a tino, kae ne a mea sē ‵lei e iku mai i ei?
11. I te auala fea e sē fakauiga fua ei a te munatonu ki te faipati atu faeloa ki te mea tonu?
12, 13. Ne a mea ne tusi ne se talavou e tokotasi e uiga ki te faiga o te mea tonu, kae ne māfua mai i fea a tena uiga tāua tenā?
14. Kaia e maua ei ne tavini a te Atua se tiute fakapito kae lasi ‵ki ke puke ‵mautakitaki ki te mea tonu?
15. Se a te fiafia telā e maua ne koe māfai e fakaasi atu a te munatonu mai te Tusi Tapu ki nisi tino?
16, 17. (a) Kaia e se talia ei ne tino katoa a te munatonu? (e) Se a te fiafia e maua ne koe māfai e folafola atu a te munatonu mai te Tusi Tapu?
18. Kaia kae i te auala fea ne fakaasi atu ei ne Iesu tena fiafia ki a Natanielu?
19-21. Ne a fakamanuiaga ne maua ne se tagata telā ne ‵kivi ona ko tena loto toa o fai atu a te mea tonu?
22. Kaia e ‵tau ei o kausaki atu tatou ke fai faeloa a te mea tonu?
[Ata i te itulau e 27]
E fakaasi atu mo te loto finafinau ne Kelisiano ki nisi tino a te munatonu mai te Tusi Tapu telā ko oti ne tuku atu ki a latou
[Ata i te itulau e 28]
Ne maua ne te tino ‵kivi telā ne faka‵lei ne Iesu a fakamanuiaga ona ko te faipati ki te mea tonu