E Mata, Ko Oti Koe Ne ‵Fuli?

1, 2. E pokotia pefea tatou i ‵tou putiakaga mo olaga o tino i ‵tou tafa?

NE LASI ‵ki te fakamalosiga o tatou katoa ne te auala ne puti aka ei tatou mo olaga o tino i ‵tou tafa. E isi eiloa se auala e fai ei ‵tou gatu; e isi ne mea‵kai e fia‵fia tatou ki ei; e amio foki tatou pelā mo te masani. Kaia? A te vaega e tasi i ei ko fakamalosiga a tino i ‵tou tafa mo fakanofonofoga i ‵tou olaga.

² Kae e isi ne mea kolā e tāua fakafia atu i lō ‵tou filifiliga ki mea‵kai mo vaegā gatu o tatou. Pelā me se fakaakoakoga, ne ‵tupu aka tatou kae ‵kilo atu ki nisi mea pelā me e ‵tonu kae taliagina kae ‵teke atu ki nisi mea e pelā me e se ‵tonu kae sē taliagina. A te ukega o mea konā ne kilokiloga totino kae kese‵kese a tino taki tokotasi. Kāti e fakaata atu foki i ‵tou filifiliga a mea kolā e fakamalosi aka ne ‵tou loto lagona. E fai mai te Tusi Tapu me e masani o “fai ne tino o fenua fakaa‵tea kolā e se ‵nofo mo te tulafono a galuega o te tulafono ona ko lagonaga masani.” (Lo. 2:14) E mata, e fakauiga i ei me e mafai fua o tau‵tali tatou i auala mo tulaga kolā ne ‵tupu aka mo tatou kae lauiloa i ‵tou kogā koga māfai e seai se tulafono manino mai i te Atua?

3. Ne a pogai e lua e se ‵tau ei mo Kelisiano o tau‵tali fua i auala mo tulaga masani kolā e talia ne tino?

³ E lua a pogai tāua e se ‵tau ei o fai penā a Kelisiano. Te mea muamua, e fakamasaua mai te Tusi Tapu ki a tatou: “A te auala telā e mafaufau koe pelā me ko te auala tonu, e mafai fua o ‵taki ne ia koe ki te mate.” (Faata. 16:25) Ona ko ‵tou tulaga sē ‵lei katoatoa, e se mafai ne tatou tāgata o fakaiku aka a te mea telā e aoga tonu ke takitaki ei ‵tou auala i se auala ‵lei katoatoa. (Faata. 28:26; Iele. 10:23) A te lua o mea, e fakaasi mai i te Tusi Tapu i auala mo tulaga o te lalolagi e fakagasuesue kae pule ne Satani, “te atua o te olaga masani tenei.” (2 Koli. 4:4; 1 Ioa. 5:19) Tela la, kafai e ma‵nako tatou ki te fakamanuiaga mo te taliaga a Ieova, e ‵tau mo tatou o faka‵logo ki te fakatonuga i te Loma 12:2.​—Faitau.

4. Ne a mea ka mafau‵fau tatou ki ei i te mataupu tenei?

⁴ E isi ne manatu tāua i te Loma 12:2 e ‵tau o ‵saga tonu tatou ki ei. (1) Kaia e manakogina ei ko tatou ke “‵fuli”? (2) Se a te mea e aofia i te ‵fuliga? kae ko te (3) E mafai pefea o ‵fuli tatou? Ke mafau‵fau tatou ki fesili konei.

KAIA E ‵TAU EI MO TATOU O ‵FULI?

5. Ne fakauiga fakapitoa ki a ai a pati a Paulo i te Loma 12:2?

⁵ A pati a te apositolo ko Paulo kolā ne tusi i te tusi ki te kau Loma, ne seki fakasino atu ki tino sē tali‵tonu io me ko tino valevale, kae ne fakasino atu eiloa ki ana taina ko Kelisiano fakaekegina. (Lo. 1:7) Ne fakamalosi atu a ia ki a latou ke ‵fuli kae “ke se toe fakaakoako ki te olaga masani tenei.” Ki Kelisiano kolā ne ‵nofo i Loma i te taimi tenā, kāti i te 56 T.A., a te “olaga masani” ne aofia i ei a tulaga tāua, tuu mo aganuu, amioga, mo vaegā olaga o tino i Loma. A te fakaaogaga ne Paulo a te tugāpati tenei “ke se toe” e fakauiga i ei me e isi eiloa ne tino i a latou koi fakamalosigina ne te olaga masani tenā. Ne a vaegā fakamalosiga ne fakaaoga ki ‵tou taina mo tuagane i taimi konā?

6, 7. I aso o Paulo, ne faigata pefea ki Kelisiano i Loma a tulaga o te olaga mo faifaiga fakalotu?

⁶ I aso nei, e masani o lavea ne tualisi i Loma a mea ne ‵toe mai i falesa, tanuga, mā fakamanatu, malae ta‵fao, fale ta‵fao, mo nisi mea aka. A nisi mea konei ne mea mua loa i te senitenali muamua. E tuku mai i mea mua penā se mainaga ki olaga masani mo olaga fakalotu o tino i Loma i aso taumua. E fai‵tau foki ne tatou i tusi o tala fakasolopito e uiga ki tafaoga kolā e taua i ei a tāgata ‵mafi, fakatau‵telega a kaliota, mo tala mo pese kese‵kese e uke, kae ko nisi mea i ei e fakamā. A Loma foki se koga maumea e fai ei a pisinisi, tela la, e uke ‵ki avanoaga i ei ke maua a mea faka-te-foitino.​—Lo. 6:21; 1 Pe. 4:3, 4. 

⁷ Faitalia te uke o falesa mo atua o latou, ne seki ati aka ne tino Loma se fesokotakiga totino o latou mo atua kolā e tapuaki latou ki ei. Ki a latou, a te lotu e aofia fua i ei a faifaiga fakalotu​—mō te fanafanau, avaga, mo mate​—kolā ne vaega o te olaga masani. E mafai o fakaataata ne koe a te faigata o mea katoa konā ki Kelisiano i Loma. A te tokoukega o latou ne o‵mai mai i mea konā, tela la, e ‵tau mo latou o ‵fuli ko te mea ke fai latou mo fai a Kelisiano ‵tonu, kae e se gata fua a te ‵fuliga o latou i te aso e papatiso ei latou.

8. E fakamataku pefea te lalolagi ki Kelisiano i aso nei?

⁸ E pelā mo te olaga i Loma, e fakamataku foki te lalolagi i aso nei ki Kelisiano tukugina atu. Kaia la? Me e uke auala e fakaasi mai ei te agaga o te lalolagi. (Faitau te Efeso 2:2, 3; 1 Ioane 2:16.) Ona ko te tuku faka‵sau atu ki manakoga, mafaufauga, mea tāua, mo mea tau amioga o te lalolagi i aso katoa, ko oko eiloa i te fakamataku i a tatou ma ‵miti ne te lalolagi. Tela la, e uke a pogai e ‵tau ei o faka‵logo tatou ki te fakatonuga “ke se toe fakaakoako ki te olaga masani tenei” kae “ke ‵fuli.” Se a te mea e ‵tau o fai ne tatou?

SE A TE MEA E MANAKOGINA KE ‵FULI?

9. A koi tuai o papatiso, ne a ‵fuliga ko oti ne fai ne tino e tokouke?

⁹ I te taimi e sukesuke kae fakagalue aka ei ne se tino a muna‵tonu i te Tusi Tapu, ko kamata ei a ia o gasolo ki mua i te feitu faka-te-agaga. Ke lavea a te gasolo ki mua, e fai ne ia a ‵fuliga i tena olaga e ‵tusa mo mea ne tauloto ne ia. E tiakina ne ia a faifaiga ‵se fakalotu mo uiga e se manakogina o tena olaga mua kae ati aka a uiga o Keliso. (Efe. 4:22-24) E fia‵fia eiloa tatou ke ‵kilo atu ki te fia selau afe o tino e ga‵solo ki mua i tausaga takitasi ke mafai o papatiso e fakamailoga ei te lotou tukuatuga ki a Ieova te Atua. E mautinoa ‵lei me e fai ne te mea tenei ke fiafia te loto o Ieova. (Faata. 27:11) E ui i ei, se mea ‵lei ke mafau‵fau aka tatou: E mata, a ‵fuliga konei ko mea katoa kolā e manakogina?

10. E ‵kese pefea te ‵fuliga mai i te faka‵leiga?

¹⁰ A te tonuga loa, e uke atu a mea e aofia i te ‵fuliga i lō te gasolo ki mua io me ko te faka‵leiga. Pelā me se fakaakoakoga, kāti e faka‵piki io me faka‵pula i luga i se mea ne faite me ko “tai ‵lei atu” i lō te mea muamua, kae ko te tonuga loa, ko te mea eiloa telā ne faite muamua. Kāti e tasi fua te mea fou ne faopoopo ki ei mo te ufi mai tua o te mea tenā ko gali atu. E pelā mo te tugāpati “ke ‵fuli,” e fakamatala mai te Vine’s Expository Dictionary: “I te Loma 12:2, a te ‵fuliga o foliga i tua ki mea o te vaitaimi [io me ko mea o te olaga masani] e ‵kese mo te ‵fuliga i loto mai te faka‵fouga o mafaufauga e auala i te malosi o te Agaga Tapu.” Tela la, a te ‵fuliga telā e ‵tau o fai ne se Kelisiano e se ko te tapale fua kea‵tea o uiga fakapiau, pati ma‵sei, mo amioga se ‵tau. E taumafai a nisi tino kolā e seai se lotou iloa i te Tusi Tapu ke tausi olotou olaga ke saoloto mai i mea penā. Kae sē a la te ‵fuliga telā e ‵tau o fai ne Kelisiano?

11. Se a te auala ne fakaasi mai ne Paulo e ‵tau ei o fai te ‵fuliga?

¹¹ Ne tusi mai a Paulo: “Ke ‵fuli otou mafaufau.” E fakauiga te pati “mafaufau” ki mea kolā e mafau‵fau tatou ki ei. Kae pelā mo te fakaaogaga i te Tusi Tapu, e aofia i ei a te tulaga o ‵tou mafaufau, kilokiloga, mo te malosi o fakasako‵sako. I te kamataga o tena tusi ki te kau Loma, ne fakamatala mai ne Paulo a tino kolā ne fakaata mai ne latou a te “mafaufau sē ‵lei.” Ne tuku atu a tino penā ki “faifaiga ma‵sei, uiga matagā, te kaimanako, mea ma‵sei, e ‵fonu i te loto masei, te fia tatino, te fai taua, uiga fai togafiti,” mo nisi mea faka‵mae loto. (Lo. 1:28-31) E lavea ne tatou te pogai ne fakamalosi atu ei a Paulo ki a latou kolā ne ‵tupu aka i se olaga penā kae fai mo fai ne tavini a te Atua “ke ‵fuli” mai ‘te faka‵fouga olotou mafaufau.’

12. Ne a mafaufauga o tino e lavea ne koe i aso nei, kae e fakamataku pefea a te kilokiloga tenei ki Kelisiano?

¹² Se mea fakafanoanoa me ko sikomia tatou ne tino o te lalolagi kolā e fetaui ‵lei mo te fakamatalaga a Paulo. Kāti e mafau‵fau latou i amioga ‵lei mo akoakoga fakavae ne mea mua kae ko sē manakogina. E talia ne faiakoga mo mātua e tokouke ke fai ne tamaliki a te mea e ma‵nako latou ki ei kae akoako atu foki me saoloto latou o filifili ki te mea tonu mo te mea ‵se. A mea katoa e ‵pau fua ki a latou, e seai eiloa se mea e mautinoa. Ke oko ki tino e tokouke kolā e fai mai i a latou ne tino ‵lotu, e mafaufau me e saoloto latou o fai te mea telā e mafau‵fau latou me e tonu, e aunoa mo te faka‵logo ki te Atua mo ana fakatonuga. (Sala. 14:1) E fakamataku a te kilokiloga tenei ki Kelisiano ‵tonu. Kafai e se fakaeteete tatou, e mafai o ‵pau ‵tou kilokiloga mo kilokiloga a tino kolā e se fia faka‵logo ki fakatokaga a te fakapotopotoga. Kāti e se fia‵fia latou o tau‵tali i faifaiga a te fakapotopotoga kae kāti e fa‵meo foki ki so se mea telā e se ‵tonu mo olotou loto. Io me kāti ka fai olotou fakamasakoga e uiga ki pati fakatonutonu mai i te Tusi Tapu ki fakafiafiaga, te fakaaogaga o te itaneti, mo te kausaki atu ki akoga ma‵luga.

13. Kaia e ‵tau o fai ne tatou se iloiloga fakamaoni ki a tatou eiloa?

¹³ Ko te mea ke se toe fakaakoako, io me ‵fuli tatou ne te lalolagi, e manakogina ke fai ne tatou se iloiloga fakamaoni ki ‵tou kilokiloga mo ‵tou mafaufauga ‵loto, ‵tou fakamoemoega, mo mea kolā e fakatāua ne tatou. E se lavea ne tino a mea konā. Kāti e fai mai a nisi tino ki a tatou me ko oko eiloa i te ‵lei o tatou. E ui i ei, ko tatou fua e iloa ne tatou māfai ko oti ne talia tonu ne tatou a mea kolā ne tauloto ne tatou mai i te Tusi Tapu ke ‵fuli ei tatou kea‵tea mai i mea konei kae tumau faeloa i te faiga o ‵fuliga.​—Faitau te Iakopo 1:23-25.

TE AUALA E FAI EI A TE ‵FULIGA

14. Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ke fai a ‵fuliga kolā e manakogina?

¹⁴ A te ‵fuliga e aofia i ei a mea i loto i ‵tou loto, tela la, ko te mea ke aumai ki tua, e manakogina se mea telā e mafai o ‵suki ke ‵goto ki loto i ‵tou loto. Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ki a tatou i te feitu tenā? Kafai e tauloto ne tatou a mea kolā e manako mai a Ieova ke fai ne tatou e ‵tusa mo tena fuafuaga i te Tusi Tapu, a te ‵saga atu o tatou ki mea kolā e faitau ne tatou e fakaasi atu i ei a mea i ‵tou loto mo fakatonutonuga kolā e manakogina ke fai ne tatou a mea e ‵tusa mo te “loto o te Atua telā . . . e ‵lei katoatoa.” ​—Lo. 12:2; Epe. 4:12.

15. Se a te vaegā ‵fuliga e mafai o maua mai i te ‵fuliga a Ieova?

¹⁵ Faitau te Isaia 64:8. A te ata telā ne tuku mai ne te pelofeta ko Isaia e tuku mai i ei se manatu tāua ke mafau‵fau tatou ki ei. Se a te auala e ‵fuli ei tatou, te kele, ne te Tino faite ipu kele, ko Ieova? E mautinoa me e se ‵fuli ne ia tatou i te feitu faka-te-foitino, ke tuku mai ne foliga e tai ‵gali atu io me se foitino e malosi atu. E se tuku mai ne Ieova a fakamalosiga faka-te-foitino kae ko fakamalosiga faka-te-agaga. Kafai e talia ne tatou ke ‵fuli tatou ne ia, a te ‵fuliga telā e iku mai i ei se mea i te loto, io me se mea faka-te-agaga​—ko te mea tonu eiloa telā e manakogina ne tatou ke taua atu ki fakamalosiga a te lalolagi. E fai pefea a te galuega ki te ‵fuliga?

16, 17. (a) Fakamatala mai a mea ne fai ne te tino faite ipu kele ki te kele telā e fakaaoga ne ia ke faite se ipu kele e ‵lei atu. (e) E fesoasoani mai pefea te Muna a te Atua ke ‵fuli tatou ki se mea telā e tāua ki a Ieova?

¹⁶ E fakaaoga ne te tino faite ipu kele a te kele telā e tafasili i te ‵lei ke fai ki ei se ipu kele e ‵lei atu. E ui i ei, e lua a mea e manakogina ke fai ne ia. Te mea muamua, e manakogina ke ‵fulu te kele ke tapale so se mea telā e fakalailai ne ia. Ka oti, ko tuku tasi ei a te kele mo te aofaki tonu o vai kae palu ke tau ko te mea ke tumau ana foliga māfai ko oti ne faite.

¹⁷ Onoono la i te vai ne fakaaoga ki te ‵fuluga o te kele ke ‵ma kae fai ei ke faigofie te faite o se ipu kele, ke oko foki ki mea kolā e ma‵fagofie. E mata, e lavea ne tatou a galuega e ‵tai ‵pau kolā e mafai ne te Muna a te Atua o fai ki ‵tou olaga? E mafai o fesoasoani mai ke ave kea‵tea a mafaufauga mua o tatou i te taimi ne seki iloa ei ne tatou te Atua kae ‵fuli ki se mea telā e tāua ki a ia. (Efe. 5:26) Mafaufau me ko fia a taimi ne fakamalosi mai ke fai‵tau tatou ki te Tusi Tapu i aso katoa kae ‵kau faeloa ki fakatasiga a te fakapotopotoga, ko te koga telā e sau‵tala i ei ki te Muna a te Atua. Kaia ne fakamalosi mai ke fai ne tatou a mea konei? Me kafai e fai penā, ko talia ne tatou a te ‵fuliga a Ieova.​—Sala. 1:2; Galu. 17:11; Epe. 10:24, 25.

18. (a) Kaia e ‵tau ei o mafaufau ‵loto tatou māfai e ma‵nako tatou ke fakamalosi kae ‵fuli ne te Muna a te Atua? (e) Ne a fesili e mafai o fesoasoani mai?

¹⁸ A te faitau faeloa kae tauloto mai i te Tusi Tapu se kamataga ‵lei ke fai ne te Muna a te Atua a ‵fuliga kolā e manakogina i a tatou. E tokouke a tino e fai‵tau faeloa ki te Tusi Tapu kae ko tai masani mo mea i ei. E se taumate ko oti ne fetaui koe mo tino penā i te galuega talai. Ne mafai foki o taku mai ne nisi tino a fuaiupu o te Tusi Tapu i olotou mafaufau.a Kae e se lasi te aoga o te mea tenei ki olotou mafaufauga mo te auala e ola ei latou. Se a te mea e galo mai i ei? Ko te mea ke fakamalosi kae ‵fuli se tino ne te Muna a te Atua, e ‵tau o talia ne ia ke “goto” ifo a mea konā ki loto i te loto. (Kala. 6:6, ftn, NW) Tela la, e manakogina ke fakamāumāu ne tatou ne taimi o mafau‵fau ki mea kolā ne tauloto ne tatou. Se mea ‵lei ke fesili ifo ki a tatou eiloa: ‘E mata, e talitonu au i te mea tenei e silia atu i lō se akoakoga fakalotu fua? E mata, ne seki lavea ne au i te mea tenei ko te munatonu? E se gata i ei, e mata, e iloa ne au auala e fakagalue ei a mea e tauloto ne au i toku olaga kae sē kilo atu ki ei e pelā fua me ne mea e ‵tau o akoako atu ki nisi tino? E mata, e mafaufau au i a Ieova e faipati mai ki a au?’ A te mafaufau ‵loto ki fesili penā e mafai o fesoasoani mai ke fakamalosi aka ei a lagonaga o tatou ki a Ieova i ‵tou loto. Ka gasolo aka eiloa o a‵lofa tatou ki a ia. Kafai ko otia ‵tou loto, ko ‵soko atu ki ei a ‵fuliga tonu.​—Faata. 4:23; Luka 6:45.

19, 20. Ne a pati fakatonutonu i te Tusi Tapu ka aoga tonu ki a tatou māfai e fakagalue ne tatou?

¹⁹ A te faitau faeloa ki te Muna a te Atua kae mafaufau ‵loto ki ei ka fakamalosi aka ei tatou ke tumau o fai a te mea telā ko leva ne fai ne tatou: ‘‵Pei kea‵tea a uiga mua mo olotou faifaiga ma‵sei kae fakapei ki luga i a koutou a uiga ‵fou, kolā ne faka‵fou e auala i te iloa tonu.’ (Ko. 3:9, 10) Ao, e mafai o tumau tatou i te manuia māfai e maua ne tatou a te uiga tonu mo te malosi o te Muna a te Atua. A te foitino fou telā e maua mai i ei ka fesoasoani mai o puipui tatou mai i togafiti ma‵sei a Satani.

²⁰ “E pelā me ne tama‵liki faka‵logo, sa toe fai ke takitaki koutou ne otou manakoga mua,” e fakamasaua mai te apositolo ko Petelu ki a tatou, kae “ke tapu . . . koutou i otou amioga katoa.” (1 Pe. 1:14, 15) A te faiga o mea katoa e mafai ne tatou ke ave kea‵tea a mafaufauga mo kilokiloga kolā ne maua muamua ne tatou kae talia ke ‵fuli katoatoa tatou, ka maua mai i ei a fakamanuiaga e pelā mo te mea ka lavea ne tatou i te suā mataupu.