“E Tiga Eiloa ko Oti ne Mate Tou Tagata, Kae e Faipati Mai Eiloa”

NE KILOKILO atu a Apelu ki tena lafu mamoe e kai‵kai mo te filemu i te feitu o te mauga. Kae kāti ne tai kilo ‵mao atu a ia kae ne mafai o lavea ne ia se tamā mea e matilotilo mai i se koga ‵mao. Ne iloa ne ia me e isi se pelu ‵ka telā e miomio faeloa i te koga tenā, kae ‵pono ne ia te auala ki loto i te fatoaga o Etena. Ne ‵nofo muamua ana mātua i te koga tenā, kae ko se mafai o toe ulu atu nei lāua ki loto i ei, io me ko lā tama‵liki. Ke mafaufau ki te agiagi gali mai o te matagi ki laulu o Apelu i te taimi e kilo aka ei a ia ki te lagi, kae mafaufau ‵loto e uiga ki tena Mafuaga. E mata, e mafai o faka‵lei aka a te va sē ‵lei o te tagata mo te Atua? Ne manako Apelu ki se tali ki te mea tenā.

E faipati mai a Apelu ki a koe i te aso nei. E mafai o lagona ne koe a ia? Kāti ka fai mai koe me e se mafai o tupu se mea penā. E se gata i ei, a te tamaliki i te tokolua a Atamu tenei ko leva ‵ki eiloa ne mate atu. Ana lefu foki ko leva loa ne ‵galo atu, kāti i te 60 senitenali ko ‵teka. E uiga ki tino ‵mate, e akoako mai te Tusi Tapu, penei: “E seai se mea a latou e iloa.” (Failauga 9:5, 10) I tafa i ei, e seai loa se pati ne fai ne Apelu ne fakamau ki loto i te Tusi Tapu. Tela la, e mafai pefea o faipati mai a ia ki a tatou?

Ne fakamalosi atu ki te apositolo ko Paulo ke tusi ne ia a pati konei e uiga ki a Apelu: “E tiga eiloa ko oti ne mate tou tagata, kae e faipati mai eiloa a ia.” (Epelu 11:4) E faipati mai pefea a Apelu? E auala i tena fakatuanaki. A Apelu ko te tagata muamua eiloa ke fakaasi mai ne ia te uiga gali tenā. Ona ko te lasi o tena fakatuanaki ko mafai ei o lavea ne tatou tena fakaakoakoga, se fakaakoakoga ‵lei eiloa ke tau‵tali tatou i ei i aso nei. Kafai e tauloto tatou ki mea aoga ne maua mai i tena fakatuanaki kae ‵sala ki auala ke fakaakoako ki ei, ko fai eiloa pelā me ko lagona ne tatou a Apelu e faipati mai ki a tatou.

Ne a la mea e mafai o tauloto ne tatou mai i te fakatuanaki o Apelu, me e se uke a fakamatalaga e maua i te Tusi Tapu e uiga ki a ia? Ke onoono nei tatou.

TE TUPUAKAGA I TE TAIMI SEKI TOKOUKE EI A TINO

Ne fanau a Apelu mai tua malie eiloa o te faitega o te tauavaga muamua. Fakamuli ifo, ne faipati a Iesu e uiga ki a Apelu me ne ola a ia i “te kamataga o te lalolagi.” (Luka 11:50, 51) Ne fakauiga eiloa a pati a Iesu konei ki te lalolagi o tino kolā e maua ne latou te fakamoemoega ke ‵sao mai te agasala. E tiga eiloa a Apelu ko te tokofa o tino ke ola i te lalolagi, e foliga mai me i a ia ko te tino muamua ne kilo atu te Atua ki ei e pelā me ka fakasaogina.a E manino ‵lei, me ne seki tupu aka a Apelu i tafa o tino kolā e fai pelā me ne fakaakoakoga ‵lei ki a ia.

E tiga eiloa e seki tokouke a tino i te lalolagi, kae ka fe‵paki eiloa latou mo tulaga fakafanoanoa i ei. A mātua o Apelu, ko Atamu mo Eva, ne tino e ‵gali kae ma‵losi foki. Kae ko oti ne fai ne lāua se matuga agasala masei i te lā olaga, kae e iloa ‵lei ne lāua te mea tenā. Ne fai muamua lāua e pelā me ne tino ‵lei katoatoa, mo te fakamoemoega ke ola ki te se-gata-mai. Kae ne ‵teke lāua ki a Ieova te Atua, tenā ne ‵tuli ei keatea mai te Palataiso i te fatoaga o Etena. Ona ko te fakamuamua ne lāua a lā manakoga totino i lō nisi mea aka​—e aofia i ei ko manakoga o lā tama‵liki​—ne ‵galo atu ei i a lāua a te ola ‵lei katoatoa mo te ola se-gata-mai. ​—Kenese 2:15–3:24.

I te taimi ko ‵nofo atu ei i tua mo te fatoaga, ne iloa aka ei ne Atamu mo Eva te faigata o te olaga. Kae i te taimi ne fanau mai ei te lā tamaliki muamua, ne fakaigoa ne lāua ki a Kaino, io me “Se Mea ne Maua,” kae ne fai aka a Eva, penei: “Mai te fesoasoani o te Aliki tenei ne maua ei taku tamaliki tagata.” E fakaasi mai i ana pati me kāti ne mafaufau a ia ki te folafolaga telā ne fai ne Ieova i loto i te fatoaga, me ka isi se “fanau” a te fafine telā ka fakaseai ne ia te tino masei telā ne takitaki ‵se ne ia a Atamu mo Eva. (Kenese 3:15; 4:1) E mata, ne mafaufau a Eva me i a ia ko te fafine i te valoaga tenā, a ko Kaino ko te “fanau” telā ne folafola mai?

Kafai ne penā loa, se mea fakafanoanoa me e se tonu tena manatu tenā. E se gata i ei, kafai ne fagai ne lāua a Kaino ki vaegā manatu penā i te taimi ne tupu aka ei, ne fakamafua eiloa ne lāua a te fakamatamata i a Kaino. Fakamuli ifo, ne toe fanau ne Eva te tokolua o ana tama tāgata, kae e seai ne pati tavae ne iloa atu e uiga ki a ia. Ne fakaigoa ne lāua ki a Apelu, telā e fakauiga ki te “‵Pusi ki Tua,” io me “E se Taulia.” (Kenese 4:2) E mata, e fakaasi mai i te igoa tenā a te lā manatu fatauva, e pelā me sē lasi te fakamoemoega e mafai o maua mai i a Apelu i lō Kaino? Kāti la, kae e se mautinoa i a tatou a te mea tenā.

E uke a mea e mafai o tauloto ne mātua i aso nei mai ‵tou mātua muamua konā. E auala i au pati mo faifaiga, e mata, ka fagai ne koe au tama‵liki ke fakamata‵mata, fia fai tofi kae uiga kaimanako? Io me ka akoako ne koe latou ke a‵lofa ki a Ieova te Atua kae fia fai taugasoa mo ia? Se mea fakafanoanoa me ne seki mafai ne ‵tou mātua muamua o fai te lā tiute tenā. Kae e isi eiloa se fakamoemoega mō lā tama‵liki.

NE ATI AKA NE APELU TE FAKATUANAKI ​—E PEFEA LA?

I te taimi ne ‵tupu aka ei te avā tamaliki tāgata konā, kāti ne akoako eiloa ne Atamu a lāua ki galuega kolā e ‵tau o fai ke tausi atu ei ki te kāiga. Ne fai a Kaino e pelā me se tino ‵toki fatoaga; a ko Apelu e pelā me se tausi mamoe.

Kae e isi se mea ne fai ne Apelu telā e sili atu tena tāua. I tausaga e uke, ne ati aka ei ne ia tena fakatuanaki​—ko te uiga gali telā ne tusi fakamuli mai a Paulo e uiga ki ei. Ke mafaufau ki te mea tenā. E seai eiloa ne tino ne ola i tafa o Apelu kolā ne fai pelā me ne fakaakoakoga ‵lei ki a ia. Kae ne ati aka pefea ne ia tena fakatuanaki ki a Ieova te Atua? Ke mafaufau ki mea tolu kolā ne fesoasoani atu ki a ia ke maua ne ia se fakatuanaki telā e malosi ‵ki.

Mea ne faite ne Ieova.

E tonu, ko oti ne fakamalaia ne Ieova a te laukele, kae fai ne ia ke isi ne lakau tala‵tala kae makai‵kai kolā e fai ei ke se ola ‵lei a lakau kaina. Kae e isi eiloa ne lakau ne ola ‵lei aka kae ne mafai ei ne Apelu o tausi atu ki tena kāiga. E seai se fakamalaiaga ne fai ki luga i manu, e aofia i ei a manu eva mo ika; io me ki mauga, vaituloto, vaitafe mo tai; io me ko lagi, kaumana, te la, te masina mo fetū. I so se koga ne kilo atu a Apelu ki ei, ne lavea eiloa ne ia a fakamaoniga o te lasi o te alofa, te poto mo te ‵lei o Ieova te Atua, te tino telā ne faite ne ia a mea katoa. (Loma 1:20) A te mafaufau ‵loto faeloa ki mea konā ne fai ei ke malosi tena fakatuanaki.

E mautinoa eiloa me ne fakaaoga ne Apelu a taimi e uke ke mafaufau ‵loto e uiga ki a Ieova. Ke fakaataata i tou mafaufau a ia e tausi ana mamoe. A te tino tausi mamoe e manakogina ke sasale atu i koga ‵mao. Ne takitaki ne ia a manu sē ma‵losi konei i luga i mauga fo‵liki, i loto i vanu, kae olo atu foki ki suā feitu o vaitafe e uke​—ko te mea ke ‵sala atu ki koga e uke a mouku i ei, koga e uke a vai i ei, mo koga ‵lei ke malo‵lo i ei a manu. Mai manu katoa ne faite ne te Atua, e foliga mai me i mamoe ko toe manu vai‵vai eiloa, e pelā eiloa me ne faite latou mo te manakoga ke takitaki kae ke tausi latou ne se tino. E mata, ne lavea ne Apelu me e ‵tau foki o maua ne ia se takitakiga, se puipuiga mo se tausiga mai se Tino telā e sili atu tena poto mo tena malosi i nisi tino? E seai se fakalotolotolua me ne ‵talo faeloa a ia e uiga ki mea konā, kae ne gasolo aka faeloa o malosi tena fakatuanaki.

Folafolaga a Ieova.

E se taumate ne fakamatala atu ne Atamu mo Eva ki lā tama tāgata a mea ne ‵tupu i loto i te fatoaga o Etena, kolā ne iku atu ei ki te ‵tuli o lāua kea‵tea mai i ei. Ko tena uiga ne uke ‵ki a mea ne mafai o mafaufau ‵loto ki ei a Apelu.

Ne fai atu atu a Ieova me ka fakamalaia ne ia te laukele. Ne lavea faka‵lei ne Apelu a lakau tala‵tala mo lakau makai‵kai kolā ne fakataunu ei a pati konā. Ne ‵valo mai foki a Ieova me ka tigaina a Eva i te taimi e faitama kae fanau ei a ia. I te taimi ne fa‵nau mai ei a taina mo tuagane o Apelu, e mautinoa eiloa me ne lavea foki ne ia te ‵tonu o pati konā. Ko leva foki ne lavea ne Ieova me ka manako malosi a Eva ki tena avaga, kae ka pule atu a Atamu ki a ia. Ne lavea foki ne Apelu a ikuga fakafanoanoa o te mea tenei i ana mātua. Ne lavea ne Apelu i mea katoa kolā ne ‵tupu me e ‵tonu eiloa a pati a Ieova. Tela la, ne maua ei ne Apelu se fakavae ‵lei ke ati aka tena fakatuanaki ki te folafolaga a te Atua e uiga ki te “fanau” telā ka faka‵tonu aka ne ia i se aso a mea ‵se katoa kolā ne māfua mai i te fatoaga i Etena. ​—Kenese 3:15-19.

Tavini a Ieova.

E seai eiloa ne fakaakoakoga ‵lei i te kāiga o Apelu ke fakaakoako a ia ki ei, kae e isi ne agelu i te lalolagi kolā ne mafai ne Apelu o tautali atu ki te lotou fakatuanaki. I te taimi ne ‵tuli kea‵tea ei a Atamu mo Eva mai te fatoaga, ne fakamautinoa eiloa ne Ieova ke se toe mafai ne lāua io me ko lā tama‵liki o ‵toe ulu atu ki loto i te Palataiso. Ne faka‵tu ne Ieova a Kelupi—ko agelu ma‵luga ‵ki​—fakatasi mo te pelu ‵ka telā e miomio faeloa, ke tausi ne latou a te auala ki loto i te fatoaga.​—Kenese 3:24.

Ke mafaufau me ne lavea ne Apelu a kelupi konā i te taimi koi foliki ei a ia. Ona ko te mea ne mafai o lavea atu latou i olotou foitino faka-te-foitino, ne iloa ei ne ia me ne ma‵losi ‵ki a agelu konā. Kae ne ofo malosi foki a ia i te “pelu” telā e ka faeloa, kae miomio faeloa. I te taimi ne gasolo aka a Apelu o matua, e mata, ne lavea ne ia me ne fi‵ta a kelupi konā kae tiaki ne lāua te lā galuega tenā? Ikai. Ne ‵nofo eiloa a agelu ma‵losi konā i te ao mo te po, i tausaga takitasi, mo te fia sefulu tausaga mai tua ifo, i te koga eiloa tenā. Ne iloa ei ne Apelu me e isi ne tavini a te Atua kolā e amio‵tonu kae tu ‵mautakitaki. Ne lavea foki ne Apelu i kelupi konā e a‵lofa fakamaoni kae faka‵logo ki a Ieova, kae e se penā loa a tino i tena kāiga. E mautinoa eiloa me ne fakamalosi aka a tena fakatuanaki ne fakaakoakoga a agelu konā.

A te mafaufau ‵loto ki mea katoa kolā ne fakaasi atu ne Ieova e auala i ana mea ne faite, ana folafolaga mo fakaakoakoga ‵lei a Ana tavini, ne mafai ei o momea aka te malosi o te fakatuanaki o Apelu. E fai eiloa e pelā me ko faipati mai a ia ki a tatou e auala i tena fakaakoakoga. E mafai o fakamalosi atu a te mea tenei ki talavou ke lavea ne latou me e mafai o ati aka ne latou a te fakatuanaki tonu ki a Ieova te Atua, faitalia a mea e fai ne tino o te kāiga. Mai mea fakaofoofogia kolā ne faite aka i ‵tou tafa, fakatasi mo te Tusi Tapu telā e mafai o maua ne tatou, pelā foki mo fakaakoakoga e uke o tino kolā e fakatuanaki ki te Atua, ko maua eiloa ne tatou a fakamaoniga e lava ke ati aka foki ne tatou te ‵tou fakatuanaki i aso nei.

TE TAULAGA A APELU​—POGAI NE SILI ATU EI

I te taimi ne gasolo aka o malosi te fakatuanaki o Apelu ki a Ieova, ne fia iloa ne ia te auala ke fakaasi atu ne ia tena fakatuanaki tenā. Kae ne a la mea e mafai o tuku atu ne se tagata fatauva ki te Mafuaga o te iunivesi? E tonu, e se manako a te Atua ki se meaalofa io me se fesoasoani mai i tino. Fakamuli ifo, ne malamalama a Apelu i se munatonu tāua: Kafai e ofo atu ne ia mo tena loto kātoa a te toe mea ‵lei e mafai o ofo atu ne ia ki a Ieova, ka fiafia eiloa a tena Tamana faka-te-lagi.

Ne fakatoka ei ne Apelu ke ofo atu ne ia ne mamoe mai tena lafu e pelā me ne taulaga. Ne fili ne ia a toe mamoe ‵lei kolā ko ana fua muamua eiloa, kae ofo atu ne ia toe manu ‵lei a ia konā e pelā me ko tena taulaga. I te taimi eiloa tenā, ne manako foki a Kaino ki te fakamanuiaga mo taliaga a te Atua, kae ne fakatoka foki ne ia tena taulaga o fuagalakau. Kae ne ‵kese a mea i tena loto mo te loto o Apelu. Ne lavea atu te ‵kese o lā loto i te taimi ne ofo atu ei ne te tautaina konei a lā taulaga.

Kāti ne fakaaoga ne tama tāgata a Atamu kolā ko sui o Ieova i te lalolagi i te taimi tenā, a fatafaitaulaga mo afi ke ofo atu a lā taulaga kae se taumate ne lavea lāua ne kelupi. Ne tali mai eiloa a Ieova ki a lāua! E fai‵tau tatou penei: “Ne fiafia te Aliki ki a Apelu mo tena taulaga.” (Kenese 4:4) E se fai mai i te tala a te auala ne talia ei ne te Atua a te taulaga tenā. Kae kaia ne fiafia ei a ia ki a Apelu?

E mata, ne fiafia a ia ona ko te mea telā ne aofia i te taulaga? Ne ofo atu ne Apelu se mea ola e aofia i ei te toto tāua o te manu tenā. E mata, ne iloa ne Apelu a te tāua o tena taulaga ne fai? I te fia senitenali mai tua o taimi o Apelu, ne fakaaoga ne te Atua a taulaga manu kolā e seai ne olotou pona, ke fakaata mai ei a te taulaga ‵lei katoatoa a Tena Tama, ko “te Tamā Mamoe a te Atua,” telā ka fakamaligi tena toto. (Ioane 1:29; Esoto 12:5-7) Kae e iloa ne tatou me kāti ne seki iloa io me ne malamalama a Apelu i mea katoa konei.

Tenei fua te mea e mautinoa i a tatou: Ne ofo atu ne Apelu a te ‵toe mea ‵lei a ia. Ne talia ne Ieova a te taulaga tenā e penā foki loa mo te tino telā ne ofo atu tena taulaga. Ona ko tena alofa ki a Ieova mo tena fakatuanaki tonu ki a ia, ne gasuesue ei a Apelu o ofo atu tena taulaga.

Kae ne ‵kese eiloa te mea ne fai ne Kaino. “Ne seki talia” ne Ieova a te taulaga a Kaino. (Kenese 4:5) E se ko tena uiga me e isi se mea sē ‵lei i mea ne ofo atu ne Kaino; ne talia fakamuli i te Tulafono a te Atua ke ofo atu a fuagalakau e pelā me ne taulaga. (Levitiko 6:14, 15) Kae fai mai te Tusi Tapu e uiga ki a Kaino “me ne ma‵sei ana galuega.” (1 Ioane 3:12) E pelā mo tino e tokouke i aso nei, e mautinoa eiloa me ne mafaufau a Kaino me ko lava loa i te fakaasi atu fua ne ia i mua o tino a tena fakamaoni ki a Ieova. Ne mafai o lavea atu i ana faifaiga a te se lava o tena fakatuanaki tonu mo tena alofa ki a Ieova.

I te taimi ne iloa ei ne Kaino me ne seki fiafia a Ieova ki a ia, e mata, ne fia tautali a ia i te fakaakoakoga a Apelu? Ikai. Ne kaitaua kae takalialia a ia ki tena taina. Ne lavea ne Ieova a te loto o Kaino kae ne fakasakosako atu a ia mo te loto kufaki ki tou tagata. Ne fakamasaua atu a ia ki a Kaino i a ia ko fanatu i te auala ki te agasala, kae ne ofo atu ne ia se fakamoemoega ke mafai ne Kaino o maua te “mata katakata,” telā ko te mauaga o te taliaga a te Atua, māfai e ‵fuli ana faifaiga.​—Kenese 4:6, 7.

Ne seki talia ne Kaino a fakamasauaga mai te Atua. Kae ne ‵kami ne ia tena taina foliki ke olo lāua ki te togavao. I konā ne ta ei ne Kaino a Apelu kae tamate atu ne ia. (Kenese 4:8) Ne fai ei a Apelu e pelā me ko te tino muamua ke fakasauagina ona ko mea e talitonu a ia ki ei, ko ia te matulo muamua eiloa. Ko mate atu nei a ia, kae seki taitai o palele atu tena tala.

I se auala fakatusa, ne kalaga mai te toto o Apelu ki a Ieova te Atua mō se taui ma sui io me ke maua aka se fakamasinoga tonu. Kae ne lavea ne te Atua a te fakamasinoga tenā, mai te fakasalaga telā ne oko ki a Kaino e ‵tusa mo tena mea masei ne fai. (Kenese 4:9-12) E se gata i ei, e faipati mai eiloa ki a tatou i aso nei a te tala e uiga ki te fakatuanaki o Apelu. A tena olaga kātoa​—telā kāti se senitenali e tasi te leva​—se vaitaimi toetoe fua ki tino i aso konā, kae ne fakaaoga faka‵lei eiloa ne Apelu a tena olaga i te lalolagi ke fakafiafia atu ei ki te Atua. Ne mate a ia kae iloa ne ia me e alofa kae fiafia foki a tena Tamana faka-te-lagi ko Ieova ki a ia. (Epelu 11:4) E mafai o mautinoa i a tatou me e se mafai o puli a ia i te mafaufau o Ieova, kae fakatalitali nei a ia ke toe fakatu mai ki te ola i te lalolagi palataiso. (Ioane 5:28, 29) E mata, ka fetaui koe mo ia i konā? E mafai o fetaui koulua māfai e fakaiku aka ne koe ke fakalogo ki a Apelu telā e faipati mai, kae ke fakaakoako foki ki tena fakatuanaki telā e tu ‵kese.